Północne Inflanty i Estonia
2. tysiąclecie p.n.e. - Plemiona uralskie zamieszkują tereny nad Zatoką Fińską i jeziorem Pejpus zwanym też Czud od uralskich plemion Czud.
Od 1. tysiąclecia p.n.e. - Intensywne kontakty z Bałtami (Liwami) z południa. Pod koniec tysiąclecia wyodrębniają się uralskie (ugrofińskie) plemiona Estów w pewnym stopniu spokrewnione z Suomi (Finami).
V w. - Estowie zakładają osadę Tarbatu w połowie drogi między jeziorami Vörtsjärv i Pejpus. Około dwieście lat później Tarbatu zyska drewniane fortyfikacje stając się twierdzą.
IX w. - Przyspieszony rozwój ekonomiczny Estów, dzięki położeniu na szlaku handlowym łączącym Skandynawię i Ruś. Powstaje kilka osad żyjących głównie z handlu i rybołówstwa.
X - XI w. - Estowie dostają się pod dość luźne zwierzchnictwo Rusi polegające głównie na pobieraniu daniny. Największym ruskim ośrodkiem na ziemiach Estów staje się Tarbatu zdobyte przez Jarosława I Mądrego w 1030 r. Książę nadaje grodowi nazwę Jurjew nawiązując do imienia Jurij, jakie otrzymał na chrzcie. Gród zostaje zdobyty i spalony przez Estów w 1061 r., a po odbudowie płonie jeszcze raz w 1038 r. Mimo to Rusini kolejny raz odbudowują gród i pozostaną jego panami do pierwszej połowy XIII w.
XII w. - Rozwija się osadnictwo duńskie i niemieckie, co oznacza silne wpływy kultury germańskiej. Cały obszar od Półwyspu Kurlandzkiego do Zatoki Fińskiej otrzymuje nazwę Inflanty.
1154 r. - Arab Idrisi rysuje na mapie port nad Zatoką Fińską. Jest to osada Lindanise.
XIII w. - Powstają najstarsze zapisy języka estońskiego za pomocą liter łacińskich.
1219 r. - Pod pozorem walki z antychrześcijańskim powstaniem duński król Waldemar II rozbija siły Estów 15 czerwca w bitwie pod Lindanise i podbija północne Inflanty oraz Wyspy Moonsundzkie strzegące wejścia do Zatoki Ryskiej z największymi Ozylią (po estońsku Saaremaa, po szwedzku Ösel) i Dago (po estońsku Hiumaa, po szwedzku Dagö). Podbój akceptują papież Honoriusz III i biskup Rygi Albert (1220). W 1232 r. papież oficjalnie przyznaje te ziemie Duńczykom, co dodatkowo potwierdzi umowa z 1238 r.
Centrum kraju jest miasto Lindanise znane jako Castrum Danorum (Duński Zamek) lub Rewel, a po estońsku Tanin Linda albo Tallinn.
1222 - 1223 r. - Wielkie powstanie Estów przeciw chrześcijańskim feudałom krwawo stłumione przez Kawalerów Mieczowych.
1224 r. - Rycerze Zakonu Kawalerów Mieczowych kolejny raz zdobywają twierdzę Tarbatu bronioną przez Rusinów. Dowodzący długą obroną książę Wjaczko z dynastii Rurykowiczów ginie w walce. Tym razem Tarbatu pozostaje w rękach zakonników i odtąd nosi nazwę Dorpat. Wkrótce staje się ważnym ośrodkiem niemieckiego osadnictwa w Inflantach.
Do 1227 r. - Zakon Kawalerów Mieczowych zbrojnie zajmuje terytoria zachodnich Estów w północnych Inflantach.
Do 1236 r. - Większość estońskich terytoriów zajmuje Dania, która utrzyma je w ręku przez ponad sto lat.
Formują się dwa stany: niemiecka i w mniejszym stopniu duńska szlachta związana z Zakonem Inflanckim (dawniej Zakon Kawalerów Mieczowych), biskupem Dorpatu, biskupem Ozylii i miastami oraz estońscy chłopi. Germańscy osadnicy stymulują szybki rozwój cywilizacyjny Inflant.
1248 r. - Duńska królowa Małgorzata nadaje Tallinnowi prawa miejskie wzorowane na prawach Lubeki.
1262 r. - Aleksander Newski zdobywa i grabi Dorpat, lecz nie potrafi wedrzeć się do biskupiego zamku.
1285 r. - Tallinn staje się jednym z centrów Hanzy jako znany i bogaty port handlowy.
Miasto jest ściśle związane z morzem i wodą, która jest jednocześnie źródłem ogromnych dochodów i zagrożeniem. Mieszkańcy mają tego świadomość, co wyraża się między innymi w pewnej legendzie. Według niej w każdą noc sylwestrową z pobliskiego jeziora Ülemiste wychodzi tajemniczy starzec i pyta, czy zakończono wreszcie budowę miasta. Jeśli usłyszy, że tak, wody jeziora zaleją miasto. Dlatego należy odpowiedzieć, że Tallinn ciągle się buduje.
1343 r. - Estońskie Powstanie Nocy św. Jana rozbija duńską administrację w północnych Inflantach. Do pogrążonego w chaosie kraju wkraczają rycerze Zakonu Niemieckiego.
1346 r. - Sytuacja zmusza króla Danii do sprzedania większej części północnych Inflant Zakonowi Niemieckiemu. Niedługo potem zaś Zakon Niemiecki odsprzeda te ziemie Zakonowi Inflanckiemu.
Lata 1360. - Złoty okres Tallinna dzięki kupcom handlującym na całym Bałtyku i na Rusi.
Intensywna żegluga wymaga rozwoju portów, a w niektórych newralgicznych punktach powstaną z czasem latarnie morskie. Na przykład w roku 1531 w Köpu na wyspie Dago zostanie uruchomiona kamienna latarnia, która będzie działać jeszcze w XXI w.
1466 r. - Po kolejnej wojnie z Rzeczpospolitą pokonany Zakon Niemiecki z Prus uznaje się za jej wasala. Natomiast Zakon Inflancki ze stolicą w Rydze samodzielnie rządzi rozległym państwem obejmującym ziemie Łotyszów, Kurów, Liwów i Estów. W miastach dominuje żywioł niemiecki stanowiący element cywilizujący te obszary.
1517 r. - Powstaje pierwsza estońska książka. Jest to katechizm katolicki (w 1535 r. powstanie też katechizm luterański).
1558 - 1583 r. - Wojna inflancka toczona przez Moskwę szukającą dostępu do Bałtyku, Szwecję dążącą do opanowania wybrzeży Bałtyku i Rzeczpospolitą, która nie chce wzmocnienia Moskwy.
Państwo Zakonu Inflanckiego chyli się ku upadkowi, jego mieszkańcy masowo przechodzą na luteranizm, a władza centralna już nie potrafi powstrzymać naporu sąsiednich potęg.
1561 r. - Po sekularyzacji Zakonu Inflanckiego i wprowadzeniu Reformacji, Szwedzi zajmują północną część Inflant łącznie z Tallinnem zwanych odtąd Inflantami Szwedzkimi.
Od 1563 r. - Moskwa chce umieścić w Inflantach swojego wasala księcia Magnusa i w ten sposób uzyskać upragniony dostęp do Bałtyku. Ponosi jednak klęski w bitwach ze Szwecją pod Rewelem (1571) i z Rzeczpospolitą w latach 1579-1581.
1582 r. - Szwedzi zajmują wyspę Dago.
1582 r. - Środkowe Inflanty (do jeziora Pejpus) wraz z Rygą, Dorpatem (Tartu) i Ozylią zostają podporządkowane Rzeczpospolitej pod wspólnym zarządem polsko-litewskim. W Dorpacie powstaje doskonała jezuicka szkoła Gymnasium Dorpatense (1583).
1583 r. - Duńczycy opanowują Ozylię.
Od 1600/1601 r. - Szwedzi podejmują próbę opanowania Inflant na zachód od jeziora Pejpus i zdobywają Dorpat broniony przez wojska Rzeczpospolitej. Na początku 1603 r. polski hetman J. K. Chodkiewicz odzyskuje miasto.
1625 r. - Szwedzi znowu zdobywają Dorpat, który już nie powróci do Rzeczpospolitej.
1632 r. - Na bazie polskiej szkoły jezuickiej szwedzki król Gustaw II Adolf zakłada słynny uniwersytet w Dorpacie.
1645 r. - Szwedzi zdobywają należącą do Danii Ozylię i jednoczą pod swoją władzą wszystkie terytoria zamieszkane przez Estów.
1660 r. - Na mocy pokoju w Oliwie Rzeczpospolita pozostawia Szwecji całe Inflanty aż do Dźwiny.
1700 - 1721 r. - Wojna północna pustoszy Estonię, czego przykładem może być liczba mieszkańców Dorpatu: 6000 w roku 1550 i zaledwie 21 osób w roku 1721.
1798 r. - Wielki pożar niszczy Dorpat. Kolejne pożary dosięgną miasto w roku 1763 i 1775, co gruntownie zmieni jego wygląd, ponieważ zostanie odbudowane w stylu późnobarokowym i klasycystycznym.
1710 r. - Dżuma wyludnia Tallinn.
1710 - 1721 r. - W rezultacie wojny północnej Rosja zajmuje szwedzkie Inflanty. Rewel (Tallinn) zostaje stolicą rosyjskiej guberni, a zrujnowany Dorpat otrzymuje rosyjską nazwę Derpt. W latach 1776-1783 w mieście powstanie prawosławny sobór. Mimo panowania Rosji Dorpat jest miastem na wskroś niemieckim, zamieszkałym przez Niemców, co znajduje odbicie w wyglądzie ulic, obyczajach oraz języku niemieckim powszechnie używanym w urzędach, w szkołach i na uniwersytecie dorpackim.
1770 - 1846 r. - Adam Johann Ritter von Krusenstern, bałtycki Niemiec, admirał w służbie Rosji.
W latach 1803-1806 prowadzi pierwszą rosyjską wyprawę dookoła Ziemi. Potem bada Alaskę i Oceanię. W ekspedycji uczestniczy młody oficer Otto von Kotzebue,
- 1816 r. - Car Aleksander I znosi w Estonii poddaństwo chłopów, czyli kończy pańszczyznę i feudalizm.
W tym samym roku zostaje wprowadzony obowiązek szkolny, który przewiduje powszechną naukę czytania i pisania.
1844 r. - W Arensburgu (Kuressaare) na Ozylii, nieznana siła rozrzuca podobno trumny w grobowcu rodziny Buxhoewden, mimo zamknięcia grobowca i opieczętowania wejść, a nawet postawienia przy nim strażników. Na posypanej popiołem posadzce nie ma żadnych śladów, a trumny i tak zmieniają pozycję. W końcu trumny zostają przeniesione gdzie indziej i zakopane. Wtedy niesamowite zjawisko ustaje.
1861 r. - Fählmann i Kreutzwald zbierają tradycyjną poezję estońską w eposie Kalevipoeg wzorowanym częściowo na fińskiej Kalevali. Formuje się literacki język estoński (reprezentuje rodzinę uralską z silnymi domieszkami języka bałtyjskich Liwów). Następuje odrodzenie kultury Estów dotąd zdominowanej przez Niemców, Szwedów i Duńczyków.
1863 r. - Mimo formalnego zniesienia feudalizmu w 1816 r. dopiero teraz estońscy chłopi uzyskują prawo swobodnego przemieszczania się po kraju.
1869 r. - Znany kompozytor muzyki chóralnej Aleksander Kunileid (Aleksander Peeter Karl Saebelmann, 1845-1875) organizuje w Tartu pierwszy Estoński Festiwal Pieśni i Tańca. Działalność Kunileida jest jednym z ważnym elementów budzenia narodowej świadomości Estończyków.
1870 r. - Powstaje linia kolejowa Moskwa-Tallinn.
1874 - 1956 r. - Konstantin Päts, adwokat, dziennikarz i działacz niepodległościowy. Po prawosławnym seminarium duchownym w Rydze i studiach prawniczych w Dorpacie zajmuje się polityką. Skzany na śmierć za udział w rewolucji 1905 r. ucieka do Szwajcarii i Finlandii. Po powrocie pracuje jako dziennikarz w estońskiej gazecie Peterburi Teataja wydawanej w Petersburgu.
1879 - 1935 r. - Bernhard Schmidt, znany optyk pochodzący z wyspy Naissaar. Jako jedenastolatek traci w wypadku prawą rękę, lecz to mu nie przeszkadza w rozwijaniu osobliwej pasji, jaką jest polerowanie soczewek. Na przełomie wieków przenosi się do miasta Mittweida w Saksonii, gdzie zakłada warsztat wytwarzający soczewki. Potem zostaje zaproszony do współpracy z obserwatorium astronomicznym w Hamburgu. Tam dokonuje swego wynalazku, budując pierwszy teleskop lustrzany wolny od aberrcji sferycznej.
1884 - 1953 r. - Johan Laidoner, zawodowy żołnierz, jeden z budowniczych niepodległej Estonii.
1893 r. - Rosja nasila rusyfikację Estonii. Niemiecki Dorpat ma się odtąd nazywać Jurjew, a w 1895 r. na słynnym uniwersytecie dorpackim zostaje wprowadzony rosyjski jako drugi język wykładowy obok niemieckiego.
1917 r. - Próba wprowadzenia władzy bolszewików.
1917 - 1918 r. - Niemcy zajmują Estonię i w ten sposób ratują kraj przed bolszewikami.
1918 r. - Estowie wykorzystują klęskę Rosji, aby 24 lutego ogłosić niepodległość.
W 1919 r. proklamują Republikę Estońską ze stolicą w Tallinnie. Godłem państwa są trzy lwy jeden nad drugim, a flaga składa się z trzech poziomych pasów: od góry niebieski, czarny i biały. Pierwszym premierem prowizorycznego rządu zostaje Konstantin Päts, który pełni zarazem funkcję ministra spraw zagranicznych i obrony. Päts będzie potem jednym z głównych twórców estońskiej konstytucji (1919-1920). Naczelnym wodzem sił zbrojnych zostaje Johan Laidoner.
Jednostką monetarną będzie estońska korona. Odradza się estońska kultura, estoński staje się językiem urzędowym i wracają estońskie nazwy. Na przykład Dorpat jest odtąd nazywany Tartu.
1919 - 1920 r. - Sowiecka Rosja próbuje podbić Estonię, lecz klęska Sowietów w wojnie z Polską zmusza Moskwę do rezygnacji z imperialnych planów.
1924 r. - Estonia wchodzi do Rady Bałtyckiej.
Koniec 1924 r. - W Tallinnie wybucha inspirowany przez Sowietów komunistyczny pucz, który w grudniu tłumią oddziały J. Laidonera.
1927 r. - Wybucha kryzys polityczny wywołany przez nadmierną władzę parlamentu, czemu sprzeciwiają się Konstantin Päts i Johan Laidoner.
1929 - 1933 r. - Spory polityczne i brak stabilności wywołują tęsknotę za silną władzą autorytarną, czemu sprzyjaja podobne nastroje panujące w zachodniej Europie.
1934 r. - Zamach stanu obala ustrój parlamentarny. Konstantin Päts obejmuje władzę dyktatorską jako „protektor”, a od 1937 r. prezydent. Na życzenie Pätsa powstaje nowa konstytucja (1938) i zostają zdelegalizowane wszelkie partie oraz stowarzyszenia polityczne.
1937 r. - J. Laidoner popiera Pätsa i na jego prośbę zbrojnie tłumi ruch wabsów, kombatantów kampanii z lat 1918-1920, którzy głoszą hasła zbliżone do faszyzmu.
1940 r. - Zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow Estonia zostaje zajęta przez armię sowiecką i wkrótce wchodzi w skład Związku Sowieckiego jako kolejna republika. Stalin likwiduje Radę Bałtycką.
Päts zostaje aresztowany i wywieziony w głąb ZSRS. W 1954 r. sowieccy psychiatrzy uznają go za chorego umysłowo, ponieważ według nich nie jest zdolny przystosować się do sowieckiej rzeczywistości, więc zamykają go w szpitalu psychiatrycznym w Kalininie (Twer) nad Wołgą. Dopiero w 1990 r. Rosja zgodzi się wydać prochy Pätsa, aby władze Estonii mogły po uroczyście pochować w Tallinnie.
Równie tragiczny los spotyka Johana Laidonera wywiezionego przez Sowietów do więzienia w Kijowie. Dopiero w 1952 r. zostaje postawiony przed sądem i skazany na 25 lat więzienia oraz przepadek całego mienia. Rok później umiera w więzieniu we Włodzimierzu nad Klaźmą.
1941 - 1944 r. - Okupacja niemiecka, przerwana przez zwycięską ofensywę sowiecką, której symbolem staje się zajęcie Tallinna 22 września 1944 r. połączone z rabunkiem i masowymi gwałtami dokonywanymi przez Sowietów.
Od 1945 r. - ZSRS ponownie okupuje Estonię.
W 1945 r. Estończycy stanowią 97,3% z ponad 1,1 miliona mieszkańców, lecz Sowieci podejmują wysiłki, by to zmienić. Niechętna komunizmowi estońska inteligencja zostaje wywieziona do obozów koncentracyjnych i w dużej części wymordowana. Miejscowi Niemcy zostają wysiedleni z Estonii do Niemiec lub wywiezieni do obozów. Masowe osadnictwo rosyjskie i ukraińskie ma zrównoważyć żywioł estoński.
Przymusowa kolektywizacja gospodarstw rolnych i upaństwowienie przemysłu szybko spowodują kryzys ekonomiczny typowy dla ustroju komunistycznego.
Sowieci nie liczą się ze środowiskiem, na przykład eksploatując na wielką skalę złoża fosforanów. Co prawda w latach 1970. Estończycy zaczną protestować przeciwko dewastacji ich kraju, lecz rabunkowa eksploatacja ustanie dopiero po usunięciu Sowietów.
1978 r. - Symboliczna data zakończenia czynnej walki Estończyków z sowiecką okupacją: tego dnia funkcjonariusze KGB zabijają w zasadzce Augusta Sabbe (1909-1978). Brat Augusta Heinrich Sabbe zginął w 1919 r. broniąc Estonii przed Sowietami. August zaś służył w estońskiej armii. Po upadku Estonii ukrywał się w lesie, kiedy chcieli go zmobilizować do wojska Sowieci w 1941 r., Niemcy w 1944 r. i ponownie Sowieci w 1944/1945 r. Został aresztowany w 1949 r., lecz uciekł do lasu i wstąpił do partyzanckiego oddziału Jaana Rootsa. Dwa lata później partyzanci zostali rozbici, lecz Sabbe ocalał i ukrywał się jeszcze ponad 20 lat. Zostaje pochowany w Tartu.
1980 r. - Grupa estońskich intelektualistów podpisuje List 40 jako protest przeciw rusyfikacji.
1987 - 1988 r. - Estończycy organizują się w narodowe samorządy, które powstrzymują rusyfikację.
23 VIII 1989 r. - Słynny bałtycki łańcuch złożony z trzymających się za ręce tysięcy Litwinów, Łotyszy i Estończyków protestujących przeciw sowieckiej okupacji.
8 V 1990 r. - Ku oburzeniu komunistów i miejscowych Rosjan Estonia ogłasza niepodległość, a 12 maja w Tallinnie zostaje restytuowana Rada Bałtycka razem z Litwą i Łotwą. W marcu 1991 r. odbywa się referendum, w którym 78% mieszkańców Estonii chce niepodległości. W 1991 r. Estonia wstępuje do ONZ.
Pierwszym prezydentem zostaje pisarz i uczony Lennart Georg Meri (1929-2006). Stolicą jest Tallinn. Kraj ma niemal 1,47 miliona mieszkańców, z czego tylko 65% to etniczni Estończycy. Resztę tworzą przede wszystkim Rosjanie (prawie 475 tysięcy) osiedleni podczas sowieckiej okupacji.
1992 r. - Estonia jako pierwszy kraj posowiecki odrzuca rosyjskiego rubla i wprowadza własną walutę pod nazwą korony estońskiej. Niewydolną komunistyczną strukturę gospodarki sterowanej centralnie i podporządkowanej Moskwie zastępuje liberalizmem. Nawiązuje ekonomiczną współpracę z Finlandią, Szwecją i zachodnią Europą, co wkrótce przekłada się na bardzo szybki rozwój ekonomiczny.
1994 r. - Rosyjskie wojska zostają wyprowadzone z Estonii
2004 r. - Ku niezadowoleniu Rosji Estonia wstępuje do NATO i Unii Europejskiej. Nadal jednak zagrożeniem dla stabilności kraju jest mniejszość rosyjska, która często popiera agresywną politykę Moskwy i przynajmniej część jej członków jest gotowa wspomóc ewentualną rosyjską agresję. Elementem wzmacniającym pozycję Estonii wobec agresywnego sąsiada jest przyjęcie euro w roku 2011, co oznacza silny związek z Unią Europejską.
Mimo to rosyjskie samoloty i statki wojenne systematycznie naruszają estońską granicę, lub wykonują prowokacyjne akcje tuż przy granicy. Terytorium Estonii jest bowiem potrzebne Rosji do poszerzenia dostępu Moskwy do Bałtyku.
2020 r. - Epidemia Covid-19.
2021 r. - Na czele rządu jako premier po raz pierwszy w historii Estonii staje kobieta Kaja Kallas z proeuropejskiej Partii Reform.
Po 2022 r. - Po napaści Rosji na Ukrainę wzrasta prawdopodobieństwo, że podobny los spotka również Estonię. Z drugiej jednak strony świat zachodni wreszcie zaczyna rozumieć rosyjskie zagrożenie. Sytuację poprawia też przystąpienie Finlandii i Szwecji do NATO, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo Estonii.