Wczesna historia Ameryki Północnej
22. - 19. tysiąclecie p.n.e. - Centralna i południowa część kontynentu znajdują się w chłodnej strefie umiarkowanej i wilgotnej, co jest spowodowane obecnością lodowca w Kanadzie. Większość tego obszaru pokrywają lasy iglaste.
Nieliczni mongoloidalni przybysze z Syberii zajmują się polowaniem. Co najmniej 21 tysięcy lat p.n.e. myśliwi pozostawiają ślady stóp w White Sands (Nowy Meksyk). Inna paleolityczna kultura to Sandia (nazwa od miejscowości w Meksyku, gdzie archeolodzy znaleźli ślady tej kultury) charakteryzująca się obecnością kamiennych narzędzi i dużych grotów do oszczepów.
Ekspandujące plemiona wkraczają między innymi na obszar superwulkanu Yellowstone, chociaż nie zdają sobie sprawy z tego, co kryje się pod ich stopami. Nie mogą wiedzieć, że gigantyczny wulkan eksplodował ok. 650 tysięcy lat przed ich przybyciem, siejąc spustoszenie i śmierć. Przede wszystkim zaś nie wiedzą, że podobna erupcja musi się kiedyś powtórzyć.
W Arizonie ludzie znajdują wielki Meteor Crater po uderzeniu meteorytu w późnym plejstocenie. Krater będzie potem przedmiotem kilku indiańskich legend i tematem rozważań późniejszych fantastów, doszukujących się w nim nawet śladów katastrofy statku kosmicznego.
Wyobraźnię pobudzają też inne formy powierzchni jak odsłonięty przez erozję wypełniony zastygłą lawą komin dawnego wulkanu w Górach Skalistych (Wyoming) o niemal pionowych ścianach, wznoszący się prawie 390 m ponad otaczający teren. Siuksowie, Czejenowie, Kiowa, Arapaho, Crow i inne plemiona będą opowiadać legendę o siedmiu dziewczętach ściganych przez grizzly. Uciekinierki ukryły się na górze, która uniosła je do nieba, gdzie stały się gwiazdozbiorem Plejad. Bezsilny niedźwiedź zaś tylko poorał skałę pazurami, nadając jej charakterystyczny kształt. W rzeczywistości tworzą go typowe dla bazaltu formy krystalizacji - skierowane do góry kanciaste słupy. Góra ta zwana Tipi Niedźwiedzia (Mato Tipila) jest czczona przez okoliczne plemiona, a na jej szczycie ma podobno mieszkać strzegący porządku mityczny Ptak-Grom. W 1875 r. poszukujący złota Richard Irving Dodge jako pierwszy biały zobaczy tę górę i nazwie Wieżą Diabła (Devils Tower). W 1906 r. prezydent Theodore Roosevelt ogłosi Towers Devil pierwszym amerykańskim pomnikiem narodowym (National Monument), który ma podlegać szczególnej ochronie. W XX w. zaś fantaści będą opowiadać o bazie kosmitów i lądowisku UFO znajdujących się rzekomo na szczycie.
Ok. 15 tysięcy lat p.n.e. - Do Ameryki przybywają nowe fale koczowniczych łowców z Syberii oraz z Europy.
Ich wkroczenie do Ameryki oznacza początek okresu Wielkiego Zabijania czyli polowań na duże plejstoceńskie zwierzęta. Ludzie rozprzestrzeniają się na terenach wolnych od lodu.
Docierają aż na niewielkie wysepki nazwane potem Channel Islands przy wybrzeżach Kalifornii. Spotykają tam lokalną populację mamutów karłowatych (Mammuthus exilis), której przodkowie kilka tysięcy lat wcześniej zostali odcięci przez podnoszące się morze od mamutów z kontynentu.
Dostępność pożywienia i skór sprzyja wzrostowi liczby ludności, zróżnicowaniu kultur, stylów życia i metod wytwarzania narzędzi. Do obróbki dużych kamieni stosuje się obłupywanie przez uderzenia a do mniejszych - skrobanie. Jedną z ważniejszych kultur tego okresu jest kultura Clovis, rozwijająca się głównie na wschodnim wybrzeżu kontynentu i na południe od gigantycznego jeziora Agassiz na przedpolu lodowca. Co ciekawe, kamienne narzędzia Clovis są podobne do wyrobów kultury solutrejskiej istniejącej wcześniej w Europie: regularne, symetryczne, liściowate ostrza ze starannie obrobionymi krawędziami. Groty Clovis różnią się od grotów solutrejskich podłużnym wgłębieniem biegnącym przez środek ostrza służący do zamocowania drewnianego trzonu. Narzędzia kultury Clovis zasadniczo różnią się zaś od narzędzi z Syberii, gdzie obróbka kamienna nie jest tak dokładna i symetryczna, a ostrza nie mają charakterystycznego dla Clovis kształtu liścia. Na Syberii często są też stosowane kościane groty oszczepów ze wstawionymi w kość licznymi, drobnymi ostrzami z kamienia tworzącymi szeregi. Ta technika nie występuje w Ameryce.
13. tysiąclecie p.n.e. - Pęka lodowiec, który blokował Jezioro Missoula w Górach Skalistych. Potężna powódź zrywa glebę, ryje wielkie kaniony i kotły erozyjne. Powstaje obszar, który biali nazwą Scablands (po angielsku Kraina Strupów). Pochodzenie tych form wyjaśnią w latach 1920. J. H. Bretz i J. T. Pardee, Sprzeciwiając się bezkrytycznemu aktualizmowi w geologii, wykażą, że zdarzają się też sytuacje wyjątkowe, jak na przykład wielkie katastrofy.
W tym czasie duży meteoryt uderza w rejonie późniejszego Jeziora Ontario, rozbija powłokę lodowca i powoduje zmianę kierunku, w którym płynie woda dotychczas zmierzająca na południe w stronę Zatoki Meksykańskiej. Masy wody znajdują nową drogę na wschód czyli powstaje Rzeka Świętego Wawrzyńca płynąca początkowo wzdłuż południowej granicy lodowca. Ogromne masy zimnej, słodkiej wody wlewają się do Atlantyku, blokując ciepły Prąd Zatokowy, co przekłada się na gwałtowne ochłodzenie półkuli północnej. Tak zaczyna się tysiącletnie zlodowacenie znane jako młodszy dryas, a na południu Ameryki Północnej okres katastrofalnej suszy czyli ekspansja pustyń i zabójczych piaskowych burz.
W tym czasie giną między innymi mamuty (Mammuthus), mastodonty (Mammut americanum), bizon szerokorogi (Bison latifrons), duże naziemne leniwce (Nothrotheriops), amerykańskie koniki (Hippidion), wielkie bobry (Castoroides ohioensis). Znikają też wielkie drapieżniki jak wilki straszne (Aenocyon dirus), tygrysy szablastozębne (Smilodon, Homotherium), lew amerykański (Panthera leo atrox) i olbrzymi niedźwiedź krótkopyski (Arctodus simus). Wymiera największy latający ptak wszech czasów teratorn (Teratornis merriami), olbrzymi kondor o rozpiętości skrzydeł zbliżającej się do 4 m.
Pod wpływem katastrofy klimatycznej zanika też kultura Clovis.
11. - 9. tysiąclecie p.n.e. - W lasach na południe od kanadyjskiego lodowca koczownicze grupy myśliwych polują głównie na bizony wielkorogie (Bison latifrons), jako największe zwierzęta, które przetrwały kryzys młodszego dryasu.
9. tysiąclecie p.n.e. - Rozległe tereny Ameryki Północnej zostają zdominowane przez myśliwych i zbieraczy paleolitycznej kultury Folsom (nazwa od archeologicznego stanowiska odkrytego w miejscowości Folsom w Meksyku). Ludzie Folsom posługują się lepiej obrobionymi i mniejszymi kamiennymi narzędziami niż ich poprzednicy. Groty kultury Folsom do pewnego stopnia kontynuują tradycję Clovis, lecz rowek do mocowania drewnianej części jest u ludów Folsom dłuższy, ponieważ obejmuje większość długości grotu.
Nieco młodsza kultura Yuma kontynuującą tradycje Folsom jeszcze bardziej rozwinie techniki obróbki kamienia.
9./8. tysiąclecie p.n.e. - Gwałtowne topnienie lodowca, osuszenie klimatu i zanik lasów, zastępowanych na Wielkich Równinach przez step. Masy wody żłobią głębokie kaniony. Największy znajduje się w zachodniej części kontynentu, a jego dnem płynie rzeka Colorado. Na ścianach Wielkiego Kanionu Colorado ludzie tworzą graficzny zapis swoich dziejów, mitów i wierzeń. Przykładem może być słynna Tablica Szamana, rysunek przedstawiający duchy.
Kolejne grupy ludności przybywające z Syberii spychają na południe wcześniejszych łowców. Posuwają się wzdłuż zachodniego wybrzeża, omijając topniejący kanadyjski lodowiec oraz rozległe jeziora i bagna pozostałe po lodowcu w centrum Kanady. Dopiero dalej na południu ludzie wnikają do wnętrza kontynentu.
Do 6./5. tysiąclecia p.n.e. - Lodowiec cofa się na północ, a za nim przesuwa się strefa lasów i obszar stepów czyli prerie. Topnienie lodowca odciąża północną część kontynentu i skorupa ziemska w tym rejonie zaczyna się unosić. W rezultacie woda w Wielkich Jeziorach stopniowo przepływa na południe: maleje Jezioro Górne i Huron, powstaje połączenie między Huron i Erie, rosną Jezioro Michigan, Erie i Ontario. Ten proces będzie trwał przez kilka następnych tysiącleci.
Zwiększa się liczba ludności, wzrasta zróżnicowanie kultur.
Rozwija się technika wytwarzania narzędzi. Ważną bronią znana w tej epoxce jest atlatl (poza Ameryką znany jako voomer) czyli miotacz oszczepów pozwalający polować na bizony z większej, niż dotąd odległości.
Kształtują się dwie zasadnicze grupy języków - starsze paleoindiańskie oraz młodsze indiańskie. Nowi przybysze stopniowo wypierają lub wchłaniają plemiona paleoindiańskie, które w końcu zostaną ograniczone tylko do wschodniej części Ameryki Południowej. Młodsze języki indiańskie zaś będą dominować w Ameryce Północnej i w zachodniej części Ameryki Południowej.