Zendż, Kenia i Tanzania
- Od 3. tysiąclecia p.n.e. - Egipskie wpływy na wschodnich wybrzeżach Afryki. Egipcjanie opanowują Synaj i handlowe szlaki prowadzące na południe. Faraon V Dynastii Sahure wysyła statki aż do Somalii. Faraon Sesostris I opanowuje wybrzeża Morza Czerwonego.
Egipski handel z krainą Punt zapowiada przyszły rozkwit portów na wschodnim wybrzeżu Afryki. Egipskie wpływy rozprzestrzeniają się wzdłuż północno-wschodnich wybrzeży kontynentu. Egipcjanie kupują skóry zwierząt i żywe zwierzęta, cenne gatunki drewna, mirrę, złoto, antymon sprowadzany aż z rejonu Katangi, niewolników, muszle i koral. Egipskie dzieła sztuki i wyroby rzemieślnicze wędrują zaś w głąb Afryki.
Ok. 1000 r. p.n.e. - Powstaje rolnictwo (neolit), a później metalurgia żelaza związane z ludami Bantu idącymi z północy.
VI w. p.n.e. - Faraon Necho II wysyła Fenicjan w podróż dookoła Afryki z Morza Czerwonego na południe.
Od I w. n.e. - Rozwija się morski handel między wschodnią Afryką, Egiptem, Arabią, Persją, Indiami, Malajami i Chinami. Malajowie rozprzestrzeniają banany i palmę kokosową.
Na wschodnim wybrzeżu Afryki powstają nadmorskie osady i porty handlowe w obszarze znanym jako Zendż (Zandż lub Zindż od arabskiego zindż - czarnoskórzy) lub Azania (nazwa używana przez Greków).
Z tego okresu pochodzi dzieło Periplus Maris Erythraei opisujące porty wschodniej Afryki: Malao na południe od Bab el-Mandeb, Mundus i Mosyllum (Mosylon) na północnym wybrzeżu Półwyspu Somalijskiego nad Zatoką Adeńską, Pano i Opone (półwysep Hafun) na wschodnim wybrzeżu Półwyspu Somalijskiego, a dalej na południu Sarapion (rejon późniejszego Mogadiszu) i Nicon (wybrzeże Jubaland). Najdalszym południowym portem jest Rhapta, poza którą nikt już nie pływa, ponieważ nie ma tam dużych portów, a nieznane morze wydaje się niebezpieczne.
Na wybrzeżu Zendż funkcjonują też centra hutnictwa szybowego, gdzie jest wytapiane żelazo, jak w Dar es Salaam.
- Połowa I w. n.e. - Wracający z Indii Grek Diogenes zostaje zepchnięty z kursu przez silny wiatr i po dwudziestu pięciu dniach żeglugi ląduje w mieście Rhapta na północ od wyspy Unguja (Zanzibar). Miasto opisane jako najdalszy port Azanii jest ulokowane w ujściu rzeki Rhapta naprzeciwko wyspy Menouthias (jedna z wysp koło późniejszej Tanzanii). Według relacji Diogenesa w głębi lądu na zachód od Rhapty znajdują się góry i duże jeziora, skąd wypływa Nil.
Następny opis wschodnioafrykańskich portów znajdzie się w wydaniu dzieła Ptolemeusza z V w. Praca wykaże przesunięcie centrum gospodarki i polityki dalej na południe afrykańskiego wybrzeża. Rhapta będzie jeszcze wzmiankowana w VI w. w dziele Kosmasa Indikopleustesa, ale u niego już nie występuje jako port wysunięty najdalej na południe.
IV - VII w. - Aksum i Persja przejmują handel na Oceanie Indyjskim, ograniczając rolę miast Zendż.
Od połowy 1 tysiąclecia n.e. - We wschodniej Afryce rozwija się rolnicza kultura Engaruka nawiązująca do Aksum, Etiopii i Arabii. Charakterystyczne cechy kultury Engaruka to terasowa uprawa pól, zaawansowana obróbka żelaza, kamienne budowle i rozwinięty system nawadniania pól przy użyciu głębokich studni. Wpływy tej kultury z czasem rozprzestrzenią się na południe aż do Limpopo.
685 - 705 r. - Za panowania kalifa Abd el-Malika bin Marwana syryjscy kupcy osiedlają się w Zendż, czyli we wschodniej Afryce.
Od 696 r. - Według kronik Pate Syryjczycy pod wodzą Abdul Malik bin Muriani zakładają handlowe porty i miasta na wyspach wschodniej Afryki: Pate (wyspa Patta), Malindi (na południe od Pate), Zanzibar (na wyspie Zanzibar, od arabskiego zindż el-barr - ziemia czarnych ludzi), Mombasa (na północ od Zanzibaru i Pemby) i Lamu (wyspa na południe od Pate). Miasta są ośrodkami handlu i arabsko-muzułmańskiej kolonizacji. Arabskie statki pływają wzdłuż wybrzeży coraz dalej na południe. Syn Abdul Malika nie kontynuuje prac ojca, ale raz rozpoczęta kolonizacja nadal trwa.
VIII - IX w. - W Zendż funkcjonują duże, często niezależne, miasta poprzez handel związane z wnętrzem Afryki i z Oceanem Indyjskim. Największe z nich i najsławniejsze to Pate, Lamu, Mombasa, miasto Unguja Ukuu na wyspie Zanzibar i kontynentalne Bagamojo naprzeciw Zanzibaru, Kilwa, Ibo oraz na południu wyspa Mozambik i Sofala. Na wybrzeżu somalijskim dawny port handlowy rozwija się w miasto Mogadiszu (Mogadishu, w językach semickich nazwa jest tłumaczona jako siedziba lub fotel szacha, co wskazuje na perskie osadnictwo).
W tym okresie kształtuje się język suahili (od arabskiego sahil - wybrzeże) oparty na arabskim, z zapożyczeniami perskimi i bantuidalnymi. Suahili będzie używany przez kupców w całej wschodniej Afryce jako język międzynarodowy.
- 786 - 809 r. - Kalif Harun ar-Raszid wysyła perskich osadników do Zendż.
Legenda głosi, że do Zendż przybyło siedem statków z osadnikami z Szirazu, a dowodziło nimi sześciu braci i ich ojciec. Według kronikarskiego przekazu bracia lądują w Mandace, Szaugu, Janbu, Mombasie, Pembie i Kilwie, a ich ojciec w Hanzuanie.
IX w. - Na wybrzeżu Półwyspu Somalijskiego rozwijają się perskie i arabskie osady handlowe tworzące północną część Zendż: Mogadiszu, Merka, Barawa i inne. Pod wpływem osadników z Azji Zachodniej islam zyskuje coraz więcej wyznawców i staje się dominującym wyznaniem we wszystkich portach i nadmorskich miastach wschodniej Afryki. Imigranci z Persji i Arabii zakładają w nich niewielkie miejskie monarchie, które z czasem zyskają miano sułtanatów.
Ok. 912 r. - Abd al-Hasan ibn Ali al-Masudi podróżuje do Zendż. Około roku 947 opisuje swoją podróż w słynnym dziele Złote łąki uznanym potem za jedną z najważniejszych prac geograficznych kręgu muzułmańskiego.
Ok. 957 r. - Pers Ali ibn al-Husajn zakłada dynastię Szirazi, która rządzi Kilwą.
Osadnicy z Szirazu budują miasto na wyspie Kilwa ponad 300 kilometrów na południe od Zanzibaru. Późniejsza Kronika Kilwy utrzymuje, że Ali był jednym z siedmiu synów władcy Szirazu (w Zendż krąży kilka wersji tej opowieści różniących się szczegółami). Bracia pozbawili go spadku po ojcu i zmusili do wyjazdu. Początkowo trafił do Mogadiszu, lecz nie zdołał porozumieć się z miejscową arystokracją i musiał płynąć dalej. Tak trafił na Kilwę, którą kupił od miejscowego kacyka.
Następny sułtan Kilwy Muhammad ibn Ali (syn założyciela dynastii) rządzi przez czterdzieści lat. W tym czasie doskonale usytuowana Kilwa szybko zdobywa szerokie wpływy handlowe i przyciąga licznych osadników zarówno z Arabii, jak i Persji. Kiedy więc umiera bezpotomnie, swemu następcy i krewnemu, Alemu ibn Baszatowi, pozostawia państwo bogate i z perspektywą dalszego rozwoju.
W krótkim czasie Kilwa zakłada satelicką osadę na pobliskiej wyspie Mafia i zdobywa hegemonię na obszarze Zendż. Przez Kilwę przepływa większość niewolników i kość słoniowa z głębi kontynentu, złoto i żelazo z Zimbabwe oraz przyprawy, porcelana, tkaniny i biżuteria z Azji.
Początek XI w. - W Kilwie rządzi sułtan Dawud ibn Ali (syn Alego ibn Baszata). Jednak po krótkim panowaniu usuwa go Matata Mandalima, władca Czangi. Dawud ucieka na wyspę Mafia, a władzę w Kilwie przejmuje Chalid ibn Bakr, krewny Mataty. Dwa lata później perscy koloniści w Kilwie podnoszą bunt i obalają Chalida.
1007 r. - Nowym władcą Kilwy reprezentującym interesy perskich osadników zostaje Hassan ibn Suleiman ibn Ali (bratanek Dawuda). Rządzi miastem przez 16 lat. Jego następca, sułtan Ali ibn Dawud I (syn Dawuda ibn Alego) będzie władcą jeszcze dłużej, bo aż 60 lat.
Koniec XI w. - Ali ibn Dawud II (następca Alego ibn Dawuda I) okazuje się tyranem, więc po sześciu latach zostaje obalony przez powstanie mieszkańców Kilwy i skazany na głodową śmierć w suchej studni.
XII w. - Po obaleniu tyrana powstańcy wynoszą na tron Kilwy jego brata Al-Hasana ibn Dawuda (w 1106 r.), który pozostanie u władzy przez dwadzieścia cztery lata. Następni sułtanowie Kilwy to Sulejman (panuje w latach 1129-1131, obalony przez powstanie i ścięty) oraz jego syn Dawud ibn Sulejman (panuje w latach 1131-1170). Przed zaproszeniem na tron Kilwy Dawud mieszkał w Sofali, gdzie prowadził handel.
XII - XIII w. - W Zendż rozwija się literatura suahili wzorowana na arabskiej; powstają między innymi poematy Kitabu cha Herakali - Księga o Herakliuszu i Utenzi wa Tambuka, czyli Pieśni Tambuki.
Tambuka to legendarny siłacz i zarazem wódz Liongo Fumo z krainy Ozi. Według tradycji Daudi Mringwari, sułtan Pate, kilkakrotnie próbował go zabić, ale bez skutku. Dopiero syn bohatera podstępem dowiaduje się, że jedynym sposobem pokonania Liongo Fumo jest wbicie miedzianej igły w jego pępek.
1170 - 1189 r. - W Kilwie panuje sułtan Sulejman ibn al-Hassan (syn Al-Hassana ibn Dawuda). Jeden z największych władców w dziejach miasta. Rozbudowuje i upiększa Kilwę, stawiając między innymi kamienną fortecę i kilka pałaców. Podbija dużą część Zendż, w tym Sofalę, Pembę i Zanzibar. Przekształca Kilwę w kwitnącą metropolię.
XII/XIII w. - Na tronie Kilwy zasiadają kolejni synowie Sulejmana ibn al-Hassana: Dawud (w latach 1189-1190), Talut (1190), Hussejn (w latach 1191-1215, umiera bezpotomnie) i Chalid (panuje w latach 1215-1225).
1203 - 1204 r. - Do Pate przybywa Pers Sulejman i niedługo potem przejmuje władzę w mieście, między innymi dzięki małżeństwu z córką miejscowego arystokraty o imieniu Ishak. Jako władca uniezależnia Pate od Kilwy i zakłada dynastię Nabahan.
1225 - 1263 r. - W Kilwie rządzi sułtan ibn Sulejman znany też jako Bone Soleiman (bratanek i następca Chalida). Miasto jest nadal potęgą na wschodnim wybrzeżu Afryki, lecz musi zmagać się z coraz silniejszą konkurencją innych ośrodków, na przykład Pate.
1227 - 1252 r. - W Pate panuje sułtan Muhammad bin Sulejman (syn założyciela dynastii Nabahan) i czyni miasto jednym z głównych ośrodków handlowych Zendż. Tę politykę kontynuuje z powodzeniem następny sułtan - jego syn Ahmad bin Muhammad (1252-1291).
Ok. 1277 - 1294 r. - Pochodzący z Jemenu Al-Hassan ibn Talut siłą obala Alego ibn Dawuda (rządził od roku 1263), ostatniego sułtana Kilwy z dynastii Szirazi. Zakłada nową dynastię Mahdali w kronikach Zanzibaru znaną jako rodzina Abu al-Mawahib. Ponieważ jest wnukiem Alego ibn Dawuda, w opinii przynajmniej części mieszkańców ma prawo do sprawowania władzy. Zwłaszcza że okazuje się świetnym wojownikiem i znacznie poszerza kilwańskie związki handlowe.
Kilwa dysponuje dziesiątkami faktorii handlowych rozrzuconych na wybrzeżach Afryki. Jednym z bardziej odległych ośrodków kontrolowanych przez Kilwę jest Quelimane w Kanale Mozambickim. Bogata Kilwa zaczyna nawet bić własną srebrną monetę.
1291 - 1339 r. - Sułtan Muhammad bin Ahmad (syn Ahmada) buduje potęgę Pate, opanowując wybrzeże aż do Mogadiszu.
1294 - 1308 r. - Sułtan Sulejman ibn al-Hassan rządzi w Kilwie. Zdobywa przewagę nad Sofalą i dzięki temu niemal monopolizuje handel złotem ze wschodniej Afryki (między innymi z Wielkiego Zimbabwe).
Wyrazem potęgi miasta jest zbudowanie około roku 1300 wielkiego meczetu zachwycającego strzelistymi kolumnami i potężnymi łukami. Dumą miasta stanie się też potężny sułtański pałac Husuni Kubwa zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku.
1308 r. - Spiskowcy mordują Sulejmana ibn al-Hassana w chwili, gdy wychodzi z meczetu. Nowym sułtanem chcą obwołać Hassana ibn Sulejmana, syna zamordowanego władcy. Jednak Hassan jest akurat na pielgrzymce do Mekki, więc chwilowo tron obejmuje jego brat Dawud. Dwa lata później Dawud dobrowolnie ustąpi, oddając władzę wracającemu z pielgrzymki Hassanowi.
1330 r. - Ibn Battuta podróżujący po Zendż odwiedza Kilwę i przychylnie opisuje panującego w mieście sułtana Hassana ibn Sulejmana jako osobę pobożną i kulturalną.
Rok później jest w Mogadiszu, które przedstawia jako rozległe, bogate miasto zamieszkane głównie przez ciemnoskórą ludność. Sułtan Abu Bakr ibn Sayx Umar płynnie mówi w dwóch językach arabskim i mogadiszu, czyli somalijskim.
1333 r. - Sułtan Kilwy Hassan umiera bezpotomnie i tron jeszcze raz obejmuje Dawud ibn Sulejman, lecz tym razem we własnym imieniu.
1339 - 1392 r. - Sułtan Fumomari (Omar) rozciąga władzę Pate od Mogadiszu do wysp Kerimba. Pokonuje sąsiednie miasta Mande, Taka i Kitao. Przejściowo podporządkowuje sobie nawet bogatą Kilwę, wykorzystując spory o władzę w mieście.
Ok. 1350 r. - Lamu staje się niezależnym sułtanatem. Wtedy też powstaje tu pierwszy meczet.
1356 r. - Po śmierci Dawuda ibn Sulejmana władzę w Kilwie przejmuje jego syn Sulejman ibn Dawud, lecz rządzi zaledwie 20 dni, ponieważ odsuwa go jego wuj Hussejn al-Ma’tun. Nowy sułtan ginie już sześć lat później w walce z murzyńskim plemieniem opisanym w kronikach jako Almuli.
Niestety, Hussejn al-Ma’tun nie pozostawia spadkobiercy, więc na tron wstępuje Talut ibn Dawud (w 1362 r.), lecz utrzyma władzę zaledwie rok, ponieważ zostaje obalony przez swojego brata Sulejmana ibn Dawuda (panuje w latach 1364-1366).
1366 r. - Sulejman ibn Sulejman ibn Hussejn obala swojego bratanka i wstępuje na tron Kilwy. Przez 24 lata jego rządów miasto prosperuje jako jedno z najbogatszych centrów handlowych w tej części Oceanu Indyjskiego. Co więcej, Kilwa utrzymuje wysoką pozycję również pod rządami jego synów Hussejna ibn Sulejmana (rządzi w latach 1389-1412) i Muhammada ibn Sulejmana al-Adila (rządzi w latach 1412-1421) oraz wnuka Sulejmana ibn Muhammada (rządzi w latach 1421-1442). Według kronik za panowania tego ostatniego zostaje przebudowany wielki meczet w Kilwie.
XV w. - Między Mogadiszu i Kilwą istnieje trzydzieści siedem handlowych miast. W tym czasie Pate dominuje nad większą częścią Zendż, a władcy Kilwy panują nad Sofalą i Mozambikiem, gdzie handluje się głównie złotem i niewolnikami. Dziesiątki małych faktorii handlowych Kilwy są rozmieszczone na zachodnim wybrzeżu Madagaskaru. Szlaki handlowe łączą Zendż ze wszystkimi zakątkami Oceanu Indyjskiego. Największe statki typu baggala przewożą kość słoniową i niewolników do Arabii i Persji. Stamtąd kupcy pływają do Indii, na Cejlon, do Indochin, Indonezji i Chin. Niektóre docierają nawet w pobliże północnych brzegów Australii.
1421 - 1497 r. - Rozkwit Pate, zwłaszcza dzięki takim ludziom jak sułtan Abubakr (rządzi do 1451 r.).
1442 r. - Po bezpotomnej śmierci Sulejmana ibn Muhammada sułtanem Kilwy zostaje jego wuj Ismail ibn Hussejn. Drugi pretendent do tronu, Said ibn Hassan, próbuje zdobyć władzę z pomocą Zanzibaru. Na szczęście wezyr Sulejman i minister Emir Muhammad przekupują dowódcę wojsk koalicji. Interwencyjne oddziały Zanzibaru wycofują się, pozostawiając na plaży osamotnionego Saida ibn Hassana z niewielką grupą zwolenników. Zwycięski Ismail daruje mu życie, lecz odsuwa od dworu i życia politycznego.
1454 r. - Po śmierci sułtana Ismaila ibn Hussejna jego współpracownicy wezyr Sulejman i minister Emir Muhammad dokonują przewrotu pałacowego i przejmują władzę w Kilwie. Ostatecznie nowym sułtanem zostaje Emir Muhammad jako osoba powszechnie lubiana i popularna wśród mieszkańców miasta. Rządzi jednak zaledwie kilka miesięcy i umiera, a na tron wstępuje Ahmad ibn Sulejman (w roku 1455). Wtedy zwolennicy królewskiej rodziny organizują kolejny przewrót i osadzają na tronie Al-Hassana ibn Ismaila (syn sułtana Ismaila ibn Hussejna). Po śmierci Al-Hassana ibn Ismaila w roku 1466 sułtanem zostaje jego syn Said ibn al-Hassan (panuje w latach 1466-1476).
1476 r. - Śmierć sułtana Saida ibn al-Hassana na długo destabilizuje sytuację w Kilwie.
Wezyr Sulejman dokonuje zamachu stanu i ogłasza się sułtanem, a swojego brata Muhammada Kiwabiego mianuje emirem. Uzurpator zostaje obalony przez powstanie mieszkańców, którzy w roku 1477 oddają władzę Abdullahowi ibn al-Hassanowi (brat sułtana Saida ibn al-Hassana). Jego władza trwa jednak tylko półtora roku, a sułtański tron przejmuje jego brat Ali ibn al-Hassan. Niestety, Ali umiera już w roku 1479. Władzę w Kilwie zdobywa wtedy Emir Muhammad Kiwabi (brat wezyra Sulejmana), który instaluje swojego bratanka Al-Hassana ibn Sulejmana jako marionetkowego sułtana. Sześć lat później Emir Muhammad Kiwabi usunie bratanka ze względu na niechęć ludności Kilwy, a tron odda Sabbatowi ibn Muhammadowi ibn Sulejmanowi (w 1485 r.). W następnym roku Sabbat umiera, więc wszechwładny Emir Muhammad Kiwabi po raz drugi oddaje tron w ręce Al-Hassana ibn Sulejmana (panuje w latach 1486-1490). Spotyka się jednak z silną opozycją w Kilwie i po pięciu latach sam usuwa nielubianego sułtana, który zostaje wygnany na kontynent. Zastępuje go Ibrahimem ibn Muhammadem (syn Muhammada ibn Sulejmana al-Adila). Wreszcie w roku 1495 Emir Muhammad Kiwabi odsuwa Ibrahima i sam ogłasza się sułtanem. Nie zamierza jednak rządzić i po kilku miesiącach rezygnuje, a sułtanem ogłasza Al-Fudaila ibn Sulejmana (bratanek Ibrahima ibn Muhammada).
Wtedy z wygnania wraca Al-Hassan ibn Sulejman, prowadząc armię złożoną z wojowników Bantu i uciekinierów z Kilwy, grożąc atakiem na miasto. Rolę pośrednika w rokowaniach przyjmuje Zanzibar. Al-Fudail ibn Sulejman chce zrezygnować z tronu, lecz nie pozwala na to uparty Emir Muhammad Kiwabi. W czasie rokowań Kiwabi umiera, a Al-Hassan próbuje podstępem zdobyć miasto, wysyłając swojego syna Saida, żeby przejął władzę nad kilwańską armią. Kiedy spisek zostaje wykryty, Al-Hassan udaje chęć zawarcia ugody, a potem niespodziewanie atakuje miasto. Jednak mimo zaskoczenia kilwańczycy rozbijają oddziały napastników.
1485 r. - Na maleńkich wysepkach w najwęższej części Kanału Mozambickiego powstaje sułtanat Angoche, nazwany tak od głównego miasta. Tradycja głosi, że założyli go uchodźcy z Kilwy. Pierwszym sułtanem zostaje Xosa, syn przywódcy osadników. Niewielki sułtanat handluje kością słoniową, złotem i niewolnikami, stając się wkrótce istotnym konkurentem dla portugalskiego Mozambiku. Jego znaczenie spadnie dopiero w połowie XVI wieku, kiedy Portugalczycy rozwiną port Quelimane, dawną faktorię handlową na południu Zendż.
1497 - 1498 r. - Portugalski żeglarz Vasco da Gama po opłynięciu południowego cypla Afryki odkrywa dla Europy bogate miasta Zendż. Jego przybycie zaskakuje miejscową ludność, ponieważ płynie z południa, gdzie kupcy Oceanu Indyjskiego dotąd nie pływali. Statki da Gamy zawijają do Mombasy, a potem do Malidsi (Melinda), gdzie Portugalczycy spotykają kupców i żeglarzy z Indii. Vasco da Gama zatrudnia pilota, który doskonale zna drogę do Indii.
1499 r. - Wezyr Ibrahim ibn Sulejman obala i morduje sułtana Kilwy Al-Fudaila ibn Sulejmana, kończąc tym samym dynastię Mahdali. Nie ogłasza się sułtanem, żeby nie drażnić mieszkańców miasta, ale wasale Kilwy i tak nie uznają jego władzy.
1500 r. - Mombasa zostaje złupiona i spalona przez portugalskiego admirała Francisco de Almeidę. Wkrótce potem odbudowujące się miasto odrzuca władzę Kilwy i ogłasza niezależność jako sułtanat.
XVI w. - Tereny na wschód od Jeziora Wiktorii zajmują chamickie plemiona pasterzy z ludu Bahima (Hima). Stopniowo podbijają ziemie należące do przedstawicieli kultury Engaruka i zakładają plemienne królestwo Ankole.
1501 r. - Portugalczycy podbijają rejon miasta Sofala, dotychczas zależnego od Kilwy.
1502 r. - Vasco da Gama płynący do Indii na czele dwudziestu uzbrojonych okrętów atakuje Kilwę i wymusza okup za odstąpienie od oblężenia miasta.
1505 r. - Admirał i przyszły wicekról portugalskich Indii Francisco de Almeida zdobywa i rabuje miasta Sofala, Kilwa, Zanzibar i Mogadiszu. Sułtan miasta Lamu uznaje zwierzchnictwo Portugalczyków, żeby uniknąć splądrowania. W Kilwie Almeida obala wezyra Ibrahima ibn Sulejmana i oddaje władzę w ręce miejscowego arystokraty Muhammada ibn Rukn ad-Dina jako wasala Portugalczyków. Muhammad doskonale rozumie, że nigdy nie zostanie zaakceptowany przez mieszkańców Kilwy, ponieważ nie należy do panującej dynastii i dlatego jako swego następcę wyznacza księcia Muntariego, syna Al-Fudaila ibn Sulejmana. To jednak nie wystarczy, żeby zmienić nastawienie ludności, a po roku Muhammad ibn Rukn ad-Din zostaje zamordowany.
Almeida buduje w Kilwie fort jako ośrodek portugalskiej władzy w Zendż. Umocnione portugalskie faktorie powstają również w innych punktach wybrzeża. Na przykład w latach 1505-1507 Tristão da Cunha i Afonso de Albuquerque zajmują Sofalę i wyspę Mozambik. Wkrótce staną tam Fort Sofala (1505 r.) i kamienna twierdza Mozambik (1508 r.).
1509 - 1510 r. - Portugalczyk Afonso de Albuquerque podbija niektóre porty i handlowe faktorie arabskie, indyjskie oraz malajskie wzdłuż wybrzeża wschodniej Afryki. W ten sposób Portugalia próbuje przejąć handel Zendż.
1512 r. - Arabowie z Omanu odbijają Kilwę z rąk Portugalczyków.
Ok. 1516 r. - Portugalski podróżnik i tłumacz z języka malajalam (z południowych Indii) Duarte Barbosa pisze jedną z najstarszych portugalskich książek podróżniczych Livro de Duarte Barbosa, w której opisuje Ocean Indyjski i Zendź.
1520 r. - Powstaje arabska kronika miasta Kilwa.
1528 r. - Nowa napaść i splądrowanie Mombasy przez Portugalczyków.
1585, 1587 r. - Dwie wizyty turecko-somalijskiej floty w Mombasie w ramach wojny Adżuranu z Portugalią. W rezultacie portugalskie załogi zostają usunięte z kilku miast, w tym z Pate, Mombasy i Kilwy.
1587 r. - Ludożercy Zimba pustoszą Kilwę i Mombasę, na co pozwolili Portugalczycy, aby zemścić się za współpracę tych miast z Adżuranem.
1588 r. - Antyportugalskie powstanie w Pembie i rzeź europejskich kolonizatorów.
1589 r. - Mombasa atakuje Malindi podległe Portugalczykom, aby zlikwidować konkurentów, ale ponosi klęskę.
1593 r. - W odwecie za napaść sprzed czterech lat Portugalczycy zdobywają Mombasę, rabują miasto i budują twierdzę Port Jesus jako ostoję swojej władzy. Jest to zarazem koniec sułtanatu Mombasy, ponieważ miasto zostaje poddane władzy portugalskiego gubernatora Mateusa de Vasconcelosa (rządzi w latach 1593-1596). Kolejni, zmieniający się co kilka lat portugalscy gubernatorzy będą rządzili miastem do roku 1698. Ludność muzułmańską będą reprezentowali szejkowie podlegający gubernatorowi.
XVI - XVII w. - Formują się rolnicze ludy Seuta mówiący bardzo zbliżonymi językami bantu: Zigua, Shambala i Bonde nad dolną Pangani oraz Nguu nad środkową Wami. Ich protoplastą jest legendarny myśliwy Seuta. Od XVIII w. rosną wśród nich wpływy islamu, zwłaszcza u Bonde na wybrzeżu.
XVII w. - Początek historii pasterskich Masajów. Pierwszym szamanem ol-oiboni znanym z tradycji jest Ol-le-Myeya, który przewodzi Masajom podczas wędrówki. Następny, ol-oiboni Kidongoi, rezyduje na wzgórzach Ngong (po masajsku nazwa oznacza oko, w domyśle oko boga) na wschód od rzeki Ewasa.
Niektóre góry są uważane za święte jako siedziby duchów, na przykład Kilimandżaro oraz czynny wulkan Ol Doinyo Lengai.
1609 r. - Portugalia narzuca Mombasie szejka Ahmada z podległego sobie Malindi, a w 1638 r. czyni Mombasę kolonią.
Od 1622 r. - Arabowie z Omanu stopniowo wypierają Portugalczyków z wybrzeży na północ od Mozambiku.
1631 r. - Hasan ibn Jusuf, szejk Mombasy (syn Ahmada) bezskutecznie próbuje zrzucić władzę Portugalii.
Podobne bunty wybuchają w Pate (w latach 1637, 1660, 1678, 1686 i 1687) i Zanzibarze (w 1652 r.).
1688 - 1713 r. - Bwana Mkuu z dynastii Nabahan (Nabahani) obejmuje władzę sułtana (tutaj zwanego mfalume) w Pate.
1696 r. - Na prośbę Pate Arabowie z Omanu atakują Portugalczyków i po trzech latach oblężenia zdobywają Port Jesus i Mombasę (1698 r.), wprowadzając swojego namiestnika Imama Saifa ibn Sultana (rządzi tylko kilka dni). Następny namiestnik Nasr ibn Abdallah al-Mazrui utrzyma się na stanowisku do roku 1728.
Koniec XVII w. - Omańska dynastia Jarubi (Yarubi) z klanu Mazrui rządzi północnym Zendż i wbrew lokalnym rodom przejmuje monopol w handlu z Azją, głównie niewolnikami. Dzięki handlowi wiele starych portowych miast znów rozkwita, co widać na przykładzie Kilwy sto lat wcześniej zniszczonej przez najazdy Portugalczyków i ludożerców. W okres prosperity wchodzi też Lamu, miasto luźno związane z Omanem, lecz po usunięciu Portugalczyków bogacące się na dalekosiężnym handlu. Omańskie oddziały zajmują Zanzibar, czyli ostatni w tym rejonie bastion Portugalczyków. Zanzibar należy do najwspanialszych miast wschodniej Afryki. Szczyci się słynnym fortem, który strzeże portu i mieszkańców oraz wspaniałą zabudową (w XX w. dzielnica znana jako Stare Miasto) z wąskimi uliczkami między białymi domami oraz misternie rzeźbionymi kratami w oknach.
XVIII w. - W Pate rządzą wpływowi sułtanowie Bwana Tamu (od 1713 r.) i Fumo Madi ibn Abi Bakr (1779-1809).
1727 r. - Miasta Zendż proszą o pomoc Portugalczyków z Goa (Indie), tym razem pragnąc uwolnić się spod władzy Arabów. Portugalia atakuje omańskie posiadłości we wschodniej Afryce, zwłaszcza Mombasę.
1728 - 1729 r. - Portugalczycy przejściowo zajmują Mombasę, lecz ostatecznie muszą ją oddać Omanowi. Odtąd miasto jest zarządzane przez omańskich namiestników.
Przylądek Delgado staje się granicą między posiadłościami Omanu na północy i Portugalii na południu. W miastach Zendż po obu stronach granicy wybuchają bunty przeciw obcej władzy.
- 1746 r. - Mombasa odzyskuje niepodległość.
Jest to wynik współpracy dwunastu miejscowych klanów, które utworzyły stronnictwa polityczne Thelatha Taifa i Tisa Taifa odrzucające osmańską dominację. Pierwszym niezależnym sułtanem zostaje Ali ibn Uthman al-Mazrui (rządzi w latach 1746-1755). Wkrótce miasto staje się na tyle silne, że zaczyna walkę o opanowanie handlu w tej części wybrzeża. Głównym konkurentem Mombasy jest Lamu.
Ok. 1750 r. - Mbegha z plemienia Nguu przybywa do ludu Shambala w górach Usambara. Jako sprawny myśliwy zyskuje poparcie rodu Tuli, zostaje wybrany sędzią i władcą, aby powstrzymać napór państwa Pare istniejącego między rzekami Pangani i Mkomazi. Siedzibą Mbeghi jest wieś na wzgórzu Vugha. Władca organizuje armię i prawo, narzuca podatki i zaczyna dynastię Kilindi. Po śmierci Mbeghi rządzą jego synowie Bughe (koniec XVII i Kimweri I (XVIII/XIX w.).
Druga połowa XVIII w. - W Mombasie rządzą kolejni sułtanowie: Masud ibn Nair al-Mazrui (w 1755-1773 r.), Abdallah ibn Muhammad al-Mazrui (w 1773-1782 r.) i Ahmad ibn Muhammad al-Mazrui (w 1782-1811 r.).
1763 r. - Brytyjczycy pokonują profrancuskiego radżę Tipoo Sahiba w Indiach i zdobywają kontrolę nad handlem Indii z Zendż. Zakładają Kompanię Wschodnioindyjską. Zakazują handlu niewolnikami (1802), lecz nadal handlują ludźmi w swoich koloniach i nakładają embargo na eksport niewolników przez Oman (1822 r.), aby zniszczyć konkurenta.
1784 r. - Oman zajmuje Kilwę.
1800 - 1850 r. - Szczyt potęgi Masajów Bahima po podboju rolników Engaruka między Jeziorem Wiktorii i stokami Kilimandżaro.
XIX w. - Sułtanat Angoche ściśle współpracuje z portugalską wyspą Mozambik jako uzupełniające się centra handlu niewolnikami. Wiele portugalskich przedsiębiorstw przenosi się do Angoche w roku 1847, żeby uniknąć wysokich podatków w Mozambiku. W latach 1860. współpracę przerwą Portugalczycy, próbując podbić Angoche, ale sułtanat odpiera atak.
Zakazany handel niewolnikami prowadzony potajemnie i wyłącznie w mniejszych łodziach będzie trwał w Angoche aż do roku 1903.
1806 - 1856 r. - Panuje Sayid Said II ibn Sultan, władca Omanu. Rozwija handel Zendż, zwłaszcza Zanzibaru.
1809 - 1858 r. - Pate coraz bardziej słabnie pod wpływem konkurencji z Omanem i Zanzibarem.
Miastem rządzą sułtanowie z dynastii Nabahan: Ahmad ibn Szajch (panuje w latach 1809-1813), Fumo Luti ibn Fumo Madi (panuje w latach 1813-1818), Fumo Luti ibn Ahmad (od 1818 r.), Bwana Szajch ibn Fumo Madi (do 1823 r.), Bwana Waziri ibn Bwana Tamu, znów Bwana Szajch ibn Fumo Madi, drugi raz Bwana Waziri ibn Bwana Tamu (do 1830 r.), Fumo Bakari ibn Szajch (1830-1840), Ahmad ibn Fumo Bakari (lata 1840-1856) i Ahmad Simba Balla ibn Fumo Luti (lata 1856-1858).
1812 r. - Armia Lamu pokonuje wojska Mombasy w bitwie pod Shela, lecz sułtan Lamu obawia się odwetu. Prosi więc o pomoc Sayid Saida II ibn Sultana i faktycznie Mombasa zostaje pokonana przez wojska omańskie. To jednak oznacza, że Oman ściślej niż dotychczas może kontrolować Zendż. W ostatecznym rozrachunku Lamu traci dużo ze swojej samodzielności politycznej i wchodzi w okres upadku. Rolę najważniejszych ośrodków handlowych w tej części wybrzeża przejmują Mombasa i Zanzibar.
1812 - 1823 r. - W Mombasie panuje ostatni niezależny sułtan Abd Allah ibn Ahmad al-Mazrui.
Do ok. 1815 r. - Shebughe (syn Bughe) rozszerza państwo Kilindich do doliny Pangani i wybrzeży oceanu.
Po nim panuje jego syn Kimweri II Ye Nyumbai (do 1862 r.) oraz Kimweri III Shekulwavu (1862-1869, syn Mnkande, wnuk Kimweri II). Rozrost klanu Kilindi i rozdrobnienie władzy osłabiają państwo: w 1868 wybucha walka między stronnictwami Mnkande i Semboji (synów Kimweri II). W Vugha rządzą potem Kimweri IV (1869-1893, syn Semboji) i jego brat Mputa (1893-1895), lecz państwo rozpada się na części.
Od 1823 r. - Słabnąca Mombasa jest posiadłością Omanu i zarazem brytyjskim protektoratem.
1832 r. - Said przenosi stolicę Omanu z Maskatu w Arabii do Zanzibaru. Rozwijają się plantacje w Zendż i dalekosiężny handel, a język suahili jest używany aż po Kongo, Mozambik i Somalię.
1837 - 1840 r. - Mombasa uznaje zwierzchność Zanzibaru.
1845 r. - Omański zarządca Mombasy, Abdallah ibn Hamish al-Mazrui (rządzi w latach 1837-1860) akceptuje brytyjski zakaz handlu niewolnikami.
1847 r. - Embargo na eksport niewolników z Afryki narzucone przede wszystkim przez Wielką Brytanię, pragnącą osłabienia Omanu, zaczyna proces rozkładu potęgi miast Zendż. Handel niewolnikami będzie trwał jeszcze wiele lat, ale liczba niewolników wywożonych przez miasta Zendż, a zatem i zyski kupców, stale spadają.
Miasto Kilwa zostaje porzucone, a na północnym krańcu wyspy Francuzi budują i obsadzają wojskiem fort.
1848 r. - Niemieccy misjonarze J. L. Krapf i J. Rebmann potwierdzają egipskie przekazy o śniegu na równiku na górach Kenia (masajskie Erukenya - góra mgieł, bo przez dziewięć miesięcy w roku szczyt kryją mgły) i Kilimandżaro, lecz w Europie geografowie odrzucają tę informację jako „naukowo” rzekomo nieprawdopodobną. Potwierdzi ją dopiero Niemiec K. von Decken (1861-1862).
1856 r. - Śmierć Saida II doprowadza do rozpadu państwa na Oman w Arabii i Zendż we wschodniej Afryce.
Madżid bin Said (rządzi do roku 1870, syn Saida) zakłada dynastię Bu Saidi z siedzibą w Zanzibarze. W roku 1859 udaremnia przewrót przygotowany przez jego brata Bargasza. W rezultacie Bargasz zostaje wydalony za granicę i przez dwa lata przebywa w Bombaju.
1858 r. - Brytyjczycy R. Burton i J. Speke docierają do ogromnych jezior Tanganika i Wiktorii.
1858 - 1888 r. - Ahmad ibn Fumo Bakari, były sułtan Pate, zakłada sułtanat Witu na kontynencie nad rzeką Ozi.
1858 - 1870 r. - W Pate panuje ostatni sułtan Szajch Muhammad z dynastii Nabahan. Pate zostaje włączone do posiadłości brytyjskich, a potem do Kenii.
1859 r. - Szkocki misjonarz, lekarz i podróżnik David Livingstone dociera do jeziora Niasa.
1870 - 1888 r. - W Zanzibarze rządzi sułtan Bargasz bin Said, brat Madżida. Rozbudowuje infrastrukturę Zanzibaru: wodociągi, kabel telegraficzny, utwardzone ulice, nowoczesne budynki. W roku 1870 podpisuje z Brytyjczykami umowę o zakazie handlu niewolnikami i zamyka targ niewolników w Mkunazini.
Lata 1870. - Masajski szaman i wizjoner ol-oiboni Mbatian przepowiada upadek Masajów. Niedługo potem wielka susza i zarazy dziesiątkują stada bydła, a Brytyjczycy zajmą ich tereny (do roku 1888).
1871 r. - Pracujący dla amerykańskiej gazety New York Herald Henry M. Stanley wyrusza z Zanzibaru na czele ponad stu dobrze uzbrojonych ludzi, aby odnaleźć Davida Livingstone’a, który zaginął w głębi kontynentu. Po kilku miesiącach marszu, zmagań z groźną przyrodą i wrogą ludnością Stanley spotyka podróżnika w Ujiji koło jeziora Tanganika (w późniejszej Tanzanii).
1871 - 1872 r. - David Livingstone bada rejon jeziora Tanganika. Umrze na febrę w drodze nad Jezioro Wiktorii. Jego zabalsamowane ciało zostanie przeniesione do Bagamojo, a stąd zabrane do Wielkiej Brytanii.
1873 - 1875 r. - Brytyjczyk V. L. Cameron poszukując Livingstone’a jako pierwszy podróżnik przechodzi w poprzek całą Afrykę równikową od brzegów Oceanu Indyjskiego aż do Atlantyku.
1873 - 1919 r. - Ekonomiczny upadek Zendż po likwidacji handlu niewolnikami otwiera drogę dla europejskiego kolonializmu.
1883 r. - W Zanzibarze powstaje Beit al-Adżaib znany jako Pałac Cudów, jeden z najwspanialszych pałaców wschodniej Afryki i siedziba miejscowych sułtanów. Ten kompleks zabudowań będzie pierwszym we wschodniej Afryce wyposażonym w bieżącą wodę, elektryczne oświetlenie i windę.
1885 - 1886 r. - Niemcy narzucają protektorat sułtanom Zanzibaru i Witu. Jest to początek niemieckiej Tanganiki. Ostatni sułtan Witu będzie do śmierci w roku 1923 będzie pełnił funkcje wyłącznie reprezentacyjne.
1886 r. - Brytyjczycy zajmują teren aż do Białych Wzgórz, gdzie lud Kikuju broni swej niezależności jeszcze w XX w.
1887 - 1888 r. - Brytyjczycy zdobywają Mombasę (włączą ją do Kenii), a Niemcy Kilwę (którą włączą do Tanganiki).
Od 1888 r. - Niemieckie wyprawy z Dar es Salaam (kontynentalny port koło Zanzibaru) podbijają okolice Tangi (1888-1889), ziemie do rzeki Rovuma (1892, umowa graniczna z Mozambikiem w 1896 r.) i jeziora Tanganika (1905-1907). Na terenie niemieckiej Afryki Wschodniej zostaje wprowadzona rupia jako moneta stosowana w handlu.
1888 - 1890 r. - W Zanzibarze panuje Chalifa I, brat Madżida.
1889 r. - Po nieudanych próbach w latach 1887 i 1888 Niemiec H. H. J. Meyer wspina się na Kilimandżaro, odkrywa jego wulkaniczne pochodzenie i śnieg na szczycie. Nazwa góry znaczy Biały Szczyt albo Góra Ducha Dżaro. Według legendy heros Riangombe zginął walcząc z bykiem i odtąd jako duch mieszka na Kilimandżaro w otoczeniu białego bydła.
1890 r. - Układ brytyjsko-niemiecki: za strategiczny Helgoland Wielka Brytania otrzymuje Bugandę i Zanzibar. Sułtan Zanzibaru, Ali I (1890-1893, brat Madżida) podpisuje umowę, na mocy której uznaje brytyjski protektorat.
Następuje ustalenie granicy między Tanganiką (od oceanu do jeziora Tanganika) a brytyjską Rodezją i Afryką Wschodnią.
1893 - 1896 r. - W Zanzibarze panuje bratanek Alego Hamid uznający brytyjski protektorat.
1896 r. - Po śmierci Hamida władzę w Zanzibarze przejmuje syn Bargasza Chalid, który deklaruje współpracę z Niemcami przeciw Brytyjczykom. Brytyjczycy dają mu ultimatum: żądają wycofania się Chalida pod groźbą interwencji zbrojnej. Chalid odpowiada zgromadzeniem 2800 wojowników. Kiedy mija czas wyznaczony w ultimatum, siły brytyjskie przeprowadzają akcję zwaną czasem najkrótszą wojną w dziejach świata. 27 sierpnia o godzinie 9 rano brytyjska artyleria zaczyna ostrzeliwać pałac sułtana. Ostrzał kończy się o godzinie 945, ponieważ Chalid uciekł do niemieckiej ambasady. Zginęło ok. 500 osób po stronie Zanzibaru, a jeden Brytyjczyk odniósł ranę.
Nowym, tym razem lojalnym wobec Wielkiej Brytanii, sułtanem Zanzibaru zostaje wnuk Saida II Hammud (panuje w latach 1896-1902). Chalid zaś przebywa w niemieckiej kolonii Dar es Salaam, w 1916 r. zostanie internowany przez Brytyjczyków na Seszelach i Świętej Helenie, a po I wojnie światowej przeniesie się do Mombasy, gdzie umrze w roku 1927.
1890 r. - Sułtan Fumo Bakari ibn Ahmad (panuje w latach 1888-1890) uznaje Witu za brytyjski protektorat (w przyszłości Witu wejdzie w skład Kenii).
Koniec XIX w. - Koło Zanzibaru powstaje słynny pałac Maruhubi przeznaczony dla 99 nałożnic sułtana. Zostanie niestety zniszczony podczas ogromnego pożaru, według legendy wznieconego przez zazdrosną żonę sułtana.
1891 - 1978 r. - Jomo Kenyatta z plemienia Kikuju. W Londynie studiuje antropologię pod kierunkiem B. Malinowskiego. W 1946 r. wraca do Kenii i staje na czele organizacji KAU dążącej do wyzwolenia spod władzy Brytyjczyków. Twórca niepodległej Kenii. Współobywatele nadadzą mu zaszczytny tytuł Mzee, co w suahili oznacza starszego, czyli godnego najwyższego szacunku.
1895 r. - Mombasa oficjalnie uznaje zwierzchność brytyjską. Wkrótce zostanie stolicą Brytyjskiej Afryki Wschodniej.
1898 - 1899 r. - Brytyjczycy budują linię kolejową z Mombasy do wnętrza kontynentu. Podczas budowy powstaje osada Nairobi (po masajsku zimna woda) jako stacja kolejowa i węzeł komunikacyjny.
W trakcie budowy ginie 135 robotników, z których większość to ofiary dwóch lwów-ludojadów znanych odtąd jako lwy z Tsa. Zwierzęta napadają w nocy na ludzi śpiących w namiotach, wywlekają ofiary z obozu i pożerają. Dopiero po kilku miesiącach udaje się zastrzelić jednego lwa, a potem następnego. Okazuje się wtedy, że jeden z nich miał złamany kieł, a odsłonięte wnętrza zęba sprawiało ogromny ból, więc lew nie mógł polować na duże zwierzęta kopytne. Człowiek zaś jest słaby i łatwo go zabić nawet z bolącym zębem.
Mimo ataków lwów Brytyjczycy doprowadzają kolej na wybrzeże Jeziora Wiktorii do miejsca, które Luo określają słowem kisumu, co oznacza miejsce do handlowania Faktycznie jest to świetny punkt, gdzie spotykają się szlaki lądowe i szlak przez jezioro. 20 grudnia 1901 r. Florence Preston, żona inżyniera budującego kolej, symbolicznie wbija ostatni gwóźdź w drewniany podkład pod szyny, zakładając tym samym brytyjską osadę Port Florence. Jednak nazwa nie przyjmie się i już rok później w dokumentach pojawia się tradycyjna nazwa Kisumu.
1898 - 1900 r. - Katastrofalna susza i związany z nią głód zmuszają do emigracji plemiona Maidżikenda (Mijikenda, ich nazwa w suahili oznacza dziewięć miast) dotąd zamieszkujące wybrzeże w rejonie Mombasy i Malindi. Dziewięć plemion Maidżikenda posługuje się zbliżonymi językami z grupy bantu nawiązującymi do suahili. Utrzymują się z rolnictwa i hodowli, a ich wioski są ufortyfikowane. Po emigracji rozprzestrzeniają się od Jubalandu na północy aż do Zanzibaru na południu. Do lat 1940. Maidżikenda są znani jako Nyika lub Wanyika (Ludzie z Prowincji lub Ludzie z Buszu).
Początek XX w. - Tępienie zwierząt przez białych myśliwych (zakłócenie równowagi ekologicznej) i załamanie gospodarki (wyludnienie przez łowców niewolników) wywołują częste klęski głodu.
Abdallah bin Hemedi (umrze w 1912 r.) pisze Harbari za Wakilindi, czyli Historię Kilindich.
XX w. - W Zanzibarze panują kolejni sułtanowie uznający się za wasali Wielkiej Brytanii: syn Hammuda Ali II (panuje w latach 1902-1911), bratanek Hamida Chalifa II (panuje w latach 1911-1960) i syn Chalify Abd Allah (panuje w latach 1960-1963).
1902 r. - Po śmierci Mbatiana wybucha wojna domowa wśród Masajów między zwolennikami jego dwóch synów, ol-Anany i Sendeyo, pragnących piastować urząd wielkiego szamana ol-oiboni. Zwycięża ol-Anana, ale osłabieni walkami Masajowie muszą przyjąć brytyjski protektorat. Centralna władza wodza Masajów zaniknie ostatecznie w 1918 r.
Niemcy usuwają Kinyashiego (panuje w latach 1895-1903, syn Kimweri III), ostatniego władcę Kilindi.
- 1905 r. - Gubernator Brytyjskiej Afryki Wschodniej przenosi się z portowej Mombasy do Nairobi w głębi kraju, gdzie dociera linia kolejowa z Mombasy i lokują się ważniejsze firmy.
Do lat 1990. Nairobi staje się dużym miastem, liczącym ponad 600 tysięcy mieszkańców.
- 1905 - 1907 r. - W niemieckiej Tanganice ruch Maji-Maji wywołuje powstanie.
Jego ideologiem jest Kinjikitilie Ngwale, który ogłosił się (w 1903 r.) prorokiem boga Bokero, zapowiadając rychły koniec świata (nawiązanie do millenaryzmu) i cudowne wypędzenie białych - prorok obiecał zamieniać pociski białych w wodę. Niestety, pociski wrogów nie stają się wodą i powstanie zostaje krwawo stłumione.
1908 r. - Strażnik tradycji miasta Pate odtwarza z pamięci kronikę zniszczoną w czasie walk z Brytyjczykami w 1890 r.
1909 - 1962 r. - Tanzańczyk Robert Shaaban, jeden z wielkich pisarzy suahili. Od 1952 r. aktywny w East African Swahili Committee (od 1961 r. jego przewodniczący). Głosi kulturalną emancypację Afryki wobec Europy.
1910 r. - Portugalski Mozambik ostatecznie wchłania sułtanat Angoche, kiedy w Portugalii została zniesiona monarchia. Tym samym monarcha Angoche również został pozbawiony władzy.
1911 r. - W brytyjskiej Kenii powstaje pierwszy rezerwat dla Masajów.
1912 r. - Brytyjczyk Geoffrey Williams publikuje w Journal of the East Africa and Uganda Natural History Society relację z ekspedycji do Nandi, w której uczestniczył w 1905 r. W tekście zamieszcza opis spotkania z na poły legendarną bestią chemosit, czyli niedźwiedziem z Nandi. Pisana wzmianka o tym zwierzęciu pojawiła się w relacji o królestwie Kongo już w XVII w., ale opowieści o bestii krążą od wieków. Najwięcej wiarygodnych opisów spotkań z chemositem pochodzi z końca XIX i pierwszej połowy XX w., a jeden z najlepszych tworzy brytyjski myśliwy William Hichens w 1925 r. Wciąż jednak brakuje materialnych dowodów istnienia chemosita, na przykład kości lub skóry. Nie wiadomo też, do jakiej grupy systematycznej należy go zaliczyć. Niektórzy przypuszczają, że jest lokalną odmianą niedźwiedzia brunatnego, który w plejstocenie przeszedł z Europy do Maroka, a potem być może dotarł do Afryki równikowej.
Od 1914 r. - W koloniach brytyjskich rośnie liczba plantacji bawełny (od 1925 r. jedna z głównych upraw).
1914 - 1918 r. - Niemieckie wojska z Tanganiki docierają aż do Mozambiku, gdzie w końcu złożą broń.
Do 1915 r. - W Tanganice Niemcy budują centralną linię kolejową łączącą port Dar es Salaam z wnętrzem kraju. Ponad 485 km od wybrzeża powstaje stacja kolejowa a potem miasto Dodoma (w 1907 r.). W języku miejscowego ludu Gogo nazwa Dodomy oznacza, że coś utonęło. Następne osady powstające na linii kolejowej to Tabora (ponad 300 km na zachód od Dodomy) i Kigoma, port nad jeziorem Tanganika. Powstanie też boczne odgałęzienie z Tabory na północ do Mwanzy, portu nad Jeziorem Wiktorii.
1919 r. - Niemiecka Tanganika zostaje oddana pod zarząd brytyjski jako terytorium mandatowe Ligi Narodów.
1920 r. - Brytyjska Afryka Wschodnia otrzymuje nazwę Kenia. Podlega jej Tanganika.
1920 - 1922 r. - Powstaje Generalne Stowarzyszenie Kikuju, pierwsza antykolonialna partia w Kenii. Jej członkowie żądają prawa do uprawiania kawy zarezerwowanego dla białych oraz równouprawnienia Afrykanów z Brytyjczykami.
W 1921 r. Harry Thuku zakłada antybrytyjskie Stowarzyszenie Młodych Kikuju, a gdy po roku zostaje aresztowany, wybuchają protesty i zamieszki w Nairobi. W 1925 r. powstaje Centralne Stowarzyszenie Kikuju, a na jego czele staje Josiah Mwangi Kariuki.
1922 - 1999 r. - Julius Kambaragee Nyerere, syn wodza plemienia Zanaki w Tanganice. Nauczyciel, ekonomista i historyk wykształcony w szkole technicznej Makerere koło Kampala i na uniwersytecie w Edynburgu (dzięki rządowemu stypendium został pierwszym studentem w Wielkiej Brytanii pochodzącym z Tanganiki). W roku 1943 przyjmuje katolicyzm, lecz pod wpływem Towarzystwa Fabiańskiego hołduje ideom socjalizmu. Do Tanganiki wraca w roku 1952.
1928 r. - Irlandzki myśliwy George Adamson zakłada w kenijskim rezerwacie przyrody w Kera pierwszy ośrodek restytucji lwa. Razem z żoną Joy poświęcają całe życie odbudowie zagrożonych lwich populacji. Udowadniają, że można lwa oswoić i potem przyuczyć go do życia na wolności tak, jak zrobili to z lwicą Elzą (Else).
Oboje giną zamordowani przez kłusowników, którym przeszkadzali w wybijaniu zwierząt: Joy w 1980 r., a George w 1989 r.
1930 r. - Geodeta z Johannesburga W. H. Nott znajduje 3-metrowy meteoryt żelazny na zboczu wzgórza Mbozi w regionie Mbeya na północny zachód od jeziora Malawi zwany przez miejscową ludność Kimondo i otaczany kultem ze względu na swoje „niebiańskie” pochodzenie. Pod koniec roku D. R. Grantham odpiłuje fragment skały, który będzie potem eksponatem w londyńskim Muzeum Historii Naturalnej. Meteoryt z Mbozi jest uznawany za jeden z największych znanych człowiekowi. Według wstępnych szacunków ma ważyć co najmniej 16 ton, lecz późniejsze obliczenia wskazują na ok. 26 ton. W drugiej połowie XX w. stanie się jedną z turystycznych atrakcji Tanzanii.
1934 r. - Brytyjskie władze oddają czarnym część ziem uprawnych jako rekompensatę za zajęcie Białych Wzgórz koło Nairobi, które od 1923 r. są zarezerwowane wyłącznie dla białych.
1940 r. - Powstaje rezerwat dzikich zwierząt w Serengeti. Od 1951 r. jako park narodowy pod ochroną ONZ.
1944 r. - Powstaje antykolonialny Afrykański Związek Kenii KAU (Kenya African Union).
Sytuacja mieszkańców Kenii jest bardzo trudna. Większość ziem uprawnych i pastwisk zajęli biali osadnicy, a miejscowa ludność popada w coraz większą nędzę. Mechanizacja rolnictwa pozbawia pracy i obniża ceny, pogłębiając biedę Afrykanów. Kikuju i przedstawiciele innych kenijskich ludów są zmuszeni do opuszczania swoich wsi, przenoszą się do miast jako tani robotnicy lub emigrują. Plemienni przywódcy żądają poszanowania interesów swoich ludów, ale brytyjska administracja nie godzi się na jakiekolwiek zmiany, ponieważ władza kolonialna opiera się przede wszystkim na przybyszach z Europy.
Po 1945 r. - Koniec II wojny światowej oznacza powrót czarnoskórych żołnierzy z frontów w Azji Zachodniej, w Indiach i Indochinach, dokąd wysyłali ich Brytyjczycy. Wraz z nimi przybywają też biali, którzy w nagrodę za walkę otrzymują od władz coraz to nowe ziemie i farmy. Tymczasem dla Afrykanów brakuje miejsca, pracy, a nawet żywności. W tej sytuacji Kikuju tworzą antykolonialny ruch Mau Mau, którego członkowie przysięgają bezwzględne posłuszeństwo swoim przywódcom i gotowość do walki z Brytyjczykami. Czarnoskórzy żołnierze widzieli narastający bunt przeciw kolonializmowi w Indiach i słabnącą władzę Brytyjczyków w Indochinach czy Izraelu. Teraz chcą tego samego u siebie. Spośród 1,5 miliona Kikuju niemal 90% mężczyzn należy do Mau Mau, co budzi uzasadnione obawy Brytyjczyków.
1946 r. - Na południowych przedmieściach Nairobi powstaje pierwszy kenijski park narodowy.
Od 1946 r. - Wielki masajski szaman ol-oiboni zostaje poddany nadzorowi brytyjskiej policji za działalność antykolonialną.
1952 - 1955 r. - Antykolonialne powstanie Mau Mau w Kenii.
Hasłem do rozpoczęcia rebelii jest atak wojowników Kikuju należących do tajnej organizacji Mau Mau na wodzów Kikuju współpracujących z Brytyjczykami i na kilka rodzin białych farmerów w roku 1951. Seria mordów zmusza władze kolonialne do zdecydowanej akcji: armia odpowiada krwawymi represjami wobec wszystkich podejrzewanych o sprzyjanie buntownikom. Afrykanie czują się zmuszeni do walki, chociaż nie mają szans z dobrze uzbrojonym przeciwnikiem. Obok Kikuju walczą też mniej liczne plemiona Embu i Meru. Ośrodek powstania mieści się w okolicy góry Kenia, a Brytyjczycy dominują w strefie równin i nad morzem. Przy obojętności międzynarodowej opinii publicznej brytyjscy żołnierze niszczą całe wioski, a ocalałych wypędzają. Ciemnoskóra ludność zostaje wysiedlona do większych wsi otoczonych drutem kolczastym i wieżyczkami strażników. Wiele tysięcy osób zostaje zamkniętych w ponad stu obozach koncentracyjnych, gdzie są zwożeni pociągami, nago przechodzą przez głębokie doły pełne płynu dezynfekującego, a potem otrzymują jednakowe stroje i numery obozowe. Są poddawani torturom i mordowani. Część więźniów „znika” po zabraniu ich z obozu przez żołnierzy. Dzieci Kikuju są przymusowo poddawane „szczepieniom” lecz podejrzanie często umierają dzień lub dwa po zastrzyku. Epidemie (czerwonka, dur brzuszny, gruźlica, zakażenia) i głód w obozach dodatkowo zabijają i osłabiają wolę walki.
Do brytyjskich więzień trafiają też działacze KAU, w tym Jomo Kenyatta (do 1961 r.), chociaż są traktowani nieco mniej brutalnie.
W ciągu trzech lat ginie kilkuset białych i co najmniej 3000 Kikuju zabitych w walce oraz ok. 200 tysięcy ludzi zamordowanych w obozach lub zmarłych z wycieńczenia i chorób. Mimo to opór trwa i władza brytyjska stopniowo kruszeje.
1954 r. - Afrykańskie Stowarzyszenie Tanganiki TAA (Tanganyika African Association) przekształca się w Afrykański Narodowy Związek Tanganiki TANU (Tanganyika African National Union), który stawia sobie za cel połączyć plemiona Tanganiki w jeden naród i zdobyć niepodległość.
1954 r. - Biali docierają do jeziora Natron na granicy Tanzanii i Kenii. Jezioro powstało w Rowie (Ryfcie) Wschodnioafrykańskim i zawiera dużą ilość węglanu i chlorku sodu (Na2CO3, NaCl) wymywanych z grubej warstwy popiołów wulkanicznych. Woda w jeziorze jest silnie zasadowa (pH osiąga nawet 10,5), a jej temperatura w południe wzrasta do ok. 60oC. W żrącej wodzie żyją tylko nieliczne organizmy: sinice, niektóre glony i szczególne ryby przystosowane do trudnego środowiska, a przy brzegach brodzą flamingi.
Miejscowe ludy, w tym Masajowie, od dawna eksploatują powstające na powierzchni wysychającego jeziora miękkie ewaporyty - skały wytrącone z parującej wody. Zawarte w nich sole sodowe zwane natron służą do konserwowania mięsa, zmieszane z wodą tworzą mieszankę czyszczącą zabrudzone powierzchnie i tkaniny, a w dawnym Egipcie były używane do mumifikowania zwłok. W 2013 r. angielski fotograf Nick Brandt opublikuje książkę Aceoss the Ravaged Land ze zdjęciami zwierząt, które wpadły lub nieświadome zagrożenia weszły do jeziora i zginęły. Węglan sodu, który je zabił, potem zakonserwował i utwardził zwłoki. Dość niesamowite i makabryczne fotografie okażą się sensacją i zwrócą uwagę świata na jezioro Natron.
1956 r. - W Nairobi powstaje College, pierwsza kenijska szkoła wyższa przemianowana wkrótce na Royal College of Nairobi, a w roku 1960 na Principal of the Royal College of Nairobi ściśle współpracujący z Uniwersytetem Londyńskim. Po uzyskaniu niepodległości przez Kenię, Ugandę i Tanzanię stał się częścią Uniwersytetu Wschodniej Afryki (University od East Africa) obejmującego trzy dawne brytyjskie college w Nairobi, Makerere (od 1922 r.) i Dar es Salaam (istniejący od 1961 roku zamiejscowy wydział Uniwersytetu Londyńskiego). Od roku 1970 wszystkie trzy jednostki funkcjonują jako samodzielne uniwersytety.
1957 r. - W obliczu nieuchronnego upadku władzy kolonialnej w Kenii Brytyjczycy podejmują akcję, która ma charakter zemsty: więzionych działaczy Mau Mau i KAU poddają jeszcze ostrzejszym represjom i torturami wymuszają przyznanie się do „winy” polegającej na walce przeciw brytyjskiej dominacji. Wielu popełnia samobójstwo, inni giną w wyniku tortur, a ci, którzy podpisali wymuszone zeznania i zostali uwolnieni są zwykle wyniszczeni fizycznie i psychicznie. Głównym ośrodkiem represji jest obóz koncentracyjny w Mwea.
1958 r. - Kenia uzyskuje częściową wewnętrzną autonomię w ramach Imperium Brytyjskiego. Władzom chodzi o zmniejszenie napięć między miejscową ludnością i osadnikami wciąż trwających od powstania Mau Mau.
W brytyjskiej wschodniej Afryce działają organizacje antykolonialne jak Afrykańskie Stowarzyszenie Tanganiki, Partia Afroszirazyjska w Zanzibarze i od 1960 r. Afrykański Związek Narodowy Kenii KANU (Kenya African National Union).
1960 r. - Julius Kambaragee Nyerere z partii TANU staje na czele rządu autonomicznej (samodzielnej w polityce wewnętrznej) Tanganiki.
1961 r. - Dzięki działalności partyzantów i takich polityków jak premier J. K. Nyerere brytyjska Tanganika zdobywa niezależność jako federacyjna republika Tanzanii ze stolicą w Dar es Salaam. W następnym roku Tanzania ogłasza się republiką, a pierwszym prezydentem zostaje Nyerere. W godle nowego państwa znajdują się tarcza, ciosy słonia i topory oraz woda i ogień wolności.
Na terenie państwa istnieje wiele ludów i tradycji: na północy Masajowie; nad brzegami Jeziora Wiktorii Uakereue; między Jeziorem Wiktorii i Kagerą dawne królestwo Karagwe; w centrum kraju Hadzapi; na południu Wahehe i Makonde; wzdłuż wybrzeży najwyżej rozwinięci Suahili; a w centrum kraju nieliczni buszmenoidalni Sandave (języki z grupy khoisan). Ponad 30% wyznaje islam, ok. 30% katolicyzm i ok 13% protestantyzm.
Gospodarka opiera się na rolnictwie i hodowli, nad jeziorami na rybołówstwie oraz na lokalnym handlu. Z czasem rozwija się też przemysł turystyczny: myśliwskie i fotograficzne wyprawy safari, krajobrazy i plaże.
Do najpiękniejszych plaż świata jest zaliczana Pongwe na Zanzibarze: szeroki na kilka kilometrów pas ubitego białego piasku z pokruszonych koralowców i bardzo daleko cofające się podczas odpływu wody Oceanu Indyjskiego.
1961 r. - W kenijskim Nairobi powstaje uniwersytet wzorowany na uczelniach europejskich.
1961 - 1962 r. - Susza w Kenii wyniszcza bydło Masajów, zmuszając ich do rezygnacji z tradycyjnych wędrówek.
1962 r. - Zaczyna się rozwój telewizji w Kenii, wkrótce wzorcowej dla całej wschodniej Afryki.
1963 r. - Niepodległość Kenii (w unii personalnej z Wielką Brytanią), Pemby i sułtanatu Zanzibaru. Stolicą pozostaje Nairobi. Języki urzędowe Kenii to suahili i angielski. Kraj zamieszkuje kilkanaście na ogół skłóconych ze sobą ludów, z których największe to Kikuju, Luo, Masajowie, Sambura i Kalendżin. Ok. 45% mieszkańców wyznaje różne formy protestantyzmu, ponad 30% katolicyzm (Mombasa jest biskupstwem od roku 1955) i ok 10% islam (w Zanzibarze prawie 100%). Pierwszym prezydentem państwa zostaje Jomo Kenyatta, przywódca KANU, przedstawiciel najliczniejszego w Kenii ludu Kikuju i zwolennik współpracy z państwami Zachodu.
Godłem państwa jest kogut (symbol wojowniczości i sił magicznych) z toporem na masajskiej tarczy. Tarcza stanowi też centrum kenijskiej flagi złożonej z poziomych pasów czarnego, czerwonego i zielonego rozdzielonych białymi liniami.
Wybucha konflikt graniczny z Somalią (do 1964 r.) i zbrojne powstanie kenijskich Somalijczyków (1966).
- 1964 r. - Usunięciu sułtana Dżamszida (1963-1964, syn Abd Allaha) ostatniego z dynastii Bu Saidi rządzącej Zanzibarem. Zdetronizowany sułtan do końca życia mieszka w pałacu Beit al-Sahel niedaleko Pałacu Cudów.
Zanzibar zostaje przyłączony do Tanganiki, podobnie jak Pemba. Powstaje federacyjne państwo Tanzania (w kwietniu).
1964 r. - Kenia odrzuca władzę brytyjskiego monarchy, stając się republiką z jednoizbowym parlamentem (Zgromadzeniem Narodowym) oraz rządem powoływanym przez prezydenta.
1965 r. - W Tanzanii prosowiecki prezydent J. K. Nyerere delegalizuje wszystkie partie oprócz TANU, a w roku 1967 publikuje Deklarację z Arushy, w której zapowiada budowę socjalizmu. Zgodnie z jej założeniami w następnych latach Nyerere nacjonalizuje banki oraz większe przedsiębiorstwa i prowadzi kolektywizację wsi, co oznacza przymusowe łączenie chłopskich gospodarstw w spółdzielnie.
1966 r. - Dyktatorski styl Kenyatty powoduje rozłam w KANU. Powstaje prosowiecki, lewicowy KPU (Ludowy Związek Kenii), na czele którego staje usunięty z rządu A. Oginga Odinga, który wywodzi się z Luo.
W 1969 r. dochodzi do zabójstwa T. Mboyi, szefa KANU. Wybuchają walki plemienne i Kenyatta delegalizuje wszystkie partie, oprócz KANU.
Kenia opowiada się po stronie państw Zachodu. Dzięki współpracy z Zachodem gospodarka Kenii szybko się rozwija. Poza tym Kenyatta skutecznie łagodzi konflikty plemienne i zdecydowanie zwalcza wpływy Sowietów próbujących wykorzystywać etniczne antagonizmy.
Lata 1970. - Ruch na rzecz likwidacji polowań w Afryce doprowadza do zakazu odstrzału zwierząt (safari było atrakcją turystyczną, zwłaszcza w tanzańskim Arusha). Zabrakło legalnych myśliwych i tropicieli, którzy kontrolowali dotąd polowania, ścigali kłusowników i dbali o utrzymanie a nawet wzrost pogłowia zwierzyny. W rezultacie spada liczebność słoni (na przykład w Serengeti z ponad 150 tysięcy ok. 1950 r. do ledwie kilkudziesięciu tysięcy w 2000 r.), nosorożców i innych gatunków, które giną z ręki kłusowników (głównie miejscowych).
1973 r. - Władze Tanzanii ogłaszają, że stolica państwa zostanie przeniesiona do Dodomy. Dar es Salaam znajduje się zbyt daleko od zachodnich krańców państwa, a Dodoma ma dogodne położenie bliżej centrum Tanzanii. Upłynie jednak wiele lat, zanim pomysł doczeka się realizacji i amerykański architekt James Rossant opracuje projekt stolicy (w 1986 r.).
1977 r. - W Tanzanii prezydent-dyktator J. K. Nyerere tworzy Partię Rewolucyjną i przy poparciu ZSRS oraz armii kubańskiej wprowadza komunistyczną konstytucję. Dar es Salaam staje się bazą sowieckiej floty. W roku 1980 Nyerere brutalnie tłumi bunt Zanzibaru, a mimo to w 1984 r. zostanie przewodniczącym Organizacji Jedności Afrykańskiej.
1977 r. - Wangari Maathai, sławna działaczka na rzecz praw kobiet i likwidacji głodu, zaczyna akcję sadzenia drzew w Kenii, aby zahamować degradację środowiska. W 2004 r. otrzyma Pokojową Nagrodę Nobla.
1978 r. - Kenyatta umiera z powodu wylewu krwi do mózgu. Nowym prezydentem Kenii zostaje Daniel Arapa Moi. Przejmuje dyktatorski styl poprzednika, co przy nieudolności Moi wywoła jednak kryzys ekonomiczny. Kenię niszczy korupcja, spory etniczne oraz narastająca krytyka ze strony sił opozycyjnych, na którą władze odpowiadają terrorem. W roku 1982 znowu zostają zdelegalizowane wszystkie kenijskie partie oprócz rządzącej KANU. Z drugiej strony Kenia jest prozachodnia, antyrasistowska, potępia RPA i chce współpracy państw afrykańskich.
1978 r. - W Kisumu powstaje Narodowe Muzeum Kenii jako symbol rosnącego znaczenia państwa.
1978 - 1979 r. - Uganda najeżdża Tanzanię pod pretekstem ukarania Tanzanii za wspieranie Obote i ugandyjskiej opozycji. Wojna kończy się klęską Ugandy.
Od 1980 r. - Epidemia AIDS pustoszy Afrykę. Liczba chorych wzrasta tak bardzo, że wyludnienie zagraża gospodarce państw wschodniej Afryki. Do XXI w. w Afryce AIDS zabije więcej ludzi niż zginęło podczas II wojny światowej.
1983 - 1984 r. - Gwałtowny kryzys wyniszcza gospodarkę Tanzanii, która nadmiernie rozwija sektory znacjonalizowane i wzorem Sowietów zmierza do gospodarki planowej sterowanej centralnie a przez to niewydolnej i mało innowacyjnej.
1985 - 1995 r. - Nowym prezydentem Tanzanii zostaje Ali Hassan Mwinyi, kontynuator lewicowej, prosowieckiej polityki poprzednika. Przejmuje kraj biedny i zacofany, chociaż Nyerere znacząco podniósł poziom alfabetyzacji mieszkańców Tanzanii i zbudował stabilną strukturę polityczną.
Natomiast Nyerere po odejściu z urzędu prezydenta angażuje się w działalność pokojową, jest między innymi arbitrem w wojnie domowej w Ruandzie i Burundi. W uznaniu jego zasług Watykan uruchamia w roku 2006 procedurę beatyfikacji Nyerere.
1987 r. - Wyspy Pemba i Zanzibar otrzymują autonomię w obrębie Tanzanii.
1987 r. - Szereg granicznych zatargów między prawicową Kenią i lewicową Ugandą. Kenia ma też zatarg z Somalią o północne terytoria Kenii zamieszkane przez ludność somalijską oraz z Sudanem o trójkąt Elami, gdzie mają znajdować się złoża ropy naftowej.
1991 - 1992 r. - Kryzys w Kenii zmusza Moi do przywrócenia systemu wielopartyjnego. Wszystkie partie, w tym ugrupowanie Odingi, wchodzą do gry politycznej. Nielegalna jest tylko założona w roku 1992 IPK (Islamska Partia Kenii) wspierana przez Libię. Mimo dopuszczenia do głosu wielu partii, KANU wygrywa kolejne wybory pięć lat później, a Moi jeszcze raz zdobywa prezydenturę.
1995 r. - Nowy prezydent Tanzanii Benjamin Mkapa zmienia dotychczasową politykę na prozachodnią i bardziej wolnorynkową, co jest związane z rozpadem sowieckiego imperium i kryzysem ekonomicznym trapiącym Tanzanię. Ten trend utrzyma się także za następnego prezydenta Jakayi Kikwete (od 2005 r.).
1996 r. - Władze Tanzanii przenoszą się do Dodomy, chociaż część administracji centralnej pozostaje jeszcze w Dar es Salaam. Dodoma jako nowa stolica rozwija się w nowoczesne miasto z szybko rosnącą liczbą mieszkańców (na początku XXI w ponad 400 tysięcy) reprezentujących miejscowe ludy Gogo, Rangi i Sandawe oraz Arabów, Indusów i Europejczyków.
Dar es Salaam zaś zachowuje pozycję głównego ośrodka handlu, najważniejszego portu i centrum finansowego.
- 1996 r. - Pobity przez kenijską policję Ken Wafula zakłada organizację zwalczającą tortury.
W 2000 r. doprowadza do sądowego zakazu obrzezania sióstr Beatrice i Edny Kandie (pierwszy raz w równikowej Afryce, gdzie ponad 50% dziewcząt jest obrzezanych) i propaguje bezkrwawe ceremonie inicjacji.
Umacnia się ruch na rzecz emancypacji kobiet. Rebecca Lolosoli ucieka od męża, który znęcał się nad nią, ponieważ została zgwałcona (co w jego opinii przyniosło mu hańbę) i zakłada kobiecą wioskę Umoja (w 1997 r.), gdzie przebywają Kenijki pragnące uwolnić się od władzy mężczyzn opartej na patriarchalnej tradycji.
- XX/XXI w. - Niewiarygodne ubóstwo, chroniczny głód (dobrze, jeśli Afrykanin je raz dziennie) i choroby wciąż pogłębiają i tak ogromne zacofanie Afryki. Kontynent jest najbiedniejszą i najbardziej konserwatywną częścią świata, a kontrasty społeczne są tu wyjątkowo ostre, obok nowoczesnych centrów miast funkcjonują brudne slumsy na peryferiach, a niewiarygodnie bogaci dyktatorzy i przedsiębiorcy żyją kilka kilometrów od głodujących nędzarzy.
W Nairobi działa przeznaczone dla bogatych wielkie eleganckie centrum handlowe Two Rivers Mall bardzo podobne do takich centrów w Europie czy Ameryce Północnej, a na przedmieściach ludzie nie mają czystej wody pitnej, dostępu do kanalizacji i toalet. Przykładem jest kenijska Mombasa, gdzie tylko nieliczne bogate domy w centrum mają wodę bieżącą i kanalizację. Przytłaczająca większość mieszkańców miasta korzysta z wielu odwiertów dostarczających wodę brudną i zakażoną bakteriami. Ludzie w Mombasie nie mają też kanalizacji ani toalet. Podobna sytuacja występuje we wszystkich miastach równikowej części Afryki. Poza nimi zaś Afrykanie używają wody z rzek i jezior lub z płytkich studni niedających gwarancji, że woda jest czysta. Poza miastami nie oczywiście ani kanalizacji, ani toalet.
XX/XXI w. - We wschodniej Tanzanii, zwłaszcza na Pembie, szerzą się opowieści o nocnym demonie lub duchu zwanym Popobawa (w suahili Nietoperzowe Skrzydło). Zjawa przybiera różne formy, na przykład wielkiego nietoperza lub człowieka, napada ludzi, a według niektórych relacji rzekomo wykorzystuje seksualnie kobiety.
2002 r. - Moi rezygnuje z prezydentury Kenii. Pozostawia kraj w biedzie i chaosie. Nowym prezydentem zostaje Mwai Kibaki z Kikuju reprezentujący Partię Jedności Narodowej.
24 VI 2002 r. - W Tanzanii w rejonie Dodoma wykoleja się pociąg. W katastrofie ginie 288 osób.
2004 r. - Rząd Kenii podejmuje zdumiewającą decyzję, blokując wprowadzenie do uprawy modyfikowanej genetycznie kukurydzy. Irracjonalna obawa przed GMO okazuje się tak silna, że władze odrzucają wydajną i odporną na szkodniki kukurydzę, chociaż mogłaby złagodzić powszechną nędzę ludności.
2007 - 2008 r. - Przed nadchodzącymi wyborami w Kenii przywódca Kalendżinów W. Ruto zaczyna ataki na domy Kikujów w okolicy miasta Eldoret. Napięcie rośnie w trakcie wyborów, kiedy Kibaki zdaje się przegrywać na rzecz Odingi z Luo i dochodzi do dziwnej awarii maszyn liczących. Po usunięciu usterki wygrywa Kibaki. Jednak Odinga ogłasza, że wybory sfałszowano i oskarża o fałszerstwo Mbeki reprezentującego Kikuju. Wybuchają zamieszki, w których ginie ponad 300 osób, a na początku roku 2008 zaczynają się masowe mordy. Zaplanowali je wrodzy sobie przywódcy, Uhuru Kenyatta (syn pierwszego prezydenta J. Kenyatty) z Kikuju oraz Raila Odinga (syn pierwszego wiceprezydenta) wywodzący się z Luo. Od maczet, pałek i karabinów ginie kilkanaście tysięcy ludzi, a pół miliona traci domy lub ucieka. Walki ustają po kilku miesiącach pod naciskiem opinii międzynarodowej: prezydentem zostaje Kibaki, a premierem rządu Odinga. Jednak konflikty etniczne pozostają, choć chwilowo nie wyrażają się w rzeziach. Natomiast Uhuru Kenyatta i Rail Odinga mają stanąć przed Międzynarodowym Trybunałem w Hadze za zbrodnie przeciw ludzkości.
2010 r. - Kenia otrzymuje nową konstytucję mającą zapewnić równowagę między ludami zamieszkującymi kraj. Pojawia się jednak nowe zagrożenie - terroryzm muzułmańskich fundamentalistów z somalijskiego ugrupowania Asz-Szabab, które dokonuje ataków na obszarze Kenii. Kiedy zaś w roku 2011 rząd postanawia zbrojnie walczyć z somalijskimi islamistami, fanatyczne bandy napadają w Kenii na centra handlowe, uczelnie oraz autobusy i mordują każdego, kto nie jest muzułmaninem.
2013, 2017 r. - Uhuru Kenyatta wygrywa kolejne wybory prezydenckie w Kenii.
2020 r. - Pandemia Covid-19 bez przeszkód szerzy się we wschodniej Afryce, gdzie w wielu rejonach nie ma żadnej opieki medycznej, a znajomość zasad higieny wśród ludności jest niewielka. Nawet po wynalezieniu szczepionek docierają tu późno i w niewystarczającej ilości, ponieważ afrykańskie państwa nie są związane odpowiednimi umowami z Europą czy USA. Poza tym nie mają infrastruktury medycznej zdolnej prowadzić masowe szczepienia, a czasem wręcz nie chcą kupować szczepionek. Dopiero od 2022 r. ruszy program produkcji szczepionek w Kenii.