Filipiny i Sulu
- 2. - 1. tysiąclecie p.n.e. - Kolejne fale austronezyjczyków z kontynentu zajmują archipelag. Rozwija się intensywny handel z Chinami i Indochinami; przede wszystkim drewnem, żywymi zwierzętami dla zwierzyńców w Chinach, perłami i rybami.
Filipiny słyną z waleczności mężczyzn i urody kobiet, o czym w sposób symboliczny opowiada miejscowa legenda wyraźnie nawiązująca do prastarych mitów. Według niej na wyspach rosły niegdyś bambusy i nic nie wskazywało, że są w jakiś sposób szczególne. Na szczęście przyleciał gołąb i dziobem rozciął jeden bambus, a z wnętrza wyszedł mężczyzna o imieniu Malakas, co oznacza siłę. Gołąb nie był jednak zadowolony i rozłupał drugi bambus, a z niego wyszła kobieta zwana Magandan, czyli piękno. Z połączenia siły i piękna tych dwojga narodzili się mieszkańcy Filipin.
- 1. tysiąclecie p.n.e. - Austronezyjczycy spychają Negritos w góry. Powstają malajskie języki Tagalów.
Na Luzonie największą grupą językową są plemiona Igarrot z głównym dialektem ibaloi.
- V w. n.e. - Ujście rzeki Pasig na wyspie Luzon staje się centrum handlu dla kupców z Jawy, Chin oraz Indii.
Rozwój gospodarczy przekłada się na rosnącą liczbę osadników przybywających głównie z Indonezji.
XII w. - Chińscy kupcy i żeglarze zakładają handlowy port na Luzonie, późniejsze miasto Cavite.
XII - XIII w. - U ujścia rzeki Pasig powstaje handlowe miasto Maynilad. Nazwa wywodzi się od sanskryckiego słowa nila oznaczającego indygo oraz may odnoszącego się do miejsca. W okolicy bowiem rosną drzewa dostarczające cenionego barwnika.
Stopniowo nasilają się wpływy islamu przynoszonego przez kupców z zachodu. Wśród Moro działają pierwsi odnotowani datu (na przykład Dinagandan rządzi w Aklan ok. 1200 r.), czyli mistrzowie, sędziowie, społeczne autorytety i przywódcy.
Wyspy Spratley i Paracels pojawiają się na wietnamskich i chińskich mapach Morza Południowochińskiego, lecz nie wzbudzają większego zainteresowania, pozostając jedynie przystaniami na drodze statków pływających między Chinami i Malajami.
XIV w. - Plemiona Moro (nazwa nadana później przez Hiszpanów) na południu archipelagu poznają islam przywieziony tam przez kupców z Borneo, Indii i zachodniej Azji. Mimo to jeszcze długo zachowują wiele animistycznych zwyczajów.
Połowa XIV - XV w. - Jawajskie królestwo Madżapahit panuje nad południowymi Filipinami.
1380 r. - Słynny muzułmański misjonarz Karim ul-Makhdum odwiedza wyspy Sulu (na południowy zachód od Mindanao) i dociera do Filipin.
XV w. - Powstają niewielkie państwa. Na przykład datu Mamu zakłada państwo i dynastię Buayan na Mindanao. Po nim rządzą jego syn Budtul i wnuk Pulwa.
Urodzony w Dżohor Arab Szarif Haszem Sajed abu Bakr przybywa z Malakki na wyspy Sulu i w roku 1457 zakłada tu muzułmański sułtanat Sulu, przyjmując tytuł paduka (mistrz). Z czasem sułtanat Sulu opanuje też wyspę Palawan.
Początek XVI w. - Mohammed Kabungsuwan, syn Jusul Asikin, córki sułtana Dżohor, wprowadza islam na południe Mindanao. Żeni się z miejscową arystokratką i zakłada sułtanat Maguindanao (Ludzie Zalewowych Równin) z ośrodkiem w dolinie Cotabato. Jego córka Putri Mamur wyjdzie za mąż za Pulwę i będzie matką Sirongana.
Od 1512 r. - Portugalczycy odkrywają Filipiny, lecz starają się utrzymać to w tajemnicy, żeby nie przyciągać uwagi innych potęg kolonialnych.
16 III 1521 r. - Ferdynand Magellan, Portugalczyk w służbie hiszpańskiej, dopływa z Marianów do Filipin prowadząc trzy statki z załogą liczącą ok. 150 ludzi. Lądują na wyspie nazwanej przez Magellana Wyspą Łazarza. 7 kwietnia wyprawa Magellana dociera do wyspy Cebu, gdzie Hiszpanie zawierają umowy handlowe z miejscowymi władcami. Wybucha jednak zatarg, ponieważ Silarupu, przywódca wyspy Mactan, odmawia współpracy i 27 kwietnia dochodzi do bitwy, w której giną Magellan i część jego ludzi. Reszta podróżników ucieka z plaży na statek. Co prawda João Serrão i Duarte Barbosa próbują jeszcze odzyskać zwłoki dowódcy, lecz niewolnik i tłumacz Enrique odmawia zejścia na ląd.
1 maja Serrão, Barbosa i inni oficerowie zostają zaproszeni na ucztę na wybrzeżu Cebu, a w jej trakcie miejscowy władca każe ich zamordować. Niektórzy przypuszczają, że zbrodnię zaaranżował Enrique, ponieważ obawiał się, że znów zostanie zabrany do Europy jako niewolnik. W każdym razie po tych wydarzeniach Enrique znika, a historia zapamięta go jako pierwszego człowieka, który faktycznie opłynął Ziemię (Filipiny-Hiszpania-Cieśnina Magellana-Pacyfik-Filipiny).
Na czele wyprawy staje Juan Sebastian del Cano, sternik karaweli Victoria. W tym czasie liczba Hiszpanów wyniszczonych przez głód, choroby i walki jest zbyt mała, aby obsługiwać trzy ocalałe dotąd statki. Del Cano podejmuje więc decyzję o spaleniu Concepción, a żyjący jeszcze Hiszpanie przesiadają się na Victorię oraz Trinidad i ruszają w stronę Borneo, a potem na Moluki.
1521 r. - Dzięki ludziom Magellana Europejczycy dowiadują się o istnieniu ludu Aetów - czarnych karłów Negritos. Jednak zachodni naukowcy uwierzą w ich istnienie dopiero po publikacji pracy francuskiego antropologa Quatrefages de Bréau w roku 1887.
1530 r. - Portugalski żeglarz Alvarez de Diegoz dociera do wysp Spratley.
1542 r. - Hiszpan Ruy Lopez de Villalobos dopływa do wysp z Meksyku i nadaje im nazwę Filipinas (po tagalsku Pilipinas) na cześć Filipa II. Villalobos nie potrafi znaleźć drogi powrotnej do Meksyku i musi poddać się Portugalczykom.
Ok. 1550 r. - Muzułmanin Radża Sulajman z Borneo zdobywa Maynilad (ok. 2000 mieszkańców) i buduje fortecę.
1564 - 1565 r. - Miguel Lopez de Legaspi z Meksyku podbija Cebu. Gubernator Filipin podlega odtąd wicekrólowi Meksyku. Problemem jest jednak żegluga z Filipin do Meksyku, ponieważ cały Pacyfik przecina silny Prąd Północnorównikowy płynący ze wschodu na zachód, czyli w kierunku przeciwnym.
1571 r. - Legaspi w dwóch bitwach pokonuje Sulajmana. Zdobywa drewnianą twierdzę Maynilad, niszczy wszystkie ślady islamu i zakłada Manilę - naturalny port, centrum handlu i stolicę hiszpańskich Filipin przeniesioną z Cebu.
Postępuje katolicyzacja kraju (głównie za sprawą jezuitów) i powtarzają się pogromy Chińczyków jako opornych pogan w latach 1603 (ponad 23 tysiące ofiar), 1639, 1640 (ponad 20 tysięcy ofiar) i 1661 (15 tysięcy ofiar).
Jezuici propagują dydaktyczne opowieści mające pomagać w katolicyzacji Filipińczyków. Według jednej z takich legend w XVI w. na Luzonie istniały niegdyś dwa katolickie klasztory - męski i żeński. Zdarzyło się, że zakonnik i mniszka pokochali się, choć ślubowali celibat. W końcu uciekli z klasztorów, lecz tak wielkie przestępstwo nie pozostało bez echa: ziemia zatrzęsła się, a morze na wieki pochłonęło grzeszników, pozostawiając ledwie kilka skał oraz małą wysepkę Corregidor u wejścia do Zatoki Manilskiej. Odtąd przez następne stulecia można je tam oglądać jako przestrogę przed łamaniem ślubów zakonnych.
- 1571 r. - Hiszpanie ratują załogę chińskiej dżonki. Rok później wdzięczni Chińczycy przywożą bogate dary wykazując tym samym, że istnieje możliwość swobodnego pływania w tej części Pacyfiku.
Zainspirowany tą ideą A. de Urdaneta, nawigator Miguela Lopeza de Legaspi, odkrywa wygodną drogę wzdłuż pasatu i Równikowego Prądu Wstecznego: wschodnie Filipiny – Karoliny – Fanning – Meksyk. Tak powstaje transpacyficzny Szlak Filipiński. Król Hiszpanii każe raz w roku w tajemnicy wysyłać przez Pacyfik wielki galeon wiozący złoto, perły, porcelanę, jedwab i korzenie z Azji do Meksyku. Potem towary są przeładowywane i przez Atlantyk płyną do Hiszpanii.
1574 r. - Chiński pirat Limahong zajmuje półwysep Bataan na Luzonie i czyni go swoją bazą dla planowanego podboju całych Filipin. Plan jednak nie powiódł się.
1579 r. - Hiszpan Francisco de Sande próbuje podbić sułtanat Maguindanao, lecz ponosi klęskę.
1582 r. - Japońska flota bezskutecznie próbuje rozbić Hiszpanów i opanować Filipiny.
1585 r. - Na wyspie Luzon wybucha pierwsze powstanie ludności przeciw hiszpańskim kolonizatorom i chrystianizacji. W następnych latach bunt podniosą mieszkańcy wysp Samar, Leyte, Bohol (1621) i jeszcze raz Luzonu.
11 VI 1594 r. - Król Hiszpanii wydaje prawo utrzymujące przywileje datu, jeżeli przyjmą katolicyzm.
1596 r. - Hiszpan Rodriguez de Figueroa próbuje podbić Mindanao, lecz pokonuje go Sirongan, datu Buayan. Figueroa ginie, a oddziały Sirongana i jego brata Ubala wypychają Hiszpanów do fortu La Caldera (półwysep Zamboanga, 1597).
Sirongan dysponuje potężną flotą, ciężkimi działami i liczną, dobrze zorganizowaną armią.
- 1599 r. - Wódz Sarikula rozbija Hiszpanów na Mindanao.
Sirongan i Sali, datu Cotobato, wspólnie atakują hiszpańskie kolonie na Panay, Negros i Cebu, a Sarikula na Luzonie, co na długo powstrzyma najazdy Hiszpanów na Mindanao.
Koniec XVI w. - Sułtan Brunei Saiful Ridżal oddaje północne Borneo władcy Sulu za pomoc w stłumieniu rebelii.
1600 - 1647 r. - Holendrzy cztery razy bezskutecznie próbują opanować hiszpańską część Filipin.
XVII w. - Filipiny dominują w produkcji włókien bananowca Musa textilis używanych między innymi do wyrobu lin okrętowych. Mimo wprowadzenia uprawy tej rośliny do Indonezji, Filipiny zachowają swoją pozycję potentata aż do XX w.
1606 r. - Po hiszpańskim podboju Ternate (Moluki) Sirongan ogłasza królestwo Buayan wasalem Hiszpanii.
1606 r. - Hiszpanie włączają wyspy Spratley do swoich filipińskich posiadłości.
1607 - 1634 r. - Maguindanao pod wodzą Cotobato staje się nową siłą, z którą muszą się liczyć Hiszpanie.
1611 r. - W Manili jezuici zakładają pierwszy na wyspach uniwersytet imienia św. Tomasza.
1623 - 1671 r. - Konfederacją Maguindanao rządzi sułtan Cotobato Muhammad Dipatuan Qudratullah Nasiruddin znany jako Qudrat. Rozbudowuje flotę i armię, popiera handel. Sprzymierza się z Sulu, żeni się z księżniczką z dynastii panującej w Sulu i w posagu wraz z ręką żony otrzymuje wyspę Palawan.
1635 r. - J. de Chaves zajmuje półwysep Zamboanga i zakłada tam fort, aby odciąć drogę powrotną admirałowi Tagali z Cotobato, którego flota plądruje hiszpańskie kolonie na wyspach Visaya (Panay, Negros, Cebu, Bohol, Leyte.
1637 r. - Gubernator Hurtado de Corcuera prowadzi wyprawę, która pokonuje Qudrata pod Lamitan i Ilian, lecz nie potrafi podbić Cotabato.
1663 r. - Hiszpanie wycofają się z Mindanao, nie mogąc sobie podporządkować miejscowych muzułmanów.
1642 r. - Hiszpański gubernator archipelagu zakłada plantacje palmy kokosowej, wkrótce jednej z głównych upraw na wyspach.
1647 r. - Holendrzy lądują na półwyspie Bataan (wyspa Luzon) z zamiarem odebrania Filipin Hiszpanom. Na półwyspie dokonują masakry stawiającego opór plemienia Abucay, lecz ostatecznie muszą się wycofać.
Druga połowa XVII w. - Po odejściu Hiszpanów z Mindanao Datu Abd al-Rahman, wnuk Quadrata, poszerza granice konfederacji Maguindanao.
24 X 1653 r. - Według hiszpańskich kronik w Manili znika żołnierz Gil Perez i następnego dnia wbrew własnej woli rzekomo pojawia się w mieście Meksyk po drugiej stronie Pacyfiku. Pada oskarżenie o dezercję z armii, a nawet podejrzenie o czary. Na szczęście żołnierz podaje szczegóły z ostatnich wydarzeń na Filipinach, które zostają potwierdzone po kilku miesiącach i zostaje uwolniony. Podobno, jest to najdalsza odnotowana teleportacja (przeniesienie w przestrzeni).
1705 r. - Słabnące Cotobato oddaje Hiszpanom wyspę Palawan.
1719 r. - Hiszpanie budują fort Pilar na Zamboanga, co oznacza nowy etap ich walki z Maguindanao.
Lata 1730. - Konfederacja Maguindanao pod wodzą sułtanatu Cotabato traci siły, rozbijana przez walki wewnętrzne i coraz bardziej uzależniana od Hiszpanów. Rośnie za to znaczenie konkurencyjnego Buayan.
1740 - 1790 r. - Hiszpańscy misjonarze zaczynają na Filipinach uprawę kawy sprowadzonej z Jawy.
1744 r. - Wódz Dagohoy organizuje skuteczne antyhiszpańskie powstanie i wyzwala wyspę Bohol na 80 lat.
1762 r. - Brytyjczycy zdobywają i plądrują Manilę. Rabują hiszpańskie archiwa oraz mapy mórz Indochin, Indonezji i Australii.
1762 r. - Bantilan Muizzud-Din, sułtan Sulu, zawiera umowę z brytyjską Kompanią Wschodnioindyjską reprezentowaną przez Szkota Alexandra Dalrymple’a, na mocy której Brytyjczycy w 1763 r. przejmują kontrolę nad wysepką Balambangan przy północnym cyplu Borneo w przejściu między Morzem Południowochińskim i morzem Sulu.
1799 r. - Filipiny mają 1,5 miliona ludności.
XIX - XX w. - Filipiny są największym producentem i eksporterem kopry (suszone jądra orzechów kokosowych).
Pierwsza połowa XIX w. - Hiszpanie podbijają Cotabato przewodzące konfederacji Maguindanao.
Ok. 1850 r. - Filipiny mają ok. 4 milionów mieszkańców.
Połowa XIX w. - Na wodach wokół Filipin, zawsze pełnych z piratów, działa Aro - kobieta pirat, córka radży z wyspy Balabac. Organizuje sieć twierdz i dysponuje dużą, dobrze uzbrojoną flotą. Kiedy w 1866 r. Hiszpanie zaczynają akcję planowego niszczenia piractwa, zwłaszcza baz i twierdz rozsianych na wielu wybrzeżach wysp, Aro wraz z grupą najwierniejszych towarzyszy popełnia samobójstwo w ostatniej twierdzy.
W tym samym czasie na wyspie Jolo istnieje niewielki sułtanat czerpiący zyski z uprawiania piractwa na szlakach między Filipinami, Borneo i Sulawesi.
Lata 1860. - Sułtanat Buayan pod wodzą datu Uto staje się potęgą i główną siłą konfederacji Maguindanao.
1869 - 1964 r. - Emilio Aguinaldo, sławny antykolonialny przywódca walczący z Hiszpanami a potem Amerykanami.
1872 r. - Wielkie powstanie w mieście Cavite na Luzonie przeciw europejskim kolonistom kończy się klęską.
1881 - 1888 r. - Brytyjczycy narzucają protektorat Sarawakowi, Brunei i należącemu do Sulu północnemu Borneo.
1887 r. - Generał E. Terrero napada i plądruje Buayan rządzone przez datu Uto.
Cztery lata później gubernator i zarazem generał V. Weyler buduje hiszpański fort Parang-Parang, ostatecznie niszcząc siłę konfederacji Maguindanao. Uto umrze (1902) w poczuciu klęski.
1891 - 1893 r. - Tajna Liga Flipińska Katipunan z głównymi siedzibami w Manili i Hongkongu żąda reform, nadania praw politycznych i stworzenia możliwości rozwoju ekonomicznego dla Filipińczyków.
1896 r. - Pisarz Protasio Rizal zostaje skazany na śmierć za krytykę hiszpańskiej władzy, co wywołuje bunt i zbrojne powstanie ludności. Pod wpływem tych wydarzeń prezydent Filipin Emilio Aguinaldo odrzuca władzę kolonialną.
1897 r. - Amerykańska armia tłumi antykolonialne powstanie, lecz nie oddaje wysp Hiszpanii, lecz czyni swoją strefą wpływów.
1899 r. - Zgromadzenie Narodowe Filipin wybiera pierwszego prezydenta Emilio Aguinalda (1869-1964) i uchwala konstytucję.
1899 r. - Terytorium Maguindanao zostaje podporządkowane Manili jako prowincja Moro. Problem polega jednak na tym, że władze centralne w Manili są katolickie, a Moro zamieszkują muzułmanie.
1899 - 1901 r. - Filipińczycy próbują przepędzić okupacyjną armię amerykańską, ale ponoszą klęskę. Po niemal dwóch latach walk wyspy zostają amerykańskim protektoratem. Prezydent Aguinaldo wpada w ręce Amerykanów. Zostaje zmuszony do złożenia przysięgi na wierność Stanom Zjednoczonym i rezygnacji z działalności politycznej.
Amerykanie podbijają też sułtanat Sulu (ostatnim sułtanem był Dżamal Ul-Kiram I, panujący w latach 1884-1899).
XIX/XX w. - Rośnie liczba plantacji z drzewami Hydnocarpus hutchinsonii oraz Tanaktogenus kurzii, których olejek skutecznie leczy trąd. Wkrótce olejek otrzymywany z tych drzew staje się ważnym produktem eksportowym.
1903 r. - Spis ludności wykazuje ponad 7,5 miliona Filipińczyków.
1904 - 1907 r. - Amerykanie budują twierdzę na Corregidor, aby strzegła morskiej drogi do Manili.
Mimo jej potężnego uzbrojenia twierdza zostanie zdobyta przez Japończyków atakiem od strony lądu w 1942 r.
1905 r. - Na zlecenie rządu amerykański architekt i planista Daniel Burnham, przedstawiciel ruchu City Beautiful, projektuje nowoczesną Manilę z szerokimi ulicami rozchodzącymi się promieniście z centrum miasta i krzyżującymi się pod kątem prostym.
1934 r. - Filipiny uzyskują autonomię w obrębie USA. Stolicą kraju jest Manila.
1934 r. - Lao Tse, największa znana w tym czasie perła o średnicy kilkunastu centymetrów i ważąca 6,4 kg zostaje wyłowiona koło filipińskiej wyspy Palawan.
1942 r. - Zagrożenie japońskie skłania Filipińczyków do wywiezienie państwowych zapasów metali szlachetnych na Corregidor (350 ton srebra zostaje tu zatopione w morzu), a potem na Hawaje (6 ton złota i 30 worków srebrnych monet). Japończycy i Amerykanie wydobywają potem część srebra z Corregidor, ale reszta staje się celem wypraw poszukiwaczy skarbów.
1942 - 1945 r. - Japończycy zajmują Filipiny, chociaż formalnie występują jako wyzwoliciele i 14 X 1943 r. ogłaszają niepodległość archipelagu. Zachowują Emilio Aguinaldo na stanowisku prezydenta, lecz zmuszają go do uznania japońskiej dominacji i wygłaszania projapońskich przemówień.
Japońscy okupanci słyną z okrucieństwa: gwałty, masowe mordy, tortury a nawet wiwisekcje. Systematycznie rabują filipińskie banki, muzea i zbiory sztuki. Japoński generał Tomoyuki Yamashita, który w Singapurze zgromadził wielkie bogactwa pochodzące z rabunków w Chinach, przewozi je na Filipiny i ukrywa w podziemnych tunelach na Luzonie.
- Do 1945 r. - Walcząca przeciw Japończykom potężna (nawet do 500 tysięcy ludzi) filipińska partyzantka wyzwala część wysp. Duże wpływy zdobywa też zbrojny ruch Hukbalapah związany z komunistami.
Ostatecznie Japończyków wypierają siły amerykańskie. Po wyzwoleniu Filipin prezydent Aguinaldo zostaje na krótko uwięziony jako japoński kolaborant, lecz w końcu nie ponosi żadnej kary.
Ukarani zostają zaś japońscy zbrodniarze wojenni, między innymi generał Tomoyuki Yamashita skazany na powieszenie.
- Po 1945 r. - Po wyzwoleniu Filipin część Japończyków ukrywa się w lasach, a niektórzy nawet prowadzą partyzancką walkę przeciw Amerykanom i Filipińczykom.
Skrajnym przykładem japońskiego fanatyzmu jest postawa Hiro Onody. W lutym 1945 r. Amerykanie bez większych kłopotów zajmują wyspę Lubang, a kilka grup Japończyków ucieka w góry. W ciągu paru miesięcy zostają wybici lub wyłapani, a część się poddaje. Hiro Onoda stojący na czele kilkuosobowej grupy nadal jednak walczy, ponieważ jego dowódca major Yoshimi Taniguchi zakazał poddania się i samobójstwa. Przez lat giną kolejno podczas napadów na wioski i w starciach z Filipińczykami, a jeden z nich poddaje się dopiero w 1949 r. Onoda zostaje sam w 1972 r. Dwa lata później odnajduje go japoński podróżnik Norio Suzuki. Żyjący jeszcze Yoshimi Taniguchi wydaje wtedy rozkaz kapitulacji i Onoda może wreszcie wrócić do Japonii.
Od drugiej połowy 1945 r. - Trwają poszukiwania legendarnego złota Yamashity, czyli dóbr zrabowanych przez Japończyków w Chinach, Indochinach i na Malajach. Według relacji świadków i krążących po archipelagu opowieści generał Yamashita miał ukryć skarb w wielu bardzo głębokich, nawet kilkadziesiąt metrów pod powierzchnią, dawnych kopalniach i podziemnych tunelach rozsianych po wyspie Luzon. Wejścia do nich są zamaskowane i często zabezpieczone pułapkami w postaci min i szklanych pojemników z cyjankiem zatopionych w betonie. Mimo to dziesiątki poszukiwaczy skarbów przez kilka następnych dziesięcioleci będzie szukać legendarnego złota.
1946 r. - Filipiny ogłaszają niepodległość, lecz trwa ich gospodarcza zależność od USA. Poza tym na mocy traktatu z 1947 r. Amerykanie utrzymują swoje bazy wojskowe na wyspach i są gwarantem bezpieczeństwa Filipin.
Oficjalną walutą jest peso filipińskie. Języki urzędowe to hiszpański i tagalski z pomocniczym angielskim, a na południu Mindanao arabski (Maguindanao).
Od lat 1950. - Rozwija się przemysł wydobywczy: złoża złota, manganu, rud żelaza, cynku, węgla, chromitu i miedzi. Manila rośnie od prawie 1,4 miliona mieszkańców w 1948 r. do ponad 2 milionów w 1960 r. i 4,9 miliona w 1978 r. Ogólna liczba ludności Filipin też bardzo szybko rośnie, osiągając prawie 36 milionów w 1968 r.
Druga połowa XX w. - Wzrasta popularność uzdrowicieli podobno dokonujących operacji chirurgicznych za pomocą rąk i siły woli wspieranych wiarą, bez znieczulenia i środków antyseptycznych. Najbardziej znani uzdrowiciele to Antonio Agpaoa (ur. 1939, założyciel Phillippine Spiritual Church of Science and Revelation), Jose Segundo (ur. 1941), Blance, Johannitos Flores i Jun Labo. Co ciekawe, w 1975 r. G. Meek (USA) bezpośrednio zbada filipińskich uzdrowicieli i nie stwierdzi oszustwa.
Lata 1960. - Kiedy katolicy próbują zająć muzułmańskie Mindanao, wybucha powstanie ludności. Uporczywe partyzanckie walki będą trwały latami, ponieważ władze centralne nie chcą zrezygnować z planów likwidacji muzułmańskiej mniejszości.
1965 r. - Ferdinand Marcos (1917-1989) zostaje prezydentem Filipin. Jednak ogromne nierówności społeczne i związana z tym popularność komunistów (partia istnieje od 1930 r.) popychają go do dyktatury, aby przy poparciu USA ograniczyć wpływy lewicy i Sowietów. Marcos znosi demokratyczne struktury polityczne i podtrzymuje dominację wielkiej burżuazji, a sam przeistacza się w dyktatora.
Ogromnie popularna jest jego żona Imelda Marcos, olśniewająca piękność, która jednak słynie z fatalnego gustu. Według jej wskazówek powstaje przeładowany ozdobami i kiczowaty, lecz niebywale kosztowny pałac prezydencki, który zdaje się leczyć kompleksy Imeldy wychowanej w biednej wiosce. Pragnie uczynić Filipiny nowoczesnym krajem, a ludności pomóc wyjść z nędzy, chociaż w rzeczywistości władza Marcosów jest przykładem kleptokracji w skrajnej postaci. Ferdinand Marcos na prywatnych kontach bankowych poza Filipinami zgromadzi nielegalnie kilka miliardów amerykańskich dolarów.
Imelda każe budować wielkie ośrodki kultury, szpitale i kościół, w których bezładnie mieszają się style, krzykliwe kolory i ornamenty, wywołując kpiny intelektualistów i znawców sztuki oraz złość nędzarzy. Tym bardziej, że wszędzie widnieją ogromne, często wielometrowe portrety projektodawczyni i sponsorki. Prawdopodobnie jedynym ciekawym architektonicznie budynkiem Imeldy Marcos jest teatr w Manili (1969) zdający się unosić ponad otaczającymi go fontannami.
- 1966 r. - Myśliwy Dafal spotyka małe (tylko 25 osób) plemię Tasaday w dziewiczym lesie na południu Mindanao.
Jest to sensacja naukowa, ponieważ Tasadayowie rzekomo od wieków nie mają żadnego kontaktu ze światem zewnętrznym i reprezentują poziom cywilizacyjny typowy dla paleolitu. Utrzymują się ze zbieractwa i polowania na drobne zwierzęta w promieniu zaledwie kilku kilometrów od swoich siedzib. Mieszkają w kompleksie jaskiń, wewnątrz których palą stale ognisko i nie mają żadnych legowisk, śpiąc i siedząc wyłącznie na kamieniach lub kawałkach drewna. Terenu przed jaskiniami nie czyszczą z roślin, przez co ich domostwa są praktycznie niezauważalne z zewnątrz. Używają narzędzi z drewna i kości oraz kamienia, nie znają ceramiki, a więc gotują w skórzanych workach napełnionych wodą. Podstawowym narzędziem jest kalub, czyli kij zaostrzony przy pomocy kamieni, a najbardziej wymyślnym narzędziem jest świder ogniowy służący do rozniecania ognia. Dafal zapoznaje Tasadayów ze stalowymi narzędziami i pokazuje, jak przyrządzić galaretkę natek z rdzenia palmy. Jedzą głównie rośliny, w tym jams, banany, dzikie owoce i niektóre kwiaty. Rękami chwytają rzeczne ryby, żaby, kraby i owady. Pieką je owinięte w liście. Chodzą nago. Stanowią hordę bez przywództwa typowego dla plemiennego etapu rozwoju. Nie istnieje u nich pojęcie własności prywatnej i na ogół dzielą się wszystkim między sobą. Dzięki bogactwu leśnego środowiska nie znają klęski długotrwałego głodu. Niektórzy zwracają jednak uwagę, że domniemane plemię może być oszustwem dokonanym dla żartu lub pieniędzy (reklama, turystyka, ocieplenie wizerunku reżimu Marcosa). Nie wiadomo bowiem, dlaczego nikt z wioski oddalonej zaledwie o kilkanaście kilometrów nie natrafił dotąd na Tasadayów, ani też, dlaczego rzekomo izolowani Tasadayowie są odporni na współczesne choroby.
1969 r. - Około 100 studentów ucieka z Manili w góry, aby walczyć z dyktatorem. Zaczyna też działać muzułmańska partyzantka ludu Moro na Mindanao, żądająca wolności wyznania i autonomii, aby uniknąć dyskryminacji ze strony katolików. Partyzancka a czasem wręcz terrorystyczna działalność Narodowego Frontu Wyzwolenia Moro do roku 1985 spowoduje śmierć ok. 40 tysięcy ludzi.
1971 r. - Rogelio Roxas odnajduje część skarbu Yamashity w podziemnej skrytce w okolicach miasta Baguio na Luzonie. Roxas twierdzi, że w 1961 r. dostał od pewnego Japończyka mapę ze skrytkami i z jej pomocą zaczął poszukiwania. Koło Baguio znajduje między innymi posąg Buddy ze złota i skrzynie pełne kosztowności. Niestety, kiedy prezydent Marcos dowiaduje się o skarbie, każe Roxasa uwięzić, poddać go torturom i odbiera mu cenne znalezisko.
Dopiero gdy Marcos przestanie być prezydentem, Roxas wytoczy mu proces sądowy w Honolulu na Hawajach w roku 1988. Mimo śmierci Rogelio Roxasa jego spadkobiercy wygrają proces w 1996 r. i zgodnie z wyrokiem mają otrzymać gigantyczne odszkodowanie. Ostatecznie, po kilku odwołaniach na ich konta bankowe wpłynie łącznie ponad 19 milionów dolarów.
Historia Roxasa jest najbardziej znanym przykładem odnalezienia części skarbu Yamashity, ale z pewnością nie jedynym. Inni odkrywcy na ogół nie ujawniają, co i gdzie znaleźli, ponieważ zgodnie z prawem są zobowiązani do zapłacenia państwu podatku od wartości znaleziska. Poza tym obawiają się, że przyciągną uwagę chciwych przestępców.
1972 r. - Większość wysp jest pod władzą partyzantów. Marcos delegalizuje wszystkie partie i wprowadza stan wyjątkowy, co oznacza wojnę domową. Znany działacz demokratyczny Benigno Aquino emigruje do USA.
1976 r. - Rząd Marcosa wydaje dekret o ochronie niezbadanych plemion w dżungli.
W rezultacie kończą się wizyty u Tasadayów i tajemnicze plemię na pewien czas znika z pola widzenia naukowców. W latach 1980. Tasadayowie zostaną uznani za autentyczne plemię, choć nie aż tak izolowane, jak to sugerowano wcześniej.
Od 1978 r. - Władze stopniowo łagodzą przepisy stanu wyjątkowego.
1983 r. - Benigno Aquino zostaje zamordowany tuż po powrocie do kraju, lecz wymuszone przez buntowników wybory prezydenckie wygrywa Corazon Aquino, żona Benigno (1985).
Pokonany Marcos wyjeżdża do USA (umrze na Hawajach), a Filipiny otrzymują demokratyczną konstytucję (1987). Ród Marcosów nie zwraca jednak zagrabionego majątku, lecz używa go do korumpowania filipińskich władz, aby odzyskać wpływy w kraju. Próby wyjaśnienia, co się stało z pieniędzmi Marcosów i usiłowania postawienia ich przed sądem spełzają na niczym.
1984 r. - W Manili rusza pierwsze metro w południowo-wschodniej Azji.
20 XII 1987 r. - W cieśninie Tabiasa zderzają się znacznie przeciążony i kierowany przez niedbałą załogę filipiński statek pasażerski Dona Paz oraz tankowiec. Wybucha pożar. W katastrofie ginie co najmniej 4341 osób, w większości zabitych przez płomienie.
1989 r. - W listopadowym referendum zostaje odrzucony projekt utworzenia autonomicznego muzułmańskiego regionu na wyspie Luzon.
9 VI 1991 r. - Po ponad 400 latach uśpienia wybucha wulkan Pinatubo na Luzonie.
Jest to największa erupcja wulkaniczna w XX w. - słup pyłów osiąga 40 km wysokości. W serii eksplozji trwających ponad 7 dni ginie kilkaset osób, a milion ludzi zostaje przesiedlonych. Mimo to wulkanolodzy mówią o ogromnym sukcesie, ponieważ potrafili przewidzieć zbliżający się kataklizm, aby uratować wielu ludzi, a sami mogli zbadać przebieg zjawiska.
1992 r. - Likwidacja amerykańskich baz wojskowych na Filipinach.
1996 r. - Po 26 latach terroru i walk (120 tysięcy zabitych) partyzantów z plemienia Moro na Mindanao muzułmanie (5% ludności) zdobywają autonomię i religijną wolność na Filipinach rządzonych przez katolików (ponad 80% ludności). Jednak islamiści z powstałej w czasie walki terrorystycznej organizacji Abu Sajef już nie chcą tylko autonomii, lecz żądają pełnej niepodległości. W 2003 r. islamiści przeprowadzą szereg krwawych zamachów, a od 2015 r. będą współpracować z ISIS.
XX/XXI w. - Filipiny zamieszkuje ponad 91 milionów ludzi wielu narodowości i plemion, mówiących w ponad 70 językach obok oficjalnych tagalskiego, hiszpańskiego i angielskiego. Kraj należy do największych producentów ryżu (choć wyłącznie na własny użytek) na świecie, lecz gospodarka jest słabo rozwinięta, a ludność uboga (40% żyje w nędzy), mimo odkrycia złota w latach 1980. Rozwija się turystyka, w tym podwodna związana z rafami koralowymi.
7 XI 2013 r, - Uformowany trzy dni wcześniej nad Mikronezją huragan Haiyan (Yolanda) uderza w środkowe Filipiny. Wiatr osiągający średnią prędkość 310, a w porywach 380 km/h i fale o wysokości 4-5 m zabijają ponad 7000 ludzi, a kilka milionów osób pozbawiają domów i całego dobytku.
Po przejściu nad archipelagiem Haiyan spada na brzegi Wietnamu i południowych Chin zabijając jeszcze co najmniej 2000 osób. Zanika nad Chinami 11 listopada.
Trzy lata później 12-14 września 2016 r. jeszcze silniejszy tajfun Meranti uformowany w okolicach Guam uderzy w Batanes na Filipinach, ale dzięki dobremu przygotowaniu obędzie się bez ofiar śmiertelnych. 15 września zaś nieco osłabiony Meranti dotrze do Chin i Tajwanu.
2016 r. - Opinia publiczna dowiaduje się o rekordowej perle wyłowionej dziesięć lat wcześniej koło wyspy Palawan: miała 61 cm długości i ważyła 34 kg. Rybak, który znalazł perłę przechowywał ją pod łóżkiem jako talizman. Nie wiedział, że perła jest warta ok. 100 milionów dolarów.
2020 r. - Pandemia Covid-19 szerzy się na Filipinach.
2022 r. - Córka wypędzonego prezydenta Marcosa wygrywa wybory prezydenckie. Filipińczycy już nie pamiętają kleptokracji z czasów, gdy Marcosowie rządzili archipelagiem, a propaganda szerzona przez zależne od Marcosów media utwierdza młodszych w przekonaniu, że Filipiny za prezydenta Marcosa były krajem dobrobytu.