Gwatemala
1821 - 1823 r. - Gwatemala należy do Cesarstwa Meksyku.
1823 r. - Gwatemala staje się częścią Federacji Ameryki Środkowej.
1839-1840 r. - Powstanie republiki Gwatemali wyodrębnionej z Federacji Ameryki Środkowej za prezydentury Mariano Rivery Paza (1839-1842). Nowe państwo obejmuje obszar od południowego Jukatanu i Zatoki Honduraskiej (Morze Karaibskie) do wybrzeża Pacyfiku.
Symbolem wolności i godłem kraju zostaje święty ptak Majów Quetzal. Stolicą kraju jest miasto Guatemala, a podstawą gospodarki rolnictwo: głównie kawa, banany, trzcina cukrowa, kukurydza i pszenica. Dominują Majowie (ok. 50%) i Metysi (ok. 30%), a językiem urzędowym jest hiszpański. Formalne ukonstytuowanie państwa nastąpi w 1847 r.
- 1844 r. - Prezydentem Gwatemali zostaje wybrany Rafael Carrera, prymitywny półanalfabeta.
Jest zwolennikiem odrębności Gwatemali, co powoduje konflikty militarne (1844, 1851, 1963) z San Salwador, który chce odbudować Federację Ameryki Środkowej. Wprowadzona przez Carrerę konstytucja (1850) cofa społeczny rozwój kraju. Fanatycznie katolicki prezydent narzuca cenzurę, zakazuje publikowania dzieł uznanych za heretyckie i znów nawiązuje stosunki z papiestwem (1852). Szkolnictwo, wcześniej upaństwowione, powraca w ręce kleru, a katolicyzm zostaje jedynym legalnym wyznaniem, za co Carrera otrzymuje od papieża Order św. Grzegorza (1854). W roku 1854 Carrera ogłasza się dożywotnim wodzem narodu i przyznaje sobie prawo do wskazania następcy. Dyktatorską władzę utrzymuje aż do śmierci w roku 1865. Jego następcami są Pedro de Aycinena (1865) i Vicente C. Sandoval (1865-1871).
Za ich władzy Gwatemala wchodzi w okres rządów konserwatywnych, klerykalnych dyktatorów popieranych przez właścicieli latyfundiów i Kościół.
Połowa XIX w. - Brytyjczycy zajmują wschodnie wybrzeża i przyłączają do swoich posiadłości.
Od połowy XIX w. - Powstają plantacje kawy arabika w przyszłości jeden z najważniejszych gwatemalskich produktów eksportowych.
1870 r. - Powstaje ustawa nakazująca podział ziem indiańskich comunidas (wspólnot) na działki rodzinne. Chodzi o zniszczenie tradycyjnych relacji. Ustawa powoduje rozdrobnienie ziemi i ekonomiczną słabość właścicieli. Część ziem zostaje nawet uznana za niczyją, ponieważ tradycyjnie użytkujące je rodziny nie mają żadnych dokumentów. W rezultacie wielcy właściciele wykupują lub zajmują indiańskie ziemie. Rośnie zatem ubóstwo ludności, która tym łatwiej uzależnia się od latyfundystów, dających jej pracę na plantacjach, lecz zarazem dyktujących wysokość płac.
Plantacje specjalizują się przede wszystkim w uprawie bananów - Gwatemala staje się w tej dziedzinie światową potęgą i jedną z „republik bananowych” Ameryki Środkowej.
1871 - 1873 r. - Po zwycięskim powstaniu przeciwko konserwatywnemu Vicente C. Sandovalowi władzę przejmuje Metys Miguel Garcia Granados (1809-1878) reprezentujący liberałów. Majątki kościelne zostają zsekularyzowane i w większości przechodzą na własność państwa, jezuici usunięci z kraju, a parlament wprowadza wolność wyznania.
1873 - 1885 r. - Prezydent Justo Rufino Barrios reformuje państwo.
W 1873 r. kubański poeta José Joaquin Palma pisze wiersz Guatemala Feliz, do którego w 1896 r. Rafael Álvarez Ovala dopisuje muzykę. Tak powstaje państwowy hymn Gwatemali.
Za rządów prezydenta Barriosa powstaje liberalna konstytucja (1879), zostaje wprowadzona wolność prasy, powszechne szkolnictwo, zakony zostają rozwiązane, a ich posiadłości upaństwowione. Z drugiej jednak strony Barrios słynie z nepotyzmu, popierania wielkiego kapitału, zwłaszcza z Wielkiej Brytanii i Niemiec, oraz ucisku Indian.
Rozwija się gospodarka, między innymi dzięki inwestycjom kapitału brytyjskiego. Rośnie liczba dróg i linii kolejowych. Istotnym elementem w ekonomicznym rozwoju kraju jest ogromny boom na kawę, a Gwatemala należy do największych producentów tej używki. W dwóch ostatnich dekadach XIX wieku do Gwatemali przybywa wielu imigrantów, między innymi z Niemiec, którzy zakładają plantacje szlachetnej odmiany kawy arabika. Innym ważnym produktem eksportowym są banany.
Barrios próbuje zjednoczyć Amerykę Środkową, ale Honduras i Salwador pod wpływem meksykańskiego prezydenta P. Diaza wycofują się z planowanej federacji. Barrios organizuje więc zbrojną wyprawę na Salwador, aby wymusić przyłączenie tego kraju do planowanej federacji, lecz ginie w przegranej bitwie pod Chalcuapą (2 IV 1885).
Następni prezydenci, A. M. Sinibaldi (1885), M. L. Barillas Bercián (1885-1892) i José M. R. Barrios (1892-1898), chwilowo rezygnują z prób jednoczenia Ameryki Środkowej.
- 1898 - 1920 r. - Prezydent Manuel Estrada Cabrera, świetnie wykształcony protektor kultury, a zarazem kolejny dyktator próbujący siłą zjednoczyć Amerykę Środkową. Rozbudowuje szkolnictwo i zakłada uniwersytet. Osobliwym wyrazem jego szacunku dla kultury jest próba wprowadzenia kultu Minerwy, rzymskiej bogini sztuki i rzemiosła; w kilku miastach każe nawet zbudować świątynie Minerwy w stylu antycznym.
Cabrera tworzy więcej szpitali i wprowadza szczepienia ochronne, które jednak nie obejmują wszystkich Gwatemalczyków. Za jego rządów kapitał amerykański wypiera inwestorów z Wielkiej Brytanii i zdobywa decydujący głos w gospodarce państwa przede wszystkim poprzez działalność amerykańskiej firmy United Fruit Company (od 1901 r.) produkującej i sprzedającej głównie banany. Uzależnienie od Stanów Zjednoczonych oznacza koniec prosperity w gwatemalskiej gospodarce.
1899 - 1975 r. - Miguel Angel Asturias, pisarz, laureat Nagrody Nobla (1967). Między innymi autor książki Legendy Gwatemali.
XX w. - Wyzysk przez amerykański kapitał, powszechna bieda i brak perspektyw dla większości obywateli powodują narastający opór i coraz większe wpływy lewicy. Staje się to bardzo widoczne po rewolucji w Rosji, kiedy chłopi zaczynają wierzyć, że komunizm może zmienić ich życie.
1902 r. - Potężny (VEI = 6) wybuch dotąd uśpionego wulkanu Santa Maria zaskakuje okolicznych mieszkańców i zabija ponad 5000 osób. Na domiar złego po erupcji wybucha epidemia malarii, która zabija jeszcze więcej ludzi.
1906 r. - Powstanie przeciw rządom Cabrery poparte przez Salwador, który czuje się zagrożony planami dyktatora zmierzającego do podboju Ameryki Środkowej. Atak na Salwador kończy się zatrzymaniem wojsk Gwatemali (1906).
W roku 1907 dochodzi do próby zamachu na życie prezydenta, co w następnych latach wywołuje u niego ogromną podejrzliwość, nawet wobec najbliższych współpracowników.
1917/1918 r. - Miasto Guatemala zostaje dwukrotnie nawiedzone przez trzęsienia ziemi. Niezdolność władz do pomocy poszkodowanym wywołuje zbrojne powstanie przeciw rządowi, które tłumi armia.
1920 r. - W kwietniu wybuchają ośmiodniowe krwawe zamieszki skierowane przeciwko Cabrerze. Wojsko wierne dyktatorowi zostaje pokonane, a on sam aresztowany między innymi dzięki pomocy piechoty morskiej z USA. Kongres Gwatemali ogłasza, że prezydent nie jest w pełni władz umysłowych i usuwa go ze stanowiska.
1921 - 1922 r. - Krótkotrwała federacja Salwadoru, Gwatemali i Hondurasu. Jednak USA widzą w niej zagrożenie dla swoich interesów i rychło doprowadzają do jej rozpadu.
1923 r. - Powstaje Komunistyczna Partia Gwatemali, a dwa lata później Komunistyczna Partia Ameryki Środkowej.
1931 - 1944 r. - Gwatemalą rządzi dyktator generał Jorge Ubico Castañeda.
Znany z brutalności i niebywałej pogardy dla nauki oraz sztuki, które uważa za zbędne. Popiera wpływy Kościoła. Swoją polityką doprowadza do emigracji intelektualnej elity kraju. Ze względu na zagrożenie marksizmem zawiera antykomunistyczny układ z dyktatorami Salwadoru i Hondurasu przewidujący wspólne ściganie działaczy lewicowych. To jednak nie przeszkadza, by w 1933 r. doszło do zbrojnego zatargu na granicy z Hondurasem.
Zostaje w końcu obalony przez strajk generalny poparty przez armię i do głosu dochodzą liberałowie.
1945 - 1950 r. - Liberalny prezydent, z wykształcenia filozof, Juan J. Arevalo wprowadza demokratyczną konstytucję, powszechne szkolnictwo i ochronę socjalną oraz likwiduje przywileje Kościoła. Zakłada rządowe biuro do spraw Indian. Jego działalność wywołuje nienawiść w kręgach klerykalno-prawicowych, czego wyrazem są powtarzające się zamachy mające obalić prezydenta.
1950 - 1954 r. - Prezydent Jacobo Arbenz Guzman kontynuuje kurs liberalny, a nawet lewicowy posunięty aż do współpracy z ZSRS. Guzman zamierza reformować kraj, aby możliwie wyrównać szanse wszystkich obywateli, a przez rozwój świadczeń socjalnych zapobiec społecznym niepokojom. Z drugiej strony jednak prezydent nie chce kopiować niewydolnego sowieckiego modelu gospodarki.
1951 r. - Gwatemala wchodzi do proamerykańskiego gospodarczego stowarzyszenia państw Ameryki Środkowej ODECA (Organización de los Estados Centroamericanos).
1952 r. - Prezydent Guzman wprowadza socjalne i ekonomiczne reformy unowocześniające kraj. Najgroźniejsza w skutkach okazuje się reforma rolna (1952) odbierająca ziemię wielkim posiadaczom, w tym amerykańskim koncernom. Nacjonalizuje bowiem potężną United Fruit Company zarabiającą w Gwatemali ok. 66 milionów dolarów rocznie. Udziałowcami United Fruit Company są waszyngtońscy politycy, w tym bracia Dulesowie, z których jeden był sekretarzem stanu a drugi szefem CIA. Amerykanie za kilka milionów dolarów potajemnie organizują oddział najemników złożony z awanturników i przestępców gotowych obalić rząd.
1954 r. - Zbrojna interwencja z terytorium Hondurasu zorganizowana przez Stany Zjednoczone i wojskowych wydalonych wcześniej z Gwatemali. Prezydent Guzman zostaje obalony, a władzę przejmują konserwatyści reprezentowani przez juntę wojskową. Następuje cofnięcie konstytucji i reformy rolnej, powrót samowoli amerykańskich firm oraz przywrócenie przywilejów Kościoła.
Od 1955 r. na terytorium Gwatemali stacjonuje amerykańska armia okupacyjna. Odtąd Gwatemalą rządzą dyktatorzy popierani przez armię, zachowując jednak pozory w postaci sterowanych wyborów.
1956 - 1984 r. - Amerykańscy i gwatemalscy archeolodzy prowadzą szeroko zakrojone prace badawcze w Tikal.
1958 r. - Kolejny wojskowy prezydent-dyktator Miguel Ydigoras Fuentes przejmuje władzę w kraju, lecz dwa lata później młodzi oficerowie o poglądach lewicowych próbują go obalić. Kiedy to się nie udaje, przechodzą do podziemia i zaczynają antyrządowe akcje sabotażowe i terrorystyczne. Władze odpowiadają masowymi egzekucjami i mordami popełnianymi przez bojówki znane jako szwadrony śmierci.
1963 r. - Kiedy kończy się kadencja Fuentesa, odbywa się następny wojskowy zamach stanu inspirowany przez USA, żeby zapobiec wygraniu wyborów przez J. J. Arevalo. Prezydent J. C. Méndez Montenegro (1977-1970) podejmie próbę liberalizacji polityki, lecz konieczność tłumienia kolejnych buntów zmusza go do represjonowania ludności indiańskiej i brutalnej walki z lewicową partyzantką.
Lata 1970. - Wysoki przyrost naturalny (ok. 3,1 % rocznie) powoduje kryzys ekonomiczny.
1970 - 1974 r. - Prezydent pułkownik Arana Osorio wprowadza nową jakość do polityki, kiedy przestaje udawać, że krajem rządzą cywile, lecz otwarcie przyznaje, że władzę sprawuje armia. Zapowiada, że jeśli zajdzie taka potrzeba, zmieni Gwatemalę w cmentarz i faktycznie w ciągu trzech pierwszych lat jego urzędowania ginie 15 tysięcy osób.
1976 r. - Silne trzęsienie ziemi zabija ok. 22 tysięcy ludzi i pogłębia trudności ekonomiczne, ale przekłada się na osłabienie represji wobec ugrupowań antyrządowych.
1978 r. - Wybory wygrywa Lucas Garcia i natychmiast zaczyna niebywały terror realizowany przez armię, policję oraz tajne szwadrony śmierci. W ciągu jego czteroletniej kadencji ginie ok. 25 tysięcy osób, głównie campesinos, czyli ubogich chłopów, zwłaszcza Indian. Wiele wsi i miasteczek zostaje spalonych, a przeciwnicy polityczni są więzieni i torturowani. Kilkadziesiąt tysięcy Gwatemalczyków ucieka do Meksyku.
1982 r. - Rozmaite lewicowe ugrupowania partyzanckie tworzą jednolity front walki z rządem wojskowych. Partyzancka armia liczy ok. 6000 bojowników i ćwierć miliona współpracowników.
Według przewidywań następne wybory powinni wygrać liberałowie. W tej sytuacji armia znów sięga po jedyne znane jej narzędzie, czyli dokonuje zbrojnego przewrotu i władzę prezydenta obejmuje generał Jose E. R. Montt. Powtarzają się represje, ginie następnych 15 tysięcy osób, tysiące są przymusowo przesiedlane, a wsie podejrzane o sprzyjanie partyzantom równane z ziemią.
Od 1986 r. - Następni prezydenci, aczkolwiek wciąż zależni od armii i konserwatywni zmniejszają terror, ponieważ mają coraz słabsze oparcie w kręgach wojskowych i wśród ludności, która popada w coraz większą nędzę.
1987 r. - W Gwatemali zostaje podpisana konwencja o pokojowym rozstrzyganiu spraw w Ameryce Środkowej. Inicjatorem porozumienia jest prezydent Kostaryki Sanchez.
1992 r. - Indianka Rigoberta Menchu otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla za obronę Indian przed uciskiem i dyskryminacją ze strony białych rządzących Ameryką Łacińską.
1996 r. - Wybory wygrywa Alvaro E. Arzú Irogoyen reprezentujący centroprawicę, ale nie armię.
Pod koniec roku podpisuje porozumienie pokojowe z partyzantami, przewidujące między innymi utworzenie komisji prawdy dla wykrycia i ukarania winnych zbrodni popełnionych w ciągu 36 lat wojny domowej. Wiadomo, że zginęło 150 tysięcy ludzi, 50 tysięcy zaginęło, a pół miliona uciekło za granicę.
- 1998 r. - Seria wydarzeń destabilizujących życie społeczne Gwatemali.
W kwietniu zostają ogłoszone wyniki śledztwa w sprawie represji i morderstw podczas wojny domowej i winą za terror obarczono armię. Dwa dni potem zostaje zamordowany biskup Juan Gerradi, zwolennik ujawnienia zbrodniarzy.
W maju wybucha wulkan Pacaya, wywołując pożary lasów, a dym blokuje pracę lotniska w stolicy.
W listopadzie zaś wielki huragan zabija ponad 20 tysięcy osób w Ameryce Środkowej.
2000 r. - Po wyborach prezydenckich urząd obejmuje A. Portillo z Gwatemalskiego Frontu Republikańskiego kierowanego przez J. E. R. Montta. Stopniowo ogranicza wpływy armii i zmniejsza jej liczebność. Ten kierunek polityki kontynuuje następny prawicowy prezydent wybrany w 2004 r. Ó. Berger Perdomo. Natomiast kolejny prezydent Alvaro Colom z centrolewicowej partii Narodowej Jedności Nadziei rządzący w latach 2008-2012 kładzie nacisk na walkę z przestępczością. Wynika to z ogromnej liczby zabójstw (6000 rocznie) dokonywanych w Gwatemali.
2020 r. - Świeżo wybrany prezydent Alejandro Giammatei staje w obliczu pandemii Covid-19.