Irak po upadku Kalifatu
- Po 1258 r. - Zdobycie i splądrowanie Iraku przez Mongołów.
Odtąd Irak jest częścią państwa rządzonego przez dynastię Hulagidów.
- 1516 r. - Turcy opanowują północną część Mezopotamii, a w 1534 r. zajmują cały kraj, choć bezpośrednio rządzą nim miejscowi emirowie.
Oznacza to osłabienie związków irackich szyitów z szyicką Persją roszczącą sobie prawa do ziem nad Tygrysem i Eufratem.
1756 r. - W Kuwejcie, na zachód od ujścia Eufratu do Zatoki Perskiej, władzę zdobywa szejk Sabah I (syn szejka Dżabira) i zakłada dynastię As-Sabah. Tylko formalnie uznaje zwierzchność Turcji.
Od 1764 r. - W Kuwejcie rządzi dynastia As-Sabah: Abd Allah I (do 1814 r., syn Sabaha I), Dżabir I (1814-1859, syn Abd Allaha), Sabah II (1859-1866, syn Dżabira) oraz Abd Allah II (1866-1892, syn Sabaha II).
XIX w. - Turecki Irak przeżywa okres względnego rozkwitu.
1816 r. - W Bagdadzie wychodzi pierwsza miejscowa gazeta; jest redagowana po arabsku i turecku.
1871 r. - Kuwejt zostaje bezpośrednio włączony do Turcji, lecz za szejka Muhammada (1892-1896, brat Abd Allaha II) i Mubaraka Wielkiego (1896-1915, brat Abd Allaha) rosną wpływy brytyjskie (tędy wiedzie droga z Europy do brytyjskich Indii), zwłaszcza że Turcja popada w kryzys ekonomiczny i wyraźnie słabnie.
1888 r. - Tureckie dokumenty szczegółowo opisują zdumiewające wydarzenie w miejscowości As-Sulaminijja w północno-wschodnim Iraku. 22 sierpnia wielu naocznych świadków obserwuje ognistą kulę, która przelatuje nad miastem i eksploduje w powietrzu, a kamienne odłamki spadają na okoliczne wzgórze. Dokumenty zaświadczają, że kamienie zabiły jedną osobę, a drugą zraniły powodując paraliż. Zebrane meteoryty zostają odesłane do Stambułu.
1899 r. - Brytyjczycy podbijają turecki Kuwejt, a w 1914 r. formalnie narzucają mu swój protektorat.
W 1916 r. na mocy układu Sykes-Picot cała Mezopotamia dostaje się pod protektorat brytyjski.
1915 - 1917 r. - Kuwejtem rządzi Dżabir II (syn Mubaraka), a po nim jego brat Salim (1717-1921).
1920 - 1932 r. - Po upadku Turcji Irak jest brytyjskim terytorium mandatowym (układ w San Remo).
Po stłumieniu antybrytyjskiego powstania Brytyjczycy tworzą iracką monarchię Fajsala I (wcześniej emir Syrii, syn Husseina ibn Alego, władcy Hidżazu) ze stolicą w Bagdadzie, obejmujące Mosul (1921). Godłem państwa jest złoty orzeł Saladyna z czarnymi skrzydłami skierowanymi w dół. Rolnicza ludność to sunniccy Arabowie (ok. 20%) i Kurdowie na północy (ok. 25%) oraz szyici na południu i wschodzie.
Dużą rolę w budowie Iraku odgrywają brytyjscy agenci i podróżnicy Thomas E. Lawrence (1888-1935) oraz Gertrude M. L. Bell (1868-1926). Pisarka i podróżniczka Bell wierzy, że uda się wykorzystać wzorce brytyjskie, aby w Iraku zbudować nowoczesne państwo. W Bagdadzie Bell zakłada muzeum archeologiczne (na ogół z własnych zbiorów).
Po śmierci Fajsala I w 1921 r. tron Iraku obejmuje jego syn Ghazi.
1921 - 1950 r. - Ahmad, syn Dżabira II, panuje w Kuwejcie.
1927 r. - Brytyjsko-Irańska Spółka Naftowa kupuje pierwsze złoże ropy w południowym Iraku.
Zaczyna się też wydobycie w okolicach miasta Kirkuk.
1939 r. - Rządzący Irakiem Ghazi ginie w wypadku. Władzę otrzymuje jego czteroletni syn Fajsal II.
1941 r. - W Iraku powstaje rząd Raszida al-Kajlaniego popierający Niemców przeciw znienawidzonym Brytyjczykom, co wywołuje zbrojną interwencję i bezpośrednią brytyjską okupację.
1945 r. - Irak i Kuwejt wchodzą w skład zależnej od Brytyjczyków Ligi Arabskiej i do ONZ.
1945 r. - Początek rozwoju przemysłu naftowego w Kuwejcie opartego na wielkich miejscowych złożach ropy.
1950 - 1965 r. - W Kuwejcie rządzi Abd Allah III (syn Salima). W 1961 r. przybierze tytuł emira.
1955 r. - Z inicjatywy USA powstaje Baghdad Pact Organization (Turcja, Pakistan, Irak, Wielka Brytania).
1958 r. - Król Iraku Fajsal II zostaje zamordowany, a jego zwłoki puczyści triumfalnie wloką po ulicach Bagdadu.
Ginie cała rodzina władcy. Rządy obejmuje generał-socjalista Abd al-Karim Kas, wróg partii Baas, której nie lubi za panarabizm. Zrywa z Brytyjczykami (opuszcza Pakt Bagdadzki w 1959 r.), a sprzymierza się z ZSRS.
1959 r. - Nieudany zamach Baas na generała Kasa. Uczestnik ataku Saddam Hussajn ucieka do Egiptu.
1961 r. - Kuwejt uzyskuje niepodległość, ale jest członkiem zależnej od Wielkiej Brytanii Ligi Arabskiej. Brytyjska armia interweniuje, aby powstrzymać próbę przyłączenia Kuwejtu do Iraku. W 1962 r. Kuwejt otrzymuje pierwszą konstytucję, a rok później staje się członkiem ONZ.
1963 r. - Abd as-Salam Arif z Baas, przy poparciu CIA, obala Kasa (zostanie rozstrzelany).
Hussajn wraca i zostaje szefem bezpieczeństwa (przeprowadza antykomunistyczne czystki). Spory wewnętrzne doprowadzają do nowego puczu i obalenia rządów Baas już po ośmiu miesiącach.
1965 - 1977 r. - W Kuwejcie panuje emir Sabah III (syn Salima) a po nim Dżabir III (od 1977 r., syn Ahmada).
1966 r. - Podział partii Baas na skrzydło bagdadzkie i damasceńskie (syryjskie) po śmierci Arifa.
1967 r. - W Kuwejcie dochodzi do podpisania umowy 13 państw muzułmańskich o bojkocie Izraela i wspólnym działaniu na rzecz likwidacji państwa Izrael.
1968 r. - Baas z pomocą armii znów obala rząd Iraku, a Hasan al-Bakr zostaje prezydentem.
Hussajn jako szef służb specjalnych (od 1969 r. wiceprezydent), usuwa niepotrzebnego już generała Abdrazzaka An Naifa i każe go zabić w Londynie (1978). Morduje kilkuset przeciwników politycznych. Siłą utrzymuje jedność państwa zamieszkanego przez sunnitów, szyitów i Kurdów, gdzie mieszają się wpływy ZSRS i Zachodu. Nacjonalizuje brytyjskie i francuskie firmy naftowe (1972), likwiduje analfabetyzm. Prowadzone są badania nad bronią nuklearną (pierwszy reaktor z Francji zostanie zbombardowany przez Izrael w 1976 r.), chemiczną (gaz nerwowy, gaz musztardowy, czyli iperyt, zawierające fosfor sarin i tabun) oraz biologiczną (wąglik i dżuma z USA i Niemiec). Amerykanin G. V. Bull (potem zamordowany przez agentów służb specjalnych) projektuje dla Iraku działo zdolne strzelać na odległość 1000 kilometrów a nawet do satelitów.
1975 r. - Dzięki wzrostowi cen ropy naftowej Kuwejt uzyskuje najwyższe na świecie dochody (1100 dolarów na mieszkańca). Utrzymują się jednak ogromne różnice między najbogatszymi i biedotą.
1979 r. - Al-Bakr rezygnuje z prezydentury na rzecz Hussajna, który szybko przeistacza się w okrutnego satrapę otoczonego ogromnym zbytkiem. Hussajn marzy o pozycji arabskiego hegemona i głównego przywódcy świata arabskiego.
Przy akceptacji USA i Europy przekracza granicę na rzece Szatt al-Arab, chcąc obalić irańskich szyitów (na wojnie w latach 1980-1988 ginie łącznie ponad 850 tysięcy żołnierzy), lecz zostaje pokonany przez Iran. Wydatki na wojnę wpędzają Irak w ogromne długi, więc Hussajn szuka sposobów sfinansowania zadłużenia.
1981 r. - Izraelskie samoloty bombardują irackie instalacje służące do budowy broni jądrowej. To oznacza, że rozsypują się marzenia Hussajna o militarnej dominacji w Azji Zachodniej.
1990 r. - Atak Iraku (20 milionów mieszkańców) na Kuwejt (1,8 miliona), aby zdobyć pola naftowe i za pieniądze z ropy ustabilizować coraz trudniejszą gospodarczą sytuację w Iraku. Jednak po pierwszym sukcesie armii irackiej do akcji wkracza ONZ, która w roku 1991 decyduje o rozpoczęciu działań wojennych przeciwko agresorowi. Wojska USA oraz oddziały sprzymierzonych Francuzów i Brytyjczyków zaczynają operację Pustynna Burza. Kampania kuwejcka to zarazem ostatnia duża bitwa pancerna, gdzie ścierają się amerykańskie czołgi M-1 po stronie państw zachodnich i sowieckie T-72 używane przez armię Iraku. Okazuje się, że M-1 zdecydowanie górują. Podczas tej wojny Amerykanie po raz pierwszy stosują głowice rakietowe z grafitem, który rozpylony powoduje zwarcia elektryczne i unieruchamia większość urządzeń zasilanych elektrycznością, zwłaszcza łączność radiową w armii. Poza tym pierwszy raz używają przeciwczołgowych pocisków z zubożonym uranem, ponieważ dzięki swojej masie i twardości bez trudu przebijają pancerz.
Kuwejt zostaje błyskawicznie wyzwolony, lecz pokonany Hussajn w akcie zemsty nakazuje otworzyć kuwejckie ropociągi i wiertnie, wypuszczając do morza 1,5 miliona ton ropy, która zatruwa wodę i 500 km wybrzeża.
- 1992 r. - Odbywają się pierwsze kuwejckie wybory.
Wbrew USA (Amerykanie obawiają się ekspansji irańskiej rewolucji) w Iraku wybuchają rewolty Kurdów i szyitów (1991) rozbijające jedność Iraku, co grozi zmniejszeniem wydobycia ropy naftowej i wzrostem cen tego surowca. Zwłaszcza że ONZ nakłada embargo na eksport irackiej ropy.
Samoloty ONZ kontrolują kurdyjską północ i szyickie południe kraju, gdzie znajdują się główne złoża ropy.
Hussajn szuka wyjścia z tej trudnej sytuacji, współpracując z terrorystami Bin Ladena. Terrorem likwiduje bunty wybuchające na obszarze Iraku. Na przykład bagna na południu kraju zamienia w pustynię, żeby wysiedlić stamtąd 200 tysięcy Madanów, a 100 tysięcy ucieka do Iranu.
Po ucieczce do USA opowie o tym Ramadan, jeden z sobowtórów dyktatora mających zmylić ewentualnych zamachowców.
- 2003 r. - USA żądają odejścia Hussajna jako protektora terrorystów, a po odmowie zaczynają działania wojenne. Szpiegowskie loty amerykańskich U-2 ujawniają położenie i siłę poszczególnych irackich oddziałów, praktycznie uniemożliwiając skuteczną obronę. Dwa wielkie bombowce B-52 startują z Luizjany, docierają do Iraku, bombami niszczą irackie centra radarowe i wracają do Ameryki. Cała akcja zajęła 36 godzin ciągłego lotu bez lądowania. Celowe zakłócenia elektroniczne blokują iracką łączność i unieruchamiają część jednostek. Po tych przygotowaniach Amerykanie wyposażeni w czołgi M-1 łatwo rozbijają zdezorientowane irackie oddziały i ich czołgi T-72. Amerykańska armia zajmuje kraj. Dyktator próbuje się ukrywać w pobliżu swojej rodzinnej miejscowości w zamaskowanym podziemnym tunelu, lecz zostaje schwytany, postawiony przed irackim sądem i stracony w 2006 r.
Na północy Kurdowie uzyskują daleko posuniętą autonomię ze stolicą w Mosulu.
Niezamierzonym pozytywnym skutkiem obalenia Hussajna jest powstrzymanie katastrofy ekologicznej na południu Mezopotamii, gdzie zaczyna się odtwarzanie bagien i stopniowo wracają prześladowani wcześniej Madanowie.
- Od 2003 r. - W Iraku trwa wojna domowa fanatycznych terrorystów przeciw USA i zwolennikom reform.
W 2005 r. odbywają się zbojkotowane przez większość sunnitów wybory i powstaje Irak jako federacja zdominowana przez szyitów.
Po kilku latach walk okazuje się, że Amerykanie nie potrafią opanować kraju, bo ludność Iraku nie rozumie i nie chce zachodniej demokracji, która jest nazbyt odległa od islamu i tradycji Azji Zachodniej.
2011 r. - Wojska amerykańskie opuszczają Irak, a szyici natychmiast zaczynają prześladowanie sunnitów.
2013 r. - Sunnici z Iraku i Syrii ogłaszają powstanie kalifatu, który w zamierzeniu ma objąć wszystkie ziemie arabskie. Muzułmanie masowo mordują jazydów i irackich chrześcijan, oszczędzając tych, którzy deklarują przejście na islam.
Irak praktycznie rozpada się na trzy części: sunnickie terytorium rządzone przez władze w Bagdadzie, szyicki kalifat związany z Syrią oraz terytorium Kurdów na północy w rejonie Mosulu.
Szyiccy fanatycy wysadzają w powietrze jeden z najcenniejszych zabytków Iraku meczet w Mosulu nad domniemanym grobem Junusa, czyli Jonasza, ponieważ uważają, że kult biblijnego proroka jest herezją. Paradoksalnie, wbrew intencjom islamistów po ich usunięciu na teren zniszczonego meczetu wkraczają archeolodzy. Badania wykazują, że wzgórze faktycznie ma długą historię przedmuzułmańską od pałacu asyryjskich władców do kościoła wczesnych chrześcijan.
- 2020 r. - Pandemia Covid-19 zmniejsza zapotrzebowanie na ropę naftową, co ogranicza dochody przede wszystkim Kurdów z północy kraju. Sytuację poprawi zahamowanie handlu ropą naftową po rosyjskiej napaści na Ukrainę w 2022 r.