Nowa Granada i Kolumbia
7 VII 1494 r. - Umowa z Tordesillas oddaje Hiszpanii jeszcze nieodkryty obszar północnych Andów.
Od 1524 r. - Hiszpańskimi koloniami w Nowym Świecie zarządza Consejo de Indias, królewska rada Indii.
1525 r. - Powstaje hiszpańskie miasto Santa Marta u ujścia rzeki Magdalena nad Morzem Karaibskim. Jest uznawane za pierwszą stałą europejską osadę w Ameryce Południowej.
1530 - 1539 r. - Podróże Niemca Nikolausa Federmana służącego habsburskiemu władcy Hiszpanii i Niemiec. Śmiały awanturnik dociera aż do Bogoty.
Po 1530 r. - Europejczycy umieszczają na mapach maleńką wulkaniczną wysepkę Malpelo na południowy zachód od Przesmyku Panamskiego i ok. 500 km na zachód od wybrzeży Ameryki Południowej. Jest to właściwie wystająca z oceanu skała o długości przekraczającej 1640 m i szerokości prawie 730 m. W 1542 r. wyspę odwiedza Cristobal Vaca de Castro, hiszpański administrator Nowej Hiszpanii, czyli Peru. W 1550 r. zaś umieszcza ją na swojej mapie świata słynny francuski kartograf Pierre Desceliers.
W ciągu następnych stuleci zainteresowanie Malpelo będzie niewielkie. W 1705 r. rozbije się tu brytyjski statek Cinque Ports, w 1790 r. odwiedzi ją Alessandro Malaspina, a w 1793 r. angielski żeglarz James Colnett.
W pierwszej połowie XIX w. po odrzuceniu hiszpańskiej władzy przez Amerykę Południową Malpelo znajdzie się formalnie pod jurysdykcją Wielkiej Kolumbii, a potem będzie należeć do Kolumbii.
- 1533 r. - Hiszpan Pedro de Heredia (1484-1554) mający bazę w Santa Marta podbija południowe wybrzeża Morza Karaibskiego. Rabuje i podbija wschodnie plemiona Chibcha w dolinie rzeki Sinu i na miejscu indiańskiej osady zakłada miasto Cartagena de Indias, wkrótce jedno z najważniejszych hiszpańskich miast na północnym wybrzeżu (na południowy zachód od Santa Marta) i jeden z portów, skąd wyrusza Srebrna Flota.
W tym czasie hiszpańscy konkwistadorzy przekraczają Kordylierę Zachodnią i plądrują osady zachodnich Chibcha.
Zostają też odkryte bogate złoża złota, które do XX w. dadzą łącznie 1500 ton cennego metalu.
1536 r. - Powstaje hiszpańskie miasto Cali na południowy zachód od Bogoty.
1536 - 1538 r. - Hiszpan G. J. de Quesada na czele 250 żołnierzy oraz 1500 indiańskich tragarzy maszeruje w górę rzeki Magdalena i dociera do państwa Muisca (Chibcha) zwanego Bogotą. Dzięki przewadze broni palnej oraz zaskoczeniu podbija i rabuje kilka innych małych państw Muisca. Przywozi z wyprawy duże ilości złota i szmaragdów.
1536 - 1538 r. - Idąc z Peru Hiszpan Sebastian de Belalcazar dociera do Bogoty.
1539 r. - Powstaje hiszpańska kolonia Nowa Granada ze stolicą w Bogocie, należąca potem do wicekrólestwa Peru. Pierwszym zarządcą Nowej Granady i dożywotnim gubernatorem Bogoty zostaje de Quesada, oficjalnie wyznaczony na to stanowisko w roku 1550.
1550 r. - Pierwszy transport murzyńskich niewolników do pracy na plantacjach Nowej Granady.
1555 r. - Hiszpanie uruchamiają kopalnię szmaragdów w Musso. Odtąd jest to jedno z kilku najważniejszych złóż szmaragdów w skali świata obok Peru, Egiptu i Uralu.
Od 1564 r. - Kolonia Nowa Granada jest zarządzana przez hiszpańskiego gubernatora.
1568 r. - Gonzalo J. de Quesada organizuje w Bogocie ekspedycję poszukującą złota: 400 awanturników z rodzinami, 8 księży, 1500 indiańskich tragarzy i 1000 koni. W roku 1572 wróci 64 konkwistadorów, 2 księży, 4 tragarzy i 18 koni.
1568 - 1569 r. - Angielski pirat John Hawkins ostrzeliwuje słabo ufortyfikowaną Cartagenę, zmuszając ją do przeprowadzenia transakcji handlowych. W ten sposób Cartagena łamie zakaz wydany przez hiszpańskie władze, lecz alternatywą jest zniszczenie miasta.
1586 r. - Angielska flota pod dowództwem Drake’a zdobywa Cartagenę i pobiera bardzo wysoki haracz za odstąpienie od zniszczenia miasta.
Po 1586 r. - Kolejne najazdy angielskich piratów skłaniają króla Filipa II do podjęcia prac nad ufortyfikowaniem 10 najważniejszych ośrodków leżących na trasie statków przewożących srebro, złoto i inne towary z kolonii do Hiszpanii. Za realizację tego planu odpowiadają generał Juan de Tejada oraz wojskowy inżynier z Italii Bautista Antonelli.
W 1588 r. król zatwierdza ich projekty i w 1602 r. ruszają prace nad przekształceniem Cartageny w twierdzę.
1622 r. - Powstaje katolicki uniwersytet jezuitów w Bogocie.
1629 r. - Powstaje osada (formalnie jako wieś od 1813 r.) Barranquilla na wybrzeżu między Cartageną i Santa Martą.
1675 r. - Hiszpanie zakładają miasto Medellin w północnych Andach (w XX w. największe kolumbijskie miasto po Bogocie).
1697 r. - Francuska flota wspomagana przez piratów zdobywa, rabuje i niszczy Cartagenę. Dotychczasowe fortyfikacje okazały się niewystarczające, więc prace budowlane są kontynuowane i w pierwszej połowie XVIII w. Cartagena stanie się potężną twierdzą.
1708 r. - Z Cartageny wyrusza do Europy 17 statków z ogromnym ładunkiem srebra, złota i innych kosztowności. Skarb ma posłużyć w Europie do sfinansowania wojny z Wielką Brytania, Holandią, Austrią i Prusami toczonej w latach 1701-1714. Wczesnym popołudniem 8 czerwca koło wysepki Isla de Baru napada na Hiszpanów silniejsza brytyjska eskadra pod dowództwem admirała Charlesa Wagera (1666-1743). Po kilkugodzinnej walce jeden hiszpański statek zostaje przechwycony, dzięki czemu Wager wróci do Anglii jako bardzo bogaty człowiek. Inne uciekają do Cartageny oprócz galeonu San Jose, który eksploduje i w krótkim czasie idzie na dno wraz z większością 600-osobowej załogi. Pod wodę trafia też ok. 200 ton kosztowności, ładunek uznawany odtąd za największy skarb kiedykolwiek zatopiony w morzu.
Przez następne stulecia kolejni poszukiwacze będą starali się zlokalizować cenny wrak, ale dopiero w 1981 r. amerykańska firma Sea Search Armada ogłosi, że zna przybliżone położenie szczątków San Jose. Przerwie jednak prace, ponieważ rząd Kolumbii nie zgodzi się na podział wydobytego w przyszłości skarbu. Prace poszukiwawcze prowadzone tym razem pod egidą kolumbijskich władz ruszą ponownie dopiero 32 lata później po serii rozpraw sądowych, a w roku 2015 doprowadzą do zlokalizowania wraku za pomocą podwodnego drona.
- 1717 r. - Nowa Granada (późniejsza Kolumbia, Ekwador i Wenezuela) zostaje wicekrólestwem. Obejmuje równikową część Andów i Quito dotąd należące do Nowej Kastylii (Peru).
Tworzenie nowych jednostek administracyjno-gospodarczych ma zneutralizować dążenie do samodzielności coraz bardziej zauważalne w poszczególnych hiszpańskich koloniach. Wicekrólestwa mają też lepiej radzić sobie z buntami miejscowej ludności, jak na przykład z powtarzającymi się w latach 1701, 1727, 1741, 1757, 1761 i 1768 powstaniami Arawaków Wayuu (Guajiro, Wahiro) zamieszkujących wybrzeże Morza Karaibskiego.
1735 r. - W północnych Andach (Nowa Granada) zostaje odkryta platyna (po hiszpańsku platino - sreberko). Upłyną lata zanim człowiek pozna inne złoża w Australii, Kalifornii, południowej Afryce i na Uralu. Metal jest początkowo uznawany za bezwartościowy. Zainteresowanie platyną wzrośnie dopiero pod koniec stulecia. Wtedy też pojawią się próby użycia jej jako miernika wartości obok lub zamiast złota. W XIX w. północne Andy będą głównym producentem platyny na świecie.
1739 r. - Wicekrólestwo Nowej Granady zostaje powiększone o Przesmyk Panamski.
1741 r. - Brytyjski admirał Edward Vernon na czele potężnej floty 180 statków, w tym 36 okrętów wojennych, bezskutecznie próbuje zdobyć Cartagenę.
1769 r. - Powstaje uniwersytet w Quito (następny zostanie założony dopiero w 1946 r.).
1780 - 1781 r. - Powstanie comuneros postulujących równość i wolność wbrew panującej społecznej ekonomicznej strukturze kolonii nadal zorganizowanych na sposób feudalny. Bunt zostaje krwawo stłumiony przez Hiszpanów.
1796 r. - Hiszpania zgadza się na handel swoich kolonii z innymi państwami a nie, jak dotychczas, tylko z Hiszpanią, co zaowocuje przyspieszonym gospodarczym usamodzielnieniem się Ameryki Łacińskiej.
XVIII/XIX w. - Kolonie w Ameryce Łacińskiej przerastają Hiszpanię pod względem wojskowym, ekonomicznym i ludnościowym. Miejscowa milicja (zbrojne oddziały) liczy około 130 tysięcy osób, kiedy Hiszpania utrzymuje tu tylko 25 tysięcy żołnierzy. Spośród ponad 17 milionów ludności większość stanowią dyskryminowani Indianie. Białych jest 3,28 miliona, przy czym tylko część to faworyzowani Hiszpanie z Europy, a większość urodziła się w koloniach (Kreole). Jest tu także 776 tysięcy Murzynów i ponad 5,3 miliona mieszańców: Metysów (Indianin/biały), Mulatów (Murzyn/biały) i Zambos (Indianin/Murzyn). Nierówność praw uzależniona od pochodzenia i rasy powoduje niezadowolenie i żądania zmian, a władze kolonialne tradycyjnie związane z dominacją białych Hiszpanów z Europy, nie potrafią sobie z tym poradzić.
1810 r. - Pod wpływem klęski Hiszpanii w wojnie z Napoleonem w Europie, wybuchają antyhiszpańskie rozruchy w Ameryce Południowej, które stopniowo przeradzają się w wyzwoleńczą walkę z armią. 20 lipca (później kolumbijskie święto państwowe) powstańcy usuwają nawet wicekróla. Oddziałami rządowymi dowodzi generał P. Morilla, zwany Pacyfikatorem z powodu akcji mordowania i palenia całych wsi.
1811 r. - Miasto Cartagena proklamuje niezależność od Hiszpanii.
1811 r. - Morilla tłumi bunt, a władzę w Nowej Granadzie przejmuje wojskowa junta posłuszna rządowi z Madrytu.
1813 r. - Bogota ogłasza się niepodległą republiką Cundinamarca, na co Hiszpania odpowiada wysłaniem wojska (1814).
1819 r. - Władzę w Bogocie przejmują powstańcy i ogłaszają niepodległość Nowej Granady, która wchodzi do federacji Wielkiej Kolumbii (Colombia od nazwiska Colon, czyli Kolumb) ze stolicą w Bogocie, obejmującej też Wenezuelę. Simon Bolivar zostaje pierwszym prezydentem Wielkiej Kolumbii, a Nową Granadą w jego imieniu zarządza jako wiceprezydent generał Francisco de Paula Santander (1792-1840).
Zaznacza się ostry spór klerykałów pragnących powrotu do stosunków niemal średniowiecznych i liberałów, którzy żądają reform i unowocześnienia państwa według zasad Rewolucji Francuskiej. Konflikt doprowadzi wkrótce do utworzenia konkurujących ze sobą Partii Konserwatywnej i Partii Liberalnej, a ich walka zajmie cały wiek XIX i dużą część wieku XX.
1821 r. - Panama przyłącza się do Wielkiej Kolumbii, zachowując jednak autonomię.
1821 r. - Ustawa nakazująca podział ziemi należącej do comunidades między poszczególne rodziny.
Tak małe pola nie mogą jednak utrzymać zbyt licznych rodzin i ziemia jest stopniowo wyprzedawana. Służy to więc interesom wielkich posiadaczy, wykupujących coraz większe obszary. Jednym z głównych latyfundystów Kolumbii jest Kościół katolicki, który dysponuje też ogromnymi wpływami politycznymi.
.- 1822 r. - Quito (Ekwador) przyłącza się do Wielkiej Kolumbii.
- 1822 - 1823 r. - Nowa Granada pod rządami Santandera jest praktycznie samodzielna, choć formalnie należy do Wielkiej Kolumbii. Od 1822 r. Wielka Kolumbia okupuje wyspy San Andrés y Providencia u wybrzeży Nikaragui i włącza je do departamentu Magdalena. Zaczyna się długotrwały zatarg z Nikaraguą formalnie zakończony umową w roku 1928, kiedy wyspy zostaną przyznane Kolumbii, lecz Nikaragua jeszcze przez wiele lat będzie zgłaszać do nich pretensje.
Do Kolumbii należą też koralowe, bezludne wysepki Southwest Cay na północny wschód od wysp Providencia.
- 1830 r. - Rozpad Wielkiej Kolumbii na Nową Granadę (z Panamą), Ekwador i Wenezuelę.
Prezydentem samodzielnej Nowej Granady zostaje Joaquin de Mosquera y Arboleda, którego po roku zastąpi Rafael Urdaneta y Faria, a od 1832 do 1837 r. Francisco de Paula Santander y Omaña.
Flagi państw powstałych po rozpadzie Wielkiej Kolumbii wykazują wyraźne podobieństwa. W Nowej Granadzie i potem w Granadinie flaga składa się z trzech pionowych pasów żółtego, niebieskiego i czerwonego. Na flagach Wenezueli i Ekwadoru, a później także Kolumbii, te pasy są poziome.
Próbując zminimalizować spory o granice państwa latynoskie stosują zasadę uti possidetis, czyli formalne uznanie takich granic, jakimi są w chwili podpisywania umowy. Mimo to spory będą wciąż wybuchały.
1831 - 1840 r. - Walki Nowej Granady o granice z Ekwadorem.
1837 r. - Nowa Granada wprowadza swoją walutę peso wartą 8 hiszpańskich reali.
1852 r. - W okresie politycznej przewagi liberałów zostaje zniesione niewolnictwo.
1853 - 1854 r. - Nowa Granada pod rządami prezydenta José Maria Obando del Campo (1795-1881) otrzymuje liberalną, antyklerykalną konstytucję.
1858 - 1863 r. - Nowa Granada jest państwem federacyjnym Granadina obejmującym również Panamę. Pierwszym prezydentem federacji jest konserwatysta Mariano Ospina Rodriguez (1805-1885) rządzący w latach 1857-1861.
Lata 1861 - 1864, 1866 - 1867 - Liberalny prezydent Tomás Cipriano de Mosquera y Arboleda (1798-1878, był prezydentem Nowej Granady w latach 1845-1849) próbuje utrwalić federacyjny charakter państwa. Za jego rządów Granadina nosi nazwę Stanów Zjednoczonych Nowej Granady (1861), a potem Stanów Zjednoczonych Kolumbii (1863).
1863 r. - Antyklerykalna konstytucja Stanów Zjednoczonych Kolumbii doprowadza do konfliktu z Kościołem, który traci wpływy i posiadane ziemie.
Blisko połowę mieszkańców kraju stanowią Metysi, a resztę Mulaci i biali. Tylko kilka procent ludności to Indianie, głównie z plemion Chibcha na zachodzie i Arawak na wschodzie. Ogromny przyrost naturalny, analfabetyzm i rażące nierówności społeczne powodują powszechną biedę. Początkowo dominuje rolnictwo, ale przewagę uzyska wkrótce przemysł wydobywczy. Rozwijają się centra przemysłowe i handlowe jak na przykład atlantycki port Barranquilla, ze względu na bogactwo nazwany potem złotą bramą Kolumbii.
1867 r. - Powstaje uniwersytet Universidad Nacional de Colombia w Bogocie.
1880 - 1894 r. - Konserwatywny prezydent Rafael Nuñez Moledo (1825-1894).
1886 r. - Nowa konstytucja Republiki Kolumbii przywraca przywileje kleru.
1889 - 1902 r. - Wojna 1000 dni między zwolennikami liberalizmu i konserwatywnymi klerykałami.
Wzajemne rzezie pochłaniają ponad 100 tysięcy ofiar. Zwyciężają konserwatyści z prezydentem José Manuelem Marroquin Ricaurte (rządzi w latach 1900-1904), którzy utrzymają się przy władzy nieprzerwanie aż do 1930 r. Mimo zakończenia wojny lokalne walki i zamieszki będą jednak trwać jeszcze dziesiątki lat.
1901 r. - Stany Zjednoczone kupują od Francuzów prawo do budowy Kanału Panamskiego i żądają uznania go przez rząd Kolumbii, otwarcie grożąc interwencją zbrojną.
1903 r. - Na polecenie Roosevelta jego doradca Bunau-Varilla organizuje antykolumbijski pucz w Panamie. Kolumbia zostaje zmuszona przez USA do rezygnacji z Panamy, która przekształca się w odrębne państwo pod amerykańskim protektoratem. Chodzi o to, by Amerykanie mogli zbudować i kontrolować strategiczny Kanał Panamski łączący Atlantyk i Pacyfik.
Oderwanie Przesmyku Panamskiego powoduje kryzys kolumbijskiej gospodarki. Kolumbijski prezydent José Vicente Concha Ferreira (rządzi w latach 1914-1918) formalnie uzna niepodległość Panamy w roku 1914.
1904 - 1909 r. - Prezydent Rafael Reyes Prieto (1849-1921) porządkuje wewnętrzne sprawy kraju po kryzysie panamskim. Modernizuje gospodarkę, w tym rolnictwo ze szczególnym uwzględnieniem kawy, która jest ważnym produktem eksportowym. Rozbudowuje koleje i reorganizuje armię, sprowadza europejskich specjalistów. Ułatwia też inwestowanie obcego kapitału, co powoduje stopniowy wzrost związków gospodarczych Z USA i zmniejszanie procentowego udziału inwestycji brytyjskich.
Lata 1905, 1919, 1927, 1944 - Parlament likwiduje indiańskie comunidades, co służy interesom wielkich latyfundystów, ponieważ małe rodzinne gospodarstwa nie są w stanie zapewnić utrzymania. Ich właściciele bankrutują i muszą sprzedawać swoje pola wielkim posiadaczom.
31 I 1906 r. - Potężne (ok. 8,8 w skali Richtera) trzęsienie ziemi pustoszy północne wybrzeże kraju.
1914 - 1918 r. - Kolumbia jest neutralna wobec trwającej wojny światowej.
1916 r. - Zatarg z Ekwadorem o przebieg granicy.
1917 - 1920 r. - Wyprawa pod wodzą szwajcarskiego geologa Françoisa de Loysa, mimo napaści Indian Motilon i chorób bada pokryte lasem góry Sierra de Perijá na pograniczu Kolumbii i Wenezueli.
Nad rzeką Tarra badacze natykają się na dwie agresywne małpy reprezentujące czepiaki, lecz dużo większe (ok. 1,5 m wzrostu); jedna z małp ginie zastrzelona, a druga ucieka. Fotografia zabitego zwierzęcia nazwanego Ameranthropoides loysi stanie się naukową zagadką, ponieważ nikt wcześniej w Ameryce Południowej nie widział tak dużych małp.
1921 r. - Amerykański zoolog Charles Haskins Townsend jest pierwszym naukowcem badającym wysepkę Malpelo. W ciągu następnych kilkudziesięciu lat kolejni badacze wykażą konieczność ochrony unikalnej przyrody Malpelo, gdzie żyje kilka endemicznych gatunków zwierząt, ogromna kolonia głuptaków galapaskich (Sula granti), liczące po kilkaset osobników grupy głowonogów oraz rekiny, w tym ogromny rekin wielorybi (Rhinocodon typus).
1921 - 1922 r. - Prezydent Jorge Holguin Mallarino (1848-1928). W 1921 r. uznaje amerykańskie panowanie nad Kanałem Panamskim co jednak nie przeszkadzało Amerykanom czerpać zyski z kanału.
1922 r. - Rząd USA wypłaca Kolumbii 25 milionów dolarów jako rekompensatę za utraconą Panamę.
Od 1924 r. - Rośnie popularność lewicy i nastroje antyklerykalne; powstaje partia socjalistyczna (1926), a potem także komunistyczna (1930).
1930 - 1946 r. - Rządy liberałów zbiegają się ze światowym kryzysem.
Prezydent O. Herrera (rządzi do 1934 r.) wywołuje spór między klerykalnymi konserwatystami a liberałami, który przerodzi się w wojnę domową dodatkowo podsycaną przez problemy ekonomiczne.
1932 - 1934 r. - Graniczny zatarg z Peru o tereny kauczukodajne i miasto Leticia nad Amazonką (W końcu Liga Narodów przyzna je Kolumbii).
1934 - 1938 r. - Mimo oporu kręgów klerykalno-konserwatywnych, prezydent Alfonso Lopez rozszerza prawo wyborcze i prawo do strajku, wprowadza ochronę robotnika i ośmiogodzinny dzień pracy. Rozdziela państwo i Kościół (1936). Zapowiada też reformę rolną (1936), której jednak nie zrealizuje.
1938 - 1942 r. - Prezydent Edwardo Santos ogranicza reformy poprzednika.
1941 r. - Kolumbia zrywa stosunki dyplomatyczne z Niemcami (wypowie im wojnę w 1943 r.), Włochami i Japonią.
1948 r. - W Bogocie odbywa się IX Konferencja Panamerykańska.
1948 - 1958 r. - Rządy konserwatystów.
Po zabójstwie popularnego przywódcy liberałów Jorge E. Gaitana (1948) wybucha nowa violencia, czyli nowa wojna domowa (1948-1963) między ugrupowaniami klerykalno-konserwatywnymi (Partia Konserwatywna) i liberalnymi (Partia Liberalna). Sytuacji nie zmienia wprowadzenie stanu wyjątkowego w roku 1949, ograniczającego swobody obywatelskie i polityczne.
1953 r. - Przewrót dokonany przez generała Gustavo Rojasa Pinillę (1900-1975, prezydent-dyktator w latach 1953-1957) ma zakończyć violencię poprzez umocnienie armii i zacieśnienie kontroli nad krajem. Poprawie nastrojów sprzyja chwilowa koniunktura na światowych rynkach kawy, a Kolumbia jest jednym z jej największych producentów arabiki, co przekłada się na względnie wyższe dochody Kolumbijczyków. Jednak ożywienie gospodarki okazuje się krótkotrwałe, a partyzanci nie ustępują, więc armia w końcu obala Rojasa.
Od 1957 r. - Pod rządami wojskowej junty Kolumbia pogrąża się w chaosie, korupcji i biedzie, zwłaszcza przy słabej koniunkturze na rynkach kawy. Rosną za to wpływy kapitału amerykańskiego.
Katastrofalnie wzrasta przestępczość, powstają kartele (największe w Medellin i Cali) produkujące i eksportujące narkotyki. Rozrasta się antyrządowa partyzantka wspierana przez biedotę. Intelektualiści i bogatsi emigrują.
- 1958 - 1962 r. - Prezydent Alberto Lleras Camargo (1908-1990) zaczyna dwupartyjne rządy liberałów i konserwatystów w opozycji do partyzantów. Odtąd kolejni prezydenci i rządy zmieniają się dość często i nie zawsze w drodze pokojowych wyborów.
Z drugiej strony szerzy się lewicowy terroryzm (Zbrojne Siły Rewolucyjne Kolumbii) popierany przez ludność niezadowoloną z biedy i wyzysku. Wiele wsi utrzymuje się z uprawy koki. W istocie liście koki są zwyczajową andyjską używką, bez której trudno sobie wyobrazić życie wsi. Dopiero przeróbka koki na kokainę stwarza zagrożenie, lecz zarazem przynosi ogromne dochody. Kiedy więc Amerykanie zaczynają walkę z importem kokainy do USA, a kolumbijski rząd zakazuje uprawy koki, tysiące chłopów tracą źródło utrzymania. Zyskują za to przestępcze kartele, które podnoszą ceny narkotyków w Stanach Zjednoczonych i Europie. W rezultacie w trudno dostępnych górach powstają swoiste chłopskie republiki niezależne od kolumbijskich władz, lecz współpracujące z partyzantami i wytwórcami koki.
- 1964 r. - Chłopi broniący się przed armią rządową niszczącą pola koki organizują się w Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii (FARC, Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia) jako zbrojne ramię partii komunistycznej. To wydarzenie jest uznawane za początek nowej fazy wojny domowej w Kolumbii, która z przerwami będzie trwała jeszcze pół wieku.
Niedługo potem studenci tworzą inne partyzanckie ugrupowanie pod nazwą Armii Wyzwolenia Narodowego (ELN).
1968 r. - Pod wpływem brutalności walk i powszechnej biedy Kościół katolicki częściowo zmienia zdanie, przestaje popierać prawicowe junty i nawołuje do reform. Uczestnicy zjazdu katolickich biskupów w Medellin ogólnikowo potępiają biedę i niesprawiedliwość w Trzecim Świecie.
1968 r. - Początki kolumbijskiej telewizji w Bogocie.
Ok. 1970 - 1990 r. - Kokainowa mafia z Medellin dominuje w gospodarce kraju. Najsławniejszym szefem bandytów jest Pablo Escobar (1949-1993), związany z najwyższymi sferami politycznymi i prezydentem Kolumbii Alvaro Uribe. Escobar zaczynał jako złodziej samochodów, potem zajął się handlem kokainą, a następnie eksportem kokainy głównie do USA. Zgromadził ok. 30 miliardów dolarów. Ludność na ogół sprzyja Escobarowi, który jest hojnym sponsorem poszczególnych wsi, stadionów piłki nożnej i Kościoła (stąd przydomek bandyty El Patrón).
19 IV 1974 r. - W odpowiedzi na rządowe fałszerstwa przy wyborach powstaje nowe partyzanckie ugrupowanie Ruch 19 Kwietnia.
Od 1974 r. - Prezydenci Alfonso López Michelsen (1974-1978), Julio C. Turbay Ayala (1978-1982) i następni ściśle wiążą Kolumbię z polityką USA, co wyraża się między innymi udziałem w tajnej antylewicowej operacji Kondor.
1976, 1984 r. - Międzynarodowe traktaty potwierdzają przynależność Malpelo do Kolumbii.
1985 r. - Jedna z najtragiczniejszych w skutkach akcji terrorystycznych.
Lewicowi terroryści przetrzymują 400 osób w jednym z gmachów w Bogocie. Po nieskutecznych negocjacjach zdesperowany rząd prezydenta Belisario Betancur Cuartasa (urzęduje w latach 1982-1986) podejmuje decyzję o akcji zbrojnej. Terroryści zostają pokonani, lecz podczas ataku ginie aż 115 zakładników.
- 13 XI 1985 r. - Erupcja uśpionego od 150 lat wulkanu Nevado del Ruiz w centralnej Kolumbii wywołuje najtragiczniejszy odnotowany dotąd przez człowieka lahar, czyli błotna lawina uformowana z wulkanicznego popiołu wymieszanego ze śniegiem i lodem stopionymi w trakcie erupcji.
Dwa miesiące wcześniej wybuchł mniejszy wulkan Arenas, a lawa zablokowała rzekę Lagunilla, która ukształtowała spory lecz niestabilny zbiornik wodny. Naukowcy ostrzegali, że zbliża się erupcja Nevado del Ruiz i wskazywali, że należy ewakuować ludność z terenów zagrożonych katastrofą, zwłaszcza z miasta Armero. Władze jednak zignorowały ostrzeżenia, więc erupcja zaskakuje mieszkańców. Wybuch Nevado del Ruiz uwalnia dodatkowo wodę z Lagunilli. W rezultacie powstaje lahar o grubości 40 m, który spada z ogromną prędkością na Armero. W ciągu kilkudziesięciu minut błoto zatapia większość miasta i zabija 23 tysiące spośród 29 tysięcy jego mieszkańców. Błoto zastyga przekształcając porzucone Armero w dziwaczne miejsce, gdzie w dżungli stoją domy do połowy zanurzone w ziemi.
1986 r. - Armia zakłada niewielką stację na bezludnej wysepce Malpelo zajmującej strategiczną pozycję między wybrzeżem Kolumbii, Przesmykiem i Kanałem Panamskim, Wyspą Kokosową oraz archipelagiem Galapagos.
1989 r. - Przy finansowym i sprzętowym wsparciu ze strony USA rząd Kolumbii zaczyna walkę z tajnymi organizacjami handlującymi narkotykami. Escobar zagrożony ekstradycją do USA formalnie oddaje się w ręce kolumbijskiego rządu (1991) i przebywa potem w luksusowym „areszcie”, skąd jednak swobodnie wychodzi na przykład na mecze piłkarskie. Po roku zaś ucieka i wyznacza nagrody za zabicie kolumbijskich policjantów, zwłaszcza ze specjalnej jednostki Search Bloc oraz agentów z USA, w rezultacie czego ginie 147 policjantów. Narkotykowy król próbuje zastraszyć coraz bardziej niechętnych mu Kolumbijczyków za pomocą terrorystycznych ataków, w których giną ludzie na ulicy. W odpowiedzi powstaje grupa mścicieli Los Pepes, która nie mogąc dosięgnąć samego Escobara zabija ok. 300 jego współpracowników i krewnych. W końcu dzięki zaawansowanej technice radiowej lokalizacji Amerykanie ustalają miejsce pobytu Escobara i tę informację przekazują Kolumbijczykom. W rezultacie Escobar zostaje odnaleziony i zabity (1993). Kilku innych członków kartelu podda się w roku 1997.
Mimo tego zwycięstwa, Kolumbia pozostaje największym na świecie wytwórcą kokainy (70% światowej produkcji), ponieważ nowe kartele narkotykowe przejmują produkcję i handel kokainą. Duże obszary kraju pozostają poza kontrolą rządu, a władzę sprawują tam partyzanci pracujący dla karteli.
1990 r. - Rusza śledztwo w sprawie ponad 100 morderstw popełnionych przez seryjnego mordercę Luisa A. Gavarito wykazującego zaburzenia psychiczne.
1990 r. - Ruch 19 Kwietnia podpisuje rozejm z rządem, co można uznać za chwilowe zakończenie wojny domowej; według przybliżonych ocen w walkach toczących się od roku 1948 zginęło ok. 300 tysięcy osób.
Niestety już kilka lat później pozostałe ugrupowania partyzanckie FARC i ELN wznawiają terrorystyczne ataki i do roku 1998 opanowują 35% terytorium państwa. Najsłynniejsze przeprowadzone do 1998 r. akcje partyzantów FARC to atak na bazę wojskową Las Delicias (30 VIII 1996), atak na miasto Miraflores i porwanie 129 policjantów (3 VIII 1998) oraz atak na miejscowość Mitú, gdzie ginie ok. 850 osób (3-5 XI 1998).
1995 r. - W Medellin zostaje uruchomione pierwsze kolumbijskie metro.
1995 r. - Wysepka Malpelo zostaje ogłoszona rezerwatem przyrody. W następnych latach strefa chroniona będzie powiększana, a w 2006 r. Malpelo stanie się obszarem chronionym pod opieką UNESCO. Ok. 90% rezerwatu stanowią okoliczne wody.
XX/XXI w. – Duża część ludności Kolumbii, przede wszystkim na wsi i w podmiejskich slumsach, żyje w skrajnej nędzy bez dostępu do czystej wody, bez kanalizacji i toalet, bez opieki medycznej i bez ochrony ze strony policji. To powoduje, że realną władzę sprawują tam przestępcze organizacje zajmujące się głównie handlem kokainą.
2002 - 2008 r. - Partyzanci FARC przetrzymują porwaną Ingrid Betancourt, znaną działaczkę na rzecz praw człowieka, przeciwniczkę handlu narkotykami, senator i kandydatkę na prezydenta Kolumbii. Kolumbijski wywiad uwalnia ją wraz z trzema amerykańskimi doradcami wojskowymi i jedenastoma kolumbijskimi żołnierzami.
2002 - 2010 r. - Znany z konserwatywnych poglądów prawnik Alvaro Uribe Vélez wybrany na prezydenta w dwóch kolejnych kadencjach wprowadza stan wyjątkowy i ogłasza bezwzględną wojnę z komunistyczną partyzantką. Do tak bezkompromisowej postawy przyczynia się terrorystyczna akcja FARC w dniu inauguracji jego prezydentury (7 VIII 2002 r.): partyzanci ostrzeliwują z moździerzy prezydencki pałac zabijając 14 osób.
W roku 2004 Uribe zmusza partyzantów do podpisania rozejmu i demobilizacji. Zaczyna zwracać właścicielom zagrabione majątki, a ofiarom terroru wypłaca odszkodowania. Podejmuje działania na rzecz bezterminowego przedłużenia swojego urzędowania, lecz napotyka silny opór opinii publicznej i Kościoła katolickiego.
- 2003 r. - Kilkusetosobowe plemię Nukaak Maku żyjące w dżungli na terenie parku narodowego Rio Pure po raz pierwszy styka się z białymi. Kończy się to wybuchem epidemii i śmiercią ponad 60% całej populacji plemienia.
Na obszarze Kolumbii jest zaledwie parę równie małych, izolowanych plemion, które zanikają w zetknięciu z nowoczesną cywilizacją. Przykładem mogą być Carabayo (ok. 150 osób) przy źródłach rzeki Purué na północ od Putumayo i niezidentyfikowane plemiona nad Rio Yari.
2006 r. - Mimo sprzeciwu Kościoła katolickiego a nawet bezpośredniej napaści na przedstawicielkę organizacji kobiecej kolumbijski sąd konstytucyjny dopuszcza, wcześniej bezwzględnie zakazaną, aborcję ciąży powstałej po gwałcie, w przypadku zniekształcenia płodu lub zagrożenia życia matki.
2010 - 2018 r. - Dwie kadencje prezydenta Juana Manuela Santosa, który wsławia się ustabilizowaniem kolumbijskiej ekonomii i doprowadzeniem do rozmów pokojowych z FARC w Oslo (2012) a potem w Hawanie. Komunistyczni partyzanci godzą się wypuścić zakładników i ogłaszają jednostronne zawieszenie broni (2014). W 2015 r. partyzanci zabijają 11 żołnierzy, a armia i lotnictwo w odwecie atakuje pozycje FARC zabijając 26 bojowników. W tym samym roku partyzanci znów ogłaszają zawieszenie broni, a rząd odpowiada tym samym w 2016 r. 26 września 2016 r. w Hawanie przywódca partyzantów Rodrigo Londoño i prezydent Juan Manuel Santos podpisują porozumienie pokojowe w obecności prezydentów Kuby, Wenezueli i Chile.
Santos otrzymuje za to Pokojową Nagrodę Nobla (2016).
Partyzanci zaś w 2017 r. składają broń, a dawne ugrupowanie FARC przekształca się w legalnie działającą partię lewicową pod nazwą Rewolucyjna Alternatywna Siła Ludowa (FARC, Fuerza Alternativa Revolucionaria del Común).
- 2020 r. - Bez kontroli ze strony władz, w warunkach braku jakiejkolwiek służby zdrowia na większości terytorium państwa i braku dostępu do szczepionek szerzy się mordercza pandemia Covid-19.
W dodatku na wynikające z pandemii kłopoty gospodarcze nakładają się naturalne katastrofy pogodowe, które regularnie nawiedzają kraj położony w wysokich górach. W październiku 2021 r. po ulewnych deszczach, które na pewien czas sparaliżowały Bogotę niespodziewanie spadają tony gradu. Lodowe bryły osiągające kilkanaście centymetrów średnicy zasypują ulice, blokują kanalizację, niszczą samochody, ranią ludzi… Powstają błotne lawiny, osuwiska zboczy i powodzie.