Honduras

  • 1821 r. - Ziemie na wschód od Jukatanu zrzucają panowanie Hiszpanów i proklamują republikę Hondurasu ze stolicą w Tegucigalpa. Kraj jest głównie rolniczy, gdzie uprawia się między innymi banany, trzcinę cukrową, kakaowce i palmę kokosową, a z czasem również kawę. Ważnym elementem ekonomii jest hodowla bydła. Wśród ludności przeważają Metysi (ok. 70%) i Indianie (ok. 20%), a biali są mniejszością. Językiem urzędowym jest hiszpański.

  • 1822 - 1823 r. - Honduras jest częścią Cesarstwa Meksyku.

  • 1823 - 1838 r. - Honduras należy do Federacji Ameryki Środkowej, lecz cały czas toczy się walka między liberałami dążącymi do umocnienia Federacji oraz konserwatystami i klerykałami pragnącymi samodzielności Hondurasu. Ostatecznie zwyciężają separatyści i pełniący funkcję prezydenta Hondurasu Juan Francisco de Molina ogłasza niepodległość.

  • 1845 r. - Krótkotrwały konflikt militarny z San Salwador związany z walką między liberałami pragnącymi utworzyć federację państw Ameryki Środkowej oraz konserwatystami pragnącymi utrzymania odrębności Hondurasu.

  • 1847 r. - W mieście Tegucigalpa powstaje pierwszy honduraski uniwersytet.

  • Druga połowa XIX w. - Honduras jest rządzony przez wielkich właścicieli plantacji bananów oraz wspierający ich katolicki kler, którzy razem decydują o wyborze kolejnych konserwatywnych prezydentów. W gospodarce dominuje kapitał brytyjski.

  • Lata 1850. - Graniczne zatargi z Nikaraguą i Gwatemalą. Wielką Brytanią, która żąda spłacenia długów Hondurasu w latach 1850-1859 okupuje Wyspy Zatokowe (w Zatoce Honduraskiej).

  • 1859 r. - Po wycofaniu się Brytyjczyków z Wybrzeża Moskitów Honduras przejmuje kontrolę nad tamtejszym państewkiem zwanym Moskitią. To jednak wywołuje protest Nikaragui, ponieważ terytorium Moskitii wąskim, długim pasem odcina Nikaraguę od Morza Karaibskiego. Tak więc w roku 1860 w Managui zostaje zawarta umowa o przekazaniu większej części Moskitii pod zarząd Nikaragui. Honduras zachowuje jedynie niewielką północną część w okolicach Laguna de Caratasca. Odtąd granice Hondurasu wyznaczają trzy punkty: Zatoka Honduraska i przylądek Gracias Adios nad Morzem Karaibskim oraz zatoka Fonseca nad Pacyfikiem.

  • Po 1860 r. - Formalnie dynastia Moskitii zachowuje ograniczoną samodzielność, lecz w rzeczywistości kolejni monarchowie są całkowicie podporządkowani rządowi Nikaragui: George Frederic Augustus II (do 1865 r.), William Henry Clarence (1965-1879), George William Albert Hendy (1879-1888), Andrew Hendy (1888-1889), Jonathan Charles Frederick (1889-1890) i Robert Henry Clarence (1890-1908).

  • Od 1870 r. - Tegucigalpa i Comayagua są dwoma, do pewnego stopnia rywalizującymi stolicami Hondurasu. Dopiero w roku 1880 Tegucigalpa zostaje uznana za jedyną siedzibę centralnej administracji państwa.

  • Koniec XIX w. - Liberalizacja polityki i ekonomii Hondurasu między innymi za prezydentury M. A. Soto (1876-1883): nowa konstytucja (1880), reforma podatków, sekularyzacja dóbr kościelnych, zniesienie ceł, żeby ułatwić handel, rozbudowa sieci dróg. Soto jest też zwolennikiem federacji z Gwatemalą i Salwadorem.

  • 1885 r. - Prezydent Luis Bográn (rządzi w latach 1883-1891) ulega argumentacji P. Diaza z Meksyku i rezygnuje z tworzenia federacji z Gwatemalą i Salwadorem.

  • 1891 r. - Powstaje Partia Liberalna głosząca wolności obywatelskie i popierająca ideę federacji państw Ameryki Środkowej.

  • 1895 - 1896 r. - Honduras za prezydentury liberała P. Bonilli (1894-1899) oraz Gwatemala i Salwador tworzą Unię Środkowo-Amerykańską. Ponieważ jednak zagraża ona dominującej pozycji Stanów Zjednoczonych i amerykańskich monopoli w tym rejonie, zostanie rozwiązana już w 1907 na skutek zakulisowych działań i presji ekonomicznej Amerykanów, a także ze względu na wewnętrzne sprzeczności między poszczególnymi krajami.

  • XX w. - Honduras jest potęgą w eksporcie bananów (jedna z „republik bananowych”), ale zaciąga pożyczki od Amerykanów, co stopniowo uzależnia go od USA, a szczególnie od amerykańskiej firmy United Fruit Company.

  • 1907 r. - Po rozbiciu Unii Środkowo-Amerykańskiej USA ogłaszają Honduras jako kraj neutralny w kategoriach politycznych i militarnych, aby ułatwić sobie jego opanowanie ekonomiczne.

  • 1912 r. - Armia amerykańska ląduje w Hondurasie i pozostaje tam przez 21 lat, zabezpieczając finansowe interesy Stanów Zjednoczonych, ponieważ Honduras okazał się niewypłacalny.

Rośnie gospodarcza zależność kraju od kapitału amerykańskiego.

  • 1916 r. - Powstaje Partia Narodowa zwalczająca liberalizm, mimo że wyodrębniła się z Partii Liberalnej.

  • 1921 - 1922 r. - Krótkotrwała Federacja Ameryki Środkowej złożona z Hondurasu, Gwatemali i Salwadoru.

  • 1933 r. - Graniczny konflikt zbrojny z Gwatemalą zakończony bez zmian terytorialnych.

  • 1941 r. - Władze Hondurasu formalnie opowiadają się po stronie aliantów przeciw Niemcom, Włochom i Japonii, lecz honduraska armia nie bierze udziału w walkach.

  • Od połowy XX w. - Krajem rządzą proamerykańscy prezydenci lub często zmieniające się wojskowe junty zazwyczaj dochodzące do władzy dzięki zamachom stanu.

  • 1951 r. - Członkostwo w ODECA (Organización de los Estados Centroamericanos) umacnia związki ze Stanami Zjednoczonymi.

  • 1962 r. - Prezydent R. Villeda Morales wprowadza ograniczoną reformę rolną i przyznaje prawa organizacjom pracowniczym, co wywołuje opór oligarchów i kończy się obaleniem prezydenta przez kolejny pucz w 1963 r. Represje wobec robotników i chłopów wywołują powszechne niezadowolenie, a bezwzględna dominacja oligarchów powoduje stagnację gospodarczą.

  • 1969 r. - Pod naciskiem społecznym rząd Hondurasu przeprowadza ograniczoną reformę rolną dającą chłopom ziemię. Reforma nie obejmuje jednak chłopów z Salwadoru, którzy przesiedlili się do Hondurasu w poszukiwaniu pracy. Co więcej, władze Hondurasu konfiskują majątek ok. 3000 Salwadorczyków mieszkających w Hondurasie nawet od pół wieku. Jako obcy zostają oni wydaleni do Salwadoru. To zaognia stosunki z Salwadorem.

  • VI 1969 r. - W ramach eliminacji do piłkarskich mistrzostw świata Honduras wygrywa w Tegucigalpie mecz z Salwadorem 1:0. Tydzień później odbywa się mecz rewanżowy w San Salvador, lecz Salwadorczycy zamiast flagi Hondurasu wywieszają szmatę, stadion obstawiają uzbrojonymi żołnierzami, a po meczu wygranym 3:0 wywożą honduraskich piłkarzy w wozach pancernych i wyrzucają na granicy. Mecz zostaje unieważniony i odbywa się powtórnie pod koniec czerwca w stolicy Meksyku, gdzie Salwador wygrywa 3:2.

Tymczasem rządy skłóconych państw zrywają stosunki dyplomatyczne,

  • 14 VII 1969 r, - Armia Salwadoru atakuje Honduras i kieruje się na Tegucigalpę. Dopiero po sześciu dniach dochodzi do zawieszenia broni dzięki naciskowi innych państw Ameryki, a w sierpniu wojska Salwadoru wycofują się. W wyniku walk zginęło 4000 - 6000 osób.

Wojnę zakończy oficjalnie w 1971 r. prezydent O. Lopez Arellano z prawicowej Partii Narodowej (rządzi w latach 1965-1971 i 1972-1975).

  • Lata 1970. - Honduras ma największy w Ameryce Łacińskiej przyrost naturalny (3,9% rocznie), co powoduje poważne trudności z wyżywieniem coraz większej liczby ludności i przekłada się na kryzys gospodarczy.

  • 1972 r. - Po latach sporów USA oddają Hondurasowi wyspy Swan (Cisne, Wyspy Łabędzie).

Amerykanie C. Stern, J. W. Fabens i D. Green od 1857 r. wydobywali tu cenne guano (w 1863 r. założyli Atlantic and Pacific Guano Corporation, największą taką firmę na świecie), a w 1914 r. na wysepce archipelagu powstała amerykańska stacja meteorologiczna.

  • 1978 r. - Zamach wojskowy zorganizowany po zapowiedzi wyborów obala prezydenta generała J. A. Melgar Castro (rządził od 1975 r.) i oddaje władzę juncie.

  • 1981 r. - Wybory przynoszą prezydenturę R. Suazo Cordovie z Liberalnej Partii Hondurasu.

Przez następnych 30 lat kolejne rządy liberalne lub centroprawicowe walczą o zmniejszenie wpływu armii na politykę Hondurasu.

  • XI 1998 r. - Największy od 200 lat huragan Mitch zabija ponad 20 tysięcy osób w Ameryce Środkowej i niszczy gospodarkę tych krajów.

  • 2010 r. - Po kolejnych wyborach władzę w Hondurasie obejmuje konserwatywna Partia Narodowa.

  • 2020 r. - Kryzys wywołany przez epidemię Covid-19.