Wczesna historia południowej Afryki

  • Ok. 200 000 - 150 000 r. p.n.e. - Przybywający z północy pierwotny człowiek rozumny (Homo sapiens) zajmuje południe Afryki, lecz lokalna forma praczłowieka (Homo ergaster rhodesiensis) utrzyma się tu jeszcze parę tysiącleci. Sporadycznie dochodzi do krzyżowania się obu grup ludzi.

  • Ok. 100 - 70 tysięcy lat p.n.e. - W jaskini Blombos tuż koło wybrzeża Oceanu Indyjskiego powstają proste rysunki wykonane ochrą na kamieniu. Są to jedne z najstarszych przykładów plastyki człowieka Homo sapiens. Ludzie w Blombos tworzą też naszyjniki składające się z paciorków wytwarzanych z przedziurawionych muszelek i pozostawiają po sobie narzędzia. Kilka tysięcy lat później wejście do jaskini zostanie zasypane i jaskinia popadnie w zapomnienie aż do drugiej połowy XX w. Archeologiczne badania Blombos zaczną się w 1991 r. n.e.

  • Ok. 75 000 lat p.n.e. - Na południowym krańcu Afryki przeżywają nieliczne populacje ludzi szukające schronienia w warunkach załamania klimatu i pustynnienia Afryki po potężnej erupcji indonezyjskiego wulkanu Toba. Ludzie chronią się między innymi w jaskiniach Przylądka Igielnego.

  • Ponad 70 tysięcy lat p.n.e. - Na południu Afryki w Mpumalanga ludy buszmenoidalne budują wielkie kamienne konstrukcje służące jako obserwatoria astronomiczne i kalendarze.

  • 68. tysiąclecie p.n.e. - Na wzgórzach Tsodilo na Kalahari działa prastare religijne sanktuarium związane z kultem wielkiego węża. Przez tysiące lat Buszmeni będą uznawać Tsodilo za obszar święty.

  • Ponad 40 tysięcy lat p.n.e. - We wschodniej części kontynentu w paśmie górskim Bomvu działa kopalnia Ngwenya (w języku suazi Krokodyl), gdzie jest wydobywana ochra ceniona jako czerwony barwnik.

  • Przed 20. tysiącleciem p.n.e. - Dominują zbieracko-myśliwskie plemiona Buszmenoidów i Pigmeje.

Buszmeni (San, Sab, Saab, Sagua) przybyli znad środkowego Nilu opowiadają, że pochodzą od ślepego myśliwego żyjącego w ciemnej jaskini, który odzyskał wzrok, gdy dotknął zwierząt i zaczął je hodować.

Legendy Buszmenów tłumaczą rozmaite aspekty natury. Na przykład Słońce według nich było kiedyś uwięzione pod ziemią, skąd wydobyli je pierwsi Buszmeni, a gwiazdy są rozpalonymi węglami, które pewna dziewczyna rzuciła na niebo, aby rozświetliły jej drogę. Najważniejsze gwiazdozbiory to Samica Antylopy (Kastor i Polluks), Samiec Antylopy (Procjon) i Lwica (Krzyż Południa). Według Buszmenów bóg Kaggen z krwi zwierząt stworzył wężowe bóstwa ziemi i antylopę, główne zwierzę łowne. Buszmeni rozwijają sztukę, na przykład zdobienie jaj uznawanych za symbole płodności (archeologiczne znalezisko z Diepkloof datowane na ponad 50 tysięcy lat p.n.e.).

  • Od 20. tysiąclecia p.n.e. - Buszmeni tworzą słynne naskalne malowidła.

  • Od 500 r. p.n.e. - Wschodni Bantu ekspandują na południe, przynosząc hodowlę bydła i owiec.

  • II - IV w. n.e. - Upowszechnia się znajomość obróbki żelaza związana z ekspansją rolników i hodowców Bantu wzdłuż dolin rzek. Część Buszmenoidów przejmie od Bantu umiejętność hodowli bydła, stając się Khoikhoi - nowym ludem posługującym się językiem z grupy khoisan. Większość myśliwych Buszmenów zostaje jednak wyparta lub wytępiona, zwłaszcza na wschodzie.

  • Od IV/V w. n.e. - Po przybyciu Bantu prastara kopalnia ochry Ngwenya jest miejscem wydobycia rudy żelaza jako źródła cennego metalu.

  • Do XV w. - Południowoafrykańskie ludy Bantu żyją w plemionach, zwykle rządzonych przez wodza.

Powstają trzy grupy Bantu: Szona, Sotho-Tswana i Nguni. Rozwija się plemienna demokracja, polegającą na okresowym zwoływaniu ogólnoplemiennej rady (u Tswana nosi ona nazwę kgotla), kiedy każdy może wyrazić swoje zdanie.

  • Od XVII w. - Wraz z białymi przybywają wcześniej nieznane choroby (grypa, odra, ospa, gruźlica): szybko rośnie śmiertelność wśród Buszmenoidów.

  • Do XIX w. - Ludy posługujące się językami khoisan i bantu mieszają się (w tym małżeństwa służące umocnienia przymierza), przejmują swoje języki i styl życia. Murzyńscy rolnicy i pasterze Khoikhoi często żyją w symbiozie (wzdłuż górnej Oranje). Część Murzynów, jak Nama (Damara) i Herero w Namibii, przejmuje myśliwsko-zbieracki tryb życia Buszmenów.

  • XIX - XX w. - Kolonializm niszczy dotychczasowe struktury polityczne i społeczne, przynosząc wzorce europejskie i chrześcijaństwo.