Falklandy

  • 1502 r. - Amerigo Vespucci twierdzi, że portugalska wyprawa na południowy Atlantyk, w której uczestniczył, dotarła do zimnych wód Antarktyki, co oznacza, że powinna znaleźć się koło Falklandów. Relacja została jednak uznana za mało wiarygodną.

  • Koniec XVI w. - Brytyjscy żeglarze odkrywają bezludny archipelag na Atlantyku koło Ameryki Południowej.

Według różnych tradycji dokonał tego John Davis w 1592 r. albo Richard Hawkins w 1594 r. Wyspy otrzymały nazwę Ziemi Dziewicy (Virgin Land) na cześć królowej Elżbiety I. W 1598 r. dociera tam Holender De Veert i, nie wiedząc o poprzednikach, nazywa archipelag swoim imieniem, czyli Wyspami Seebalda.

  • 1684 r. - Angielski korsarz Ambrose Cowley zapisuje w dzienniku pokładowym, że koło Ameryki Południowej natknął się na nieznaną wyspę. William Hacke, jeden z uczestników wyprawy, nazywa ją potem Pepys na cześć Samuela Pepysa, sekretarza brytyjskiej admiralicji. Wysepka pojawia się między wybrzeżem Ameryki i Falklandami na wielu mapach wydawanych w latach 1699-1831. Ostatecznie jednak okaże się, że w tym miejscu nie ma żadnego lądu.

  • 1689 - 1690 r. - Na polecenie lorda Falklanda J. Strong płynie z Wielkiej Brytanii do Ameryki Południowej i opływa Ziemię Dziewicy udowadniając, że jest to archipelag, a cieśninę między kontynentem i wyspami nazywa Cieśniną Falklandzką. Potem Anglicy przeniosą nazwę na cały archipelag (Falkland Islands).

  • 1701 r. - Francuz Bochenne odwiedza Falkland Wschodni. W ciągu XVIII w. francuscy piraci z Saint Malo często lądują na wyspach, które nazywają Iles Maloines.

  • 1761 r. - Wielka Brytania formalnie zajmuje Falklandy, lecz ich nie kolonizuje.

  • 1763 - 1764 r. - Bougenville przywozi francuskich emigrantów z Kanady. Powstaje francuska osada Port Louis (1763).

  • 1765 r. - W odpowiedzi Anglik John Byron ogłasza wyspy kolonią i wkrótce powstaje tu pierwsza brytyjska osada (1766).

  • 1767 r. - Brytyjczycy zmuszają Bougenville’a do rezygnacji z francuskiej kolonizacji, ale prawa do archipelagu Francuz przekazuje Hiszpanii. Hiszpanie nazywają wyspy Islas Malvinas.

  • 22 I 1771 r. - Pod naciskiem Wielkiej Brytanii Hiszpania rezygnuje z praktycznie bezludnego archipelagu.

  • 1820 r. - Argentyna zgłasza pretensje do Falklandów, zajmuje Port Louis (1821) i zakłada obóz karny dla przestępców.

  • 1831 r. - Zbuntowani kryminaliści opanowują Port Louis. W odpowiedzi argentyńska armia doszczętnie niszczy osadę.

  • 1833 r. - Angielscy wielorybnicy czynią wyspy swoją bazą, a potem faktyczną kolonią brytyjską, co jest widoczne później na falklandzkiej fladze wyraźnie nawiązującej do brytyjskiego Union Jack, a uzupełnionej o wizerunek statku i owcy, co wskazuje na rybołówstwo, handel i produkcję wełny.

Zaczyna się spór o wyspy z Hiszpanią, a potem z Argentyną, trwający przez cały wiek XIX i XX.

  • 1843 r. - Powstaje osada Stanley (nazwana na cześć lorda Stanleya, sekretarza stanu do spraw wojny i kolonii), od 1845 r. stolica wysp. W XIX-XX w. Stanley przybiera postać typowego brytyjskiego miasteczka z niską drewnianą a potem kamienną i ceglaną zabudową.

  • 1891 r. - Według amerykańskiej prasy w lutym doszło do zdumiewającego wydarzenia koło Falklandów. Podczas polowania na wieloryba poranione harpunami zwierzę rzekomo przewróciło łódź spuszczoną ze statku Star of the East, a jeden z harpunników James Bartley utonął. Ostatecznie wieloryb został zabity i poddany normalnej obróbce polegającej na wydobyciu tłuszczu. Praca przeciągnęła się na drugi dzień i właśnie wtedy żeglarze odkryli, że w żołądku wieloryba coś się porusza – był to zaginiony James Bartley. Przypadkowo połknięty przez wieloryba niczym biblijny Jonasz przetrwał rzekomo 36 godzin dzięki powietrzu w żołądku zwierzęcia, chociaż soki trawienne zniszczyły mu skórę.

Sprawa wyjaśni się dopiero w 1907 r., kiedy A. Lukyn Williams ogłosi wyniki swojego prywatnego śledztwa. Okaże się, że kapitan John Killam faktycznie w roku 1891 prowadził statek Star of the East z Auckland na Nowej Zelandii do Nowego Jorku w USA, lecz stanowczo zaprzecza opowieści o połkniętym marynarzu. Poza tym na odnalezionej liście załogi nie figuruje James Bartley. Prawdziwe podłoże tej afery to dziennikarska pogoń za sensacją oraz pragnienie chrześcijańskich fundamentalistów, by „naukowo” potwierdzić biblijne mity. Co ciekawe, mimo wykazania fałszywości całej historii ciągle znajduje ona zwolenników i bywa powtarzana w rozmaitych wersjach.

  • Druga połowa XX w. - Wielka Brytania chciałaby raczej pozbyć się Falklandów, ponieważ archipelag jest przedmiotem bezustannych sporów z Argentyną, a jednocześnie nie przynosi prawie żadnych korzyści ekonomicznych. Jednak licząca ok. 2000 mieszkańców ludność Falklandów nie chce przyłączenia wysp do Argentyny.

  • 1965 r. - Mimo niezadowolenia ludności, rząd brytyjski prowadzi wieloletnie rozmowy o oddaniu wysp Argentynie.

  • 1982 r. - Coraz trudniejsza sytuacja junty argentyńskiej skłania wojskowych do ataku na Falklandy, aby sukcesem militarnym odwrócić uwagę Argentyńczyków od sytuacji wewnętrznej, zwłaszcza w wymiarze gospodarczym.

2 kwietnia armia argentyńska (ponad 1000 żołnierzy) napada Falklandy i zmusza dziesięciokrotnie mniejsze siły brytyjskie ze Stanley (Puerto Argentino) do kapitulacji. Następnego dnia argentyńskie wojsko zajmuje też Południową Georgię i Sandwich Południowy.

Brytyjczycy uzyskują poparcie Wspólnoty Europejskiej oraz zgodę rządu USA na skorzystanie z bazy na Wyspie Wniebowstąpienia, która jest oddana Amerykanom w dzierżawę.

21 i 24 kwietnia brytyjskie oddziały SAS podejmują nieudane próby desantu na Południowej Georgii, lecz fatalne warunki pogodowe powodują kilka katastrof i Brytyjczycy postanawiają się chwilowo wycofać. Dopiero trzeci desant 25 kwietnia kończy się sukcesem nielicznej grupy komandosów i kapitulacją oddziałów argentyńskich.

1 maja Brytyjczycy niszczą argentyńskie lotnisko w Stanley bez własnych strat. Odtąd argentyńskie samoloty muszą przylatywać aż z Argentyny, więc mają mało paliwa na prowadzenie walki i późniejszy powrót. Brytyjskie myśliwce zaś startują ze znajdującego się w pobliżu lotniskowca Invincible, co pozwala oszczędzać paliwo i daje im dużo czasu na akcje bojowe.

2 maja okręt podwodny zatapia argentyński krążownik, co powoduje wycofanie pozostałych argentyńskich okrętów do portów, więc Brytyjczycy panują na morzu. Do końca maja Brytyjczycy bombardują Falklandy, lądują na archipelagu i zamykają w okrążeniu argentyńskie oddziały okupujące Stanley (31 V). 14 czerwca argentyńskie siły w Stanley kapitulują. Kilka dni później Wielka Brytania znów kontroluje cały obszar zajęty poprzednio przez Argentynę.

W konflikcie zginęło 649 obywateli Argentyny (w tym 16 żeglarzy niebiorących udziału w walkach) oraz 258 Brytyjczyków (w tym 3 kobiety zabite przypadkowo przez brytyjski ostrzał). Po zakończeniu wojny zaś dochodzi do serii samobójstw wśród żołnierzy trapionych wyrzutami sumienia i cierpiących na psychiczne problemy związane z okrucieństwami wojny. Śmiercią samobójczą ginie ponad 260 Brytyjczyków i ponad 450 Argentyńczyków, co oczywiście władze wojskowe i rządy obu państw próbują ukrywać.

Wokół Falklandów zostaje wydzielona 200-milowa strefa wód przybrzeżnych jako brytyjska wyłączność. Brytyjczycy rozbudowują lotnisko i powiększają wojskowy garnizon na wyspach.