Irlandia
- 6. - 4. tysiąclecie p.n.e. - Według irlandzkiego eposu Leabhar Gabhala na wyspę przybywają mityczni osadnicy wywodzący się znad Morza Śródziemnego.
Pierwsza migracja legendarnego niskorosłego ludu Tuatha de Danann jest wiązana z cmentarzyskiem na wzgórzu Tallaght (niedaleko późniejszego Dublina).
W 4. tysiącleciu p.n.e. neolityczni osadnicy z Brytanii i kontynentu rozpowszechniają uprawę zbóż i budowę megalitycznych konstrukcji.
- 4./3. tysiąclecie p.n.e. - W Brú na Bóinne (Newgrange, Knowth, Dowth) powstają megalityczne grobowce-świątynie w kształcie wielkiego ziemno-kamiennego kurhanu z komorami grobowymi wewnątrz. Mogą też pełnić rolę kalendarza,ponieważ ich konstrukcja odzwierciedla roczny ruch Słońca (na przykład w Newgrange).
Największe zagęszczenie megalitycznych grobów w Irlandii wykazuje cmentarzysko z Carrowmore w północno-zachodniej części wyspy.
- Ok. 2000 r. p.n.e. - Początek wydobycia miedzi w okolicach Góry Gabriela na południu Irlandii.
Wyspa staje się centrum metalurgicznym oraz eksporterem wyrobów ze złota i brązu.
- VI - IV w. p.n.e. - Gaelowie powoli w kilku falach osiedleńców migrują do Irlandii i stopniowo wchłaniają przedindoeuropejską ludność wyspy, która przejmuje wyższą celtycką kulturę, zwłaszcza sztukę wytwarzania i obróbki żelaza oraz język gaelicki.
Tradycja łączy z celtyckimi osadnikami święte symbole Irlandii: miecz z Nuada, oszczep z Lug, kocioł z Dagda oraz Fals - kamień w Fatf, na którym ceremonialnie siadają nowi władcy-kapłani wybrani przez tuath, czyli wspólnotę (klan) złożoną ze zgromadzenia wojowników tworzących arystokrację, z sędziego, rolników i poetów-bardów przechowujących ustną tradycję.
IV - I w. p.n.e. - Na obszarze Irlandii kształtują się małe plemienne państewka zwane tuath, które z czasem uznają dość luźną zależność od pięciu większych ponadplemiennych organizacji nazywanych potem królestwami. Tak pojawi się Ulaid (Ulster) na północnym wschodzie, Mide (Meath) na południe od Ulsteru, Lagin (Leinster) na wschodzie i południowym wschodzie wyspy, Connachta (Connaught) na zachodzie między zatokami Donegal i Galway oraz Mumu (Munster) na południowym zachodzie Irlandii na zachód od rzeki Suir.
121 - 129 r. n.e. - W dziele Klaudiusza Ptolemeusza po raz pierwszy pojawiają się celtyccy mieszkańcy Irlandii oraz osada Eblana. Według mapy Ptolemeusza północno-wschodnią część Irlandii zamieszkuje lud Volunti lub Uolunti identyfikowany czasem z Ulaid, czyli Ulsterem.
IV - V w. n.e. - Powstaje luźna konfederacja plemiennych państewek.
Przywódcy rządzący poszczególnymi częściami wyspy często praktykują kazirodcze związki między rodzeństwem, żeby zachować czystość arystokratycznej krwi i nie osłabiać swojej władzy poprzez wprowadzanie osób spoza rodu. Ten obyczaj przetrwa aż do chrystianizacji Irlandii.
Założycielem ogólnoirlandzkiej dynastii Ui Neill (O Neil) jest legendarny Niall (połowa V w. n.e.). Formalnie polityczne centrum Irlandii znajduje się na wzgórzu Tara (po irlandzku Teamhair na Ri) we wschodniej Irlandii (obszar Mide). Tara jest miejscem, gdzie od dawna przybywają pielgrzymi szukający nadnaturalnych mocy, a w okresie neolitu powstał tam podziemny kamienny grobowiec przykryty potem ziemią. Na wzgórzu Tara funkcjonuje zespół budowli otoczonych ziemnymi wałami. Każdy nowy monarcha z dynastii Ui Neill składa uroczystą przysięgę na wzgórzu przy Kamieniu Przeznaczenia.
Z drugiej strony plemienne państewka uznają co najwyżej honorowe przywództwo dynastii Ui Neill. Poza tym nie wszystkie plemiona uznają choćby formalne przywództwo Tary. Co trzy lata przedstawiciele irlandzkich „królestw” spotykają się w Tarze, aby rozstrzygać spory i ustalać wspólne działania.
Z czasem ród Ui Neill rozpada się na gałąź północną i południową, konkurujące ze sobą o tron w Tarze (władcy są obieralni).
- 360 r. n.e. - Rzymianie opisują mieszkańców Irlandii nazywając ich Szkotami.
Mimo bliskości rzymskiej Brytanii Rzymianie nie podejmują prób podboju Irlandii. Jednak pod wpływem kontaktów z Rzymianami powstaje pismo ogamiczne używane w południowej Irlandii do VIII w.
368 r. n.e. - Szkoci z Irlandii biorą udział w ataku celtyckich mieszkańców Brytanii na rzymski Londyn.
Początek V w. - Według tradycji na południu Irlandii działa legendarny misjonarz św. Dubhan. Kształtuje się celtycka wersja chrześcijaństwa i Kościół celtycki czyli iryjski.
431 r. - Na polecenie Celestyna I, biskupa Rzymu, do Irlandii przybywa Palladiusz jako misjonarz. Pozostanie na Wyspach Brytyjskich do śmierci w połowie V w.
Od 432 r. - Walijski misjonarz św. Patryk (potem patron Irlandii i irlandzkiego piwa) szerzy rzymski katolicyzm i zwalcza miejscowy Kościół celtycki. Symbolem Patryka i Irlandii staje się kolor zielony związany z trójlistnym szczawikiem zajęczym czasem zwanym koniczyną. Za pomocą listków szczawika Patryk podobno przybliża ludziom ideę Trójcy Świętej, czyli Boga Trójjedynego, a tradycja utrzymuje, że dokonuje tego w Rock of Cashel (od irlandzkiego caiseal – twierdza) w południowej części wyspy.
Cashel jest prastarym miejscem kultu używanym już kilkaset lat wcześniej, co znajduje odbicie w chrześcijańskiej legendzie o Szatanie. Król piekieł podobno przelatywał nad tym miejscem, niosąc ogromną skałę, lecz na widok św. Patryka wypuścił głaz i uciekł. Tak powstało wapienne wzgórze, które od czasów Patryka będzie centrum nowej wiary i miejscem obronnym. W XII w. przejmie je Kościół: w latach 1127-1134 powstanie tu Kaplica Cormaca (Cormac’s Chapel), w latach 1230. zacznie się budowa katedry, a potem staną kolejne zabudowania związane z duchowieństwem i klasztorem cystersów. Całość otoczy mur, czyniąc z Rock of Cashel twierdzę, a koło kościoła znajdzie się cmentarz.
Według legendy anioł pokazał Patrykowi drogę do czyśćca przez pewną grotę w hrabstwie Donegal. Będzie one celem pielgrzymek, dopóki papież Aleksander VI nie każe jej zamknąć (1497). Inna opowieść głosi, że Patryk wygnał z Irlandii węże i dlatego nie ma ich na wyspie (w rzeczywistości nie zdążyły zasiedlić Irlandii po stopnieniu plejstoceńskiego lodowca).
Św. Patryk (umrze w 461 r/) zakłada opactwo i biskupstwo w Armagh w 444 r., a św. Brygida (452-523) zakłada pierwszy klasztor w Kildar i przejmuje kult miejscowej przedchrześcijańskiej bogini Brigit (celtyckie bri – wysoka).
Ok. 470 - ok. 549 r. - Finian z Clonard (Finnian, Fionain), na poły legendarny misjonarz i nauczyciel misjonarzy szerzących chrześcijaństwo w Irlandii. Zakłada klasztor w Clonard i przywozi do Irlandii cenny psałterz z Rzymu.
VI w. - Działa Dalach, sławny irlandzki poeta z rodu O’Dalaigh, typowy bard żyjący przy dworze władcy.
VI w. - Św. Caomgen (Kevin, coem i gein - szlachetny i narodziny) założyciel klasztoru w Glendalough.
VI w. - Mnisi zakładają osadę Cork na południowym wybrzeżu Irlandii.
W VII w. na wysepce Spike strzegącej wejścia do portu w Cork powstaje klasztor. Jego ruiny przetrwają do XVIII w., kiedy wysepkę zajmie potężny Fort Mitchel.
- 545 - 550 r. - Według legend mnich św. Brandan (Brenaind, 484-577) w skórzanej łodzi (typowej dla Celtów) dopływa do Szetlandów, Wysp Owczych, Islandii (i Grenlandii?), Ameryki oraz skały Rockall odpowiadającej mitycznej wyspie Rocabarraigh. Według celtyckich legend wyspa Rocabarraigh jest ukryta przed wzrokiem ludzi, a ma się ukazać tylko trzy razy, w tym tuż przed końcem świata.
Podobno św. Brandan powtarza swoją podróż za Atlantyk w 551 r.
O Atlantyku mówią liczne irlandzkie legendy często odzwierciedlające autentyczne zjawiska. Przykładem jest opowieść o mirażu Duna Faedhreagh (jego dokładny opis powstanie w 1684 r.), kiedy ukaże się fatamorgana miasta lub zamku wywołana przez optyczne zjawiska związane z układem chmur oraz warstwami powietrza różnej gęstości.
- Od 546 r. - Columba Starszy (po irlandzku Columcille - Gołąb Kościoła, 521-597), znany też jako Columban Starszy, prowadzi działalność misyjną.
Mnich pochodzi z królewskiego rodu Ui Neil. W 546 r. zakłada klasztor Derry w Ulsterze, a potem kolejne w różnych częściach Irlandii, z najważniejszymi w Durrow i Kells ok. 553 r. Podczas pobytu w Moville potajemnie kopiuje Cathach, łaciński psałterz przywieziony z Rzymu przez św. Finiana. Król Diarmait nakazuje wtedy zwrot nielegalnej kopii, więc Columba zwraca księgę, lecz wkrótce doprowadza do wojny z Diatmaitem, pokonuje go w bitwie pod Coll Dreverny (561) i za cenę kilku tysięcy zabitych odzyskuje kopię.
W 563 r. opuszcza Irlandię i zakłada klasztor Hy na wyspie Iona w Hebrydach oraz pierwszą przyklasztorną szkołę i centrum kopiowania manuskryptów. Wprowadza w Hy uprawę jęczmienia na piwo. Wkrótce klasztor Hy staje się bardzo ważnym centrum misyjnym, zwłaszcza za opata Adamnana.
Łącznie Columban Starszy zakłada 37 klasztorów w Irlandii oraz 53 klasztory i kościoły w Szkocji i północnej Anglii. W 574 r. doprowadza do zawarcia pokoju między Szkocją i Irlandczykami.
Columban Starszy zostanie później świętym patronem Irlandii i przedstawicielem Kościoła celtyckiego.
- Druga połowa VI w. - Lughaidh znany jako Molua (Mo Lua, Da Lua), irlandzki mnich wykształcony w Bangor i założyciel klasztoru Killaloe w Ulsterze.
Z jego związku z córką wodza z rodu Eóganachta rządzącego środkowo-zachodnią częścią Irlandii rodzi się kilkoro dzieci określanych w historii jako Ó Maoldomhnaigh. Ich potomkowie zapoczątkują miejscowy klan Moloney.
Ok. 558 r. - Irlandzki mnich św. Comgall (Komgal, Congal) zakłada klasztor (opactwo) w Bangor (Beannchor) w Ulsterze, wkrótce jeden z najważniejszych ośrodków kształcenia duchownych w Irlandii.
Ok. 561 r. - W plebejskiej rodzinie w prowincji Leinster rodzi się przyszły mnich i święty znany pod łacińskim imieniem Columbanus powstałym ze zniekształcenia irlandzkiego Koloman (Pustelnik), a czasem też jako Columba Młodszy. Opuszcza rodzinę, aby poświęcić się Chrystusowi i studiować teksty religijne. W Bangor otrzymuje święcenia i tworzy kilka dzieł o zasadach życia monastycznego. Za zgodą Comgalla, opata Bangor, ok. 591 r. wyjeżdża z Irlandii i jako pierwszy zaczyna szerzyć idee Kościoła celtyckiego na kontynencie. Tam jednak popada szybko w konflikty z biskupami Rzymu i władcą Burgundii, ponieważ głosi bardzo surowe zasady i nie uznaje żadnych kompromisów. Ok. 610 r. król Burgundii każe go deportować do Irlandii, ale on ucieka i resztę życia spędza w królestwach Franków i Longobardów. Umiera w Bobbio w północnej Italii w 615 r.
VII w. - Mnich Muirchu pisze Żywot św. Patryka.
VII - IX w. - Rośnie znaczenie katolicyzmu aż do całkowitej likwidacji rozproszonej, monastycznej struktury Kościoła celtyckiego. Stolicą irlandzkiego Kościoła katolickiego staje się Armagh.
Druga połowa VII w. - Flannan mac Toirrdelbaig (Flannán, Flannanus), syn wodza plemienia Dál gCais.
Flannan wstępuje do klasztoru Killaloe i według tradycji zostaje jego opatem. Podczas pielgrzymki do Rzymu zaś z rąk papieża Jana IV otrzymuje sakrę pierwszego biskupa Killaloe. Słynie jako wielki kaznodzieja i misjonarz działający między innymi na Hebrydach.
- Od 795 r. - Spustoszenie Inismurray i Inisbofin rozpoczyna serię niszczycielskich najazdów skandynawskich wikingów na Irlandię. W latach 812-813 wikingowie zajmują północno-zachodnią część Irlandii, a w 821 r. lądują na wschód od Tary i uprowadzają miejscowe kobiety. W latach 820. plądrują Bangor.
Kilkadziesiąt lat później rabują i częściowo niszczą wnętrze wielkiego kamiennego kurhanu w Newgrange. Od tego momentu neolityczna budowla stopniowo popada w zapomnienie i dopiero w XVII w. okoliczna ludność odkryje, że w znanym od dawna wzgórzu znajduje się jaskinia, a w rzeczywistości wybudowane przez człowieka korytarze. Pierwsze badania archeologiczne w Newgrange zostaną przeprowadzone w latach 1962-1975.
IX w. - Po raz pierwszy większość plemiennych państewek Irlandii uznaje przywództwo dynastii Ui Neill. W XI w. pojawi się nazwa samodzielnej Irlandii - Eireland. Tara traci znaczenie polityczne jako miejsce spotkań władców plemiennych, chociaż wciąż pozostaje symbolem jedności irlandzkich Celtów.
830 r. - Óengus z Tallaght pisze dzieło o chrześcijańskich męczennikach w Tallaght, a w przedmowie opisuje ostatnie ślady przedchrześcijańskich kultów jeszcze obecne wśród mieszkańców Irlandii.
836 r. - Wiking Turgesius ląduje u ujścia rzeki Liffey, a ok. 840 r. zakłada Dublin (normańskie duv linn - czarny staw). Drugą ważną kolonią wikingów powstałą w tym okresie jest Amnnagassen.
Ok. 852 - 856 r. - Wódz Ragnar (Ragnall) Lodbrok jest pierwszym władcą niewielkiego państewka wikingów nad Zatoką Dublińską.
Jego następcami na dublińskim tronie będą kolejno Olaf Biały (rządzi do 871 r.), Ivar I Ragnarsson Beinlaus czyli Bezkostny (871-873), Eystein Olafsson (873-875), Bardr (875-881), Sigfrid (881-888), Sigtryg I (888-896), i Ivar II (896-902).
X w. - Najwyżsi władcy irlandzcy zaczynają używać tytułu arcykróla Irlandii (ard-ri Erenn).
902 r.- Irlandzcy Celtowie wypędzają wikingów z Dublina, lecz już w 917 r. wódz Sigtryg odzyskuje Dublin dla wikingów i wstępuje na tron jako Sigtryg II. Starcia między Irlandczykami i Normanami trwają do 921 r., kiedy Sigtryg zostanie królem Jorvik (York) w Anglii.
Walki nie ustają też za kolejnych normańskich władców Dublina: Guthfritha (921-934, król Jorvik w 927 r.), Olafa Guthfrithsona (934-941, król Jorvik od 939 r.) i Blacaire’a (941-945).
- 976 r. - Kolejny normański król Dublina Olaf Cuaran (945-980) zawiera wreszcie pokój z Irlandczykami.
980 r. - Wódz Máel Sechnaill mac Domnaill pokonuje pod Tarą wojska Olafa Cuarana i zmusza go do abdykacji. Rok później odbiera wikingom Dublin.
989 - 1036 r. - Sigtryg Jedwabistobrody próbuje odbudować normańskie królestwo we wschodniej Irlandii, lecz napotyka coraz silniejszy i dobrze zorganizowany opór Irlandczyków.
1002 - 1014 r. - Brian Boruma jest pierwszym arcykrólem Irlandii, który nie pochodzi z rodu Ui Neill.
23 IV 1014 r. - Wikingowie ponoszą klęskę pod Clontarf, choć ginie też irlandzki arcykról Brian.
Mimo to irlandzka część wyspy zachowuje samodzielność pod rządami następnego arcykróla Maela Sechnailla II (1014-1022).
1025 r. - Papież Leon IX dzieli Irlandię na cztery arcybiskupstwa i 36 biskupstw.
1035 r. - W Irlandii powstaje zakon św. Antoniego Pustelnika (z Syrii) leczący magicznym krzyżem ankh (crux ansata).
Od 1036 r. - Kolejni normańscy władcy Dublina zmagają się z coraz silniejszym naporem Irlandczyków: Echmarcach (rządzi w latach 1036-1038 i 1046-1052), Diarmit (1052-1072), Gofraid (1072-1095, wypędzony) i Muirchertach (1095-1114). Dawne Królestwo Dublina stopniowo rozpada się i traci normański charakter.
Ok. 1095 - 1148 r. - Mnich Malachiasz, znany jasnowidz pochodzący z Irlandii, w latacj 1121-1124 opat Bangor. Przypisuje się mu proroctwo (w rzeczywistości spisane pod koniec XVI w.) obejmujące 108 łacińskich epigramów charakteryzujących kolejnych papieży aż do ostatniego Piotra Rzymianina mającego panować prawdopodobnie w XXI w.
XII w. - Przy wejściu do portu w Waterford na południowo-wschodnim wybrzeży Irlandii funkcjonuje kamienna latarnia morska znana potem jako Teach Solais Rinn Duáin, a po angielsku Hook Lighthouse. Według legendy jej początki mają sięgać czasów Dubhana. Pewne jest natomiast, że latarnia będzie czynna jeszcze w XXI w.
1169 r. - Dwa lata wcześniej lokalny irlandzki władca Diarmaid Mac Morrough stracił swoje posiadłości w Leinster i został wygnany przez arcykróla Irlandii Rory O’Connora. Mac Morrough prosi wtedy o pomoc angielskiego króla Henryka II z dynastii normańskiej i dzięki jego pomocy powraca. Henryk II zaś zaczyna podbój wschodniej Irlandii, wypierając jednocześnie wikingów. Ostatni arcykról Ruaidri (1166-1186) zostaje usunięty (umrze w 1198 r.).
1171 r. - Henryk II ogłasza się w Waterford królem Irlandii.
Mimo to nie ustają walki o panowanie nad całą wyspą. Angielskie najazdy będą trwały przez następnych 400 lat, podporządkowując Anglikom kolejne państewka. Paradoksalnie, wyraźnie wyższa i bogatsza kultura irlandzka jest chętnie przyjmowana przez osadników z Anglii.
- 6 X 1175 r. - Traktat windsorski podpisany przez Henryka II i arcykróla Irlandii Rory’ego O’Connora dzieli wyspę między normańską Anglię i Irlandczyków. Normanowie otrzymują rejon Dublina oraz Waterford i Weford.
Umowa zostaje zerwana dwa lata później, kiedy Irlandczycy zaczynają napadać na Normanów na terenie Munster. Wtedy Jan bez Ziemi otrzymuje od Henryka II zadanie stłumienia buntu i uzyskuje tytuł Lorda Irlandii.
1177 r. - W północnej Irlandii John de Courcy buduje zamek Carrickfergus, zaczątek miasta Belfast.
Ok. 1180 - 1250 r. - Sławny irlandzki poeta Muireadach Albanach O’Dalaigh.
Pierwsza połowa XIII w. - Część szkockiego rodu Bissett (pierwotnie Biset) przenosi się do północnej Irlandii i opanowuje region znany jako Glens of Antrin przyjmując zarazem tytuł Mac Eoib Bissett of the Glens. Klan stanie się jednym z najważniejszych w Ulsterze, przy czym część przyjmie potem tradycje angielskie, a niektóre odłamy przez stulecia będą kultywować swoją celtyckość.
1204 - 1224r. - Angielski król Jan bez Ziemi buduje zamek w Dublinie jako siedzibę władcy i znak panowania nad Irlandczykami.
Warownia będzie rozbudowywana przez kilkaset lat aż do roku 1684, kiedy zniszczy ją pożar. Po odbudowie zamek straci charakter obronny, stając się siedzibą władz administracyjnych.
1252 r. - Kroniki odnotowują katastrofalne upały i susze.
1297 r. - Powstaje irlandzki parlament w Dublinie podległy Londynowi. Jednak realna władza Anglików ogranicza się tylko do najbliższej okolicy - resztą kraju rządzą niezależni, lokalni władcy.
1307 r. - Ród Bissett udziela schronienia królowi Szkocji Robertowi I na wysepce Rathlin. W przyszłości król Anglii za karę odbierze mu tę wysepkę.
1315 r. - Edward Bruce zaczyna zbrojną walkę irlandzkich lordów przeciwko normańsko-angielskiej władzy. Walki będą trwały latami, lecz zakończą się zwycięstwem Irlandczyków, co oznacza autonomię w ramach monarchii angielskiej.
1350 - 1398 r. - Normański władca Gerard Fitzgerald, earl of Desmond. Sławny z poezji pisanych po irlandzku. Po jego śmierci cała rodzina Fitzgerald przyjmuje kulturę irlandzką.
1351 r. - William O’Kelly wydaje słynną ucztę w Ui Maine z okazji wypędzenia Normanów. W uczcie uczestniczą najlepsi bardowie w tym Gofraidh Fionn O’Dalaigh. Nadworni poeci, czyli bardowie, są żywą kroniką tradycji Irlandii. Dlatego też w godle niepodległej Irlandii w XX w. pojawi się harfa - ulubiony instrument używany przez bardów.
1366 r. - Anglia ogłasza w Kilkenny zakaz przyjmowania przez Anglików kultury irlandzkiej i zawierania mieszanych irlandzko-angielskich małżeństw. Anglicy nakazują też usunięcie irlandzkich bardów z dworów szlacheckich. Jest to początek niszczenia irlandzkich tradycji i zaniku języka wypieranego przez angielski.
XV - XVI w. - Wywodzący się od Johna Mora Tanistera i króla Szkocji Roberta II szlachecki ród Mac Domhnail znany jako MacDonnell z Antrim zyskuje duże wpływy w północnej Irlandii, co budzi niechęć angielskich władców.
1494 r. - Edward Poyning (1459-1534), angielski szlachcic, zaufany współpracownik Henryka VII Tudora i królewski namiestnik Irlandii ogłasza w Drogheda nowe prawo (Poyning’s Law), które podporządkowuje irlandzki parlament namiestnikowi króla Anglii oraz zależnej od namiestnika Irlandzkiej Tajnej Radzie. Poyning wraca do Anglii w 1496 r., lecz ustanowione przez niego reguły na długo staną się podstawą późniejszej polityki Anglii wobec Irlandii.
XVI - XVII w. - Brutalna angielska kolonizacja (usuwanie katolików z urzędów, oddawanie ziemi Anglikom i prezbiteriańskim Szkotom, zamykanie katolickich szkół) wywołuje powtarzające się powstania.
1534 r. - Wybucha największe antyangielskie powstanie Irlandczyków pod wodzą 10. hrabiego Kildare Thomasa FitzGeralda, który 11 czerwca oficjalnie ogłasza odrzucenie zwierzchnictwa króla Henryka VIII. Krwawe zmagania trwają dwa lata. Przywódca buntu. FitzGerald zostaje w końcu schwytany i powieszony w Tyburn 3 lutego 1537 r.
Rośnie emigracja Irlandczyków do Ameryki spowodowana angielskim terrorem.
1531 r. - Król Anglii Henryk VIII zostaje również królem Irlandii, a w następnym roku zależny od Londynu parlament irlandzki ogłasza Crown of Ireland Act, który postanawia, że Królestwo Irlandii pozostanie pod władzą następców Henryka VIII.
Druga połowa XVI - XVII w. - Eochaidh O’Hussey, ostatni irlandzki bard. Sławi bohaterów walczących z Anglikami.
1575 r. - Na polecenie księcia Essex należąca do rodu MacDonnell z Antrim wyspa Rathlin zostaje zaatakowana przez oddziały Francisa Drake’a i Johna Norreysa (przyjaciel królowej Elżbiety I). 26 lipca po ostrzale artyleryjskim żołnierze wdzierają się do zamku Rathlin i mimo poddania twierdzy mordują ok. 200 obrońców oraz ponad 400 osób cywilnych. Drake tymczasem nie dopuszcza szkockich okrętów, aby mogły pomóc mordowanym. W ten sposób zostaje zniszczona nie tylko niewygodna dla Anglii twierdza Rathlin, lecz także irlandzka gałąź MacDonnellów.
1579 r. - James FitzMaurice FitzGerald wznieca bunt w An Daingean na zachodnim wybrzeżu Irlandii stłumiony przez siły angielskie.
1592 r. - Elżbieta I zakłada Trinity College w Dublinie, przyszły uniwersytet. Tu będą się uczyć między innymi J. Swift, S. Beckett, O. Wilde i B. Stoker.
Tutaj będzie też przechowywany słynny Ewangeliarz z Kells.
1594 - 1603 r. - Irlandzka wojna dziewięcioletnia w Ulsterze. Hugh O’Neil i Red Hugh O’Donnell próbują zakwestionować panowanie Elżbiety I jako władczyni Irlandii. Wojna kończy się zwycięstwem Anglii.
Do 1602 r. - Angielskie oddziały stopniowo podbijają całą Irlandię.
Do anegdoty przechodzi sposób, w jaki Cormack McCarthy poddaje swój zamek w Blarney. Chociaż Anglicy są zwycięzcami, McCarthy w nieskończoność odwleka akt podpisania kapitulacji, prowadząc błyskotliwe dialogi i rokowania, wygłaszając absurdalnie długie przemówienia i z pomocą retoryki kpiąc z angielskich dowódców.
6 IX 1607 r. - Odlot earlów, czyli emigracja 99 członków wielkich rodów irlandzkich prześladowanych przez angielskie władze.
Od ok. 1610 r. - Anglicy przeprowadzają Plantation of Ulster, czyli wysiedlenie irlandzkiej, katolickiej ludności ze wsi i zastąpienie jej protestanckimi osadnikami z Anglii oraz Szkocji. Władze oferują dzierżawę użytków rolnych o powierzchni 1000-2000 akrów, przy czym Anglicy i Szkoci płacą za dzierżawę znacząco mniej niż Irlandczycy. W rezultacie wieloletniej akcji duże obszary Ulsteru zostaną zdominowane przez protestantów, co na ogół oznacza Anglików. Irlandczycy zaś często tracą swoje ziemie, ponieważ nie są w stanie opłacić wysokiej dzierżawy. Część z nich spada do roli żebraków, bezdomnych włóczęgów lub bandytów utrzymujących się z rozboju.
1629 - 1631 r. - Geoffrey Keating pisze pierwszą historię Irlandii.
1641 r. - Powstanie katolików przeciw protestantom. Anglicy dowiedzieli się o spisku od pijanego Irlandczyka, który w dublińskiej tawernie bezwiednie zdradził plany buntu. Dochodzi do rzezi protestantów w Ulsterze.
Stara osada Belfast (angielska nazwa, która po irlandzku oznaczała ujście Farset) rozciągająca się w okolicy zamku Carrickfergus staje się miastem zasiedlonym głównie przez protestanckich imigrantów z Anglii i Szkocji.
- 1647 - 1650 r. - O. Cromwell krwawo tłumi powstanie Irlandczyków przeciw władzy Anglii i narzucaniu protestantyzmu.
W wyniku celowego ludobójstwa ginie niemal 1/3 całej populacji wyspy. Najeźdźcy plądrują i celowo niszczą miejsca kultu, na przykład Rock of Cashel, symbole irlandzkiej niezależności i odrębności kulturowej.
Połowa XVII w. - W Affane w hrabstwie Waterford działa znany hipnotyzer, uzdrowiciel i jasnowidz Valentine Greatrakes.
1650 r. - Irlandia i Szkocja zostają włączone przez Cromwella bezpośrednio do Republiki Angielskiej, choć zachowują własne parlamenty. Irlandczycy i Szkoci coraz częściej mówią po angielsku, mimo poczucia własnej odrębności. W tej sytuacji katolicyzm jest głównym wyznacznikiem irlandzkiej odrębności. Dlatego Anglicy zakazują kształcenia katolickich duchownych, więc w XVIII w. irlandzcy księża i zakonnice jeżdżą do szkół we Francji.
Lata 1661 - 1665, 1673, 1695 - 1727 - Kodeks Clarendona, Test Act i kolejne angielskie akty ograniczające prawa katolików, zwłaszcza prawo do posiadania ziemi, i zaostrzające kary dla katolików w porównaniu do kar nakładanych na protestantów.
1690 - 1691 r. - Kolejne antybrytyjskie powstanie Irlandczyków związane z walką zdetronizowanego ostatniego katolickiego króla Anglii Jakuba II Stuarta i Wilhelma Orańskiego. Armia protestantów dowodzona przez Fryderyka H. Schomberga (1615-1690) rozbija jakobitów w bitwie nad rzeką Boyne koło miasta Drogheda (11 VII 1690 r.), chociaż sam Schomberg ginie otoczony przez Irlandczyków. Pokonani jakobici uciekają do Limerick, gdzie zaciekle się bronią mimo oblężenia przez silniejszą armię oranżystów. W końcu król Jakub II ucieka do Francji, a jakobici kapitulują (tak zwany Traktat z Limerick).
Powojenne represje skierowane przeciw katolikom powodują wielką irlandzką emigrację ok. 10 tysięcy osób znaną jako odlot dzikich gęsi, głównie do Ameryki.
XVII/XVIII w. - Regulacja rzeki Liffey i osuszenie bagien pozwalają na rozbudowę Dublina.
1702 r. - W Wicklow powstaje słynne więzienie Wicklow Gaol na wschodnim wybrzeżu Irlandii. Miejsce jest znane z okrutnego traktowania więźniów, zwłaszcza w czasie irlandzkich buntów przeciw panowaniu Anglików w latach 1840. i podczas wojny wyzwoleńczej na początku XX w. Więzienie Wicklow Gaol zostanie zamknięte w 1924 r., lecz według licznych opowieści na jego terenie są podobno spotykane duchy dawnych więźniów.
1707 r. - Anglia narzuca Szkocji i Irlandii unię w jednym królestwie, choć zachowuje irlandzki parlament.
Ok. 1725 r. - Irlandzki arystokrata i polityk William Conolly (1662-1729) buduje letnią rezydencję na wzgórzu Cnoc Montpelier (Mount Pelier) koło Dublina. Niedługo po zakończeniu budowy silna wichura zrywa dach z budynku, co miejscowa ludność uznaje za dzieło diabła. Budynek bowiem wzniesiono z kamieni stojącego tam wcześniej prehistorycznego kopca grobowego. Dach co prawda naprawiono, ale wzgórze cieszy się odtąd opinią miejsca nawiedzonego, zwłaszcza że w latach 1735-1741 w budynku odbywają się spotkania Klubu Ognia Piekielnego (Hell Fire Club), czyli arystokratycznych „rozpustników” i wolnomyślicieli bawiących się w okultyzm i wywoływanie duchów, organizujących orgie pijackie i seksualne, ale też dyskutujących o nowych prądach intelektualnych… Dla prostych ludzi z plebsu i dla duchowieństwa oznacza to kontakty z diabłem i herezję. A dowodem są rzekomo spotykane tam później rozliczne zjawy, zwłaszcza wielki czarny kot.
1725 r. - Powstaje masońska Wielka Loża Irlandii. Stanie się elementem walki o rozwój irlandzkiej kultury i uniezależnienie od Wielkiej Brytanii.
1740 r. - Klęska głodu wywołana przez długotrwałe mrozy (wahnięcie klimatyczne znane jako mała epoka lodowcowa).
1759 r. - Arthur Guinness bierze w dzierżawę niewielki, upadający browar przy St. james Gate w Dublinie. Tak się zaczyna firma piwowarska Guinness znana potem z produkcji najlepszego ciemnego piwa porter z górnej destylacji. Po latach firma Guinness i jej piwo staną się jednym z najważniejszych znaków rozpoznawczych Irlandii.
1777 r. - Honora Nagle (1718-1784) zwana Nano, wykształcona we Francji twórczyni żeńskiego zakonu Sisters of the Presentation of the Blessed Virgin Mary, zakłada w Cork szkołę dla katolików konkurencyjną wobec szkół anglikańskich. Jej zakon będzie potem tworzył szkoły dla Irlandczyków w Anglii (1836), w USA (na przykład w San Francisco w 1854 r.), w Australii i Tasmanii oraz w Nowej Zelandii (lata 1950.).
Od 1778 r. - Pod wpływem idei oświeceniowych i wojny w amerykańskich koloniach Anglia przyznaje Irlandczykom więcej praw, przede wszystkim otrzymują prawo do własności prywatnej i swobodnego nią rozporządzania (1778, 1782), do wykonywania zawodu nauczyciela (1782) i prawnika (1792), publicznego odprawiania katolickich ceremonii religijnych (1791), sprawowania niektórych urzędów państwowych (1793) oraz głosowania i kandydowania w wyborach do irlandzkiego parlamentu (1793).
1779 - 1804 r. - Brytyjczycy budują potężny fort na wysepce Spike w zatoce prowadzącej do największego irlandzkiego portu w Cork. Twierdza znana jako Fort Mitchel jest jedną z największych na świecie i jednym z głównych filarów brytyjskiej władzy w Irlandii. Oddziały brytyjskie będą stacjonowały na Spike do 1938 r., a potem zastąpią je żołnierze irlandzcy, którzy pozostaną w do 1985 r. Fort pełni też rolę wielkiego więzienia, gdzie Brytyjczycy przetrzymują irlandzkich bojowników o niepodległość.
Od 1782 r. - Irlandzki parlament pod przewodnictwem Henry Grattana może stanowić prawa niezależnie od Anglii.
1783 r. - Powstaje Order Świętego Patryka, najwyższe irlandzkie odznaczenie przyznawane szlachcicom za szczególne zasługi dla kraju. Order będzie używany do roku 1974, kiedy umrze ostatnia wyróżniona nim osoba.
1796 - 1798 r. - Nieudane antybrytyjskie powstanie poparte przez Francję pochłania ok. 50 tysięcy ofiar.
Robert Stewart Castlereagh (1769-1822, Irlandczyk na usługach Anglii) tłumi powstanie. Przywódca powstańców i zarazem szef patriotycznej organizacji Society of United Irishmen Theobald Wolfe Tone (1763-1798) popełnia samobójstwo podrzynając sobie gardło po nieudanej próbie lądowania w Irlandii wraz z francuską armią.
- 1 I 1801 r. - Parlament w Londynie uchwala Union Act, na mocy którego następuje likwidacja odrębnego irlandzkiego parlamentu i powstaje Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii.
Londyn narzuca Irlandii białą flagę z ukośnym czerwonym krzyżem św. Patryka używaną aż do 1922 r.
1803 r. - Krwawe antyangielskie zamieszki w Dublinie.
1816 r. - W Dublinie powstaje jeden z najstarszych żelaznych mostów.
Początkowo otrzymuje nazwę Mostu Wellingtona, lecz w powszechnym użyciu jest nazwa Ha’penny Bridge, czyli Most Półpensowy, ponieważ tyle wynosi opłata za jego przejście. W XX w. oficjalnie most otrzyma nazwę Liffey od rzeki, a przejście przez niego będzie darmowe.
1829 r. - Daniel O’Connell, przywódca irlandzkich katolików w parlamencie, żąda zerwania unii z Anglią (w 1840 r. zakłada Stowarzyszenie dla Zniesienia Unii). Katolicy otrzymują prawa cywilne formalnie równe z protestantami, lecz zdecydowana większość Irlandczyków mówi już wyłącznie po angielsku, a irlandzki jest językiem wymierającym.
1841 - 1849 r. - Nieurodzaj ziemniaków w Irlandii i angielski wyzysk powodują ogromny głód.
W 1845 r. wybuchają rozruchy. Umiera około 2 milionów Irlandczyków, a następne 2 miliony emigrują, przede wszystkim do Ameryki Północnej. W kraju pozostaje nieco ponad 4 miliony Irlandczyków.
Powstaje antyangielski tygodnik Nation (1842), wokół którego J. F. Lalor tworzy patriotyczną organizację Młoda Irlandia (do 1847 r. w ramach stowarzyszenia O’Connella).
- 1847 - 1848 r. - Irlandczyk John Mitchel organizuje lewicową konfederację żądającą oderwania Irlandii od Anglii.
Zostaje skazany na 14 lat więzienia i deportację z Wielkiej Brytanii.
1848 r. - Wybucha antyangielskie powstanie pod wodzą Thomasa Francisa Meaghera. Według tradycji Meagher wprowadza zielono-biało-pomarańczową flagę Irlandii. Nawiązuje ona do kokard noszonych przez patriotów podczas obchodów Rewolucji Francuskiej w roku 1830. Po zdobyciu niepodległości stanie się ona oficjalną flagą państwa (1922) wypierając stosowaną dotąd flagę z krzyżem św. Patryka oraz nieoficjalne zielone flagi z harfą. Harfa stanie się za to godłem państwa.
Koniec 1848 r. - Wybucha epidemia cholery.
1853 r. - Na maleńkiej skalistej wysepce Fatstnet Rock 11 km od południowego wybrzeża Irlandii powstaje latarnia morska. Wysepka jest punktem pomiarowym w regatach Fastnet Race oraz wskaźnikiem dla statków płynących przez Atlantyk.
Ok. 1858 r. - Działacze Młodej Irlandii pod wodzą J. Stephensa zakładają wyzwoleńczy ruch Fenian.
1867 r. - Próba antyangielskiego powstania Irlandczyków pod wodzą ruchu Fenian w USA.
1882 - 1941 r. - James Joyce, jeden z najwybitniejszych pisarzy irlandzkich piszących po angielsku.
1893 r. - Powstaje Liga Gaelicka dla odrodzenia języka i kultury Irlandii. W 1899 r. poeta W. B. Yeats (1865-1939) i dramatopisarka Lady Gregory (1859-1932) zakładają Abbey Theatre promujący sztuki dotyczące Irlandii.
1903 r. - Jeden z największych i najbardziej bezczelnych rabunków w dziejach Irlandii: kilka dni przed wizytą brytyjskiego króla Edwarda VI ktoś kradnie królewskie insygnia z zamku w Dublinie, chociaż na tym samym zamku swoją główną siedzibę ma dublińska policja. Nigdy nie odnaleziono ani sprawców, ani klejnotów.
1905 r. - Arthur Griffith zakłada National Irish Society (Irlandzkie Towarzystwo Narodowe) popierające irlandzką kulturę (choć Irlandczycy mówią na ogół po angielsku) i narodową partię Sinn Fein (Ourselves Alone czyli My Sami). Katolicyzm jest jednym z najważniejszych elementów budujących irlandzką tożsamość i odróżniających Irlandczyków od Anglików.
1906 - 1989 r. - Samuel Beckett, wielki irlandzki dramaturg piszący po angielsku. Od 1937 r. mieszka w Paryżu.
1907 r. - Przechowywany na zamku w Dublinie najwspanialszy egzemplarz Orderu Świętego Patryka znany jako Irish Crown Jewels (Irlandzkie Klejnoty Koronne) znika w niewyjaśnionych okolicznościach. Jest to jedna z najgłośniejszych kradzieży w dziejach wyspy.
1908 r. - Założenie irlandzkiego uniwersytetu w Dublinie.
31 V 1911 r. - Na zlecenie brytyjskiej firmy okrętowej White Star Lines w stoczni Harland and Wolff w Belfaście zostaje zwodowany słynny Titanic, drugi z trzech identycznych statków pasażerskich.
1914 r. - Parlament uchwala autonomię Irlandii, ale odracza jej wprowadzenie do końca wojny.
21 IV 1916 r. - Na wybrzeżu koło Tralee w zachodniej Irlandii potajemnie ląduje Roger Casement (1864-1916), działacz na rzecz niepodległości Irlandii. Casement był znany z raportów o prześladowaniach i wyzysku czarnoskórej ludności w belgijskim Kongo oraz Indian w Brazylii, za co otrzymał brytyjskie szlachectwo. Podczas I wojny światowej nawiązuje współpracę z Niemcami i na pokładzie niemieckiego statku dociera do Irlandii z obietnicą pomocy w postaci uzbrojenia. Policja jednak wpada na jego trop, ponieważ znalazła niezatopioną łódkę. Zostaje stracony jako zdrajca.
Ponad sto lat później okaże się, że policjanci okradli Casementa. Dał im kartkę z planem, gdzie ukrył pieniądze. Chciał opłacić adwokata, lecz policjanci opróżnili skrytkę.
24 IV 1916 r. - Wybucha Powstanie Wielkanocne w Dublinie (Easter Rising). Jego lider Partrick Pearse (1879-1916), syn Anglika i Irlandki, członek Ligi Gaelickiej i redaktor patriotycznej gazety An Claidheamh Soluis (Świetlisty Miecz) deklaruje niepodległość Irlandii. Powstańcy są słabo uzbrojeni i nieprzeszkoleni. Rebelia zostaje stłumiona po zaciętych walkach, 16 przywódców rozstrzelanych (jako pierwszy Patrick Pearse), a inni uczestnicy walk trafiają do więzienia.
1918 r. - W grudniu odbywają się pierwsze wybory do irlandzkiego parlamentu, a następnie zostaje sformowany pierwszy rząd. Na jego czele staje Éamon de Valera (1882-1975, szef Sinn Fein od 1917 r.).
1919 r. - Po wyjściu z więzienia uczestnik Powstania Wielkanocnego Michael Collins zakłada IRA (Irish Republican Army), czyli Irlandzką Armię Republikańską, która ma zabijać brytyjskich szpiegów i urzędników.
1919 - 1921 r. - Éamon de Valera przewodzi nowemu antybrytyjskiemu powstaniu.
Najbardziej brutalnym starciem okazuje się krwawa pacyfikacja katolików przez protestancką większość w Ulsterze.
14 XII 1920 r. brytyjska Izba Lordów zatwierdza Government of Ireland Act, który dzieli Irlandię na Ulster, czyli część północną zdominowaną przez protestantów i większą część południową zamieszkaną przez katolików. Stolicą Ulsteru jest Belfast, a katolickiej Irlandii Dublin. Kwestie ogólnoirlandzkie mają być rozpatrywane przez wspólną Radę Irlandii. Wyspa nadal jednak pozostaje pod władzą Londynu.
- 6 XII 1921 r. - Na angielsko-irlandzkiej konferencji w Londynie Irlandia północna przekształca się w brytyjskie dominium. Éamon de Valera nie akceptuje umowy, ponieważ Irlandia jest podzielona. W 1922 r. rząd Ulsteru wprowadza przepisy wyborcze dyskryminujące katolików: cenzus majątkowy (protestanci są bogatsi) i okręgi wyborcze włączające katolików do regionów zdominowanych przez protestantów.
Katolicka Irlandia pogrąża się w marazmie: nacjonalizm, religijny fanatyzm, wszechwładza kleru, Indeks ksiąg zakazanych narzucony przez Kościół katolicki, zastój ekonomiczny, bezrobocie. Tysiące ludzi uciekają do Wielkiej Brytanii i USA.
- 1922 - 1923 r. - Wojna domowa między zwolennikami ugody z Anglią, którym przewodzi Collins i radykalnymi republikanami de Valery żądającymi zerwania związków z Londynem. Zwyciężają zwolennicy ugody i wyspa zostaje podzielona na część brytyjską zwaną Ulsterem oraz Irish Free State, czyli Wolne Państwo Irlandzkie nazywane Eire.
Collins ginie w zamachu, kiedy próbuje zawrzeć pokój z de Valerą.
1923 r. - Irlandia wstępuje do Ligi Narodów.
1931 r. - Na mocy Statutu Westminsterskiego Irlandia staje się równoprawnym partnerem Wielkiej Brytanii.
1937 r. - Irlandia (Eire) staje się niezależnym członkiem Commonwealth (wystąpi ze wspólnoty w roku 1949).
1939 r. - IRA zdelegalizowana w 1936 r. jako organizacja terrorystyczna potwierdza nielegalny charakter swojej działalności przeprowadzając serię terrorystycznych ataków na ludność protestancką (między innymi w Coventry).
1939 - 1945 r. - Podczas II wojny światowej Irlandia zachowuje neutralność przychylną Brytyjczykom. Z drugiej strony w 1945 r. rząd Irlandii jako jedyny na świecie wysyła do Berlina kondolencje po śmierci Hitlera.
1942 r. - W Irlandii lądują wojska USA.
1949 r. - Irlandia odmawia wstąpienia do NATO.
1955 r. - Dyrektor browarów Guinnessa Hugh Beaver opracowuje i wydaje pierwszą edycję Księgi Rekordów Guinnessa, czyli zapis najrozmaitszych (czasem wręcz absurdalnych) wyczynów, osiągnięć i skrajności.
Według tradycji idea opracowania powstała przy piwie, kiedy nikt nie umiał odpowiedzieć na dość przypadkowo rzucone pytanie. Beaver uznał wtedy, że należałoby prowadzić rejestr szczególnych wydarzeń i zjawisk.
- 1968 - 1969 r. - Początek walk katolików i probrytyjskich protestantów w Ulsterze.
Zamachy i morderstwa w następnych latach spowodują śmierć tysięcy ludzi. IRA i Sinn Fein żądają przyłączenia Ulsteru do Irlandii, choć większość jego ludności stanowią protestanci. Ci ostatni odpowiadają akcjami policyjnymi, terrorem i marszami oranżystów (tajnej organizacji odwołującej się do Wilhelma III Orańskiego).
- 1972 r. - Po serii terrorystycznych ataków IRA brytyjski Ulster traci autonomię w ramach Wielkiej Brytanii.
Bojownicy IRA są więzieni, a niektórzy dokonują spektakularnych ucieczek. Na przykład trzej przywódcy IRA uciekają z więzienia Mountjoy w Dublinie za pomocą helikoptera lądującego na terenie więzienia (3 X 1973).
1973 r. - Irlandia przystępuje do EWG (późniejsza Unia Europejska), co powoduje szybki rozwój gospodarczy stosunkowo biednego kraju. Dublin, który dotąd był prowincjonalnym, nieładnym miastem, teraz odnawia stare zabytki, porządkuje ulice i rozbudowuje się, choć nadal nie należy do szczególnie urokliwych.
25 IX 1983 r. - Z więzienia Maze (wcześniej Long Kesh) w hrabstwie Antrim w Irlandii Północnej ucieka aż 38 bojowników IRA. W nomenklaturze irlandzkiej to wydarzenie jest określane jako Wielka Ucieczka, a dla rządu brytyjskiego to kompromitacja. Maze bowiem jest uznawane za jedno z najlepiej strzeżonych więzień Wielkiej Brytanii. W trakcie ucieczki ok. 20 funkcjonariuszy odnosi obrażenia, a jeden umiera na atak serca. Późniejsze śledztwo wykazuje, że więźniowie użyli broni przemyconej z zewnątrz, zastraszyli część strażników i sami przebrali się za obsługę więzienia. W ciągu kilkunastu dni większość uciekinierów zostaje schwytana.
1992 r. - Znana irlandzka piosenkarka Sinéad O’Connor wywołuje skandal, kiedy w Nowym Jorku wykonuje pieśń oskarżającą księży o pedofilię i publicznie drze fotografię papieża Jana Pawła II. To ściąga na nią falę niechęci, co wywołuje problemy psychiczne. Mimo to O’Connor nie przestaje działać, głosi pacyfizm, walczy o prawa kobiet iw końcu porzuca katolicyzm, aby przejść na islam.
1994 r. - Aresztowanie księdza Brendana Smytha, pedofila, który przez pół wieku zgwałcił kilkadziesiąt dzieci rozpoczyna kryzys Kościoła katolickiego w Irlandii. W 1997 r. papież Jan Paweł II wydaje tajne zarządzenie dla irlandzkich biskupów, aby ukrywali pedofilię kleru.
Od 1996 r. - Próby uregulowania stosunków w Irlandii Północnej zgodnie z wolą mieszkańców, przez głosowania i polityczne umowy a nie walkę, nieco uspokajają nastroje. IRA rezygnuje z przemocy i w 1997 r. ogłasza zawieszenie broni. 10 kwietnia 1998 r. rządy Wielkiej Brytanii oraz Irlandii przy akceptacji głównych partii politycznych Ulsteru podpisują porozumienie wielkopiątkowe. Głównymi autorami umowy są katolicki polityk John Hume i protestancki David Trimble. Porozumienie wyklucza stosowanie przemocy, daje autonomię Ulsterowi w ramach Wielkiej Brytanii i zapowiada, że w przyszłości jest możliwe referendum decydując o ewentualnym zjednoczeniu całej wyspy.
2000 r. - W zamkniętej części browaru Guinnessa w Dublinie powstaje Guinness Storehouse, czyli muzeum, które wkrótce stanie się jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych stolicy Irlandii.
2002 r. - Irlandia przyjmuje walutę euro.
2004 r. - Irlandia jako pierwsze państwo w Europie całkowicie zakazuje palenia tytoniu w miejscach publicznych.
2009 r. - Światowy kryzys finansowy dotkliwie uderza w Irlandię, która oparła swój rozwój na kredytach bankowych: upadają firmy i rośnie bezrobocie. Sytuacja unormuje się w ciągu następnych trzech lat.
2011 r. - Irlandia zrywa dyplomatyczne kontakty z Watykanem, ponieważ nie godzi się na ingerowanie papiestwa w wewnętrzne sprawy kraju. Duże znaczenie ma też seria afer kompromitujących Kościół katolicki.
2012 r. - Irlandią wstrząsa tragedia. Pochodząca z Indii Savita Halappanavar umiera po kilkunastu dniach cierpienia z powodu anormalnej ciąży, ponieważ oparte na katolicyzmie irlandzkie prawo w żadnym wypadku nie dopuszcza aborcji.
Dwa lata później okazuje się, że w mieście Tuam odkryto szczątki 796 dzieci zmarłych w latach 1926-1961 w przytułku prowadzonym przez zakonnice Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Na mocy umowy z rządem Kościół otrzymywał pieniądze na utrzymanie matek z nieślubnymi dziećmi. Zakonnice jednak potajemnie sprzedawały dzieci rodzinom adopcyjnym, głównie do USA, a niechcianym pozwalały umierać z niedożywienia i nieleczonych chorób. Zwłoki wrzucały do wspólnych dołów lub wręcz do kloaki. Ich matki zaś jako „kobiety upadłe” za darmo pracowały dla zakonnic. Badania historyków i archeologów ujawniają, że niemal wszystkie kościelne przytułki w Irlandii działały w podobny sposób.
Te i wiele podobnych zbrodni, ujawniane (od 2009 r.) przypadki pedofilii oraz afery korupcyjne kleru powodują gwałtowny spadek zaufania do Kościoła katolickiego i masowe odchodzenie Irlandczyków od katolicyzmu, który do niedawna był fundamentem irlandzkiej tożsamości. Badania sondażowe przeprowadzone pięć lat po ujawnieniu afery z Tuam wykażą, że mniej niż 50% Irlandczyków deklaruje wiarę katolicką.
2018 r. - Kobiety wymuszają na rządzie przeprowadzenie referendum w sprawie aborcji i przytłaczająca większość Irlandczyków opowiada się za zniesieniem zakazu przerywania ciąży narzuconego przez Kościół katolicki.
2020 r. - Pandemia Covid-19 dociera do Irlandii.