Tekrur, Senegal, Gambia, Gwinea, Sierra Leone
Początek VI w. p.n.e. - Fenicjanie pływający wzdłuż wybrzeży i w trakcie słynnej wyprawy faraona Necho dookoła kontynentu poznają zachodnią Afrykę. Feniccy żeglarze będą stąd przywozić cenne przyprawy, drewno, złoto, niewolników oraz skóry i zwierzęta poszukiwane na rynkach basenu Morza Śródziemnego.
Ok. 530 r. p.n.e. - Grek Euthymenes z Massilii dopływa do ujścia Senegalu.
Jest to późniejsza nazwa rzeki w języku plemienia Mandingo znacząca dwie rzeki, ponieważ tworzą ją rzeki Baoule i Bakoye (ba w języku mandingo oznacza wodę). Kilkadziesiąt lat po Euthymenesie do Senegalu dociera przez Gibraltar Kartagińczyk Hanno. Poznaje ujście Rio de Oro i odwiedza wybrzeża późniejszej Gwinei i Sierra Leone. Tam uczestnicy jego wyprawy chwytają „włochatych, dzikich ludzi”, których miejscowi Murzyni nazywają garillai (gorilla, goryl). Co ciekawe, wiosłowo-żaglowe łodzie Hanno wracając na północ muszą ominąć przeciwne prądy i w tym celu wypływają daleko na środek Atlantyku, gdzie napotykają wreszcie pomyślne wiatry popychające ich w stronę Gibraltaru. Ten sposób pływania po Oceanie Atlantyckim będzie potem stosowany przez wszystkich żeglarzy od Fenicjan i Greków po Rzymian, Portugalczyków i Hiszpanów.
Ok. 145 r. p.n.e. - Rzymskie statki pod wodzą greckiego historyka Polybiosa opływają zachodnie brzegi Afryki.
Ok. VIII w. - Nad Senegalem (późniejsze rejony Wassu, Ker Batch, Sine Ngayéne i Wanar) powstają wielkie kręgi z ociosanych bloków skalnych. Niektóre z kamieni ważą nawet 10 ton i mają wysokość do 2,5 metra. Są to miejsca kultu i groby arystokracji, a także proste obserwatoria astronomiczne.
IX w. - Według miejscowej tradycji nad dolnym biegiem Senegalu powstaje pierwsze w tym rejonie Afryki rolnicze państwo zwane Tekrur (Takrur).
X w. - XI w. - Tekrur jest wzmiankowany w arabskich kronikach (Al-Masudi, El-Bekri).
Przed 1040 r. - Tekrur zostaje podbity przez marokańskich Almorawidów i ulega islamizacji.
Od XII - XIII w. - Arabscy autorzy rozciągają nazwę Tekrur na cały muzułmański zachodni Sudan.
XIII - XIV w. - Tekrur jest wasalem Mali.
XIII - XIV w. - Europejscy żeglarze, głównie z Wenecji i Portugalii, zaczynają badanie wybrzeży zachodniej Afryki i odkrywają rejon ujścia Senegalu aż do gór Kamerunu.
XIV w. - Francuscy żeglarze z Dieppe opływają zachodnią Afrykę i handlują nad Senegalem, lecz z czasem oddadzą inicjatywę Portugalczykom.
Koniec XIV w. - Na terenie dawnego Tekrur nad Senegalem powstaje nowe państwo nazwane Dżolof.
1445 r. - Portugalczycy docierają od północy do ujścia rzeki Senegal. Diogo Dias opływa Przylądek Zielony.
1446 r. - Portugalczyk Nuno Tristao dopływa do ujścia Gambii.
Ok. 1450 r. - Początek portugalskich wypraw handlowych w górę Senegalu.
1455 - 1456 r. - Wenecjanin Alvise da Ca’da Mosto w służbie portugalskiej uczestniczy w dwóch wyprawach.
Ca’da Mosto dociera z D. Diazem przez Maderę i Wyspy Kanaryjskie do ujścia Senegalu i Gambii. Rok później w wyprawie pod wodzą Genueńczyka Antoniotto Usodimare dopływa do ujścia Gambii i odkrywa część Wysp Zielonego Przylądka.
Zapiski Ca’da Mosto zaczynają systematyczną europejską afrykanistykę, czyli naukę o Afryce. Żeglarz opisuje gwiazdozbiór Krzyż Południa, który w nawigacji na południowej półkuli jest wskaźnikiem kierunku południowego.
- Do końca XV w. - Powstają portugalskie forty na wybrzeżach wokół ujścia Senegalu i w Gwinei.
Wybrzeże Pieprzowe na południe od wyspy Sherbro słynie z przypraw. Wysepka Gorée na rzece Senegal staje się ośrodkiem handlu niewolnikami, wkrótce największym w całej zachodniej Afryce.
XVI w. - Dżolof rozpada się na mniejsze plemienne państewka rolników, w tym Futa Toro (Futa Tooro) nad Senegalem i Futa Dżalon rządzone przez Fulbe w Gwinei, które przetrwają do podboju przez Europejczyków.
Od XVI w. - Francuzi zdobywają przewagę nad Brytyjczykami w rejonie Senegalu.
1617 r. - Holendrzy zakładają faktorię na wysepce Gorée oddalonej 3 km od wybrzeża. Wysepka staje się głównym centrum handlu niewolnikami, skąd są wywożeni przede wszystkim do Nowego Świata.
1618 r. - Brytyjczycy zakładają Fort James w ujściu Gambii, a w Sierra Leone kolonię Tassot (1663).
1674 r. - Francuzi odbierają Holendrom wyspę Gorée.
1701 - 1773 r. - Ajuba Suleiman Ibrahima Diallo, członek wpływowej rodziny religijnych i politycznych przywódców ludu Fulbe w mieście Bondu na obszarze Futa Toro.
W 1730 r. Ajuba Diallo zostaje schwytany przez handlarzy niewolników i trafia na plantację do Nowej Anglii w Ameryce. Tam jednak prawnik i anglikański duchowny Thomas Bluett odkrywa, że czarnoskóry niewolnik wyznający islam jest bardzo inteligentny i pochodzi z arystokratycznej rodziny, zna arabski w mowie i piśmie. Bluett odkupuje niewolnika i w 1733 r. jedzie z nim do Anglii. Rok później Ajuba Diallo wraca do Afryki jako wolny człowiek.
Bluett zaś, za pozwoleniem Diallo, pisze książkę o jego losach wydaną w Londynie w 1734 r. Praca Bluetta zostanie uznana za pierwszą książkę opisującą i krytykującą niewolnictwo.
1749 r. - Francuski przyrodnik Michel Adanson odwiedza wysepkę Sor u wybrzeży Senegalu i natrafia na drzewo, które go zadziwia rozmiarami, jego pień bowiem ma 20 m w obwodzie. Tak odkrywa dla nauki baobab (Adansonia). Potem natrafi na jeszcze większy okaz, a w głębi Senegalu znajdzie drzewa z napisami wyciętymi przez europejskich podróżników w XV w. Na tej podstawie uznaje, że baobaby mogą żyć nawet 5000 lat, ale późniejsze badania wykażą, że zazwyczaj żyją kilkaset lat.
1787 r. - Brytyjczycy zakładają miasto Freetown jako ośrodek handlu (prawa miejskie od 1792 r.) i centrum Sierra Leone. Rok później powstaje British African Association, organizacja badająca Afrykę i torująca drogę do jej podboju.
1795 - 1797 r. - Szkot Mungo Park odnajduje źródła Nigru i udowadnia, że rzeka nie ma nic wspólnego z Nilem. Od epoki grecko-rzymskiej panowało bowiem w Europie powszechne przekonanie, że Senegal i Niger w zachodniej Afryce są odnogami Nilu.
1807 - 1808 r. - Sierra Leone staje się oficjalnie uznaną brytyjską kolonią z centrum we Freetown.
1827 r. - Anglikańscy misjonarze z Church Missionary Society wspomagani przez Charlesa MacCarthy’ego, brytyjskiego gubernatora Sierra Leone, zakładają szkołę w Fourah Bay w okolicy Freetown. Fourah Bay College jest najstarszą uczelnią wyższą w subsaharyjskiej Afryce. W latach 1876-1967 uczelnia będzie działała jako filia angielskiego Uniwersytetu Durham, a w 1918 r. zostanie przekształcona w samodzielny Uniwersytet Sierra Leone.
Ok. 1839 r. - Francuz P. du Chaillu bada zachodnią Afrykę, tworząc podstawy znajomości tych obszarów.
1842 - 1884 r. - Francuzi podbijają część Futa Dżalon i rejon źródeł Nigru. Powstaje tam kolonia Gwinea Francuska (oficjalnie w 1891 r.) z centrum w mieście Conakry, lecz podbój zakończy się (1898) dopiero po pokonaniu Samoriego w ostatnich latach stulecia.
1857 r. - Francuzi zakładają miasto Dakar w Senegalu.
1872 - 1934 r. - Blaise Diagne, senegalski działacz społeczny, pierwszy czarnoskóry polityk wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego. W 1916 r. wymusza uznanie mieszkańców Senegalu za pełnoprawnych obywateli Francji. Prowadzi akcję zachęcania senegalskich żołnierzy w I wojnie światowej. W latach 1920-1934 jest burmistrzem Dakaru.
1879 r. - Francuz Marius Moustier i Szwajcar Josuah Zweifel odkrywają źródła Nigru w górach Futa Dżalon.
1879 r. - Między francuskimi posiadłościami w Senegalu i Gwinei Portugalczycy tworzą Gwineę portugalską z centrum w Bissau.
1881 - 1896 r. - Francuzi podbijają Futa Dżalon i włączają do Gwinei Francuskiej. Granice kolonii zostają ustalone dzięki traktatom zawartymi z Brytyjczykami i Portugalczykami w latach 1886 i 1889.
1886 - 1887 r. - Antyfrancuskie powstanie w Senegalu. Zostaje stłumione, a jego przywódca Mamadu Lamina ginie.
1887 r. - Szejk Aamadu Bamba Mbakke (1853-1927) zkłada osadę Touba w Senegalu. Staje się przywódcą islamskiego odrodzenia skierowanego przeciw kolonializmowi, a Touba po jego śmierci zostaje centrum pielgrzymek.
1895 - 1904 r. - Powstaje kolonia Francuska Afryka Zachodnia ze stolicą w Saint-Louis a potem w Dakarze.
1898 - 1899 r. - Powstanie ludności w Sierra Leone. Krwawo stłumione przez Brytyjczyków.
1904 r. - Gwinea Francuska zostaje włączona do Francuskiej Afryki Zachodniej.
1908 - 1915 r. - Antykolonialne powstanie ludności w Gwinei Portugalskiej. Krwawo stłumione.
1912 r. - Marabut Amado Bamba uznany za wcielenie Allaha uczeń szejka Sidij z Senegalu, zostaje wydalony z kraju za antyfrancuską działalność polityczną.
Lata 1920. - Początek szybkiego rozwoju gospodarczego Senegalu.
Od 1922 r. - Hadir Ud-Din tworzy w Sierra Leone sieć szkół koranicznych, aby bronić tradycji przed chrześcijaństwem narzucanym przez brytyjski kolonializm.
1923 - 2007 r. - Senegalczyk Ousmane Sembène z ludu Wolof.
Uczy się w szkole francuskiej i w muzułmańskiej szkole arabskiej, lecz żadnej nie kończy. Pracuje w wielu zawodach, w tym w fabryce samochodów we Francji. Uczestnik walk II wojny światowej. Po wojnie zbliża się do lewicy, przebywa nawet w Moskwie, gdzie uczy się filmowania. Pisze opowiadania, nowele i powieści, reżyseruje filmy, a po likwidacji kolonializmu zaczyna samodzielne afrykańskie kino.
1945 r. - We francuskiej Gwinei Ahmed Sekou Touré (1922-1984, wnuk ostatniego samodzielnego władcy Mandingo) zakłada Federację Związków Robotniczych Gwinei, dążącą do niepodległości i głoszącą dążenie do budowy socjalizmu. W roku 1946 później uczestniczy w założeniu Demokratycznej Partii Gwinei, która staje na czele ruchu antykolonialnego. Od roku 1956 jest członkiem francuskiego Zgromadzenia Narodowego.
1951 r. - Gwinea Portugalska uzyskuje status zamorskiej prowincji Portugalii.
Amilcar Cabral tworzy PAIGC (Afrykańska Partia Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka, 1956).
1955 r. - Masowy strajk oraz antykolonialne rozruchy chłopskie, które przeradzają się w działania partyzantki w brytyjskim Sierra Leone.
1957 r. - A. S. Touré uczestniczy w założeniu lewicowego i antykolonialnego Powszechnego Związku Pracujących Czarnej Afryki. W tym samym roku odbywają się wybory w Gwinei Francuskiej, które wygrywa Demokratyczna Partia Ginei, a Touré staje na czele tymczasowego rządu Gwinei.
1958 r. - Sierra Leone uzyskuje autonomię pod władzą Miltona A. Margaia (Partia Ludowa Sierra Leone).
1958 r. - Po referendum Francja uznaje niepodległość Gwinei ze stolicą w Conakry.
Główny przemysł nowego państwa to wydobycie rud glinu (aluminium). Mieszkają tu plemiona Baga na zachodzie i Kissi na wschodzie. Francuski pozostaje językiem urzędowym. Państwem rządzi jedyna legalna (do 1972 r.), lewicowa Demokratyczna Partia Gwinei pod przywództwem A. Sekou Touré. Gwinea nie należy do Francuskiej Wspólnoty w Afryce, lecz wiąże się z blokiem sowieckim. Kraj jest rządzony autorytarnie z pogwałceniem demokracji i praw człowieka, a próby nacjonalizacji gospodarki doprowadzają do kryzysu ekonomicznego. Władze siłą tłumią protesty biedniejącej ludności.
1958 r. - Leopold Sedar Senghor (1906-2001) z plemienia Serer, poeta i uczony, zostaje przewodniczącym zgromadzenia krótkotrwałej Federacji Mali istniejącej w latach 1959-1960. Jest to nieudana próba utworzenia jednego państwa z Francuskiej Afryki Zachodniej.
1959 r. - Senghor zostaje prezydentem Senegalu po rozpadzie Federacji Mali.
Stolicą Senegalu jest Dakar. Senegal zamieszkują między innymi plemiona Malinke, Tukuler, Serer i Fulbe. Ze względu na wielojęzyczność kraju francuski pozostaje językiem urzędowym. Senegal eksportuje ropę naftową, orzeszki ziemne i fosforyty. Ma też duży potencjał turystyczny. Na przykład wybrzeże przy Cap Skirring jest uznawane za jedną z najpiękniejszych plaż zachodniej Afryki.
1961 r.- Brytyjskie Sierra Leone uzyskuje niepodległość. Na czele państwa staje Milton A. Margai (1895-1964), przywódca Partii Ludowej Sierra Leone. Stolicą państwa jest Freetown. Ludność to głównie plemiona Mende i Szerbro. 90% mieszkańców nie potrafi czytać ani pisać. Kraj jest biedny, choć niemal połowa dochodu pochodzi z wydobycia diamentów. Współpracuje gospodarczo z Wielką Brytanią.
1963 - 1973 r. - W Gwinei Portugalskiej trwa wojna, w której lewicowa partyzantka PAIGC chce wywalczyć niepodległość.
1964 - 1967 r. - Na czele rządu Sierra Leone stoi Albert M. Margai (brat poprzedniego premiera).
1965 r. - Wielka Brytania uznaje niepodległość swojej kolonii w Gambii, która staje się monarchią rządzoną przez brytyjskiego króla. Stolicą państwa jest Banjul, a gospodarka opiera się na rolnictwie.
1967, 1968 r. - Wojskowe zamachy stanu w Sierra Leone. Premierem zostaje S. P. Stevens (1968, prezydent od 1971), przywódca Kongresu Ogólnoludowego.
Sierra Leone odrzuca nominalną władzę brytyjskiego monarchy w 1971 r. i ogłasza się republiką. W 1972 r. wprowadza system monopartyjny, co szybko prowadzi do gigantycznej korupcji i problemów ekonomicznych. Zwłaszcza po spadku cen kawy i kakao oraz zmniejszeniu ilości wydobywanych diamentów. Stevens rządzi jednak po dyktatorsku i nie oszczędza na własnych przyjemnościach.
1970 r. - Gambia zostaje republiką i członkiem Commonwealth.
1971 r. - Sierra Leone rozszerza swoją strefę aktywności gospodarczej na morzu do 200 mil od brzegu. Inne państwa nie mają prawa działać na tym obszarze.
1973 r. - Gwinea Portugalska proklamuje niepodległość jako Gwinea Bissau.
Pierwszy prezydent Amilcar Cabral zostaje zamordowany, lecz władzę przejmuje jego przyrodni brat Luis de Almeida Cabral. Lewicowy rząd nacjonalizuje gospodarkę. Projektuje unię z Wyspami Zielonego Przylądka.
1972 - 1973 r. - Kryzys upaństwowionej gospodarki zmusza władze Gwinei do przywrócenia systemu wielopartyjnego i do podjęcia ekonomicznej współpracy z dawną francuską metropolią.
1977 r. - Niemieckie Towarzystwo Ochrony Zwierząt przysyła do zachodniej Afryki szympansy wykupione z ogrodów zoologicznych, aby je przywrócić naturze.
Wśród nich jest Lucy wychowana przez małżeństwo Temerlinów w Oklahomie, gdzie nauczyła się języka migowego. W Afryce Lucy nie cieszy się jednak uzyskaną wolnością, lecz czuje się zagubiona. Nie chce żyć, jak dzikie szympansy. Może przetrwać tylko dzięki pomocy dawnej treserki Janis Carter, która porzuciła Amerykę, aby towarzyszyć swoim zwierzętom.
1980 r. - Major J. B. Vieira obala Cabrala i wprowadza rządy wojskowe w Gwinei Bissau. Ekonomia kraju nadal jednak opiera się na nieracjonalnych zasadach bliskich komunizmowi.
Lata 1980. - Senegalska pisarka tworząca po francusku M. Mbaye Biléoma, znana pod pseudonimem Ken Bugul zyskuje międzynarodową sławę. Jako czarnoskóra kobieta zdobywa wykształcenie, lecz płaci za to odrzuceniem przez swoje środowisko. Ratuje ją pewien stary marabut, który poślubił ją jako 28. żonę, dzięki czemu stała się osobą szanowaną. Po jego rychłej śmierci wychodzi za mąż za lekarza z Beninu i na stałe przenosi się do Porto Novo.
1981 r. - Coraz gorsze warunki życia w Sierra Leone popychają ludność do masowych strajków. Wybuchają zamieszki, które dyktator tłumi, ogłaszając stan wyjątkowy. Ostatecznie jednak w roku 1985 formalnie rezygnuje ze stanowiska i organizuje sterowane wybory, które wygrywa generał Joseph S. Momoh.
1982 r. - Senegal i Gambia tworzą federację pod nazwą Senegambii (projekt połączenia tych państw powstał już w 1962 r.), choć przy zachowaniu daleko posuniętej wewnętrznej odrębności. Federacja nie przetrwa jednak długo, bo Gambia nie zgodzi się na ścisły związek z Senegalem i umowa zostaje anulowana już w roku 1989.
1984 r. - Po śmierci Touré w szpitalu w USA premierem Gwinei zostaje Louis L. Beavoqui, którego w następnym roku obala Lansana Conté, dokonując przewrotu wojskowego. Prezydent-dyktator Conté odchodzi od zasad komunizmu i wypuszcza więźniów politycznych, lecz jednocześnie rozwiązuje parlament i zakazuje działalności wszystkich partii politycznych.
1984 r. - Włoski misjonarz w Sierra Leone znajduje 7-letnią dziewczynkę nazwaną Baby Hospital, wychowaną przez małpy. Dziecko chodzi na czworaka, wydaje małpie odgłosy i ostatecznie nigdy nie nauczy się mówić.
1991 r. - W Gwinei odbywa się referendum w sprawie nowej konstytucji.
Przyjęta konstytucja gwarantuje prawa człowieka, wolność słowa, wolność prasy i swobodę działalności politycznej. Dwa lata później odbywają się pierwsze od lat wolne wybory w Gwinei: Conté znów zostaje prezydentem.
W roku 2001 kadencja prezydencka zostaje wydłużona z pięciu do siedmiu lat, a w roku 2003 Conté zdobywa prezydenturę na trzecią kadencję.
Od 1992 r. - Po obaleniu prezydenta Momoha Sierra Leone przeżywa kolejne przewroty dokonywane przez wojskowych, co przekłada się na wieloletnią wojnę domową prowadzoną przez kilka ugrupowań walczących o doraźne zyski lub dążących do opanowania kraju.
1999 r. - S. Bockarie, okrutny przywódca partyzancki, atakuje Freetown (morduje ponad 6000 ludzi) i wypędza prezydenta Sierra Leone A. T. Kabbaha. Po zatargach wśród partyzantów Bockarie ucieka do Liberii C. Taylora.
Większa część północnego Sierra Leone zostaje zdominowana przez bandy, które rabują i mordują ludność. Powszechną praktyką jest obcinanie ludziom rąk, aby ich ukarać za niechęć do bandytów i zastraszyć innych.
2000 r. - W sierpniu 12-osobowy patrol brytyjski na północy Sierra Leone przypadkowo wjeżdża na obszar dżungli zajęty przez bandę nazywającą się West Side Boys. Przez 17 dni żołnierze są więzieni w wiosce Gberi Bana, bici i straszeni pozorowanymi egzekucjami, a przywódca bandytów żąda od Brytyjczyków okupu i gwarancji bezpieczeństwa w zamian za uwolnienie zakładników. W tym czasie jednak komandosi SAS skrycie przechodzą przez dżunglę w okolicę obozu i podpływają do niego rzeką. Dokonują brawurowego ataku, w którym ginie większość spośród ok. 100 bandytów i jeden z komandosów, a zakładnicy zostają uwolnieni. Klęska West Side Boys skłania inne bandy do poddania się i w ciągu następnych dwóch lat rząd odzyskuje kontrolę nad całym terytorium Sierra Leone.
2002 r. - Kabbah i reszta partyzantów podpisują pokój. Bockarie zginie rok później podczas próby powrotu do Sierra Leone.
2008 r. - Pod koniec roku umiera prezydent Gwinei Conté, a władzę przejmuje kapitan Moussa D. Camara, który ogłasza, że odtąd krajem rządzi armia. Jednak w ciągu następnych dwóch lat rośnie opór wobec władzy wojskowych i powtarzają się żądania demokratyzacji Gwinei. Wreszcie w roku 2010 odbywają się wybory, po których na czele państwa staje cywilny prezydent.
Do 2012 r. - W Dakarze powstaje 49-metrowy Pomnik Afrykańskiego Odrodzenia wykonany z brązu. Pomysłodawcą jest Abdoulaye Wade, od roku 2000 prezydent Senegalu, a wykonawcami specjaliści z Korei Północnej. Monument drażni muzułmańską ludność, ponieważ przedstawia półnagie postacie, a estetów razi symboliką i gigantomanią zaczerpniętą z socrealizmu, zwłaszcza na tle ubogich slumsów.
2014 r. - W Sierra Leone wybucha epidemia wirusa ebola, która w krótkim czasie przenosi się do Gwinei i Liberii oraz do zachodniej Nigerii. Nie pomagają próby blokowania granic ani też izolowania chorych, ponieważ miejscowa ludność nie rozumie zasad higieny. Chorzy uciekają ze szpitali, żeby leczyć się u szamanów i być z rodziną, a krewni zazwyczaj całują zmarłych przed pochówkiem, tym samym zarażając się wirusem. Niestety nie rozumieją tego mechanizmu i bardzo trudno ich przekonać do zmiany zachowania, ponieważ odejście od tradycji uważają za obrazę przodków i grzech.
2019 r. - Pochodzący z Senegalu amerykański raper i piosenkarz Akon (właściwie Alaume Damala Badara Akon Thiam) wykorzystuje swój majątek, żeby kupić spory obszar w pobliżu lotniska Blaise Diagne w Dakarze. Chce tam zbudować nowoczesne miasto Akon Cty z własną kryptowalutą. Miasto ma być centrum rozrywki.
2020 r. - Pandemia Covid-19 dociera do zachodniej Afryki. Choroba szybko szerzy się w krajach ze słabo rozwiniętą służbą zdrowia, wśród ludności w dużej części pozbawionej dostępu do czystej wody, kanalizacji i toalet. Szczepionki będą sprowadzane głównie z Europy. Od 2022 r. w Senegalu rusza produkcja szczepionek w oparciu o zachodnią technologię.