← Państwo Samona, Wielkie Morawy, Czechy i Słowacja Ruś, Ukraina, Rusini, Białoruś →

Wiślanie, Pomorzanie, Połabie, Polska i Rzeczpospolita

VIII/IX w. - Wiślanie tworzą państwo z ośrodkiem w Krakowie, który według legendy założył Krak awarskim zwyczajem pochowany w kurhanie (kopcu). Co ciekawe w XX w. archeolodzy znajdą awarskie zabytki pod kopcem Kraka. Z awarskimi tradycjami wiąże się też legenda o smoku z jaskini pod zamkiem na Wawelu w Krakowie: sprytny Skuba zabił potwora dając mu do pożarcia barana wypchanego siarką. W IX w. Wielkie Morawy podbiją państwo Wiślan i zaczynają ich chrystianizować w obrządku słowiańskim.

Pod wpływem Niemiec i Danii a nawet południowej części Półwyspu Skandynawskiego powstają państwa Słowian na Połabiu: Serbów Łużyckich nad Salą oraz Wieletów (Luciców) i Obodrytów między dolną Odrą i Łabą. Charakterystyczną cechą tych społeczności są grody zwykle na planie koła i otoczone wałami o konstrukcji hakowej: drewniane skrzynie wypełnione kamieniami i ziemią są łączone drewnianymi hakami.

Działa kilka chramów, czyli świątyń, miejsc uzdrowień i wyroczni: Arkona na Rugii Obodrytów, chram Swarożyca w Radogoszczy (Retra) należącej do Wieletów, chram Trygława w Szczecinie na terenie Pomorzan czy też poświęcona Swarożycowi święta góra Rowokół koło jeziora Gardno na południowym brzegu Bałtyku.

Słowiańska ludność między środkową Odrą i Wisłą reprezentuje dwie kultury. Wyżej rozwinięta zajmuje część zachodnią do Warty i jest bezpośrednio związana z Połabiem: koliste grody z hakową konstrukcją wałów i doskonała ceramika wytwarzana na kole garncarskim. Mniej zaawansowana kultura funkcjonuje na wschód od Warty. Jej duchowym centrum jest święte wzgórze z kamiennym kurhanem w Gnieźnie.

Według późniejszej legendy przybywający z Połabia Lech, brat Czecha (zbieżność z tradycjami Przemyślidów) ujrzał gniazdo białego orła na dębie i zbudował tam gród Gniezno. Lech zaś jest legendarnym protoplastą rodu Popielidów przewodzącego Polanom (nazwa od pól) z centrum w Poznaniu. W istocie jednak władzę sprawuje wiec, czyli zgromadzenie reprezentantów wszystkich rodów.

Połowa IX w. - Według anonimowego opisu Słowiańszczyzny znanego jako Geograf bawarski głównym ośrodkiem Polan jest centrum handlowe Kruszwica (krusza oznacza bryłę soli) nad Gopłem.
Od 870 r. - Pojawiają się pisane wzmianki o kupiecko-pirackiej republice lub mieście znanym jako Vineta (Wolin), którego kontynuacją jest Jomsborg wikingów nad Dziwną na Pomorzu. Konkurencyjne pomorskie ośrodki zajmujące się połowem fok i śledzi to Hel i Kołobrzeg.

Nazwa Pomorze (po łacinie Pomerania, po niemiecku Pommern) zostanie po raz pierwszy użyta w XI w. jako określenie krainy koło Morza Bałtyckiego między Rugią i ujściem Wisły.

IX/X w.- Ród Piastów, który zdominował Polan na wschód od Warty najeżdża wyżej rozwiniętą kulturę na zachodnim brzegu tej rzeki. W rezultacie Piastowie obalają Popielidów, zajmują ich terytoria, ograniczają władzę wiecu i przekształcają się w książąt. W XI w. zaś stworzą legendę usprawiedliwiającą przewrót: król Popiel miał być rzekomo tyranem i za karę został pożarty nad Gopłem przez myszy. Wtedy lud wybrał szlachetnego Piasta, po którym będzie rządził jego syn Siemowit, potem wnuk Lestek (Leszek), prawnuk Siemomysł i praprawnuk Mieszko (imię oznacza niedźwiedzia, władzę i moce magiczne).

Piastowie przejmują od podbitych sąsiadów charakterystyczną hakową konstrukcję wałów.

Pierwsza połowa X w. - Mieszko I rządzi Polanami między czeskim (od ok. 936 r.) Śląskiem, niemieckim Połabiem i Pomorzem. Po klęskach w walce z Wieletami Mieszko uznaje się za wasala Niemiec (płaci trybut). Poślubia Dobrawę, córkę księcia Czech, a w 966 r. przyjmuje chrzest z rąk czeskich, aby osłabić wpływy Niemiec. Do państwa Mieszka przybywa biskup misyjny Jordan, Dobrawa funduje kościół na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, a w 968 r. w Gnieźnie powstaje biskupstwo. Jednak tylko władca i jego dwór przyjmują nową wiarę, a lud trwa przy starej mimo systematycznego niszczenia centrów kultu przez wojów Mieszka.
Lata 970. - Mieszko popiera Henryka II przeciw Ottonowi II. W obawie przed atakiem przenosi stolicę do Gniezna.
972 r. - Mieszko rozbija pod Cedynią łupieżczą wyprawę niemieckiego margrabiego Hodo.

Mieszko rządzi silnym państwem mającym ponad 1,2 miliona mieszkańców, a obejmującym terytoria Polan, Mazowsze nad środkową Wisłą (Mieszko buduje stolicę Mazowsza Płock) i bogatą Vinetę. Gospodarka kraju opiera się na rolnictwie, eksporcie niewolników, miodu, skór i produktów leśnych. Wschodnia Europa, w tym państwo Mieszka, słynie ze smolarzy produkujących smołę drzewną i potaż oraz maziarzy wytwarzających dziegieć. Niektórzy sądzą, że nazwa Mazowsza pochodzi od maziarzy.

Na Pomorzu rządzi dynastia Gryfitów wywodząca się od legendarnego księcia Burysława z Kołobrzegu.

Władcy Obodrytów między Odrą i Łabą, Mściwój i Mścisław, odpierają ataki Cesarstwa. Niemcy podbijają jednak Stodoran; w Brennie osadzają posłusznego sobie księcia Tęgomira (939), a w 948 r. zakładają tu biskupstwo.

983 r. - Powstanie Słowian połabskich (Związku Wieleckiego i Stodoran) wypiera Niemców na okres ponad stu lat.
987 - 988 r. - Głód w państwie Mieszka związany z suszą, wczesnym opadem śniegu i powodzią, co zniszczyło plony. Kolejne klęski głodu zdarzą się w roku 1003, 1007, 1125, 1158 i potem co kilkanaście lat aż do XIX w.
Ok. 990 r. - Powstanie Połabian pod wodzą Mściwoja: Słowianie atakują niemieckie osady, a nawet palą Hamburg.
990 r. - Mieszko podbija Śląsk (słowiańskie ślaga - deszcz) i Kraków, korzystając z wojny czesko-niemieckiej.
992 - 1025 r. - Bolesław (bolie sław - bardziej sławny) Chrobry, syn Mieszka I, panuje nad Polanami.

Słynie z okrucieństwa, wybuchów gniewu i alkoholizmu. Zaczyna chrystianizację państwa: burzy chramy, ścina święte drzewa i krwawo łamie opór. Próbuje podbić Prusy (po łacinie Borussia) i wysyła tam czeskiego biskupa Wojciecha Sławnikowica pragnącego męczeństwa za wiarę. Misjonarz ginie w roku 997, gdy mimo ostrzeżeń Prusów bezcześci święty gaj (koło późniejszego Elbląga). Prusowie zatykają głowę Wojciecha na palu, ciało wyrzucają do wody, a dwóch jego towarzyszy wypuszczają. Bolesław Chrobry wkrótce wykupi ciało Wojciecha i umieści w Gnieźnie, gdzie później trafi również rzekoma głowa męczennika. Wojciech zostaje świętym i patronem Polan.

Na zjeździe w Gnieźnie (1000) Bolesław uzyskuje od cesarza zwolnienie z trybutu i tworzy odrębną metropolię kościelną (biskupstwa we Wrocławiu, Poznaniu i Krakowie) z arcybiskupem Gaudentym (Radim, nieślubny syn Slavnika i towarzysz biskupa Wojciecha).

W 1002 r. Bolesław podbija Łużyce (łuż - kałuża) na zachód od Kwisy oraz Miśnię i Milsko za Odrą, a w 1003 r. Czechy. Wywołuje to wojny z Niemcami (1004-1005, 1007-1013, 1015-1018) i w końcu utratę Czech. W przymierzu z Pieczyngami Bolesław walczy z Rusią (1013). W 1025 r. krwawo tłumi antychrześcijański bunt i koronuje się na króla państwa zwanego odtąd Polską (po łacinie Polonia). Godłem kraju staje się orzeł.

1025 - 1034 r. - W Polsce panuje król Mieszko II, syn Bolesława, wykształcony, znający kilka języków i dobrze przygotowany do sprawowania władzy.

Ulega jednak koalicji niemiecko-ruskiej (1031): Niemcy zajmują Łużyce, a Ruś Grody Czerwieńskie (Czerwień, Bełz, Przemyśl, Sanok). Wybucha bunt ludu pod wodzą Bezpryma (starszy brata króla, zamordowany w 1032 r.) przeciw feudałom i chrześcijaństwu; w rezultacie odrywają się Mazowsze i Pomorze. Mieszko zaś ucieka do Czech (zostaje tam wykastrowany w akcie zemsty za podboje ojca), a po powrocie nie zdoła już opanować kraju.

Jego żona Rycheza ucieka do rodzinnych Niemiec wraz z synem Kazimierzem (kazat i mir - mówić i pokój).

1030 - 1066 r. - Książę Obodrytów Gotszalk zakłada dynastię. Powstrzymuje napór Niemiec i Polski, lecz przyjmuje chrześcijaństwo, wywołując tym niechęć wielu poddanych: wybucha powstanie (tak zwana reakcja pogańska).
1031 r. - Na Pomorzu uwolnionym spod władzy Piastów wraca religia słowiańska.

Kwitnie pomorski handel, a nawet powstaje odrębna mennica. Vineta zwana też Jumme i występująca w normańskich sagach pod nazwą Jomsborg jest zamieszkana przez kilka tysięcy ludzi. Miasto walczy z Danią o dominację na zachodnim Bałtyku. Upadnie zdobyte przez Duńczyków w 1043 r., a według późniejszej legendy Vinetę zatopiło morze (część miasta faktycznie zostanie zalana). Mimo to słowiańscy piraci z Pomorza (Wendowie) będą nękać Duńczyków jeszcze przez niemal 300 lat

1034 - 1038 r. - Władzę w Gnieźnie sprawuje rzekomy syn Mieszka II Bolko Zapomniany. Podobno przywraca dawną religię, lecz ginie i zostaje wykreślony z chrześcijańskich kronik, stając się wyłącznie legendą.
1038 - 1039 r. - Czeski książę Brzetysław zajmuje Śląsk, pustoszy Gniezno i wywozi do Katedry św. Wita w Pradze relikwie św. Wojciecha (Adalberta) oraz Pięciu Braci Polskich.

Według legendy głowa Wojciecha zostanie „cudownie” odnaleziona w Gnieźnie w roku 1127. Druga głowa świętego równie „cudownie” odnajdzie się w Pradze w roku 1143, a domniemane kawałki jego ciała będą potem wędrować po kościołach w Polsce, Rzymie i Akwizgranie.

1039 r. - Kazimierz I Odnowiciel, syn Mieszka II i Rychezy, wraca do Polski na czele 500 niemieckich żołnierzy. Jako arystokrata Cesarstwa i wasal Niemiec zajmuje Wielkopolskę (Gniezno, Poznań) i Małopolskę, lecz stolicę przenosi do Krakowa, gdzie nie było antykościelnego buntu (chrześcijaństwo od czasów Wiślan).

Pokonuje (1041-1047) Miecława, pana zbuntowanego pogańskiego Mazowsza, i zajmuje czeski Śląsk (1050), co cesarz zaakceptuje w 1054 r., nie chcąc wzmacniać Czech. Polska ma jednak płacić Czechom trybut ze Śląska.

1058 - 1079 r. - Syn Kazimierza (od 1076 r. król Polski), Bolesław II Śmiały (Szczodry) odrzuca władzę Cesarstwa i opowiada się po stronie Grzegorza VII. Każe stracić za zdradę krakowskiego biskupa Stanisława (paradoksalnie jego imię oznacza sławę kraju). Stanisław chciał obalić Bolesława, który za zwierzchnika polskiego Kościoła uznał arcybiskupa Gniezna. Gwałtowny charakter, konflikty z możnowładcami i homoseksualizm króla powodują bunt i wygnanie go na Węgry. Władzę jako wasal Niemiec otrzymuje wtedy jego brat Władysław Herman (1079-1102), który stolicą czyni Płock. W istocie jednak krajem rządzi małopolski wojewoda Sieciech (wygnany po 1097 r., a po próbie powrotu oślepiony). 174 lata później Kościół katolicki ogłosi biskupa Stanisława świętym patronem Polski.
1066 r. - Obodrycki książę Krut odrzuca chrześcijaństwo. Zostaje zamordowany przez Henryka, syna Gotszalka, i swoją żonę Sławinę. Henryk (rządzi do 1093 r.) skutecznie odpiera ataki Niemiec i Polski.
1068 r. - Biskup saskiego miasta Halberstadt napada i niszczy Radogoszcz, ośrodek Wieletów.
1102 - 1107 r. - Książę Polski, a wcześniej Śląska, Zbigniew, syn Władysława Hermana. Wypędzony przez przyrodniego brata Bolesława, rządzącego Mazowszem, sprowadza najazd niemiecki w 1109 r. (sławna i skuteczna obrona Głogowa). Schwytany przez ludzi Bolesława i oślepiony umiera w więzieniu.
1106 - 1138 r. - Panuje książę Bolesław III Krzywousty (syn Władysława Hermana), lennik Niemiec. Płock jest w tym czasie stolicą Polski. Na dworze Bolesława III działa kronikarz znany jako Gall Anonim (wenecki mnich Monachus Littorensis).

W 1109 r. Bolesław pokonuje Pomorzan, a w Nakle osadza Świętopełka Gryfitę jako swego wasala. W tym czasie po raz pierwszy zostaje zapisana nazwa Pomorza (po słowiańsku kraj koło morza, po łacinie Pomerania, po niemiecku Pommern). W 1113 r. Świętopełk odrzuca władzę Bolesława, lecz zostaje pokonany. W latach 1113-1123 książę Bolesław podbija Wolin (Vineta, Jumme) i Pomorze Zachodnie. Na polecenie Bolesława biskup Otton z Bambergu (uznany za świętego) prowadzi misję na Pomorzu Zachodnim (opiszą ją niemieccy kronikarze Ebo i Herbord); chrzci księcia Warcisława w Kamieniu Pomorskim w 1124 r. Późniejsza legenda głosi, że nazwa Kamienia Pomorskiego pochodzi od ogromnego głazu, który diabeł próbował zrzucić na ochrzczonych mieszkańców osady, ale trafił w wodę. Inna tradycja głosi, że wielki głaz koło Kamienia Pomorskiego to potworna ropucha zamieniona w kamień przez boga Trygława. W 1128 r. Otton prowadzi drugą misję, lecz zostaje wypędzony z Wolina. Dopiero poparcie Polski pozwala Ottonowi zniszczyć w Szczecinie drewniany posąg Trygława (według tradycji złota maska bóstwa trafi podobno do Rzymu), a na miejscu świętego chramu zostanie zbudowany kościół i później książęcy zamek. W roku 1140 zaś powstanie biskupstwo w Wolinie.

W testamencie Bolesław dzieli państwo między synów, oddając władzę najwyższą i dzielnicę krakowską (Małopolska) w ręce najstarszego, czyli seniora. Do 1146 r. jest nim Władysław (po słowiańsku sławny władzą) panujący na Śląsku, ale jego próba opanowania całego kraju powoduje wygnanie go przez braci i oddanie senioratu Bolesławowi IV rządzącemu Mazowszem. Wielkopolską włada w tym czasie Mieszko.

Od 1138 r. - Pomorze Zachodnie odrzuca władzę Polski. Książę Bogusław I Gryfita uznaje się za wasala Niemiec (1181), a w następnych latach Gryfici będą wasalami Danii (1185) i Brandenburgii (1231-1251). Zaczyna się germanizacja Pomorza Zachodniego (po łacinie zwanego Slavia w rejonie Wołogoszczy i Rugii oraz Cassubia z centrum w Szczecinie). Pomorze Wschodnie (Pomerania z centrum w Gdańsku), pozostaje w sferze wpływów Polski, Krzyżaków, czyli Zakonu Niemieckiego Najświętszej Marii Panny oraz Brandenburgii.

Najazdy duńskie (niszczą Wolin w 1176 r., biskupstwo przenosi się do Kamienia Pomorskiego)

1146 - 1227 r. - W Polsce rządy synów Bolesława III. Książę-senior Bolesław IV Kędzierzawy (1146-1173) uznaje się za wasala cesarza (1157), kiedy niemiecka armia pod pozorem pomocy wygnanemu Władysławowi wkracza do Polski. Potem rządzą bracia Bolesława: Mieszko III (do 1177 r.) i najmłodszy Kazimierz II (do 1194 r.), który w roku 1180 ogłasza Mazowsze i Małopolskę dziedziczną własnością swojej rodziny wbrew zasadzie senioratu.

W warunkach rozbicia Kościół zdobywa duże przywileje finansowe (1180).

1147 r. - Władca Obodrytów Niklot rozbija Niemców i wypędza część niemieckich osadników. Jednak po śmierci Niklota (1160) i stłumieniu antyniemieckiego i antyfeudalnego powstania (1164) jego syn Przybysław uznaje się za niemieckiego wasala. W 1170 r. zostaje władcą niemiecko-słowiańskiego Księstwa Meklemburskiego wchodzącego w skład Rzeszy Niemieckiej. Odtąd postępuje germanizacja zachodnich Słowian: miejscowi książęta przyjmują niemiecką kulturę zapoczątkowując rycerskie (arystokratyczne) rody trwające aż do XX w.
1157 r. - Antyfeudalne i antyniemieckie powstanie Serbów łużyckich zakończone klęską.
1168 r. - Duńczycy niszczą słowiańskie centrum kultowe w Arkonie na Rugii. Mimo to Rugia i rejon Wołogoszczy wciąż pozostają związane z Księstwem Pomorskim znanym jako Cassubia.
Ok. 1170 r. - Niemiecki margrabia Albrecht Niedźwiedź podbija Wieletów (Luciców).

Jego następcy w XII/XIII podbiją część słowiańskich plemion na Łużycach i w Miśni.

1201 - 1238 r. - Na Śląsku Henryk I Brodaty, wnuk Władysława, oraz jego syn Henryk II Pobożny (1238-1241) zajmują Wielkopolskę i Małopolskę (1232-1239) i uzależniają Księstwo Opolsko-Raciborskie oraz Sandomierz.
1227 r. - Na zjeździe Piastów w Gąsawie (Wielkopolska) Świętopełk z Gdańska morduje ostatniego seniora Leszka Białego (1202-1227), syna Kazimierza II. Odtąd polscy feudałowie są już całkowicie niezależni i dzielą swoje ziemie między synów na coraz mniejsze części. Rozdrobnioną Polskę osłabia też sprowadzenie Zakonu Najświętszej Marii Panny, czyli Krzyżaków (1226) przez Konrada, księcia Mazowsza. Konrad Mazowiecki chciał podbić Prusów, a zapoczątkował istnienie nowego wrogiego państwa. W połowie stulecia Brandenburgia zajmuje Ziemię Lubuską.
1241 r. - Pierwszy najazd Mongołów (zwanych „Tatarami”) na Polskę. Około 100 tysięcy ludzi zostaje zabitych lub zabranych do niewoli, a kilkadziesiąt miast (łącznie z Krakowem) zniszczonych i obrabowanych. Mongołowie nie planują jednak podboju Polski i skręcają na Węgry, które są głównym celem ataku przeprowadzonego przez drugą mongolską armię.

W bitwie pod Legnicą (Śląsk) ginie książę Henryk II Pobożny, lecz Legnica nie zostaje zdobyta. Gdyby Henryk nie zginął, miał szansę na odbudowanie zjednoczonego królestwa Polski. Synowie Henryka dzielą Śląsk między siebie: Bolesław Rogatka otrzymuje Legnicę, Henryk III Wrocław a Konrad I Głogów.

Ok. 1250 r. - Wieliczka (wielika sal, czyli wielka sól) i Bochnia koło Krakowa stają się centrum kopalnictwa soli.

Kopalnie soli zakłada Kinga (Kunegunda), córka Beli IV i żona Bolesława Wstydliwego, księcia krakowskiego. Według legendy do kopalni na Węgrzech wrzuciła złoty pierścień, który został znaleziony potem w soli w Wieliczce. W XIV-XVI w. sól będzie źródłem ok. 1/3 dochodów królów Polski, a wielicki żupnik (od żupa - solanka) zarządzający kopalniami będzie jedną z najbogatszych i najważniejszych osób w państwie.

1269 r. - Drugi, na szczęście mniej niszczycielski najazd mongolski pustoszy Małopolskę.

Według legendy w Krakowie mongolska strzała zabiła trębacza na wieży i dlatego krakowski hejnał urywa się tak nagle.

Mimo najazdów gospodarka rozwija się: miasta lokowane na prawie niemieckim (magdeburskim) dają mieszczanom dużą swobodę i zwykle zamieniają pracę dla feudała na czynsz płacony w pieniądzach. Książęta sprowadzają niemieckich rzemieślników, rolników i kupców. Powstają cechy i gildie.

Prawo jest bardzo surowe: za kradzież obcięcie dłoni, za bluźnierstwo wyrwanie języka lub stos, za zabójstwo ścięcie, za dzieciobójstwo zakopanie żywcem. Liczne tortury stosowane podczas śledztwa i jako kara: przypalanie, miażdżenie i łamanie kończyn, wyłupienie oczu. Każde ważne, duże miasto ma własnego kata - wykonawcę wyroków.

XIII/XIV w. - Próby odbudowy jedności państwa polskiego.

Książę wrocławski (śląski) Henryk IV Probus (1277-1290), wnuk Henryka II Pobożnego, zajmuje Kraków (1288). Przemysław II (1279-1296) z Wielkopolski zdobywa Pomorze Gdańskie i koronuje się na króla (1296).

Wacław II z Czech zajmuje zaś Małopolskę, potem Wielkopolskę oraz Gdańsk i też się koronuje (1300). Jednakże jego syn Wacław III utrzyma się tronie tylko kilka miesięcy, ponieważ zostaje zamordowany (1305).

1306 - 1333 r. - Popierany przez Węgry Władysław Łokietek (czyli Niski), wnuk Konrada Mazowieckiego, wbrew Janowi Ślepemu z Luksemburga opanowuje Małopolskę (1305), Wielkopolskę oraz Gdańsk (w 1308-1309 r. zajęty przez Zakon Najświętszej Marii Panny czyli Krzyżaków) i zdobywa zdominowany przez Niemców proczeski Kraków (1311-1312). Zmaga się z klęskami głodu i epidemiami (1310, 1316-1319), lecz mimo to w 1320 r. koronuje się na króla Polski.

Symbolem odrodzenia państwa jest katedra na Wawelu w Krakowie, gdzie są odtąd chowani kolejni władcy Polski.

Łokietek walczy z najazdem krzyżacko-czeskim w latach 1326-1327 i 1329: siedem księstw śląskich uznaje zwierzchność Jana z Luksemburga, a Wrocław zostaje jego dziedzictwem. Niezależność utrzymuje książę Jawora i Świdnicy Bolko I Surowy (syn Bolesława Rogatki, rządzi w 1278-1301 r.) a potem jego syn Bernard i wnuk Bolko II Świdnicki (rządzi w latach 1326-1368). Kolejny czeski najazd w 1331 r. zatrzymuje Bolko II broniąc Niemczy. Tymczasem Łokietek broni Kalisza i rozbija część krzyżackiej armii pod Płowcami (1331). Mimo to Czechy podporządkowują sobie wszystkich władców Śląska, oprócz Bolka II, a po śmierci wdowy po nim Agnieszki w 1392 r. przejmą też Jawor i Świdnicę. Piastowie śląscy są odtąd lennikami Czech i szybko ulegają germanizacji

1317 r. - Książę Pomorza Warcisław IV kupuje od Brandenburgii portowy Słupsk.
1333 - 1370 r. - Król Polski Kazimierz Wielki, syn Łokietka umacnia państwo, mimo ataku Czarnej Śmierci (1348-1350). Rezygnuje ze Śląska, ale podbija Ruś Halicką (1340, 1349) z Przemyślem, Sanokiem, Lwowem, Haliczem, Brześciem i Włodzimierzem oraz opanowuje Mazowsze (1351). Buduje i rozbudowuje zamki (na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Międzyrzecz, Bydgoszcz, Kruszwica, Rajgród, Lublin, Przemyśl, Trembowla, Lwów, Halicz) i miasta (Kazimierz nad Wisłą, Sandomierz). W okresie głodu (1362) król każe wydawać żywność z własnych spichlerzy w zamian za pracę przy budowie zamków i fortyfikacji.

Każe spisać prawa (Statuty Kazimierza, 1346-1347) i zakłada sąd najwyższy (1356).

Na terenach, skąd wygnano Żydów w Krakowie zakłada uniwersytet i bibliotekę (1364). Ukoronowaniem dokonań króla jest zjazd monarchów w Krakowie (1364).

1370 r. - Kazimierz nie ma legalnego syna (oprócz potomków nieślubnych) i na podstawie umowy (1355) z Węgrami po jego śmierci tron Polski otrzymuje Ludwik Węgierski (dynastia andegaweńska, Anjou), a szlachta za jego uznanie uzyskuje przywileje w Koszycach (1374). Po śmierci Ludwika rządzi jego córka Jadwiga (po niemiecku Hedwig - szczęśliwa walka; 1382-1386). Wiece ostatecznie przekształcają się w sejm (parlament).
1382 r. - Książę opolski Władysław sprowadza z Węgier zakon paulinów, funduje klasztor w Częstochowie i daruje mu ikonę zrabowaną w Haliczu, a w XVII w. uznaną za cudowny obraz i świętość Polaków.
1386 r. - Na mocy umowy z Litwą (1385) Jadwiga wychodzi za mąż za Jagiełłę. Na skutek ascezy, postów i modłów wycieńczona Jadwiga umiera po porodzie już w 1399 r., lecz sojusz trwa. Jagiełło na chrzcie przyjmuje imię Władysław. Jako król Polski (1386-1434, unia personalna w Krewie), zaczyna dynastię Jagiellonów. Walczy z Krzyżakami o Żmudź (1409-1411). Na czele wojsk polskich, litewskich, tatarskich, ruskich i czeskich rozbija pod Grunwaldem (15 VII 1410) armię zakonną złożoną z rycerstwa z całej Europy. Każe wybić większość wziętych do niewoli, chociaż traci w ten sposób zarobek w postaci okupu. Planowo morduje ludność krzyżackiego państwa i pali napotkane wsie, żeby złamać zakonną gospodarkę. Nie potrafi jednak zdobyć Malborka.

Zwycięstwo pod Grunwaldem umacnia unię z Litwą, potwierdzoną w mieście Horodło w 1413 r. Drugi polski najazd na Krzyżaków (1414) zakończy się bez zdobyczy terytorialnych, lecz zakon już nie odzyska dawnej siły.

Od XV w. - W rezultacie nadmiernych połowów w Bałtyku zanikają foki i maleje populacja śledzi. Zaczyna się upadek Helu, bo większość bałtyckich ryb przenosi się na zachód w okolice Bornholmu. Ostatecznie Stary Hel zniszczy pożar (1572), a potem morze zaleje ruiny (XVIII). Pozostaje Nowy Hel na wschód od starego miasta.
1415 - 1480 r. - Jan Długosz, duchowny oraz autor najlepszej i największej kroniki Polski.
XV - XVI w. - Wołoscy pasterze osiedlają się w zachodniej Rusi Halickiej, gdzie ulegną rutenizacji (zruszczeniu).
27 IX 1422 r. - Pokój z Krzyżakami w Melnie ostatecznie oddaje Litwie Żmudź i Jaćwież.
Od 1430 r. - Podbój Serbów Łużyckich przez Niemców. Łużyczanie przeżyją odrodzenie za czasów pastora i językoznawcy Bogumiła Śwjeli (1873-1948), a w 1955 r. otrzymają kulturalną autonomię, lecz łużycka inteligencja i tak powszechnie przyjmuje kulturę niemiecką.
1434 - 1444 r. - Panuje syn Jagiełły, król Władysław III (od 1440 r. jest też królem Węgier), lecz politykę kreuje biskup Zbigniew Oleśnicki (zmarły w roku 1465), wróg husytów. Za jego namową król zrywa pokój z Turcją, lecz ginie pod Warną 10 XI 1444 r. (ciała nie odnaleziono). Tron przejmuje brat Władysława Kazimierz (1447-1492).
1454 - 1466 r. - Antykrzyżackie powstanie zorganizowane przez Związek Pruski, czyli spisek głównie niemieckich kupców, chcących współpracy z Polską zaczyna wojnę trzynastoletnią. Na mocy pokoju toruńskiego (1466) zwycięscy Polacy zajmują Malbork, ujście Wisły, Elbląg i Warmię (Prusy Królewskie). Reszta państwa Krzyżaków staje się polskim lennem jako Prusy Książęce.
1471 r. - Władysław, syn Kazimierza Jagiellończyka, zostaje powołany na tron czeski, a w 1490 r. na tron węgierski. Jagiellonowie stają się najpotężniejszą dynastią Europy. Kraków jest ważnym centrum politycznym, czego wyrazem jest wspaniały drewniany ołtarz dla Kościoła Mariackiego wykonany na zamówienie króla przez Weita Stossa (Wita Stwosza) z Norymbergi. Zarobione pieniądze artysta zainwestuje w kopalnię złota w Złotym Stoku (Dolny Śląsk), lecz bez sukcesu. Zostanie stracony w Norymberdze za podpisanie fałszywego weksla.
1473 - 1543 r. - Mikołaj Kopernik (Nicolaus Copernicus), katolicki duchowny i astronom urodzony w Toruniu, wykształcony w Krakowie i Italii. Pochodzi z niemieckiej rodziny kupców miedzi wywodzących się ze wsi Koperniki (niemieckie Kupfer, łacińskie copper, czyli miedź) na Śląsku. Jest kanonikiem we Fromborku (Prusy Królewskie). Pracuje też jako lekarz, tłumacz z greki i teoretyk ekonomii, a podczas wojny z Krzyżakami (1519-1521) uczestniczy w obronie oblężonego przez nich Olsztyna.

Jako katolicki duchowny zobowiązany do celibatu Kopernik nie ma żony, lecz krążą plotki o krewnej astronoma Annie Schilling, która od 1537/1538 do 1539 r. zarządza jego domem we Fromborku. W końcu biskup zmusza Kopernika do oddalenia Anny.

Teoria heliocentryczna Kopernika buduje nową wizję świata, budząc nienawiść Kościoła, Jeszcze w roku 1830, a więc osiem lat po oficjalnym skreśleniu dzieła Kopernika z Indeksu ksiąg zakazanych przez papiestwo, odsłonięcie pomnika astronoma (autorstwa Thorvaldsena) w Warszawie wywoła protesty kleru, a miejscowy biskup zakaże odprawiania mszy.

1474 - 1523 r. - Książę Bogusław X z pomorskiej dynastii Gryfitów panuje w Szczecinie u ujścia Odry.

Jego żoną jest Anna Jagiellonka (1476-1503), córka Kazimierza. Państwo pomorskie - Kaszuby (po łacinie Cassubia) stoi u szczytu powodzenia, sięgając od Rugii do Słupska (przyłączony w 1479 r.). Mimo to, w 1521 r. Pomorze uznaje się za jedno z księstw Cesarstwa Niemieckiego, aby zrównoważyć rosnącą siłę Polski nad Bałtykiem. Gryfici ulegają szybkiej germanizacji, kształcąc się w Niemczech, a na Pomorze napływa coraz więcej niemieckich osadników. Tradycyjna nazwa Kaszub stopniowo ogranicza się do jeszcze słowiańskich wschodnich części Pomorza.

1492 - 1516 r. - Dwaj groźni rozbójnicy, wcześniej kupcy, bracia Grzegorz (powieszony w 1502 r.) i Szymon Materna (samobójstwo w więzieniu w 1516 r.) terroryzują Gdańsk i okolice.
XVI w. - Król Jan Olbracht (1492-1501), syn Kazimierza, obdarza szlachtę kolejnymi prawami.

Przywilej piotrkowski z 1496 r. przywiązuje chłopa do ziemi jego pana, a w 1499 r. szlachta otrzymuje prawo do ustalania cen na wyroby rzemiosła, co podkopuje interesy mieszczaństwa. Klęska wyprawy przeciw Turcji i Mołdawii w 1497 r. osłabia siłę monarchy i pogłębia jego alkoholizm. Umiera na syfilis. Następny władca Aleksander Jagiellończyk (1501-1506, syn Kazimierza) wobec trudnej sytuacji w Litwie (wojna z Rosją i kłopoty z Tatarami) zawiera unię w Mielniku (1501), dającą magnatom (najbogatsza część szlachty) prawo wyboru króla Rzeczpospolitej, czyli wspólnoty polsko-litewskiej. W herbie Rzeczpospolitej są połączone polski Orzeł Biały i litewska Pogoń.

W 1505 r. sejm w Radomiu wydaje konstytucję Nihil novi (po łacinie nic nowego), wymagającą zatwierdzania przez sejm wszystkich nowych ustaw. Kolejny władca, Zygmunt Stary (1506-1548), syn Kazimierza Jagiellończyka, potwierdza przywileje szlachty, dodając jurysdykcję szlachcica nad poddanymi (1518) i przymusową pańszczyznę (praca chłopa na rzecz szlachcica) jeden dzień w tygodniu (1520).

1506 - 1572 r. - Złoty okres za panowania Zygmunta Starego i jego syna Zygmunta Augusta (od 1548 r.).

Ruch egzekucyjny na rzecz umocnienia pozycji króla, ograniczenia wpływów kleru i magnatów kończy się „wojną kokoszą” (1537, nazwa od zjedzonych kur) pod Lwowem.

Pokonani w wojnie (1519-1521) Krzyżacy składają hołd królowi (1525), stając się lennem świeckim. Po wymarciu Piastów mazowieckich (Janusz II z Płocka, 1495) Mazowsze zostaje wcielone do Polski (1526) po wygaśnięciu mazowieckich Piastów, a Warszawa staje się miejscem polsko-litewskich sejmów walnych (od 1569 r.). W 1515 r. Zygmunt Stary, Władysław Jagiellończyk i cesarz Maksymilian Habsburg za neutralność Cesarstwa wobec Rosji i Krzyżaków podpisują układ, oddający Czechy i Węgry Habsburgom w razie wygaśnięcia Jagiellonów na tych tronach. W rezultacie, Habsburgowie przejmują Czechy (1526) po śmierci Ludwika pod Mohaczem. Skandalem jest romans i małżeństwo Zygmunta Augusta z piękną wdową, znaną z wielu kochanków Barbarą Radziwiłłówną (umiera w 1551 r. z powodu choroby wenerycznej).

Rozwija się renesansowa kultura, zwłaszcza architektura, muzyka i literatura popierane przez Bonę z Bari (Italia), żonę króla Zygmunta Starego, zwolenniczkę silnej władzy króla i wroga Habsburgów. Działają pierwszy polskojęzyczny pisarz Mikołaj Rej z Nagłowic (1505-1569) i poeta Jan Kochanowski (1530-1584). Mimo edyktów króla przeciw Reformacji (1520, 1522, 1525), innowiercy na ogół nie są prześladowani (Rej jest kalwinem, a F. Socinius z Italii w 1562-1565 r. zakłada antytrynitarną sektę Braci Polskich zwanych Arianami).

Sławę zdobywa niemiecki alchemik i czarownik Lorentz Dhur działający na królewskim dworze, gdzie inscenizuje na przykład wywołanie ducha Barbary Radziwiłłówny. Będzie prototypem legendarnego mistrza Twardowskiego.

1559 r. - Zagrożone przez Moskwę Inflanty uznają władzę Rzeczpospolitej, co powoduje wojnę z Rosją (1561-1570) szukającą dostępu do Bałtyku. Zwycięża Rzeczpospolita.
1566 - 1646 r. - Michał Sendivogius Polonus, czyli Michał Sędziwoj, sławny alchemik ceniony w całej Europie.
1569 r. - Sejm w Lublinie uchwala nową unię. Litewska południowa Ruś (Ukraina) przechodzi do Korony (Polski). Litwa i Polska tworzą jedno państwo, lecz dominują w nim Polacy.
1573 r. - Bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta zaczyna epokę królów elekcyjnych. Sejm pod Warszawą wybiera Henryka Walezjusza, który gwarantuje przywileje szlachty (Artykuły Henrykowskie). Wkrótce jednak Henryk wraca do Francji. W roku 1576 nowym królem zostaje wybrany Stefan (stephanos po grecku ukoronowany) Batory z Siedmiogrodu, a Anna Jagiellonka (córka Zygmunta I), wychodzi za niego za mąż.
1578 r. - Jezuici zakładają Akademię (późniejszy Uniwersytet) w Wilnie, ważny ośrodek kontrreformacji.
1579 - 1582 r. - Zwycięskie wojny Batorego z Rosją kończą się zdobyciem Inflant do jeziora Pejpus.
1585 - 1652 r. - Joannes Broscius Curzeloviensis (Jan Brożek), znany matematyk i astronom.
1587 - 1632 r. - Po śmierci Batorego królem Polski jest Szwed Zygmunt III Waza, siostrzeniec Anny Jagiellonki. Złym duchem króla jest jego doradca - fanatyczny kaznodzieja ksiądz Piotr Skarga, za wolnomyślicielstwo (herezje) i religijną tolerancję grożący piekłem. Król chce wszystkim narzucić reguły Kościoła katolickiego, co w wielowyznaniowym państwie wywołuje konflikty. Zaczynają się prześladowania protestantów w Krakowie i Wilnie (1591) oraz powstania prawosławnych Kozaków (od 1591 r.). Polska narzuca prawosławnym władzę Kościoła katolickiego (tak zwana Unia Brzeska, 1596).

Od 1611 r. król wraz z urzędami centralnymi rezyduje w Warszawie.

1600 r. - Początek wojen ze Szwecją o Inflanty i o prawa Zygmunta III do szwedzkiego tronu.

Sławą okrywa się husaria, czyli ciężko opancerzona jazda polska, której główną bronią są długie kopie używane w gwałtownych szarżach całego oddziału. Na plecach husarze noszą dwa skrzydła z piór, aby powiększyć optycznie sylwetkę i przestraszyć przeciwnika oraz utrudnić rzut arkanem. Husaria dzięki miażdżącym atakom pokonuje dużo liczniejsze oddziały (w 1605 r. pod Kircholmem hetman J. Chodkiewicz z 5000 Polaków rozbija 15 000 Szwedów).

1603 - 1675 r. - Jan Jonston (Joannes Jonstonus), wybitny polski przyrodoznawca, lekarz, myśliciel i znany w całej Europie pisarz podpisujący się jako Polonus lub Scoto-Polonus. Kalwinista, syn Simona Johnstona, który uciekając przed prześladowaniami religijnymi przeniósł się ze Szkocji do Leszna w Wielkopolsce.
1604 - 1612 r. - Próba katolicyzacji Rosji przez Zygmunta III. Polacy popierają Dymitra Samozwańca, a po jego klęsce (1606) drugiego Samozwańca. W 1610 r. pod Kłuszynem ponad 5500 husarzy rozbija ponad 35 tysięcy Rosjan i Szwedów. Mimo to do 1612 r. powstanie ludowe wypiera Polaków, w tym słynące z rozbojów oddziały lisowczyków.
1606 - 1608 r. - Rokosz (antykrólewski bunt) Mikołaja Zebrzydowskiego (fundator Kalwarii Zebrzydowskiej). Szlachta nie godzi się na samowolę króla i ograniczanie jej wolności.
1611 - 1687 r. - Johannes Hevelius (Johann Hewelcke, Jan Heweliusz), jeden z największych astronomów tej epoki. Pochodzi z bogatej niemieckiej rodziny browarników. Zakłada świetne obserwatorium astronomiczne w Gdańsku.
1620 - 1621 r. - Wojna z Turcją. Po klęskach pod Cecorą (1620) i Chocimiem (1621) nową granicą jest Dniestr.
1627 r. - Pod Oliwą (koło Gdańska) Polacy zwyciężają w morskiej bitwie ze Szwedami dążącymi do zajęcia ujścia Wisły. Dwa lata później zostaje zawarty rozejm.
1632 - 1648 r. - Panuje król Władysław IV, syn Zygmunta III Wazy.

Po wojnie z Rosją (1632-1634) zrzeka się pretensji do rosyjskiego tronu. Zawiera rozejm ze Szwecją (1635)

1637 r. - Umiera ostatni Gryfita Bogusław XIV, za co według legendy odpowiada Sydonia Borek. Podobno oszukana przez jednego z Gryfitów przeklęła ród i ten w ciągu siedemnastu lat wymarł. Sydonia zaś, już jako stara kobieta, zostaje oskarżona o czary, poddana torturom i spalona na stosie w Szczecinie.

Koniec dynastii wykorzystuje Szwecja, zbrojnie zajmując Pomorze Zachodnie. Później jednak na mocy umów z Cesarstwem odda je Brandenburgii (1648, 1678-1679).

Pomorzanie wtapiają się w Niemców i Polaków. Jedyną ich pozostałością będą Kaszubi na Pomorzu Gdańskim, którzy utrzymają swój język aż do XX w. W tym czasie zachodnie Pomorze z centrum w Szczecinie ulegnie całkowitej germanizacji. Podobnie Słowińcy, czyli słowiańscy Pomorzanie z rejonu Słupska oraz jezior Gardno i Łebsko przyjmą kulturę niemiecką, chociaż zachowają pamięć o swoim pochodzeniu.

W XIX-XX w. wzrośnie zainteresowanie Kaszubami, czego przykładem będzie ksiądz Bernard Sychta (1907-1982), badacz języka kaszubskiego, autor słownika i literat.

1648 - 1651 r. - Powstanie Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego.

28-30 VI 1651 r. król Jan Kazimierz (1648-1668, syn Zygmunta III) zwycięża pod Beresteczkiem dzięki atakowi husarii: Chmielnicki i Islam III Gerej uciekają, ponad połowa ze 110 tysięcy Kozaków i Tatarów ginie, a Polacy tracą ok. 700 z 63 tysięcy żołnierzy. Jednak za namową Szwedów Aleksander Kostka Napierski wznieca chłopskie powstanie na Podhalu skierowane przeciw feudałom i osłabia wagę zwycięstwa. 2-3 VI 1652 r. Chmielnicki pokonuje hetmana M. Kalinowskiego pod Batohem: 8000 żołnierzy, w tym większość to husarze, zostaje wymordowanych po bitwie.

W 1654 r. Kozacy przyłączają się do Rosji i w sojuszu z nią atakują Rzeczpospolitą (1654-1656). Zdobywają Wilno (ataman Iwan Chowański, 1655), burzą Troki, oblegają Lwów i dochodzą do Wisły. W końcu Rosja zawiera pokój, aby nie osłabiać zbytnio Rzeczpospolitej walczącej ze Szwecją (rosyjskim wrogiem w Inflantach).

1655 - 1660 r. - Wojna ze Szwecją. Nieudolny król Jan Kazimierz ucieka na Śląsk. Szwedzi dochodzą aż do Podhala. Obrona silnie ufortyfikowanego klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie (19 XI-27 XII 1655) zostaje uznana za cud. Jasnogórski obraz jest w tym czasie ukryty w śląskim Lublińcu. Polacy i Austriacy zdobywają Kraków (1657) i Toruń (1658), ale elektor brandenburski zrzuca (umowa z Welawy 19 IX 1657 r.) zależność Prus Książęcych od Rzeczpospolitej. Książę Siedmiogrodu Rakoczy Jerzy II dokonuje łupieżczego najazdu (1656-1657), pustosząc Kraków, Małopolskę i Warszawę. Ostatecznie, na mocy pokoju z Oliwie (1660) Rzeczpospolita traci niemal całe Inflanty, a Jan Kazimierz rezygnuje z praw do szwedzkiego tronu. Abdykuje 8 lat później.
Druga połowa XVII w. - Upadek gospodarki, samowola magnatów, przegrana wojna z Turcją i utrata Ukrainy (1672) mimo zwycięstwa Sobieskiego nad Turkami pod Chocimiem (1673). Rok później Jan III Sobieski zostaje królem. Poprzez sojusz z Francją (1675) chce odebrać Brandenburgii Prusy Wschodnie i Austrii Śląsk, lecz przeszkodzą temu wojny z Turcją. Po bitwie z Turkami pod Żórawnem odzyskuje 2/3 Ukrainy (1676). Zrywa sojusz z Francją i w zamian za złoto od papieża przechodzi do antytureckiej Ligi Świętej (Austria, Wenecja, papiestwo). 12 IX 1683 r. pod Wiedniem wraz z cesarzem rozbija Turków głównie dzięki szarży husarii. Mimo to Rosja zajmuje Smoleńsk, Kijów i Czernichów, a prawosławna ludność Rzeczpospolitej ma być odtąd pod opieką Moskwy. W słabnącym państwie szerzy się klerykalizm i ciemnota: Bracia Polscy zostają wypędzeni (1658), jezuici przejmują szkolnictwo i rośnie liczba procesów o czary.
Do 1675 r. - Wymierają Piastowie jako poddani Austrii: w latach 1663-1664 Christian z Wołowa oraz jego synowie Jerzy III z Brzegu, Ludwik IV z Legnicy i pochowany w Legnicy piętnastoletni Jerzy Wilhelm (1660-1675). Według legendy zapowiedzią końca było uschnięcie dębu w Brzegu, symbolizującego los Piastów śląskich.
Od 1697 r. - Po śmierci Sobieskiego na kiłę (zaraził się od ukochanej żony Marysieńki, dwórki francuskiej królowej) królem zostaje August II z dynastii saskiej, słynący z wielkiego wzrostu, siły, obżarstwa i pijaństwa.

W 1705 r. August II ustanawia najwyższe polskie odznaczenie Order Orła Białego (odnowiony w latach 1807 i 1815, w 1831 r. zaakceptowany przez Imperium Rosyjskie i znów odnowiony w 1921 r.).

1706 r. - August II traci tron, a królem zostaje Stanisław Leszczyński popierany przez Szwecję. Trzy lata później August II wraca z Saksonii, kiedy Szwedzi przegrali wojnę z Rosją. Szlachta akceptuje go w 1717 r. na sejmie „niemym” (nikogo nie dopuszcza się do głosu) w zamian za utrzymanie jej przywilejów zwanych „złotą wolnością”.
1720 r. - Rzeczpospolita ostatecznie traci samodzielność, kiedy Rosja i Prusy podpisują w Poczdamie traktat gwarantujący utrzymanie „złotej wolności” polskiej szlachty, dzięki której Rosjanie i Prusacy mogą wtrącać się w wewnętrzną politykę Polski.
1733 - 1763 r. - Panuje król August III Sas (w Saksonii Fryderyk August II), syn Augusta II. Dzięki pomocy Rosji pokonuje Leszczyńskiego (wojna sukcesyjna, 1733-1736). Słynie z obżarstwa i otyłości. Poza tym odprawia wielogodzinne, wyniszczające modły, leżąc lub klęcząc na zimnej posadzce. Umrze na wylew krwi do mózgu.

Ród Czartoryskich bezskutecznie usiłuje zreformować sądy i armię (1759), a nawet przeprowadzić zamach stanu (1763), aby zlikwidować wolną elekcję i anarchię.

1747 r. - Dwaj biskupi bracia Józef Andrzej i Andrzej Stanisław Załuscy otwierają w Warszawie pierwszą polską bibliotekę publiczną.
1750 - 1812 r. - Hugo Kołłątaj, filozof, mason i polityk reformujący państwo.
1755 - 1826 r. - Stanisław Staszic, uczony, filozof i działacz społeczny na rzecz reform, lecz zarazem antysemita głoszący, że Żydzi powinni być izolowani w zamkniętych gettach i poddani stałej kontroli.
1764 r. - Na sejmie Czartoryscy reformują administrację, skarb państwa, sądownictwo i ograniczają liberum veto (prawo do zrywania obrad sejmu), lecz nowym królem zostaje zależny od Moskwy były kochanek rosyjskiej władczyni Stanisław August Poniatowski (1764-1795). Rozwija kulturę, popiera oświatę, naukę i sztukę.
1767 - 1772 r. - Sejm nadzwyczajny (1767) pod naciskiem Rosji gwarantuje w Rzeczpospolitej liberum veto, pańszczyznę i przywileje szlacheckie, ale zapewnia też równe prawa nie-katolikom. Wywołuje to skierowaną przeciw Rosji i zależnemu od Moskwy królowi konfederację w Barze (1768-1772). Prusy wspierają konfederatów, aby wywołać wojnę i zająć Pomorze Gdańskie. Dochodzi do zbrojnej interwencji i pierwszego rozbioru w 1772 r.: Rosja zajmuje Witebsk i Mohylew, Prusy - Pomorze Gdańskie bez Gdańska i Warmię, a Austria - Galicję (Rzeszów, Lwów, Halicz).
1773 - 1775 r. - Sejm nadzwyczajny zatwierdza rozbiór i tworzy pierwszy rząd Rzeczpospolitej.

Powstaje pierwsze na świecie ministerstwo oświaty - Komisja Edukacji Narodowej (1773) - i szkoły niezależne od kleru. Król zostaje wodzem armii zamiast hetmanów, choć słaba Rzeczpospolita wciąż jest zależna od Rosji.

1788 - 1793 r. - Sejm Wielki Czteroletni (do 1792 r.) uchwala powiększenie armii do 100 tysięcy i nakłada podatek wojskowy na szlachtę i kler, a mieszczanom nadaje prawa. Konstytucja przyjęta 3 V 1791 r. znosi elekcję króla, część przywilejów Kościoła, liberum veto i konfederacje. Prusy popierają konstytucję chcąc sprowokować Rosję do interwencji, więc konserwatyści tworzą konfederację w Targowicy, żeby zahamować reformy. Po pokonaniu Rosjan pod Zieleńcami (1792) król Stanisław Poniatowski ustanawia order Virtuti Militari, główne polskie odznaczenie wojskowe (zniesione w 1793 r., przywrócone w 1807 r.). Król przystępuje do Targowicy, żeby przerwać wojnę, lecz armia rosyjska rozbija oddziały polskie w 1793 r. Rosja zajmuje wschodnią Ukrainę, Białoruś i ziemie na wschód od Litwy, a Prusy Wielkopolskę, zachodnie Mazowsze i Częstochowę.
1794 r. - Obóz reformatorski wznieca antyrosyjskie powstanie, na którego czele staje pochodzący z Białorusi Tadeusz Kościuszko (1746-1817). Mimo zwycięstwa pod Racławicami (1794), powstanie nie ma szans: pod Maciejowicami Kościuszko dostaje się do niewoli.

Dokonuje się trzeci rozbiór Rzeczpospolitej (1795). Rosja zajmuje ziemie na wschód od Bugu i Niemna; Prusy opierają granicę o Niemen, Bug, Wisłę i Pilicę, a Austria zajmuje ziemie na południe od Pilicy i Bugu. Rzeczpospolita znika z mapy świata.

1798 - 1855 r. - Adam Mickiewicz, polski poeta romantyczny litewskiego pochodzenia. Umiera na cholerę.
1807 r. - Na mocy pokoju z Rosją z Tylży Napoleon tworzy Księstwo Warszawskie obejmujące Warszawę, Poznań i Kowno, w 1809 r. powiększone o Małopolskę odebraną Austrii.
1811 - 1906 r. - Jan Dzierżon, katolicki ksiądz (w 1873 r. obłożony ekskomuniką za krytykę dogmatu o papieskiej nieomylności), pszczelarz z Górnego Śląska, odkrywca hermafrodytyzmu i partenogenezy (rozwój męskich osobników pszczoły, czyli trutni z niezapłodnionych jaj) u pszczół oraz konstruktor ula rozbieralnego. Mimo polskiego pochodzenia pisze po niemiecku.
1815 r. - Na Kongresie Wiedeńskim powstaje Rzeczpospolita Krakowska, republika miejska pod kontrolą Austrii, Rosji i Prus. Rosjanie tworzą Królestwo Polskie ze stolicą w Warszawie, w unii personalnej z Rosją, z własną konstytucją, armią, szkolnictwem i bankowością rozwijaną przez księcia Druckiego-Lubeckiego. Od 1816 r. działa system emerytalny: pracownik wpłaca pewien procent zarobków do wspólnej kasy, a po przepracowaniu określonej liczby lat otrzymuje comiesięczną wypłatę, czyli emeryturę.
29 XI 1830 r. - Piotr Wysocki i żołnierze ze Szkoły Podchorążych zaczynają antyrosyjskie Powstanie Listopadowe. Po nierozstrzygniętej bitwie pod Grochowem w lutym 1831 r., przegranej pod Ostrołęką w maju i upadku Warszawy we wrześniu zwycięski generał I. Paskiewicz zostaje namiestnikiem Królestwa Polskiego. Polacy tracą dotychczasowe swobody, autonomię, armię i polskie szkoły. Odtąd język rosyjski panuje w urzędach.
1833 - 1930 r. - Benedykt T. Dybowski, wielki biolog, lekarz, badacz Syberii, Bajkału i Kamczatki, odkrywca wielu nowych gatunków. W 1865 r. zesłany na Syberię za udział w Powstaniu Styczniowym.
1844 - 1872 r. - Powstaje Kanał Elbląski (Mazury-Bałtyk, część trasy statki pokonują na szynach) według projektu Holendra Jakoba Steenke. Po 150 latach kanał będzie wciąż działał jako atrakcja turystyczna
1846 r. - E. Dembowski wywołuje rewolucję w Krakowie. Austria zajmuje Rzeczpospolitą Krakowską, a podburzeni chłopi pod wodzą Jakuba Szeli rabują i mordują polskie szlacheckie rodziny w Galicji.
1854 r. - I. Łukasiewicz buduje pierwszy na świecie szyb naftowy w Bóbrce (w XX w. muzeum-skansen). Ropa z Galicji (Gorlice, Borysław, Rypne, Pasieczna) do 1939 r. zaspokoi 100% potrzeb Polski.
1863 r. - Po zamieszkach (1861) i poborze do rosyjskiego wojska (1863) wybucha Powstanie Styczniowe. Partyzanckie walki trwają do 1865 r. Po klęsce przywódca powstania Romuald Traugutt i wielu innych zostaje powieszonych. Duża liczba Polaków trafia na zesłanie na Syberię.

Zaczyna się pozytywizm - nowa idea zakładająca rozwój ekonomii zamiast bezowocnych zbrojnych zrywów.

1872 - 1926 r. - Jan Szczepanik pochodzący z Galicji jako części Austro-Węgier. Genialny wynalazca-samouk porównywany często do Edisona. Jest autorem kilkuset patentów i twórcą takich wynalazków jak elektryczne przenoszenie obrazu na tkaninę, kamizelka kuloodporna, kolorowa fotografia, kolorowy film i telewizja (telektroskop opatentowany w Wielkiej Brytanii).
1877 - 1965 r. - Polski Żyd Emil Stanisław Rappaport, jeden z najwybitniejszych prawników swojej epoki, specjalista prawa karnego i współtwórca prawa międzynarodowego. Absolwent rosyjskiego uniwersytetu w Warszawie i szwajcarskiego uniwersytetu w Neuchâtel, sędzia Sądu Najwyższego w Polsce.
1878 - 1942 r. - Polski Żyd Henryk Goldszmit, pseudonim Janusz Korczak, lekarz, pisarz i pedagog. Ginie w niemieckim obozie w Treblince.
1882 - 1886 r. - Ludwik Waryński (1856-1889) tworzy partię robotniczą Proletariat. W 1883-1893 r. istnieje drugi Proletariat, a od 1892 r. Polska Partia Socjalistyczna (PPS), z której powstanie Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL, 1899). W latach 1900-1907 będzie działać PPS-Proletariat, a w 1918 r. SDKPiL połączy się z PPS-lewicą w Komunistyczną Partię Polski.
1891 - 1966 r. - Wolf Messing, słynny hipnotyzer. W 1937 r. przepowiada wojnę i klęskę Hitlera (jako Żyd zostaje schwytany przez Niemców, lecz ucieka, wykorzystując hipnozę). Po wojnie pracuje dla tajnych służb Stalina.
1901 - 1948 r. - Rotmistrz Witold Pilecki. Człowiek-symbol losów Polski w XX w.

Rodzi się w Rosji, ponieważ jego dziadek został zesłany na Syberię za udział w Powstaniu Styczniowym. Walczy przeciw bolszewikom w latach 1919-1921 i przeciw Niemcom w 1939 r. Pozwala się schwytać Niemcom, aby pod fałszywym nazwiskiem trafić do Auschwitz (1940). Zbiera informacje o obozie i ucieka (1943). Od 1945 r. jest szpiegiem w zajętej przez Sowietów Polsce, lecz wpada w ręce komunistów i zostaje zabity strzałem w tył głowy.

1914 - 1921 r. - Upadek Rosji, Austro-Węgier i Niemiec daje Polakom szansę na niepodległość.

W Galicji powstaje idea autonomii w ramach Austrii: Polska Partia Socjalistyczna w 1908 r. utworzyła tajny Związek Walki Czynnej, a od 1910 r. jawne Związki Strzeleckie Józefa Piłsudskiego (1867-1935), dawnego socjalisty. Autonomii w ramach Rosji chcą Roman Dmowski (1865-1939, działacz Narodowej Demokracji, szowinistycznej partii klerykałów i antysemitów) oraz tajny Polski Związek Wojskowy istniejący od 1908 r.

Austria godzi się na utworzenie Legionów Polskich, a Piłsudski zakłada Polską Organizację Wojskową w Rosji. Mocarstwa próbują zjednać Polaków obiecując im autonomię. Jednak w 1917 r. Legiony zrywają współpracę Austriakami i Piłsudski zostaje uwięziony. Zwolennik Dmowskiego Józef Haller (1873-1960) staje na czele tworzonej we Francji armii Komitetu Narodowego Polskiego.

W 1918 r. władzę w Galicji przejmuje Polska Komisja Likwidacyjna i wybuchają walki z Ukraińcami o Lwów. Wojsko polskie wspomagane nawet przez dzieci wypiera z miasta Ukraińców, a potem Polacy dokonują pogromu na lwowskich Żydach: palą synagogę, mordują kilkaset osób i rabują żydowskie mienie.

Socjalista Ignacy Daszyński (1866-1936) tworzy w Lublinie lewicową Republikę Polską. 14 XI (święto narodowe od 1937 r.) uwolniony Piłsudski staje na czele rządu jako Naczelnik Państwa. W grudniu 1918 r. wybucha powstanie w Poznaniu zmierzające do wyzwolenia Wielkopolski.

Od 1918 r. trwa walka z bolszewikami. Armia Lenina słynie z okrucieństwa, rabunków, masowych gwałtów, mordów popełnianych na ludności cywilnej, a nawet zakopywania żywcem schwytanych żołnierzy.

W 1920 r. bolszewicy zostają odparci spod Warszawy („cud nad Wisłą”) przez generałów E. Rydza-Śmigłego i T. Rozwadowskiego. Dużą rolę odgrywa też odczytanie przez Jana Kowalewskiego (1919) zaszyfrowanych radiowych rozkazów bolszewików. Matematycy J. Kowalewski, S. Leśniewski, S. Mazurkiewicz i W. Sierpiński utworzą potem słynną polską szkołę kryptografii.

Po bitwie warszawskiej zwycięscy Polacy zajmują zachodnią Ukrainę i Białoruś wbrew Entencie przyznającej Polsce ziemie na zachód od linii Curzona, która określa tereny z przewagą ludności polskiej.

R. Dmowski i I. Paderewski podpisują Traktat Wersalski, który uznaje istnienie Polski (28 VI 1919). Gdańsk zostaje Wolnym Miastem poza granicami Niemiec i Polski. W 1920 r. generał L. Żeligowski wykonuje tajny rozkaz Piłsudskiego i odbiera Litwie jej stolicę Wilno (rodzinne miasto Piłsudskiego), co powoduje ostry zatarg z Litwą trwający do 1939 r.

Po pokoju z Rosją podpisanym w Rydze (1921) Polska zajmuje zachodnią Białoruś i Ukrainę (Lwów, Stanisławów). Wschodni Górny Śląsk przypada Polsce po polskich powstaniach (1919, 1920, 1921) i plebiscycie (1921).

W 1921 r. zostaje uchwalona konstytucja i ustanowiony Order Odrodzenia Polski (Polonia Restituta).

1921 r. - W rezerwacie w Białowieży polscy uczeni odtwarzają dzikiego konia leśnego (tarpana), ratują przed wymarciem żubra (Bison bonasus) i dokonują jego reintrodukcji z Zakaukazia. Zaczynają też eksperymenty z żubroniem, czyli hybrydą krowy i żubra.
Od 1924 r. - Rozwój gospodarki. Minister skarbu W. Grabski wprowadza złoty (= 100 groszy), zastępując markę polską używaną od 1918 r. Zapada decyzja o budowie portu w Gdyni, konkurencyjnego wobec Gdańska.
12-14 V 1926 r. - J. Piłsudski zbrojnie obala niestabilny i nieudolny rząd. Wprowadza prawicową dyktaturę pod hasłem sanacji, czyli uzdrowienia sytuacji w Polsce. I. Mościcki zostaje marionetkowym prezydentem.
1927 r. - W ręce policji wpada Antoni Cichocki słynny włamywacz znany jako Szpicbródka. Tym razem stał na czele bandy robiącej podkop do państwowej drukarni w Warszawie, skąd chciał ukraść 2 100 000 zł.
1929 - 1935 r. - Kryzys ekonomiczny zwiększa popularność rządów silnej ręki, chociaż w rzeczywistości dyktatura hamuje rozwój gospodarki. Faszyzująca Narodowa Demokracja popierana przez Kościół katolicki zdobywa szerokie wpływy. Od 1934 r. w Berezie Kartuskiej działa rządowy obóz koncentracyjny dla przeciwników Piłsudskiego. Mniejszości stanowiące 31% ludności kraju są dyskryminowane: zwłaszcza Ukraińcy i Żydzi (pogromy, ograniczenie dostępu do uniwersytetów).

Z drugiej strony rośnie popularność lewicy odwołującej się do haseł równości i powszechnego dobrobytu.

1932 r. - Powstają dwa pierwsze polskie parki narodowe w Pieninach i w Puszczy Białowieskiej.
1935 - 1937 r. - Koniec kryzysu związany między innymi ze śmiercią Piłsudskiego, który nie godził się na reformy gospodarki i ustępstwa wobec robotników. Powstaje Centralny Okręg Przemysłowy (Góry Świętokrzyskie i Małopolska do Lwowa).
1938 r. - Wykorzystując agresywną politykę Hitlera, Polska zmusza Litwę do nawiązania stosunków dyplomatycznych i odbiera Czechom Zaolzie.

Niemcy zaś żądają włączenia Gdańska do III Rzeszy oraz przyznania im linii kolejowej i drogi przez polskie Pomorze Gdańskie między Prusami Wschodnimi i Pomorzem Zachodnim. To pretekst do rozpoczęcia wojny, której Polska mogłaby uniknąć, gdyby zawarła sojusz z Niemcami.

1939 - 1945 r. - Atak sprzymierzonych Niemiec (1 IX) i ZSRS (17 IX) na Polskę zaczyna II wojnę światową.

Rząd ucieka przez Rumunię. Prezydentem na uchodźstwie zostaje W. Raczkiewicz, premierem gen. W. Sikorski a od 1943 r. T. Arciszewski. W Polsce Niemcy tworzą (26 X 1939) Generalną Gubernię rządzoną z Krakowa przez Hansa Franka. Stalin zaś włącza wschodnią Polskę do sowieckiej Ukrainy i Białorusi.

Powstaje tajny Związek Walki Zbrojnej (13 XI 1939), potem przemianowany na Armię Krajową (14 II 1942). W połowie 1940 r. w Bukareszcie W. Wolski, R. Piestrzyński, J. Giedroyć i T. Arciszewski próbują rozmawiać z Niemcami o utworzeniu marionetkowego polskiego rządu, ale Hitler nie jest zainteresowany.

Na żądanie Stalina Czechosłowacja zrywa (12 XI 1942) trwające w Londynie od 1940 r. rozmowy na temat utworzenia po wojnie federacji z Polską: takie państwo byłoby niewygodne dla Sowietów.

Na Podhalu W. Krzeptowski (powieszony w 1945 r.) staje na czele Goralenvolk, czyli górali z Podhala uznających się za potomków Ostrogotów i współpracujących z Niemcami. Od 1942 r. działa skrajnie prawicowa, faszyzująca partyzantka NSZ (Narodowe Siły Zbrojne), która walczy głównie z komunistami, wsławia się mordami na Żydach, Ukraińcach i prawosławnych (na przykład zbrodnie oddziału Burego na Podlasiu), a Niemców traktuje jak mniejsze zło. Jeden z oddziałów NSZ Brygada Świętokrzyska w 1944/1945 r. otwarcie współpracuje z Niemcami przeciw Sowietom.

W 1944 r. partyzancka AK organizuje kilka akcji przeciw Niemcom, w tym praktycznie samobójcze Powstanie Warszawskie. W czasie wojny Polska traci prawie 6 milionów obywateli (głównie Żydów), w tym 1,5 miliona zabitych przez Sowietów. Po wojnie Polska dostaje się pod okupację Związku Sowieckiego.

1945 r. - Władzę przejmuje zależna od Moskwy komunistyczna Polska Partia Robotnicza (założona w 1942 r.).

Decyzją ZSRS, Wielkiej Brytanii i USA wschodnią granicą Polski zostaje linia Curzona (wzdłuż Bugu i na wschód od Suwałk), a zachodnią Litwę, Białoruś i Ukrainę zajmują Sowieci. Polacy zasiedlają odebrane Niemcom tak zwane „Ziemie Odzyskane”: część Prus Wschodnich (Warmia, Mazury i Suwalszczyzna), Śląsk do Nysy Łużyckiej, Pomorze do Odry i Szczecin. Wypędzają, zamykają w obozach koncentracyjnych lub mordują Niemców, Kaszubów i Mazurów (na przykład rozstrzelanie ponad 1200 osób na Górnym Śląsku). Z drugiej strony próbują uznać niektóre grupy etniczne za Polaków i zmusić do pozostania na miejscu. Przykładem są Słowińcy z rejonu Gardna i Łebska, którzy w istocie są Niemcami.

1946 - 1956 r. - Prezydentem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej jest zależny od Moskwy Bolesław Bierut (1892-1956), chociaż w Londynie działa rząd na uchodźstwie. Po doświadczeniach w Austrii i na Węgrzech prosowieckie władze fałszują wybory (19 I 1947), aby wykazać rzekome poparcie Polaków dla komunizmu. Nacjonalizują przemysł i przeprowadzają reformę rolną. Przejmują sądy i prasę, zakazują antykoncepcji i aborcji. W 1947 r. partie lewicowe z PPR na czele tworzą zależną od Stalina Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR).

Kościół katolicki wyrasta w Polsce na główną antykomunistyczną siłę polityczną.

Władze wypędzają z kraju ok. 100 tysięcy polskich Żydów po pogromie w Kielcach (1946), a zarazem zamykają granice. Trwają walki z antykomunistyczną opozycją i z ukraińską partyzantką na wschodzie. Postępuje odbudowa przemysłu, rolnictwa i Warszawy (cegłę przywozi się między innymi z rozbieranych niemieckich zabytków Nysy i Wrocławia). Rząd walczy z analfabetyzmem (1/3 ludności była analfabetami przed 1939 r.).

W 1951 r. Stalin daje Polsce okolice Ustrzyk w Bieszczadach i drobne terytoria na granicy z Białorusią w zamian za węglonośny obszar na zachód od Sokala nad Bugiem.

Po śmierci Bieruta (w Moskwie) i referacie Chruszczowa pojawia się złudna nadzieja na zmiany. W czerwcu 1956 r. wybucha antykomunistyczne powstanie w Poznaniu. Po krwawej pacyfikacji Poznania Władysław Gomułka staje na czele PZPR.

1957 - 1989 r. - Krajem rządzą kolejni komunistyczni przywódcy PZPR zależni od ZSRS.

Nieracjonalna gospodarka jest niewydolna, a permanentny kryzys ekonomiczny wywołuje cykliczne bunty. W 1968 r. wybuchają zamieszki studentów (rząd głosi, że stoją za nimi Żydzi i część z nich wypędza z kraju). W 1968 r. polskie wojsko uczestniczy w sowieckiej napaści na Czechosłowację. W proteście przeciw tej agresji Ryszard Siwiec (1909-1968) dokonuje publicznego samospalenia na stadionie sportowym w Warszawie podczas państwowych uroczystości dożynkowych. W 1970 r. wybuchają strajki robotników, głównie na Pomorzu, przeciw podwyżce cen żywności. Po krwawym stłumieniu strajków władzę przejmuje Edward Gierek: łagodzi cenzurę, nawiązuje kontakty z Zachodem, ułatwia antykoncepcję i aborcję. Gospodarka jest jednak wciąż sterowana centralnie, co kończy się kryzysem i biedą. Dlatego w sierpniu 1980 r. wybucha strajk w stoczni w Gdańsku, a na jego czele staje robotnik Lech Wałęsa. Wkrótce strajki obejmują całą Polskę i powstaje antykomunistyczny ruch Solidarność w dużej części finansowany przez CIA. Rodzi się nadzieja na usunięcie Sowietów, którą podsyca papież-Polak Jan Paweł II. 13 XII 1980 r. gen. Wojciech Jaruzelski (odpowiedzialny za najazd na Czechosłowację w 1968 r. i za masakrę na Pomorzu w 1970 r.) dokonuje wojskowego przewrotu, aby na czele junty ratować komunizm. Twierdzi, że zapobiega sowieckiej inwazji, ale w rzeczywistości prosił Moskwę o zbrojną interwencję i spotkał się z odmową. W rezultacie represji w ciągu następnych dziewięciu lat Polskę opuści ok. 300 tysięcy osób. Przeciwnicy Jaruzelskiego są nawet mordowani jak księża J. Popiełuszko (1947-1984) czy otruty w Niemczech F. Blachnicki (1921-1987).

Strajki powtarzają się w latach 1988-1989 i powstaje nowa Solidarność (17 IV 1989) znów z Wałęsą na czele, która zmusza PZPR do rozmów przy Okrągłym Stole. 4 czerwca 1989 r. odbywają się wybory, a w sierpniu-wrześniu powstaje koalicyjny (z udziałem komunistów) rząd z niekomunistycznym premierem Tadeuszem Mazowieckim. Jaruzelski zostanie potem prezydentem i nigdy nie odpowie za popełnione zbrodnie.

1990 r. - Powstaje demokratyczna, lecz zarazem klerykalna Rzeczpospolita Polska. Konkordat z Watykanem oznacza przywileje ekonomiczne Kościoła katolickiego, narzucenie lekcji religii w szkołach, praktyczny zakaz aborcji i ukrywanie przestępstw kleru.

Prezydentem zostaje Lech Wałęsa. W 1992 r. Wałęsa niszczy część dokumentów, żeby ukryć, że od roku 1971 był agentem Służby Bezpieczeństwa, czyli komunistycznej tajnej policji.

1991 r. - Jurek Owsiak zaczyna Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, największą akcję charytatywną świata, która odtąd co roku zbiera pieniądze na aparaturę medyczną, zwłaszcza dla szpitali dziecięcych.
1995 r. - W Warszawie rusza pierwsze polskie metro.
1999 r. - Mimo protestów Rosji Polska za prezydentury socjaldemokraty Aleksandra Kwaśniewskiego (1994-2005) przystępuje do NATO, a w 2004 r. do Unii Europejskiej. Dość duży (38,6 miliona mieszkańców), lecz w stosunku do Europy ubogi kraj dzięki pomocy Unii w ciągu kilkunastu lat wchodzi do grona państw rozwiniętych. Bardzo szybko rośnie poziom życia Polaków.
2015 - 2023r. - Cywilizacyjna zapaść Polski po wyborczym zwycięstwie populistów z partii Prawo i Sprawiedliwość. Powiązany z agenturą ZSRS i Rosji (doktryna Gierasimowa) szef PiS Jarosław Kaczyński buduje parafaszystowską dyktaturę. Uzależnia Polskę od rosyjskiego węgla i ropy, chce wyprowadzić Polskę z Unii Europejskiej, łamie konstytucję i prawo, likwiduje polskie służby wywiadowcze i niezależne sądy. Pod dyktando Kościoła katolickiego ogranicza prawa kobiet i mniejszości seksualnych oraz działalność intelektualistów. Zyskuje poparcie dołów społecznych przez rozdawanie publicznych pieniędzy. Większość ludzi PiS jest niekompetentna, skorumpowana i rozkrada majątek państwa, więc rosną ceny i inflacja, a ludność biednieje. Dodatkowo sytuację pogarsza epidemia Covid-19 w 2020 r.
2022 r. - Do Polski napływają uchodźcy z Ukrainy napadniętej przez Rosję. Wbrew antyukraińskiej propagandzie i dwuznacznej postawie prorosyjskiego polskiego rządu Polacy spontanicznie pomagają uciekinierom.
2023 r. - Mimo oszustw i prób sfałszowania wyborów przez PiS zwycięża demokratyczna opozycja prowadzona przez Donalda Tuska. Zaczyna się odbudowa kraju oraz śledztwa i procesy sądowe przestępców z PiS.

← Państwo Samona, Wielkie Morawy, Czechy i Słowacja Ruś, Ukraina, Rusini, Białoruś →