Nowa Kastylia i Peru

  • 7 VII 1494 r. - Umowa z Tordesillas staje się podstawą prawną dla podboju Andów przez Hiszpanię.

  • 1522 r. - Hiszpan Andagoya dociera morzem z Panamy do ujścia rzeki San Juan na wybrzeżu Pacyfiku i tam dowiaduje się o istnieniu bogatego państwa za rzeką Biru albo Piru (Patia). Stąd pochodzi hiszpańska nazwa całego kraju.

  • 1524 r. - Koloniami zarządza odtąd Consejo de Indias, Królewska Rada Indii, która ma odebrać wpływy konkwistadorom przekształcającym się w lokalnych władców. Rzeczywiście znaczenie konkwistadorów będzie odtąd spadać, lecz Rada także stopniowo straci władzę na rzecz lokalnej administracji kolonii.

  • 1524 - 1525 r. - Francisco Pizarro i Diego de Almagro organizują pierwszą wyprawę z Panamy na południe w poszukiwaniu krainy Piru (Peru). Płyną wzdłuż wybrzeży Ameryki Południowej (America del Sur).

Opisują imponujące pasmo górskie Andów ciągnące się potężną ścianą wzdłuż wybrzeży.

  • 1526 - 1527 r. - Druga wyprawa Pizarro i Almagro dociera do rzeki Biru i łapie Peruwiańczyków, którzy opowiadają o bogatym Tahuantinsuyu (Tawantinsuju, Tavantinsuyu - Państwo Pszczół albo Zjednoczenie Czterech Stron Świata).

  • 1527 r. - Hiszpanie docierają do granicy państwa Inków, lecz nie mają dość ludzi, aby zacząć podbój.

Pizarro zostaje więc na małej wysepce, nie chcąc wracać do Panamy z pustymi rękami, żeby go tam nie zatrzymano. Nawet, kiedy z Panamy przychodzi rozkaz powrotu, Pizarro odmawia i pół roku czeka na Almagro, który popłynął po posiłki. Dopiero po jego powrocie razem wkraczają do Tawantinsuju i mogą z bliska oglądać bogactwo i siłę Inków.

Wracają później do Panamy i próbują nakłonić gubernatora kolonii do sfinansowania podboju tego kraju. Wszyscy jednak obawiają się zbyt wielkich kosztów i ewentualnej klęski.

  • 1529 r. - Pizarro jedzie do Toledo, gdzie uzyskuje tytuł gubernatora Peru oraz prawo do podboju tego kraju.

  • 1531 r. - Francisco Pizarro ze 160 ludźmi wkracza do imperium i posuwa się na południe wzdłuż wybrzeża.

  • 16 XI 1532 r. - Pizarro proponuje Inkom spotkanie w mieście Cajamarca, aby tam podstępem wymordować 4000 inkaskich dostojników. Pizarro bierze do niewoli władcę Inków Atahualpę mimo 20 tysięcy indiańskich żołnierzy stojących pod miastem. Inkaskie wojsko nie potrafi działać bez rozkazu władcy i pozostaje bierne.

Następnie Pizarro wyłudza od Inków ok. 20 ton srebra i złota jako okup za uwolnienie Atahualpy, lecz łamie obietnicę i każe go potem zamordować.

  • Druga połowa 1533 r. - Niewielki oddział Pizarra maszeruje na Cuzco, bez trudu łamiąc opór Inków, chociaż ma tylko 65 jeźdźców, których dzieli na trzy 15-osobowe grupy pod dowództwem Juana Pizarro (brat Francisca), Diego de Almagro i Hernando de Soto. Pod Huaripampą (11 X) bez żadnych strat rozbijają oddział 600 wojowników, a potem rabują miasto Juaja. Ogromną przewagę zapewniają im broń palna oraz stalowe miecze i pancerze.

Kolejne wielkie zwycięstwo Hiszpanie odnoszą w górach Vilcaconga (14 XI), gdzie tracąc jednego zabitego i jednego rannego, rozgramiają kilkutysięczną armię blokującą drogę do stolicy. Dzień później Pizarro wkracza do Cuzco i osadza na tronie Manco Inkę.

Kiedy zaś Inkowie odsuwają Manco Inkę i próbują wprowadzić na tron w Cuzco władcę niezależnego od Hiszpanów, Pizarro zbrojnie zdobywa i plądruje stolicę imperium.

  • 23 III 1534 r. - Hiszpanie oficjalnie zakładają Cuzco jako swoje miasto.

Wkrótce powstaje tam szereg klasztorów (św. Dominika, 1538; św. Franciszka, 1539; Matki Boskiej Łaskawej, 1542; św. Augustyna, 1559; św. Klary, 1568) i liczne kościoły, często na fundamentach inkaskich świątyń.

  • 1534 r. - Oddziały Pedro de Alvarado maszerują z Gwatemali do Peru. Nad Marañon ponoszą duże straty w walce z wojowniczymi łowcami głów Jivaro. Alvarado dociera do Riobamby, gdzie Diego de Almagro odkupuje jego wojsko.

  • 1534 r. - Hiszpanie zakładają miasto Trujillo na pamiątkę urodzin Pizarra (6 XII). W XVI-XVIII w. stanie się perłą architektury w stylu baroku kolonialnego oraz ważnym ośrodkiem na północnym wybrzeżu Peru.

  • 1534 - 1539 r. - Hiszpan Sebastian de Belalcazar (Sebastain de Moyano, 1480-1551) podbija północne Andy. Zdobywa i plądruje drugie centrum Tawantinsuju bogate miasto Quito (1534).

Hiszpanie poznają podbity kraj, przy czym zdumiewa ich poziom cywilizacji rzekomych barbarzyńców. Odkrywają opuszczone już miasto Tucume z licznymi piramidami, które uznają za przejaw pogańskiego bałwochwalstwa.

  • 6 I 1535 r. - Pizarro zakłada miasto Lima (od keczuańskiego rimaq - mówca, przepowiednia) jako kolonialną stolicę Peru. Miasto jest dogodnie położone nisko nad morzem, gdzie Hiszpanie nie cierpią na chorobę wysokogórską, a z drugiej strony port w Limie jest bramą do wnętrza kraju.

  • 1535 - 1537 r. - Diego de Almagro, żądny łupów rzekomo odebranych mu przez Pizarra, rusza z Cuzco (3 VII 1535) na południe przez Tiwanaku, obok jeziora Poopo do Valparaiso (1536) w Araukanii. Jednak ku swemu rozczarowaniu nie znajduje spodziewanych bogactw. Wraca wzdłuż zachodniego wybrzeża, a w drodze powrotnej rozbija powstanie (1536-1539) Manco Inki, oblegającego Hiszpanów w Cuzco. Almagro na krótko opanowuje Cuzco (18 IV 1537) i nawet koronuje zależnego od siebie władcę Inków o imieniu Paullu Inca, który towarzyszył mu w wyprawie do Araukanii. Próbuje odebrać Pizarrom władzę nad powstającą kolonią, co powoduje wojnę między Hiszpanami. Początkowo Rodrigo de Ordoñez (zwolennik Almagro) pokonuje Alonsa de Alvaradę (zwolennik Pizarrów) pod Abancay (12 VII 1537).

  • 26 IV 1538 r. - Walcząc z Hernando Pizarro, bratem Francisca, Diego de Almagro przegrywa w bitwie pod Salinas. Jako buntownik Almagro zostanie schwytany i stracony w Cuzco (8 VII).

  • 1540 r. - Garcia Manuel de Carbajar, współpracownik Pizarra, zakłada miasteczko Arequipa na miejscu inkaskiej osady w górach Cordillera Volcanica w okolicy wulkanów Chachani oraz El Misti. Rok później Karol V (cesarz niemiecki i król hiszpański) nadaje Arequipie prawa miejskie. W drugiej połowie XVI w. w mieście powstaną barokowy klasztor św. Katarzyny i kościół jezuitów, a na początku XVII w. katedra. Z czasem Arequipa stanie się jednym z największych miast Peru.

  • 1541 r. - Na dalekim południu (na obszarze zamieszkanym niegdyś przez Chinchorro) Hiszpanie zakładają nadmorską osadę Arica, wkrótce ważny peruwiański port.

  • 26 VII 1541 r. - W Limie 20 zwolenników Almagro zabija Francisco Pizarro, a nowym gubernatorem ogłaszają Diego de Almagro juniora, syna Diego de Almagro straconego trzy lata wcześniej.

Król jednak wyznacza na gubernatora Cristobala Vakę de Castro (rządzi do 1544 r.), który podejmuje walkę z samozwańczym gubernatorem i w końcu pokonuje go w bitwie pod Chupasem (16 X 1542).

  • 20 XI 1542 r. - Karol V ogłasza Nowe Prawo, ograniczające uprawnienia zdobywców Nowego Świata.

Konkwistadorzy nie potrafią zarządzać zdobytymi ziemiami, nie wiedzą, jak żyć w rzeczywistości, gdzie najważniejszy jest przepływ pieniądza, a nie brutalne rabowanie i wyzysk podbitych ludów oraz feudalne przywiązanie chłopów do ziemi. Pizarro i jego towarzysze czują się zagrożeni przez Hiszpanów przybywających z Europy i gardzących Kreolami oraz przez króla, który buduje monarchię absolutną.

  • 1544 - 1546 r. - Blasco Nuñez Vela, zwolennik Nowego Prawa, jest wicekrólem Peru.

Zostanie wypędzony po zabójstwie I. Suareza (1544), a gubernatorem Peru zostaje wtedy Gonzalo Pizarro (1544-1548), przeciwnik Nowego Prawa. Wybucha wojna wicekróla i gubernatora, zakończona zwycięstwem Pizarra pod Añaquito i zabiciem Veli (18 I 1546).

  • 1546 - 1549 r. - Gubernatorem Peru jest Pedro de la Gasca, obrońca Nowego Prawa. Prowadzi wojnę z G. Pizarro. Zwolennicy Gaski, D. Cantena i A. Alvarado, zostają pokonani przez Pizarro pod Huariną (21 X 1547), lecz sam Pizarro przegrywa pod Sacsa (9 IV 1548), zostaje schwytany i zaraz potem stracony.

  • 1548 r. - Hiszpanie zakładają miasteczko Yungay u stóp góry Huascaran na żyznej równinie stanowiącej ośrodek rolnictwa od kilku tysięcy lat.

  • Połowa XVI w. - W Limie powstaje szereg budowli i instytucji związanych z kolonializmem: katolicki kościół i klasztor, pierwszy w Ameryce Południowej szpital dla Hiszpanów oraz przyszpitalny cmentarz dla konkwistadorów.

  • Od połowy XVI w. - W Peru krąży legenda o Paititi, niewiarygodnie bogatym mieście rzekomo ukrytym gdzieś w górach. Według fantastycznych opowieści Paititi ma być pełne złota, co sugeruje związki tej legendy z tradycją El Dorado. W 1600 r. pewien hiszpański mnich pisze nawet, że widział Paititi. Jeszcze w XX w. niektórzy będą poszukiwać tego miasta w nadziei na zdobycie fortuny, a niemal każda odkrywana inkaska twierdza bywa identyfikowana z legendarnym Paititi.

  • Druga połowa XVI w. - Kształtuje się hiszpańskie kolonialne wicekrólestwo Nowej Kastylii, czyli Peru.

Ekonomia kolonii opiera się na systemie określanym nazwą peonaż. Polega on na tak skalkulowanych zarobkach robotników zatrudnianych w kopalniach, manufakturach i na plantacjach, że zawsze są opłacani na kredyt, czyli otrzymują zapłatę za pracę, której jeszcze nie wykonali. Powoduje to ich ciągłe zadłużenie, które zwykle rośnie w ciągu życia robotników. W ten sposób są przywiązani do miejsca pracy, ponieważ według prawa są dłużnikami, a opuszczenie pracodawcy jest interpretowane jako ucieczka przed spłatą długu. Ten system rozpowszechniony w całej Ameryce Łacińskiej i południowych Stanach Zjednoczonych aż do XX w. będzie jedną z głównych przyczyn biedy i kolejnych buntów ludności. Z drugiej strony zaś zapewnia ogromne dochody właścicielom ziemi i zarządcom.

Podstawą utrzymania ludności jest praca na plantacjach i w kopalniach (na przykład w kopalniach srebra w Potosi znanych od 1545 r.) oraz uprawa koki. Liście koki stanowią nieodzowny składnik posiłków w Andach, są przerabiane na napoje, palone jak tytoń i często stanowią środek płatniczy. Peru będzie centrum uprawy koki, mimo zakazów w XX w., gdy kokaina stanie się surowcem do produkcji stężonego narkotyku i źródłem dochodów dla organizacji przestępczych.

  • 1551 r. - J. de Betanzos kończy Suma y Narrade de los Incas, pierwsze monograficzne dzieło i zarazem kronikę Inków (jej pełny tekst zostanie odkryty na Majorce i opublikowany dopiero w 1987 r.).

Potem C. de Leon napisze książkę Cronica de Peru, drugie ważne dzieło o tej epoce.

  • 1551 r. - W Limie powstaje najstarszy południowoamerykański uniwersytet wzorowany na uczelniach europejskich.

  • 1565 r. - Antyhiszpańskie powstanie Inki Tiutu Cusi zakończone klęską.

  • 1570 - 1590 r. - Reorganizacja kolonialnej administracji w Peru. Przesiedlenie indiańskich wiosek ma zlikwidować tradycyjne związki społeczne i spacyfikować ludność. Trwa akcja wyniszczania kultury, zwłaszcza religii, Inków prowadzona przez kler i reprezentantów króla. Hiszpanie celowo niszczą indiańskie zabytki.

  • 1572 r. - Schwytanie i zabicie ostatniego niezależnego władcy Inków Tupac Amaru w mieście Vilcabamba. Jest to symboliczny koniec podboju i znak ostatecznego triumfu kolonializmu.

  • 1589 - 1610 r. - W Ameryce Południowej działa hiszpański zakonnik i misjonarz Franciszek Solano, Po śmierci w Limie zostanie uznany za świętego patrona Ametyki Południowej, a jego imieniem zostaną nazwane kościół i klasztor w Limie.

  • 1590 - 1630 r. - Szczególne nasilenie chrystianizacji Peru i prześladowania wyznawców tradycyjnej religii.

Ponurą sławę jako fanatyczny tępiciel inkaskiej kultury i wierzeń zdobywa Francisco de Avila Cabrera, od 1597 r. proboszcz prowincji Huarochiri. Zbiera miejscowe legendy i tradycje jako materiał do walki z „pogaństwem”. W 1611 r. niszczy właśnie odkrytą świątynię boga Pariacaca.

  • 1594 r. - Dekret króla Hiszpanii nakazuje wywóz towarów z Ameryki Południowej wyłącznie przez Limę. Jest to wyraz siły tego miasta, ale jednocześnie pokazuje nonszalancję, z jaką Hiszpanie traktują kolonie. Król chce bezpośrednio kontrolować cały handel, aby czerpać możliwie duże zyski z podatków i ceł. Nie liczy się przy tym z interesem mieszkańców kolonii.

  • Początek XVII w. - Antyhiszpańskie powstanie Indian Jivaro na wschodnich stokach Andów. Ten i większość następnych buntów jest wywołana przez wyzysk. Szczególnie chodzi o pańszczyznę (encomicorda), czyli przymusową pracę Indian na rzecz Hiszpanów. Pokonani Jivaro kryją się w lesie poza zasięgiem białych.

  • XVII w. - Rozwój kopalnictwa srebra w centralnym Peru, które staje się dzięki temu najcenniejszą hiszpańską kolonią. Na terenie hiszpańskich posiadłości w Ameryce Południowej upowszechnia się nieforemny srebrny talar zwany macuquina bity w kilku miejscach i z rozmaitymi wzorami. Będzie używany do końca XVIII w.

  • XVII - XVIII w. - Masowy import czarnych niewolników z Afryki zmienia skład populacji; na przykład ponad połowę mieszkańców Limy stanowią Murzyni. Sytuacja jest inna tylko na prowincji, gdzie wciąż dominują Indianie.

  • XVII - XIX w. - Misjonarze dla celów chrystianizacji wprowadzają keczua do Montanii (region na wschodnich stokach Andów), gdzie powstają w ten sposób lokalne, mieszane formy języka.

  • 1606 - 1617 r. - Działalność św. Róży z Limy, pięknej mniszki, misjonarki a potem patronki Ameryki Łacińskiej, Filipin i Antyli.

  • 1638 r. - Jezuici w Peru przejmują od Indian korę chinowca (Cinchona succirubra) jako lek na malarię ze względu na obecność alkaloidu chininy.

Inny indiański wynalazek przejęty przez białych to yerba mate (zawiera kofeinę) pita jako napój pobudzający.

  • 1644 r. - Hiszpański ksiądz Fernando de Montesionos pisze dzieło Historia i zabytki Peru o dziejach Inków.

  • 1650 r. - Trzęsienie ziemi niszczy dużą część Cuzco.

  • 1655 r. - Trzęsienie ziemi rujnuje Limę.

  • 1660 - 1680 r. - Przez Peru przechodzi fala buntów przeciw hiszpańskiemu wyzyskowi: wszystkie zostają stłumione siłą.

  • 1692 r. - W Cuzco powstaje uniwersytet.

  • XVIII w. - Zamiast dotychczasowej dzierżawy wsie otrzymują od króla prawo własności ziemi, którą uprawiają.

  • XVIII w. - Hiszpańscy kolonizatorzy budują szereg twierdz mających utrwalić ich władzę i zabezpieczyć się przed najazdami z zewnątrz. Koło Limy powstaje potężna Fortaleza Real Felipe strzegąca wybrzeża i portu.

Ci ciekawe, według licznych opowieści mury fortecy staną się siedzibą wielu duchów i zjawisk uznanych za paranormalne. Wśród zjaw są wymieniani biała dama najczęściej widywana w okolicy zwodzonego mostu, duch małego chłopca snujący się po domu gubernatora oraz widmo żołnierza w Wieży Królowej.

  • 5 II 1716 r. - Rejon Tacna nawiedza niszczycielskie trzęsienie ziemi o magnitudzie ok. 8,8 w skali Richtera.

  • 1717 r. - Na północ od Peru powstaje wicekrólestwo Nowej Granady. W roku 1739 Przesmyk Panamski zostanie przeniesiony spod władzy Peru, czyli wicekrólestwa Nowej Kastylii do wicekrólestwa Nowej Granady.

  • 1742 r. - Powstanie plemion Campa na wschodzie Peru. Na jego czele staje wódz Juan Santos, który przybiera imię Atahualpa Apo Inka, nawiązując tym samym do inkaskiej tradycji. Wolne państwo Campa przetrwa tylko do śmierci swego charyzmatycznego twórcy w 1756 r., a potem rozpada się pod wpływem tarć wewnętrznych i naporu białych.

  • 1743 r. - W Limie powstaje pierwsza gazeta w Ameryce Łacińskiej Gaceta de Lima.

  • 1746 r. - Katastrofalne trzęsienie ziemi w Limie zabija ok. 120 tysięcy ludzi.

  • Lata 1750. - Jezuici zakładają misję Iquitos w lasach rejonu Loreto. Po zainstalowaniu tu lokalnych władz kościelnych (1864) i rozwoju przemysłu kauczukowego Loreto przekształci się w duże miasto.

  • 1767 - 1844 r. - Jose Manuel Valdes. Pierwszy w Ameryce Łacińskiej publikowany murzyński poeta.

  • 1780 r. - Według ludności i katolickiego duchowieństwa w miejscu prekolumbijskiego kultu w Qoyllur Ritti pod szczytem Sinakara objawia się Chrystus. Odtąd jest to cel pielgrzymek podczas pełni Księżyca.

  • 1780 - 1782 r. - Jose Gabriel Condorcanqui Noguera (1742-1781) organizuje największe antyhiszpańskie powstanie Indian w Peru. Przywódca był wykształcony w Cuzco i korzysta ze swojej wiedzy o Hiszpanach, aby ich zwalczać, ale nawiązuje do inkaskich tradycji, przyjmując imię Inka Tupac Amaru II. Na czele swoich oddziałów podejmuje marsz na południe, wyzwalając kolejne prowincje i zbierając zwolenników. Emisariusze powstania docierają do wszystkich hiszpańskich kolonii w zachodniej części kontynentu, niemal wszędzie znajdując poparcie. Amaru II ogłasza wolność Murzynów i akceptuje obecność Kreoli, postulując utworzenie wolnego państwa niezależnego od Hiszpanii. Po zwycięskim marszu na południe armia przywódcy wraca do Cuzco, które znów zajęli Hiszpanie.

W 1781 r. Amaru II zginie zamordowany dla nagrody wyznaczonej przez Hiszpanów. Jego miejsce zajmuje Diego Cristobal Tupac Amaru, który podejmuje rokowania i uzyskuje zniesienie najbardziej rażącego wyzysku miejscowej ludności. Jednak później on też zginie zamordowany przez zdrajcę współpracującego z hiszpańskimi władzami kolonialnymi.

  • 1784 r. - Hiszpanie dokonują zbrojnej pacyfikacji kraju po upadku powstania Amaru II. Niszczą ośrodki władzy powstańczej i ostatnie oddziały powstańców.

  • 1796 r. - Madryt znosi embargo (zakaz, od hiszpańskiego embargar - utrudniać) na handel swoich kolonii z państwami innymi niż Hiszpania. Jest to początek realnej ekonomicznej emancypacji kolonii.

  • XVIII/XIX w. - Ameryka Łacińska przerasta Hiszpanię pod względem wojskowym i ekonomicznym.

Miejscowa milicja (zbrojne oddziały) liczy około 130 tysięcy osób, kiedy Hiszpania ma tu zaledwie 25 tysięcy żołnierzy. Polityczna i ekonomiczna dominacja Hiszpanów kłóci się z proporcjami ludnościowymi: spośród ponad 17 milionów ludności hiszpańskiej Ameryki większość stanowią dyskryminowani Indianie. Białych jest 3,28 miliona, przy czym tylko część to faworyzowani Hiszpanie z Europy, a większość to Kreole urodzeni w koloniach. Jest 776 tysięcy Murzynów i ponad 5,3 miliona mieszańców: Metysów (Indianin/biały), Mulatów (Murzyn/biały) i Zambos (Indianin/Murzyn).

Formuje się latynoski konglomerat kultur posługujących się hiszpańskim i formalnie katolickich, choć w istocie kontynuują tradycje i przedchrześcijańskie święta Indian oraz zwyczaje murzyńskich niewolników z Afryki.

Latynoska mentalność ukształtowana przez krwawe ceremonie (ofiary z ludzi) kultur prekolumbijskich, bezwzględność konkwistadorów i misjonarzy a potem inkwizycji ma czasem charakter maniakalny. Przejawia się to gwałtownością i ogromnym natężeniem emocji od miłości i dumy lub zapamiętania się w muzyce do niebywałych okrucieństw popełnianych przez dyktatorów oraz ludność (planowe ludobójstwo i rzezie). Według wzorców latynoskich ideałem mężczyzny jest macho (mocny mężczyzna), który pogardza gringos, pali tytoń, pije sporo alkoholu i nader chętnie uczestniczy w bójkach w obronie swego honoru. W rzeczywistości większość mężczyzn w Andach to skromni rolnicy daleko odbiegający od modelowego macho. Katolicka etyka zestawiona jednak z ideałem macho nie sprzyja ani innowacjom, ani pracowitości, co przekłada się na nieracjonalną organizację społeczeństwa i ubóstwo.

  • XIX w. - Peru staje się ważnym producentem i eksporterem szlachetnej kawy arabika.

  • Lata 1809, 1812, 1814 - Mieszkańcy Peru podejmują nieudane próby obalenia władzy Hiszpanii, korzystając z osłabienia metropolii po klęskach zadanych Hiszpanom przez Napoleona.

  • 1820 r. - Po rozbiciu Hiszpanów w bitwie pod Maipu 5 kwietnia 1818 r. generał José de San Martin z La Platy zmierza w stronę Limy.

Legenda głosi, że tuż po wkroczeniu do Peru ujrzał wielkie stado biało-czerwonych flamingów, co uznał za dobrą wróżbę i na pamiątkę tego wydarzenia właśnie biel i czerwień zostają wybrane jako barwy legionu walczącego o wyzwolenie Peru.

W 1820 r. władze i kościoły Limy w obawie przed zbliżającym się San Martin oddają złoto i srebro pod opiekę brytyjskiego kupca Williama Thomsona. Brytyjczyk wywozi skarb i ukrywa na bezludnej Wyspie Kokosowej na zachód od Przesmyku Panamskiego. Nigdy nie zwróci powierzonych mu bogactw.

  • Do 1821 r. - W toku walk generałowie San Martin oraz de Sucre usuwają oddziały Hiszpanów z Peru. W lipcu San Martin wkracza do Limy. Mieszkańcy ogłaszają niepodległość. San Martin jest pierwszym prezydentem republiki, a stolicą nowego państwa zostaje Lima. W godle Peru znajdują się elementy inkaskie, co ma wskazywać na ciągłość tradycji: lama i drzewo Chinarinden, czyli chinowiec. Trzeci symbol to róg obfitości z wysypującym się złotem, oznaczającym bogactwa mineralne.

Na peruwiańskiej fladze z 1820 r. widnieje słońce nawiązujące do boga Inti i Majowego Słońca z La Platy na granatowym tle. Kolejne flagi państwowe powstają pod koniec roku 1820 (z kolorami legionu San Martina), 1822 i 1825. Te same słoneczne motywy pojawiają się też na peruwiańskim odznaczeniu za odwagę.

  • 1821 - 1920 r. - Właściciele hacjend (gospodarstw) siłą lub z pomocą prawa zajmują ziemie Indian. Wywołuje to szereg buntów, lecz władze zazwyczaj stają po stronie białych.

  • 1822 r. - San Martin rezygnuje z prezydentury, wycofuje się z życia publicznego i w końcu wyjedzie z kraju.

Urząd prezydenta obejmują przejściowo Francisco Xavier de Luna Pizarro a po nim uczestnik walk o niepodległość generał José de la Mar (1778-1830) rządzący do roku 1823 jako szef junty. Sytuacja polityczna jest skrajnie niepewna. W ciągu roku 1823 głową państwa w Peru są następni wojskowi: José Bernardo de Tagle, José de la Riva Agüero, Antonio José de Sucre i jeszcze raz de Tagle.

  • 1823 - 1824 r. - Ofensywa generała de Sucre i armii Wielkiej Kolumbii. Po zwycięskich bitwach stoczonych przez de Sucre na równinie Junin oraz pod Ayacucho (1824) Hiszpanie wycofują się z Ameryki Południowej. To przypieczętowuje niepodległość Peru.

  • 1824 - 1827 r. - S. Bolivar jest prezydentem i zarazem dyktatorem Peru, realizując ideę zjednoczenia Ameryki Południowej, bo panuje też nad Wielką Kolumbią. Jednak federacja ostatecznie nie powstanie, a Górne Peru odrywa się jako nowa republika Boliwia.

  • 1826 r. - Kapitulacja wojskowego garnizonu Hiszpanów w Callao oznacza ostateczne zwycięstwo Peruwiańczyków.

Kraj pogrąża się jednak w chaosie walk o władzę.

  • 1827 r. - Po rozpadzie federacyjnej Wielkiej Kolumbii miejsce Bolivara jako prezydenta Peru zajmuje generał Andrés de Santa Cruz, po nim Manuel Salazar y Baquijano i ponownie generał José de la Mar rządzący do 1829 r.

  • 1828 r. - W Arequipie powstaje Universidad Nacional de San Agustin, najważniejsza uczelnia na południu Peru.

  • 1829 r. - Po odejściu de la Mar szczególną rolę odgrywają Agustin Gamarra (prezydent 1829-1833), Luis J. de Orbegoso y Moncada (prezydent 1833-1836) i popierany przez Gamarrę Pedro P. Bermudez, który opanowuje północ kraju.

  • 1836 r. - Boliwijski prezydent A. de Santa Cruz pod pozorem pomocy Orbegoso zbrojnie zajmuje Peru (każe stracić Felipe S. Salaverry’ego, który także pretenduje do fotela prezydenta Peru) i tworzy federację, gdzie Orbegoso jest jedynie głową prowincji nowego państwa.

Trwają jednak walki (w tym wojna z Chile i Argentyną, 1836-1837) i w 1838 r. federacja rozpada się. Rośnie chaos, który wykorzystuje Gamarra i znów zostaje prezydentem Peru (rządzi w latach 1838-1841). Orbegoso wycofuje się z polityki.

Odtąd przez ponad sto lat trwa chaos, a częste zmiany prezydentów, przewroty wojskowe i rządy dyktatorskie są normą w polityce Peru.

  • 1841 - 1842 r. - Peruwiańska armia najeżdża Boliwię. Jest to próba ponownego zjednoczenia dawnego Górnego i Dolnego Peru. Boliwijczycy okazują się jednak dość silni, aby odeprzeć napaść. Prezydent A. Gamarra ginie w bitwie pod Ingavi. Pokonane Peru zaś traci zajęty przez Boliwijczyków morski port Arica na południu kraju.

  • 1840 r. - Początek eksploatacji guano (ptasich odchodów bogatych w fosforany) na wyspach Chincha używanego jako cenny nawóz użyźniający pola. Wielkie złoża guano znali już Inkowie, ale pod karą śmierci zabraniali nadmiernej eksploatacji wiedząc, że łatwo mogą je zniszczyć, pozbawiając się zarazem cennego źródła nawozów. Biali odkrywają je dopiero w 1802 r., kiedy dociera tam A. von Humboldt ijuż po kilkudziesięciu latach niemal całkowicie wywożą złoża guano (zwłaszcza do USA). Niszczą przy tym ptasie kolonie, ponieważ rabunkowa eksploatacja nie jest przerywana w okresie gniazdowania ptaków. W rezultacie wyspy Chincha w krótkim czasie tracą ekonomiczne znaczenie i stają się przyrodniczą pustynią.

Podobnie zakończą się polowania na szynszylę (Chinchilla), z której futra są wyrabiane bardzo drogie płaszcze. Do XX w. gatunek praktycznie zanika. W 1918 r. Peru i państwa sąsiednie zakazują polowań na szynszyle, lecz w rzeczywistości tych zwierząt i tak już nie ma w stanie dzikim. Na szczęście, z nielicznych zachowanych i trzymanych w niewoli osobników zostanie odtworzona populacja szynszyli hodowlanych w Ameryce Południowej i Kalifornii.

  • 1845 - 1851 r. - Prezydent R. Castilla kończy okres chaosu. Ożywia gospodarkę kraju głównie dzięki pożyczkom uzależniającym jednak Peru od USA.

Peruwiański sol (hiszpańskie Sol – Słońce) dzielony na 100 centimos zastępuje hiszpańskiego reala. Wkrótce stanie się główną walutą Andów obok chilijskiego peso.

  • 1857 r. - Wojna z Ekwadorem o granice nad Amazonką. Spór potrwa do 1942 r.

  • 1865 - 1871 r. - Zwycięska wojna z Hiszpanią o wyspy Chincha, gdzie znajdują się złoża guano. Jest to ostateczny koniec hiszpańskich kolonii w Ameryce Południowej. Koszty wojny powodują jednak kolejny kryzys gospodarczy w Peru.

  • 1867 r. - Indiańskie powstanie w Puna pod wodzą Tupac Amaru III. Zakończy się krwawymi represjami.

  • 1869 r. - Polak Edward Habich osiedla się w Limie. Zorganizuje pierwszą w Ameryce Łacińskiej politechnikę (wyższą uczelnię techniczną) i założy kilka czasopism technicznych.

  • 1869 - 1890 r. - Budowa transandyjskiej kolei do przewozu srebra i złota z Cerro de Pasco do Limy.

  • 1871 r. - Pierwsza peruwiańska linia kolejowa łączy port Mollendo z jeziorem Titicaca. Jest to najwyższa linia kolejowa osiągająca wysokość 4800 m nad poziomem morza między Oroya i Rumichaca. Jej budowniczym jest emigrant z Polski Ernest Malinowski (od 1852 r. w Peru). Wsławi się też ufortyfikowaniem portu Callao.

  • 1872 - 1876 r. - Prezydent M. Pardo podejmuje odbudowę państwa po kryzysie.

  • 1873 - 1879 r. - Dla rządu Peru pracuje polski inżynier Władysław Kluger buduje transandyjską drogę i kanał przeprowadzający wodę z wilgotnych wschodnich stoków Andów na suche zachodnie. Zbiera też ok. 1000 zabytków archeologicznych i etnograficznych, które prześle do Krakowa.

  • 1875 r. - Upaństwowienie przemysłu saletry (NaNO3). Rozwija się przemysł wydobywczy. Rośnie na przykład wydobycie miedzi eksportowanej do Ameryki Północnej i Europy.

  • 1879 r. - Peru i Boliwia walczą przeciw Chile o złoża saletry. Przegrywają jednak, a zwycięskie Chile zajmuje część peruwiańskiego terytorium.

  • Lata 1880. - Początek archeologicznych badań w Ancon na północ od Limy. W ciągu dwóch stuleci zostanie tu wydobytych kilka tysięcy prekolumbijskich mumii.

  • 1880 - 1882 r. - Przez krótki czas Peru używa pesety, lecz dotychczasowa waluta sol nadal pozostaje w obiegu.

  • 1881 r. - Lima zostaje zdobyta przez chilijską armię. Kraj rozpada się na prowincje i grozi całkowita likwidacja państwa.

  • 1883 r. - Na wniosek peruwiańskiego generała M. Iglesiasa zostaje zawarty pokój z Chile w Ancon uznający chilijskie zdobycze. Ewakuacja chilijskich wojsk z Peru następuje w 1884 r.

  • 1885 r. - Wybucha powstanie Indian pod wodzą Pedro Pablo Atusparia skierowane przeciwko dominacji białych.

  • 1885 - 1895 r. - Dyktatura prezydenta A. A. Caceres. Odtąd krajem rządzą kolejni dyktatorzy, często dochodzący do władzy dzięki przewrotom wojskowym. Sprzyja to wtrącaniu się obcych rządów, a zwłaszcza USA.

  • 1889 r. - Pierwsze wydanie książki Aves sin nido (Ptaki bez gniazd) napisanej przez peruwiańską pisarkę Clorindę Matto de Turner, aby napiętnować dyskryminację Indian.

  • 1892 r. - Niemiec F. Max Uhle wraz z B. von Grumbkowem publikują szczegółowy opis ruin Tiwanaku (Tiahuanaco). Uhle poświęci potem wiele lat na badanie śladów cywilizacji prekolumbijskich i przejdzie do historii jako ojciec peruwiańskiej archeologii. Jego zasługą będzie miedzy innymi odkrycie w 1901 r. Ocucaje, pierwszego znanego archeologom stanowiska kultury Nazca.

  • 1895 - 1903 r. - Prezydent N. Pierola poprawia i stabilizuje gospodarkę.

Mimo to wybucha szereg chłopskich powstań na południu (1895-1900).

  • 1902 r. - Archeologiczna sensacja: mieszkający w Cuzco Agustin Lizarraga, J. Ochoa, G. Sanchez i E. Palma docierają do Machu Picchu (w XIX w. opisanego przez Diego R. de Figeroę i zaznaczanego na mapach w roku 1870 i 1874). W 1911 r. Amerykanin Hiram Bingham ogłosi się odkrywcą Machu Picchu i Vilcabamby.

  • 1909 r. - Petro Zulen i pisarka Dora Meyer zakładają Asociacion Pro-Indigena, towarzystwo na rzecz równouprawnienia Indian. Podobna organizacja, Patronato de la Raza Indigena, powstanie w 1922 r.

  • 1909 - 1961 r. - Ciro Alegria, peruwiański pisarz i działacz na rzecz praw Indian. Zmuszony emigrować do USA.

  • 1912 r. - Wychodzi pierwszy numer gazety El Deber Pro-Indigena propagującej idee emancypacji Indian.

  • 1913 r. - W małej portowej miejscowości Pisco znanej z pięknych krajobrazów i winnic zostaje pochowana Angielka Sarah Ellen Roberts. Miejscowa legenda głosi, że była kochanką króla wampirów i z powodu konszachtów z siłami piekielnymi przedstawiciele Kościoła anglikańskiego odmówili jej pogrzebu na Wyspach Brytyjskich. Dlatego jej mąż przywiózł zwłoki aż do Peru. Sarah podobno zapowiedziała, że 80 lat po swojej śmierci wróci, aby mścić się na ludziach. Niestety, ku rozczarowaniu miłośników grozy po upływie zapowiedzianego terminu w 1993 r. nic wyjątkowo się nie dzieje. Dopiero niszczycielskie trzęsienie ziemi w 2007 r. zwróci uwagę mieszkańców Pisco, ponieważ grób Sary pozostaje nietknięty. Odtąd znów mówi się o klątwie, a niektórzy twierdzą, że wampirzyca krąży nocami po okolicy.

  • 1914 r. - Chłopskie powstanie wywołane głodem ziemi skupionej w rękach wielkich posiadaczy.

  • 1915 r. - Nad rzeką Tahuaniya we wschodnim Peru wybucha powstanie plemion Campa pod wodzą Tasulinchi. Armia i administracja rządowa zostają wyparte i ziemie w rejonie górnej Ucayali pozostaną wolne od białych do lat 1930. Biali osadnicy i zbieracze kauczuku zostają wybici. Ostatnia potyczka ma miejsce w 1929 r., kiedy ginie cały oddział policji w miasteczku Requena.

  • 1913 - 1917 r. - Powstanie Indian w Puna, gdzie zostaje proklamowane nowe państwo Tavantinsuyu, próbujące nawiązać do tradycji Inków. Armia rządowa rozbija oddziały rebeliantów pod Ica w 1916 r. ale pacyfikacja trwa jeszcze rok.

  • 1919 r. - Po strajkach i zamieszkach rząd akceptuje ośmiogodzinny dzień pracy, lecz na wsi nadal trwa napięcie.

W tej sytuacji prezydent A. B. Leguia y Salsedo wprowadza rządy dyktatorskie (do 1930 r.), aby uspokoić nastroje. Powstaje opozycja: w latach 1924-1930 Haya de la Torre zakłada Amerykański Rewolucyjny Sojusz Ludowy (Alianza Popular Revolucionaria Americana, APRA), w 1928 r. powstaje partia socjalistyczna, a w 1930 r. partia komunistyczna

  • 1921 r. - W Peru odbywa się pierwszy kongres Indian.

Ma za zadanie zsynchronizować działania na rzecz społecznego awansu pierwotnej ludności Ameryki.

  • 1921 - 1924 r. - Fala chłopskich buntów wywołana biedą i wyzyskiem ze strony kilku najbogatszych rodzin dysponujących większością ziemi w kraju.

  • 1924 r. - Powstaje Amauta - pierwsze czasopismo w języku keczua zapisywanym łacinką.

  • 1924 r. - Na Placu San Martin w Limie powstaje Gran Hotel Bolivar, jeden z najelegantszych i najpiękniejszych hoteli w Peru. Przede wszystkim jednak zostanie uznany za najbardziej nawiedzony hotel w kraju. Podobno goście spotykają tam liczne duchy, a wielu celowo wynajmuje pokój właśnie tam, żeby doznać niesamowitych wrażeń.

  • 1925 r. - Zagraniczne kompanie naftowe, zwłaszcza amerykańska International Petroleum Company, monopolizują wydobycie ropy naftowej w Peru.

Do 1935 r. Harvey Bassler, pracownik Standard Oil Company, prowadzi badania etnograficzne i przyrodnicze, gromadzi bibliotekę o Ameryce Południowej i największą na świecie kolekcję okazów muzealnych na ten temat.

  • 1929 r. - Chile zwraca peruwiańską prowincję Tacna zajętą w 1879 r

  • 1930 r. - Strajki a potem rewolucja biedoty obalają prezydenta Leguię y Salsedo.

  • 1932 - 1934 r. - Wojna z Kolumbią zakończona utratą kauczukodajnych terenów w okolicy Leticii.

  • 1936 r. - Amerykański lotnik Paul Kosock wykonujący zdjęcia nadbrzeżnych rejonów Peru zauważa wielkie rysunki na płaskowyżu Nazca. Jest to początek kariery Nazca jako cennego stanowiska archeologicznego.

  • 1938 r. - Lima jest gospodarzem VIII Konferencji Panamerykańskiej. Powstaje Deklaracja z Limy, w której znajduje się między innymi zasada konieczności solidarności państw amerykańskich oraz opis metod prowadzenia konsultacji politycznych.

  • 1939 - 1945 r. - Pierwsza kadencja proamerykańskiego prezydenta M. Prado y Ugarteche.

  • 1940 r. - Katastrofalne trzęsienie ziemi, tysiące ofiar pochłaniają lawiny zasypujące górskie wioski.

  • 1942 r. - Koniec sporu z Ekwadorem o tereny na północy, które ostatecznie przypadają Peru.

  • 1943 r. - Powstaje transandyjska droga samochodowa Lima-Cerro de Pasco-Pucalpa.

  • 1945 r. - Wypowiedzenie wojny Niemcom i Japonii. Peru zostaje członkiem ONZ.

  • 1946 r. - Do Nazca przybywa niemiecka matematyczka Maria Reiche. Krążą plotki, że uciekła z Europy, aby uniknąć odpowiedzialności za współpracę z hitlerowcami. Zaczyna badania gigantycznych rysunków trwające kilkadziesiąt lat. Małe miasteczko Nazca staje się centrum turystycznym.

Turystyka staje się coraz ważniejszym źródłem dochodów Peru: Cuzco, Vilcabamba, dolina Chavin de Huantar, kanion Colca, Park Narodowy Huascaran w Andach.

  • 1947 r. - Peru ustala 200 milową strefę wód szelfowych jako swoją wyłączną domenę. Chodzi przede wszystkim o rybołówstwo w bogatych przybrzeżnych wodach.

  • 1948 - 1956 r. - Rządzą kolejni prawicowi dyktatorzy: M. A. Odria (do 1956 r.) i M. Prado y Ugarteche (1956-1962).

Od 1959 r. wyraźnie rośnie popularność lewicy, która w Kubie i ZSRS widzi model rozwiązywania problemów społecznych w biednej, zdominowanej przez USA Ameryce Łacińskiej.

  • Druga połowa XX w. - Rozwija się lotnictwo pasażerskie, lecz niebezpieczne Andy i dżungla są miejscem wielu tragicznych katastrof.

  • 1955 r. - Kobiety otrzymują prawo do głosowania.

  • Od 1958 r. - Rozwija się peruwiańska telewizja.

  • 1961 r. - Z inicjatywy biologa Salomona Vilcheza Murgi powstaje pierwszy peruwiański park narodowy mający chronić środowisko przyrodnicze - jest to park Cutervo w regionie Cajamarca.

  • 1963 - 1968 r. - Prezydent F. Belaunde Terry (z Akcji Ludowej istniejącej od 1956 r.). Obalony przez wojskowy zamach stanu J. V. Alvarado, który wprowadza rządy junty. Pogłębiające się zacofanie i bieda wsi zmuszają rząd do ograniczonej reformy rolnej polegającej na sprzedaży części ziemi chłopom. Unowocześnienie szkolnictwa. Rząd ogranicza też wpływy amerykańskich monopoli, które zdominowały gospodarkę.

Szczególnie ostry przebieg ma konflikt związany z nacjonalizacją złóż ropy naftowej i pozbawieniem koncesji (prawa do działalności gospodarczej) amerykańskiej International Petroleum Company w 1969 r. Obserwuje się ożywienie gospodarcze i poprawę poziomu życia ludności.

  • 31 V 1970 r. - Podczas pełni Księżyca dochodzi do silnego trzęsienia ziemi pod dnem Pacyfiku w pobliżu wybrzeża Chumbote. Wstrząsy są odczuwane na niemal całym obszarze Peru. Szczególnie groźne okazuje się 45-sekundowe trzęsienie ziemi w Yungay ok. 444 km od Limy: walą się zabudowania w miasteczku zabijając wielu mieszkańców. Dwie minuty później ze zbocza góry Huascaran na zrujnowane Yungay spada lawina śniegu, lodu i błota sunąca z prędkością ok. 280 km/h. Z 23 tysięcy mieszkańców Yungay przeżywa zaledwie 400 osób, głównie dzieci, których nie było w miasteczku, bo pojechały do cyrku. Dopiero po trzech dniach na miejsce docierają ekipy ratownicze przebijając się przez chmurę kurzu wiszącą w powietrzu i jezioro błota powstałe po lawinie. W obliczu ogromu zniszczeń władze postanawiają pozostawić cały ten obszar jako cmentarz.

  • 24 XII 1972 r. - Piorun strąca samolot pasażerski lecący z Limy. Spośród 93 osób przeżywa tylko siedemnastoletnia Juliane Koepcke i przez 9 dni samotnie wędruje przez dżunglę wzdłuż rzeki, zanim natrafia na dwóch myśliwych. W chwili odnalezienia jest wygłodzona, zakażona pasożytami i bliska śmierci z wycieńczenia. Zostanie potem zoologiem, a dzieje katastrofy i wyczyn Juliane staną się kanwą dla sensacyjnych filmów (1974, 2000).

  • 1975 r. - Bezkrwawy przewrót rozpoczyna dyktaturę generała F. Moralesa Bermudeza.

Zahamowanie reform wywołuje jednak społeczne niezadowolenie w latach 1978-1979 i zmusza prezydenta do rezygnacji w 1980 r. Wybory wygrywa cywil, centroprawicowiec (Akcja Ludowa) F. Belaunde Terry.

Jednak powrót gospodarki liberalnej i cen kształtowanych przez rynek wywołuje wzrost poparcia dla terrorystycznej lewicowej organizacji Świetlisty Szlak szermującej populistycznymi hasłami równości i sprawiedliwości.

  • Lata 1980 - 2020 - Z powodu globalnego ocieplenia zanika połowa lodowców w Peru. Wytopiona woda tworzy górskie jeziora, które po przekroczeniu określonej masy mogą przerwać naturalne tamy i spłynąć w postaci niszczycielskiej fali powodziowej. W kolejnych takich katastrofach zostają zmiecione z powierzchni ziemi lub zalane błotem całe wioski i miasta, giną tysiące ludzi i zmienia się krajobraz gór. W latach 1990. rusza akcja mająca na celu zapobieżenie podobnym tragediom: budowa tam, kanałów odprowadzających wodę i położonych niżej zbiorników.

  • 1985 r. - We wschodnim Peru epidemia zapalenia płuc zabija ponad 60% populacji plemienia Yora. Jest to jeden z ostatnich przykładów masowego wymierania Indian na choroby zawleczone z Europy.

  • Od 1987 r. - W Sipan na północy Peru zostaje odkopany grób arystokraty z państwa Mochica. Nietknięte przez rabusiów bogate wyposażenie i ofiary z ludzi pogrzebanych wraz ze swoim panem (strażnik grobu ma uciętą stopę, aby nie mógł odejść) czynią znalezisko jedną z największych archeologicznych sensacji końca XX w.

  • 1987 - 1993 r. - Thor Heyerdahl prowadzi wykopaliska w Tucume i odkrywa, że niegdyś był tam oceaniczny port.

  • 1990 r. - Wybory prezydenckie wygrywa Alberto Fujimori (z pochodzenia Japończyk) z Akcji Ludowej. Ostra liberalizacja uzdrawia wkrótce gospodarkę, przysparzając mu początkowo ogromnej popularności.

  • 1990 r. - „Kozi Chłopiec” nazwany Danielem zostaje znaleziony w górach. Okazuje się, że Daniel, prawdopodobnie porzucony lub zagubiony we wczesnym dzieciństwie, przeżył, ponieważ przez kilka lat opiekowały się nim kozy.

  • Lata 1990. - Kilka odkryć wzbudza sensację wśród archeologów zajmujących się dawnymi andyjskimi cywilizacjami. Wysoko w górach w strefie wiecznego śniegu zostają znalezione naturalnie zmumifikowane zwłoki dzieci złożonych w ofierze bogom w czasach Inków. W 1995 r. wędrowcy odkrywają zamrożoną i wysuszoną mumię kilkuletniej dziewczynki nazwaną Juanitą. Mimo że Juanita żyła pięć wieków wcześniej, można zbadać doskonale zachowane organy wewnętrzne. W 1999 r. zaś w ręce archeologów trafiają mumie piętnastoletniej dziewczyny oraz dwójki dużo młodszych dzieci odkryte w Andach na wysokości ponad 6000 m. Złożono ich w ofierze bogom, aby zapewnić sobie wysokie plony. Przed śmiercią zostali odurzeni alkoholem.

  • 1992 r. - Prezydent Fujimori, nie mogąc sobie poradzić z narastającym sprzeciwem biedoty wobec liberalnej gospodarki, rozwiązuje parlament, zawiesza konstytucję i w oparciu o referendum wprowadza dyktaturę.

Zaczyna też bezwzględną walkę z lewicowym terroryzmem. Na rozkaz Fujimoriego zostaje zlikwidowana terrorystyczna organizacja Świetlisty Szlak, a jej przywódca A. Guzman (filozof marksista) trafia do więzienia na dożywocie. Organizacja wsławiła się brutalnością, na przykład wymordowaniem wsi Lucanamarca (1983) za opór przeciw władzy bandytów.

  • Od 1993 r. - Dzięki bogatym łowiskom na wschodnim Pacyfiku Peru staje się potęgą rybacką.

  • 1996/1997 r. - Terroryści z lewicowej organizacji Tupac Amaru napadają na japońską ambasadę w Limie i więżą kilkaset osób. Za zakładników żądają zwolnienia swoich kompanów z więzienia. Podczas negocjacji uwalniają większość schwytanych, pozostawiając 71 osób. Po 16 dniach na rozkaz Fujimoriego żołnierze przez podkop zdobywają ambasadę, zabijając wszystkich 14 terrorystów. Mimo tego sukcesu dyktatorska władza Fujimoriego kończy się w roku 1997, kiedy pod naciskiem opinii publicznej musi przywrócić konstytucję.

  • 2000 r. - Archeolog Guillermo Cock zaczyna sensacyjne wykopaliska na prekolumbijskim cmentarzysku w dolinie Rimac na obrzeżach Limy. W ciągu roku wydobywa prawie 1000 mumii z początków XVI w.

  • 2000 r. - Kolejne wybory wygrywa Fujimori, ale zostaje oskarżony o sfałszowanie wyników. Rezygnuje więc i wyjeżdża do Japonii. Jego rządy przechodzą do historii jako jeden z przykładów kleptokracji – zgromadził majątek wart 600 milionów $.

Kolejni prezydenci, V. Paniagua, A. Toledo, A. Garcia Pérez, O. Humala Tasso, P. P. Kuczynski Godard i M. V. Cornejo (od 2018 r.), nadal borykają się z problemami gospodarczymi i społecznymi, powszechną biedą i silnymi wpływami ideologii komunistycznej.

  • 24 XII 2009 r. - Autobus jadący z Arequipa do Santo Tomas koło Cuzco spada z trasy Altondiana w przepaść o głębokości 200 m. Ginie 40 pasażerów, a 22 jest rannych i część z nich trafia do szpitala w pobliskim mieście Espinar.

Peruwiańskie drogi są bardzo niebezpieczne zarówno ze względu na wysokie góry, lawiny i osuwiska związane z opadami jak też stan techniczny dróg, który nie zawsze jest dobry. Poza tym firmy przewozowe dość często wymuszają na kierowcach zbyt długie godziny pracy, co przekłada się na zmęczenie.

23 marca 2015 r. koło Huarmey dochodzi do kolejnej wielkiej katastrofy: autobus nagle skręca na przeciwny pas ruchu i zderza się z ciężarówka. W katastrofie ginie 37 osób, a ok. 70 odnosi rany.

  • 2011 r. - W Limie zostaje uruchomione metro.

  • 2020 r. - Pandemia Covid-19 obnaża słabość państwa, które pozostawiło Peruwiańczyków praktycznie bez pomocy.