Mauretania, Rio de Oro i Sahara Zachodnia
VII - XIII w. - Rozkwit handlu złotem wydobywanym nad górnym Senegalem, Nigrem i Woltą, murzyńskimi niewolnikami potrzebnymi nad Morzem Śródziemnym i solą zbieraną na Saharze.
826 r. - Lokalny przywódca Tilantan zakłada berberyjską monarchię Masufa kontrolującą handel na szlakach przez zachodnią Saharę i skutecznie konkurującą z potęgami strefy Sudanu.
Początek X w. - Państwo Tilantana rozpada się, ale tworzące je plemiona nadal czerpią korzyści z transsaharyjskiego handlu, jak na przykład koczowniczy Lamtuna, od których pochodzą Tuaredzy oraz wywodzący się z plemienia Kutama lud Sahrawi (po arabsku nazwa oznacza Saharyjczyków).
XI w. - Na zboczach góry Kediet ej Jill w rejonie Tiris Zemmour jest wydobywana ruda żelaza. Przemysłowa eksploatacja miejscowych złóż hematytu zacznie się jednak dopiero 800 lat później.
Połowa XI w. - Abdallah ibn Jasin przekonuje koczowniczych Lamtuna (Tuaregów) i plemiona z grupy Sanhadża, żeby zawiązały sojusz a Almorawidami. W ten sposób stają się współtwórcami imperium, które w szczytowym okresie podbije Atlas, Maghreb i zachodnią Saharę oraz Andaluzję, a na południu rozbije Ghanę.
Od XII w. - Trwa rozwój kupieckiego miasta Teghaza na trasie Timbuktu-Fez ok. 1000 km na północ od Timbuktu. Podstawą jego powodzenia są kopalnie soli wydobywanej w postaci tafli ważących po 80-100 kg. Domy a nawet meczet w Teghazie są zbudowane z bloków soli (pisze o tym Ibn Battuta odwiedzający miasto w 1352 r.), ponieważ nie ma innego budulca. Dla ludzi z innych krajów jest to szokujące; sól należy do najcenniejszych towarów handlowych. Osiąga bardzo wysokie ceny ze względu na brak jej pokładów na południe od Sahary i niemożność transportowania drogą morską, ponieważ na statkach nasiąka wilgocią. Saharyjska sól jest też powszechnie uważana za leczniczą, co wiąże się z jej zdolnością do zatrzymywania wody w organizmie w warunkach pustynnych.
Podobne kopalnie rozwijają się w Idżil na zachodzie, a najbliższym większym ośrodkiem handlowym jest miasto Wadan ok. 250 km na wschód od Idżil oraz Szinghetti na południe od Wadan.
XV - XVI w. - Arabskie plemię Banu Makil podporządkowuje sobie Berberów na zachód od Nigru.
1441 r. - Portugalczycy Tristao i Goncalvez dopływają do przylądka, który nazywają Blanco (Biały) na południe od Wysp Kanaryjskich.
Od 1447 r. - Portugalczycy utrzymują faktorię handlową oraz zamek koło zatoki i wysepki Arguin 60 km na południe od przylądka Blanco. Przejmują część handlu transsaharyjskiego, osłabiając starsze centra na wschodzie.
1455 - 1456 r. - A. da Ca’da Mosto, żeglarz z Wenecji służący Portugalii, odkrywa Wyspy Zielonego Przylądka, a potem opisuje handlowe drogi zachodniej Sahary.
Koniec XVI w. - Sułtan Maroka Ahmed al-Mansur podbija Songhaj i zachodnią Saharę.
Wojny doprowadzają jednak do chwilowego osłabienia transsaharyjskiego handlu złotem, solą i niewolnikami (na przykład w miejscowości Teghaza). W Taodeni powstaje w tym czasie zastępcza kopalnia soli.
1617 r. - Holendrzy zakładają faktorię Gorée na wybrzeżu Mauretanii (Francuzi odbiorą im Gorée w 1674 r.).
1626 r. - Francuzi zakładają faktorię Saint-Louis na północ od Gorée i brytyjskiej Gambii.
Lata 1660. - W Mauretanii powstaje religijny ruch, mający przezwyciężyć dominację Europejczyków.
Jego twórca Nasir al-Din żąda duchowej odnowy i podporządkowania Koranowi, aby zbudować teokratyczne państwo (1673). Ginie w 1674 r. w bitwie z koalicją świeckich władców Mauretanii w należących do plemienia Banu Makil, lecz jego idee trwają.
Lata 1690. - Malik Si z ludu Fulbe ogłasza się imamem i zakłada dynastię panującą nad ludem Bundu na południowy wschód od Futa Toro. Jego potomkowie będą rządzić Bundu aż do XIX w.
Początek XVIII w. - Przywódcy koczowniczych plemion Banu Makil uznają formalną zwierzchność Maroka aż do Senegalu.
Marokańskie wojska stojące nad Senegalem kontrolują też władców (saatigi) rolniczego ludu Futa Toro.
- Koniec XVIII w. - Rolnicy Futa Toro zostają zepchnięci na południowy brzeg Senegalu, co wiąże się z mniejszymi opadami i ekspansją pustyni (ochłodzenie w Europie).
Natomiast na północnym brzegu Senegalu Arabowie Banu Makil tworzą małe emiraty Trarza i Brakna.
XIX w. - Mauretańskie plemię koczowników Ida u Ali szerzy islam tidżanija (uczy się u nich El-Hadż Omar).
Od 1857 r. - Francuzi badają zachodnią Saharę: Duveyrier, a potem Foureau (od 1876 r.) oraz Foucauld (od 1883 r.).
1884 r. - Hiszpania zakłada kolonię Rio de Oro (Złota Rzeka) na południe od Maroka
jako przeciwwagę wobec coraz wyraźniejszej ekspansji francuskiej. Stolicą kolonii zostaje Villa Cisneros.
1900 r. - Układ ustalający granicę między hiszpańskim Rio de Oro i posiadłościami Francji.
Lata 1890 - 1893, 1903 - Francja podbija Mauretanię (na północ od Senegalu). Centrum administracyjnym francuskiej Mauretanii jest Saint-Louis. Mauretania wchodzi w skład Francuskiej Afryki Zachodniej (1904), a potem jest francuskim protektoratem (1907).
1912 r. - Granica Rio de Oro zostaje przesunięta na północ, powiększając obszar hiszpańskiej kolonii.
1914 - 1940 r. - W Mauretanii działa antyfrancuska partyzantka berberyjska.
1939 - 1945 r. - Francuska Afryka Zachodnia opowiada się za rządem Vichy.
1940 r. - Na terenie Rio de Oro zostają odkryte złoża fosforytów. Pustynna kolonia nagle okazuje się cenna.
Od 1946 r. - Powstają mauretańskie polityczne organizacje niepodległościowe. W latach 1956-1957 (po ogłoszeniu niepodległości Maroka) wybucha kilka zbrojnych powstań w Mauretanii. Założone w 1903 r. nadmorskie miasto Nuakszott (Nouakchott) zostaje ogłoszone stolicą w 1957 r.
Od 1952 r. - Zaczyna się przemysłowa eksploatacja hematytu w górzystym rejonie Tiris Zemmour w zachodniej Mauretanii niedaleko granicy z hiszpańskimi posiadłościami Rio de Oro. W 1958 r. firma Miferma zajmująca się wydobyciem rud żelaza w Mauretanii otrzymuje koncesję na działalność na tym obszarze.
Rozwija się górnicza osada a potem miasto Zouérat jako ośrodek Tiris Zemmour.
1957 - 1958 r. - Oddziały generała Franco tłumią powstanie w Rio de Oro. Kolonia zostaje przekształcona w zamorską prowincję Saharę Hiszpańską (1958).
1958 r. - Mauretania uzyskuje autonomię jako republika w obrębie Wspólnoty Francuskiej.
Pustynia w Mauretanii jest miejscem francuskich próbnych wybuchów jądrowych, co wywołuje protesty Maroka.
- 1960 r. - Mauretania ogłasza niepodległość, co spotyka się z ostrym protestem Maroka. Władze marokańskie twierdzą, że terytoria Mauretanii powinny być oddane Maroku. Niemal wszystkie kraje arabskie i muzułmańskie nie uznają Mauretanii, co zmusza kraj do ścisłej współpracy z Francją oraz państwami Afryki.
Pustynny kraj zamieszkuje milion ludzi (80% Arabów i Berberów mówiących po arabsku oraz 20% Murzynów, przy czym 99% stanowią muzułmanie). Stolicą państwa jest Nuakszott z 5000 mieszkańców (za 40 lat liczba ta przekroczy 100 tysięcy). Tylko 30% Mauretańczyków mieszka w miastach, głównie na wybrzeżu i zachodzie. Ludność posługuje się lokalną odmianą arabskiego, a drugim urzędowym językiem jest francuski. 90% populacji to analfabeci, co odzwierciedla ogólne zacofanie kraju. Głównym zajęciem mieszkańców jest hodowla. Ponad 80% dochodu pochodzi z eksportu rudy żelaza.
Moktar wuld Daddah (1924-2003) z jedynej Partii Ludu Mauretanii zostaje pierwszym prezydentem i utrzyma władzę do roku 1978.
1960 r. - Francuski antropolog J. C. Armen znajduje w Saharze Hiszpańskiej chłopca wychowanego przez gazele i żyjącego w ich stadzie. Jest to sensacja naukowa potwierdzająca ogromną plastyczność człowieka.
Lata 1960. - Intensywna arabizacja Mauretanii poprzez usuwanie śladów francuskiego panowania w nazewnictwie i instytucjach.
1963 r. - Po trzech latach budowy rusza linia kolejowa z M’Haoudat przez Zouérat do portu Nouadhibou na wybrzeżu Atlantyku. Jej zadaniem jest transport rudy żelaza. Gigantyczne pociągi pokonują trasę ponad 700 km w ciągu ok. 21 godzin z przeciętną prędkością ok. 35 km/h.
1969 r. - Maroko uznaje wreszcie istnienie Mauretanii, co ułatwia porozumienie między władzami Mauretanii i krajów arabskich.
1972 r. - Firma Krupp buduje w Saharze Hiszpańskiej gigantyczny taśmociąg długości 100 km transportujący fosforyty z kopalni Bou Kra do portu.
1973 r. - W Ain Bentili w Saharze Hiszpańskiej powstaje partyzancki ruch Polisario (Front Wyzwolenia Sahary Zachodniej). Początki organizacji sięgają roku 1971, kiedy grupa marokańskich studentów założyła organizację postulującą wyzwolenie zachodniej Sahary spod władzy Hiszpanii. Na czele ruchu staje Mahfud Ali Bajba, a bojowników Polisario szkolą, zaopatrują w broń i finansują władze Algierii dążące do osłabienia Maroka i Mauretanii. Polisario bowiem walczą z tymi państwami dążącymi do zajęcia dawnej hiszpańskiej kolonii.
1974 r. - Rząd Mauretanii nacjonalizuje firmę Miferma zajmującą się wydobyciem rud żelaza.
Wkrótce zostaną odkryte kolejne złoża hematytu w regionie Tiris Zemmour i kolejne firmy zaczną ich eksploatację: w 1981 r. w Guelb el Rhein ok. 35 km od Zouérat i w 1990 r. w Guelb Mhadaouat ok. 65 km od Zouérat. Według szacunków złoża mogą łącznie zawierać ok. 200 milionów ton hematytu.
1975 r. - F. Franco zapowiada referendum mające zadecydować o przyszłości Sahary Hiszpańskiej. W listopadzie jednak władca Maroka Hassan II organizuje słynny Zielony Marsz (Marche Verte/Marcha Verde) 300 tysięcy marokańskich cywili, którzy przekraczają granicę z Saharą Hiszpańską protestując przeciw referendum. Stając w obliczu wojny z Marokiem Hiszpania rezygnuje z referendum.
Koniec 1975 r. - Hiszpania oddaje Saharę Hiszpańską Maroku i Mauretanii (wbrew Międzynarodowemu Trybunałowi w Hadze), lecz przywódcy Polisario ogłaszają niepodległość. Stolicą państwa ma być Al-Ujun (Laayoune, Villa Cisneros). Większość mieszkańców Sahary Hiszpańskiej zwanej potem Saharą Zachodnią stanowi sunnicka ludność Sahrawi (ok. 100 tysięcy) mówiąca po arabsku. Pustynny kraj posiada bogate przybrzeżne łowiska oraz złoża fosforytów (kopalnie w Abu Kura) i rudy żelaza.
1975 r. - Prezydent Daddah wprowadza program reform zmierzających do przebudowy Mauretanii jako islamskiej demokracji, państwa socjalistycznego i ze scentralizowaną władzą, czemu ma służyć między innymi system jednopartyjny. Poza tym Daddah zawiera umowę z Hiszpanią i Marokiem, która przewiduje podział Sahary Zachodniej między Mauretanię i Maroko.
1975 - 1976 r. - Do Sahary Zachodniej wkracza armia marokańska i po ciężkich walkach z Polisario zajmuje całe wybrzeże (miasta Ad-Dachila i Abu Dżudur) oraz większą część złóż mineralnych. Na obszarze okupowanym przez Maroko osiedlają się Marokańczycy, aby wygrać referendum (zapowiedziane przez ONZ w 1966 r.) w sprawie przyszłości Sahary Zachodniej.
Polisario walczy też z Mauretanią, która chce zająć południową część kraju.
- 1978 - 1979 r. - Wojsko obala prezydenta Daddaha, a na czele państwa staje Al-Mustafa wuld as-Salik (do 1979 r.). Jedyna istniejąca legalnie Partia Ludu Mauretanii zostaje zdelegalizowana.
Odtąd Mauretanią wstrząsają kolejne zbrojne przewroty: w 1981 r. (nieudany), w 1984 r. (władzę obejmuje prawicowa Republikańska Partia Demokratyczna i Socjalna), w 2005 r. (rządy przejmuje armia), w 2008 r. (powstaje nowy wojskowy rząd).
1979 r. - Po serii klęsk w starciu z Polisario Mauretania rezygnuje z prób zajęcia Sahary Zachodniej, a w 1984 r. uzna jej prawo do niepodległości. Siły Polisario kontrolują jednak tylko wąski pas pustyni z niewielkimi miastami: Akwinit, Midżak, Mehaires, Tifarti i Al-Bir al-Hilw, ponieważ większość Sahary Zachodniej jest okupowana przez Maroko.
1982 r. - Mauretania jako ostatni kraj świata oficjalnie delegalizuje niewolnictwo. Mimo to proceder nadal kwitnie, ponieważ nikt nie ściga właścicieli niewolników, zwłaszcza w głębi kraju. Dopiero w 2007 r. zostaną wprowadzone przepisy umożliwiające realne zwalczanie niewolnictwa. W praktyce jednak korzystanie z pracy niewolniczej jest nadal powszechne, ponieważ sprzyja mu muzułmański kler, plemienna arystokracja i państwowi urzędnicy, a dla przeciętnego Mauretańczyka uświęcone tradycją niewolnictwo wydaje się czymś naturalnym.
1983 r. - Marokańska armia buduje ziemny wał i pas pól minowych długi na 2700 km, który oddziela zachodnią, okupowaną część Sahary od dużo mniejszej części wschodniej, skąd oddziały Polisario dokonują niszczycielskich rajdów na tereny okupowane przez Maroko.
1991 r. - Zawieszenie broni między Polisario i Marokiem przewiduje przeprowadzenie referendum w sprawie niepodległości Sahary Zachodniej, które jednak nie odbywa przez następne dziesięciolecia.
Do 2000 r. - Liczba ludności Sahary Zachodniej wzrasta do ponad 300 tysięcy, z czego duży procent to Marokańczycy. Ok. 150 tysięcy Sahrawi żyje w skrajnym ubóstwie w obozach dla uchodźców w Algierii.
Początek XXI w. - Nadmorska mauretańska miejscowość Nouadhibou jest największym na świecie złomowiskiem wraków statków - jest ich tam ok. 300. Wynika to z korupcji panującej w Mauretanii, ponieważ urzędnicy godzą się na pozostawianie tam wraków z całego świata w zamian za łapówki. Władze centralne nie są zainteresowane ograniczaniem tego procederu, a miejscowa ludność nie ma na to wpływu.