Araukania
Kilkanaście tysięcy lat p.n.e. - Kolejne fale paleoindiańskich ludów myśliwskich i zbierackich posuwających z północy zasiedlają południowe Andy (archeologiczne stanowiska Tagua-Tagua i Monte Verde).
Połowa 1. tysiąclecia n.e. - Koczowniczy zbieracko-myśliwski lud Atacama zamieszkuje rejon pustyni Atacama. Chociaż od północy rośnie infiltracja młodszych grup języków, południowe Andy aż do XVII-XX w. pozostają głównie paleoindiańskie.
X - XI w. - Szczyt rozwoju kultury Atacama.
XII w. - Najazdy ludów Daguit ze wschodu oraz Chincha z północy osłabiają i częściowo niszczą społeczeństwa Atacama.
Ok. 1400 r. - Przybycie ludu Mapuche ze wschodu staje się jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach tej części Ameryki. Mapuche rozpowszechniają bolas.
Z wymieszania ludności miejscowej i napływowej formuje się grupa plemion posługujących się podobnymi językami, znanych z wojowniczości i okrucieństwa. Są to Araukanie.
Ok. 1425 r. - Walki z Inkami próbującymi podbić te tereny kończą się wyparciem wojsk Inki Pachacuti.
Ok. 1475 r. - Klęska wojsk Inki Tupac Yupanqui nad rzeką Maule po sześciu latach walk. Inkaska armia odchodzi na północ, zatrzymując się nad rzeką Rapel, która stanie się granicą Araukanii.
1535 - 1537 r. - Najazd idących z północy Hiszpanów pod wodzą Diego de Almagro (1475-1538) poszukującego następnych cywilizacji do obrabowania. Araukanie jednak pokonują lepiej uzbrojonych Hiszpanów zaskoczonych determinacją i odwagą wojowników.
1540 - 1549 r. - Wyprawa Hiszpana Pedro de Valdivia mająca za zadanie podbić Araukanię. Cel nie zostaje w pełni osiągnięty, chociaż północne części kraju rzeczywiście dostają się w ręce hiszpańskie.
W trakcie wieloletnich walk Araukanie przejmują od białych sztukę posługiwania się bronią palną i opanowują jazdę konną szybko stając się mistrzami jeździectwa.
- 1553 - 1558 r. - Toqui (wódz) Lautaro organizuje antyhiszpańskie powstanie w północnej Araukanii. Valdivia ginie stracony, a Hiszpanie są zmuszeni wycofać się na północ.
Jednak w 1557 r. Lautaro zostaje pokonany przez Francisco de Villagran w bitwie pod Lagunillas (5. IX 1557). Lautaro ginie, a rolę Toqui przejmuje charyzmatyczny Caupolican (Kaupolikan), który przejdzie do legendy jako symbol araukańskiego oporu.
Niestety, już po roku Caupolican zostaje przez Hiszpanów pokonany i schwytany. Ginie nabity na pal w Cañete. To oznacza koniec powstania. Hiszpanie znów zajmują północną Araukanię, chociaż stale nie czują się pewnie. Hiszpański poeta Ercilla y Zuniga tworzy wkrótce potem epos La Araucana opiewający bohaterstwo powstańców i Caupolicana oraz ich klęskę.
1558 r. - Nowym Toqui Araukanów zostaje syn Caupolicana Lemucaguin znany też jako Caupolican Młodszy.
1562 r. - Wybuch kolejnego wielkiego powstania w Araukanii. Villagran ponosi śmierć. Walki ciągną się do końca stulecia.
Granica między wolną Araukanią i posiadłościami Hiszpanii zostaje ustalona na rzece Rio Bio.
1603 r. - Po długoletnich walkach kraina Mapuche zostaje uwolniona.
XVII w. - Gubernatorzy Santiago, Alonso de Ribera i Alonso Garcia Ramon, stopniowo zajmują pogranicze Araukanii.
1625 r. - Wódz Lientur wszczyna wojnę i w ciągu sześciu lat pokonuje Hiszpanów, wypierając ich z pogranicza.
1631 r. - Powstańcy ponoszą klęskę, ale wyczerpani Hiszpanie muszą zawrzeć pokój i oddają poprzednio zajęte ziemie na pograniczu. Mimo to lokalne walki ciągną się aż do 1641 r.
1641 r. - Ginie ok. 120 tysięcy Araukanów, co zmusza ich do zaprzestania ciągłych ataków na Hiszpanów.
1655 - 1666 r. - Powstanie pod wodzą kobiety imieniem Janequeo zmiata wszystkie hiszpańskie osady na pograniczu. Broni się tylko Concepción. Zwycięskie walki trwają latami aż do momentu, gdy Janequeo rezygnuje z przywództwa. W tym czasie Araukanie zajmują też część pampy
Lata 1723, 1740, 1766 - Kolejne najazdy hiszpańskie odpierane jednak przez Araukanów. Dotychczasowa granica na Rio Bio zostaje zachowana
1773 r. - Hiszpania oficjalnie uznaje niepodległość Araukanii, ale część ich ziem wcześniej zajęta przez Hiszpanów należy do wicekrólestwa Peru jako Chile.
Lata 1820. - 1830. - Podczas walk kolonii przeciw Hiszpanii Araukania staje po stronie króla i rządu w Madrycie rozumiejąc, że daleki rząd hiszpański jest dla Araukanów korzystniejszy. Chile zaś formalnie uznaje Araukanię za własne terytorium. W praktyce jednak na starym pograniczu trwa ciągła wojna i Araukania pozostanie praktycznie niepodległa jeszcze przez wiele lat.
1852 r. - Wybucha powstanie, ponieważ chilijscy koloniści stopniowo zajmują coraz większe obszary należące do Araukanów. Na jego czele staje Maquila. Jednak w nowych warunkach brak centralnej władzy w Araukanii stanowiącej tylko luźną konfederację plemion, powoduje klęskę i Chile tym szybciej ekspanduje na południe.
1860 r. - Francuski prawnik Orélie-Antoine de Tounens (1825-1878) przybywa do Chile, poznaje wodza Maquilę i staje na czele po raz pierwszy zjednoczonej Araukanii i Patagonii. Ogłasza wojnę z Chile, aby wyprzeć osadników z nieprawnie zajętych ziem.
1862 r. - Chilijski generał Cornelio Saavedra Rodriguez podbija Araukanię, a Tounens uznany za chorego psychicznie zostaje deportowany do Europy. Jego potomkowie jeszcze w XXI w. uznają się za monarchów Araukanii.
1868 - 1869 r. - Nowy władca Araukanii zaczyna następną wojnę z Chile. Wtedy Tounens jeszcze raz wraca do Ameryki Południowej. Nie potrafi jednak odzyskać władzy i musi znowu opuścić Araukanię. Wyjeżdża do Francji.
1872 r. - Tounens zakłada urzędowy dziennik Araukanii wydawany po francusku La Couronne d’Acier.
W 1874 r. podejmie ostatnią i bezskuteczną próbę powrotu do Araukanii.
1880 - 1881 r. - Podczas wojny Chile z Peru i Boliwią Araukanie atakują chilijskie osady, chcąc wziąć odwet za wszystkie krzywdy, obrabować i wygnać zaborców.
1881 - 1883 r. - Araukańska napaść wywołuje karną ekspedycję i ostateczny podbój Araukanii przez armię z Chile.
1887 r. - Ziemie Araukanów zostają oficjalnie włączone do państwa chilijskiego. Indianie zostają umieszczeni w rezerwatach, gdzie pozornie mogą żyć według dawnych tradycji, lecz w rzeczywistości są poddani silnej presji: następuje szybkie przyswajanie języka hiszpańskiego jako wyznacznika wyższej kultury. Proces dekulturacji Araukanów wzmacnia dodatkowo postępująca chrystianizacja.
1941 r. - Powstaje Front Jedności Araukanii dążący do emancypacji Indian i ich zrównania wobec chilijskiego prawa. Mimo to w drugiej połowie XX w. Araukanie praktycznie zanikną wtopieni w hiszpańskojęzyczną ludność Chile. Sprzyja temu fakt, że Araukania jest jednym z najbiedniejszych rejonów chilijskiego państwa; uboższa jest tylko Patagonia na dalekim, zimnym południu. Ubodzy Araukanie nie mają siły ekonomicznej ani kulturowej, żeby zachować swoją tożsamość.
XX/XXI w. - Araukanie stanowią kilkanaście procent ludności Chile, ale są traktowani jak ludzie gorszego rodzaju, pozbawieni swojej ziemi i praw politycznych. Dopiero w 2022 r. chilijski parlament uznaje narodową odrębność ludu Mapuche, czyli Araukanów i akceptuje ich prawo do zarządzania swoim krajem.