Kuszanie (Jüe Czy)

  • II w. p.n.e. - W rejonie Pamiru i Hindukuszu formują się państewka Kuszanów.

W drugiej połowie tego stulecia na ruinach rozdrobnionej i podbitej Baktrii Kuszanie zakładają wiele małych księstw.

  • I w. p.n.e./I w. n.e. - Kudżul Kara Kadphises jednoczy Kuszanów w silną, wojowniczą monarchię i podbija Kabul należący do Partów. Od tego momentu Kuszanie stają się lokalną potęgą.

  • Początek I w. n.e. - Wima Kadphises II zaczyna regularne najazdy na Indie, dążąc do ich podboju.

  • I w. n.e. - W państwie Kuszanów panuje Kaniszka, który doprowadza swoją monarchię do szczytu potęgi.

Stolicą kraju jest Puruszapura (Peszawar) w Gandharze (na zachód od górnego Indusu), ale granice państwa rozciągają się od Kaszmiru i Kaszgarii aż do Varanasi nad Gangesem. Państwo prowadzi dalekosiężny handel z Chinami i Rzymem, wykorzystując dogodne położenie na szlakach przecinających środek Eurazji. W kraju krążą rozmaite monety srebrne i złote, a na części z nich występuje sam Kaniszka.

Pod koniec panowania Kaniszki starcie z Chinami o władzę w Azji Środkowej powstrzymuje ekspansję Kuszanów.

  • Koniec I w. n.e. - Klęska w walkach z Chińczykami zmusza Kuszanów do wycofania się z Azji Środkowej. Syn Kaniszki, król Wasiszka, panuje już tylko w Indiach.

  • Ok. 107 - 136 r. n.e. - Król Huwiszka wzmacnia Kuszanów rozpoczynając drugi okres rozkwitu ich państwa.

Buduje nowe ośrodki miejskie i twierdze. Rozwija się na przykład Agra (Agrabana w Mahabharacie, Agara u Ptolemeusza) nad Dżamuną na południowy wschód od Delhi.

  • 152 - 176 r. n.e. - Za króla Wasudewy państwo Kuszanów traci dawną siłę. Rosną wpływy Persji.

  • III w. n.e. - Kuszanie spadają do roli słabych władców coraz bardziej uzależnionych od Persów. Potężna dawniej monarchia rozpada się i do głosu dochodzą lokalne rody zakładające własne państewka: państwo Zachodnich Kszatrapów w środkowych Indiach, republika Malawów (niezależna od ok. 226 r.), republika Jaudhejgana, republika Ardżunianów i dwa państewka Nagów - Mathura i Padmawati.

  • Ok. 340 r. n.e. - Kidara zrzuca zwierzchność Persji i zakłada nową dynastię Małych Kuszanów. Walczy z Persami w sojuszu z innymi niewielkimi księstwami północnych Indii.

  • Połowa IV w. n.e. - Perscy Sassanidzi ostatecznie podbijają państwo Kuszanów. Tylko w rejonie Kabulu lokalni książęta kuszańscy utrzymają się jako wasale Persji do VII-IX w.