Ghana
- Od IV w. n.e. - Według XVIII-wiecznej kroniki z Timbuktu król Kaja Madża zakłada Ghanę na północ od górnego Nigru. Do czasów hidżry ma nim rządzić jeszcze 21 półlegendarnych władców noszących tytuł tunka (zwierzchnik), ghana lub magha, należących do rasy białej (Berberowie). Z czasem jednak wtopią się w czarną większość zdominowaną przez przybyły ze wschodu lud Soninke (z grupy Mande).
Znają wytop żelaza, choć jest to metal drogi. Utrzymują się z rolnictwa żarowego opartego na wypalaniu lasu lub sawanny (proso, miejscowy ryż i bawełna, pszenica, fasola), hodowli (bydło, owce, kozy) i handlu. Dużą rolę odgrywa rzemiosło - zwłaszcza metalurgia i wyroby z terakoty. Są animistami.
622 - 750 r. - Kronika z Timbuktu mówi o kolejnych 21 królach Ghany, lecz nie wymienia ich imion.
Od VII w. - Bogactwo władców Ghany opiera się na eksporcie złota (wydobywanego w rejonie Bambuk między Senegalem i Faleme oraz Bure nad górnym Nigrem) i soli, a także na handlu niewolnikami. Kraj jest podzielony na cztery prowincje pod zarządem fado (namiestnik), którzy zbierają podatki i co roku przyjeżdżają do stolicy.
734 r. - Pierwsza łupieżcza wyprawa muzułmanów z północy do złóż złota nad Nigrem. Oznacza to jednak nie tylko straty i zniszczenia, lecz także kontakt z bardziej zaawansowaną kulturą: od Arabami Soninke przejmują wydajniejsze azjatyckie odmiany ryżu i bawełny.
Połowa VIII - X w. - Islamizacja Soninke. W tym czasie ekspandują na południe, gdzie nie napotykają większego oporu; zdobywają ziemie rolne dla rosnącej dzięki nowym uprawom liczby swojej ludności.
Ok. 750 r. - W Ghanie panuje Madżan Djabe Cisse.
Ok. 800 r. - Al-Fazzari, geograf kalifa w Bagdadzie, nazywa Ghanę krajem złota. Arabowie doceniają jego siłę. Przed rokiem 833 sławny arabski geograf Al-Chwarizmi (Chuwarizmi) rysuje Ghanę na mapie jako kraj bogaty i rozległy.
Od IX w. - Handlowe kontakty z rybackimi ludami Bozo i Sorko dominującymi nad Nigrem.
Od połowy IX w. - Niewielka dotąd osada Dżenne przekształca się w ważne miasto.
Legenda głosi, że jego założycielem jest Tupama Dżenepo; jego grobowiec jest odtąd pokazywany i czczony w Dżenne.
X - XI w. - Ghana stanowi dominującą siłę polityczną zachodniego Sudanu. Jej główne ośrodki to Kumbi-Saleh (stolica), Nema, Ualata, Audaghost i Tiszit na półpustynnej północy, Diara na zachód od stolicy, oraz Sosso i Dia nad Nigrem w rejonie nadającym się do pasterstwa lub rolnictwa. Południowo-wschodnia granica opiera się o Niger a południowo-zachodnia o Senegal.
1054 r. - Marokańczycy atakują Ghanę rządzoną przez króla Bassi i zajmują handlowe miasto Audaghost.
Druga połowa XI w. - Tenkamenin (Tunka Menin) walczy z Marokańczykami i odbudowuje państwo.
W 1067 r. El-Bekri pisze, że Tenkamenin ma 200 tysięcy żołnierzy, w tym 40 tysięcy łuczników.
1076 r. - Almorawidzki wódz Abdallah ibn Jasin zdobywa Kumbi-Saleh. Przez ponad 10 lat okupuje i pustoszy północną Ghanę.
Koniec XI w. - Królowie Kambine Diaresso, a następnie Sulejman wyzwalają i podnoszą Ghanę z upadku, lecz kraj tylko częściowo zdoła odzyskać dawną potęgę.
Na niezniszczonym południu ekonomiczny sukces odnoszą Soninke dzięki upowszechnieniu żelaznych narzędzi. Soninke tworzą państewka, których ludność to pokrewne im ludy z grupy Mande: Bambara (wędrujący z południowego wschodu) i Malinke. Istotnym elementem są też rybacy Bozo.
Ok. 1100 r. - Nad północnym Nigrem rozwija się Timbuktu - ośrodek handlu na trans-saharyjskim szlaku z Kumbi-Saleh, przez Ras el-Ma (już poza granicami Ghany) w stronę Nilu. Jest też centrum islamu (pierwszy meczet w XIII w.).
XII w. - W Ghanie panują kolejno: Bannu Bubu, Madżan Wagadu, Gane, Musa i Birama.
XII/XIII w. - Zbuntowany lud Diafunuke z Kaniaga zmusza króla Ghany Diara Kante do uznania się za jego wasala.
Początek XIII w. - Tuaredzy i Maurowie napadają miasta Ghany i niszczą ich handlowe związki.
1203 r. - Byli wasale z plemienia Sosso pod wodzą Sumaoro zdobywają i rabują Kumbi-Saleh. Władca Ghany Soumaba Cisse (1203-1235) jako wasal Sumaoro przenosi stolicę 160 km na północ do miasta Ualata (Walata).
1235 r. - Ghana uczestniczy w koalicji przeciw Sosso jako sojusznik Mali. Władca Ghany ma nadzieję na zrzucenie zależności i odbudowę dawnej pozycji. Szybko jednak okazuje się, że miejsce Sosso jako siły dominującej zajmuje królestwo Mali.
1240 r. - Sundżata z Mali podbija Ghanę, ostatecznie wymazując ją z mapy Afryki.