Słowianie

  • Od połowy IV w. n.e. - Nad Dnieprem w obrębie państwa Gotów rozwija się rolnicza kultura kijowska zbliżona do Bałtów (zwłaszcza język) z elementami kultury Wenetów (dlatego niektórzy historycy w XIX-XX w. n.e. będą próbowali uznać Wenetów za „Prasłowian”), indoirańskich Sarmatów i Scytów oraz germańskich Gotów. Biologicznie zaś ludność kultury kijowskiej jest spokrewniona z ludami bałtyjskimi, irańskimi i germańskimi.

  • Druga połowa IV w. n.e. - Kiedy pod naporem Hunów państwo Gotów zaczyna się rozpadać, uciekające przed najeźdźcami plemiona germańskie przesuwają się na zachód i południe. Pozostawiają duże niezaludnione obszary w dorzeczu Wisły i Odry, gdzie na porzucone pola uprawne wkraczają lasy.

Po odejściu Gotów ich miejsce zajmują ludy, które bizantyjski teolog Cezariusz z Nazjanzu brat Grzegorza z Nazjanzu) nazywa Sklawinami, a gocki historyk Jordanes w 375 r. n.e. określa jako Antes, Winedes (Wenedowie) lub Sclavines (Sklawinowie).

  • V - VI w. - Kronikarze opisują plemiona Wenedów na zachodzie wywodzących się z dorzecza Wisły, Antów z basenu Dniepru na wschodzie oraz Sklawinów zamieszkujących między Dniestrem, Dunajem i Cisą.

  • V - VI w. - Ekspansja Słowian reprezentujących kulturę praską.

Rządzą nimi wiece (zebrania mężczyzn z głównych rodów), które podejmują decyzje na zasadzie jednomyślności. Większość z nich to rolnicy i hodowcy, bartnicy produkujący miód, wytwórcy smoły drzewnej i cennego dziegciu oraz eksporterzy zwierzęcych skór. Ręcznie tworzą niekształtne naczynia (ceramika praska), nie używając koła garncarskiego i dysponują małą liczbą przedmiotów z metalu. Ich chaty są zagłębione w ziemi i kwadratowe, z glinianymi piecami (nieznanymi Germanom). Zmarłych spopielają i grzebią w ceramicznych urnach.

  • VI - VII w. - Słowianie rozprzestrzeniają się między Wołgą, Łabą i Bałkanami.

Różnicują się na grupę wschodnią (odpowiednik Antów) i zachodnią (na obszarze zajmowanym wcześniej przez Wenetów) rozdzielone z grubsza linią Bugu. Antropologicznie zachodni Słowianie mają przeciętnie dłuższe czaszki i nieco węższe twarze niż Słowianie wschodni, którzy wykazują więcej cech sublaponoidalnych.

Część Słowian (wraz ze wschodnimi Germanami) atakuje terytorium rzymskie. Zajmują Bałkany, wypierając i wchłaniając Ilirów, resztki ludów tracko-frygijskich oraz Greków. Docierają aż do Krety i zmieniają nordycki typ rasowy Greków, wnosząc domieszki laponoidalne.

Kształtują się plemiona południowosłowiańskie (odpowiadają Sklawinom) tworzą podobną kulturę, choć wywodzą się z różnych miejsc: Serbowie z Połabia, Chorwaci jako Zahumlanie pod władzą rodu Wyszewiców z rejonu Wisły, Słoweńcy ze Słowacji.

  • Druga połowa VI w. - Awarowie opanowują słowiańską Panonię i zakładają tu państwo słowiańsko-awarskie reprezentowane przez archeologiczną kulturę kestelską. W VII w. Awarowie przejściowo opanują rozległe obszary Słowian wschodnich i zachodnich.

  • VII w. - Słowianie dominują od Bałtyku do Grecji i od Odry do Wołgi. Mieszają się z miejscowymi ludami lub je wchłaniają, jak na przykład Traków. Na ogół Słowianie przejmują elementy zastanych, wyżej rozwiniętych kultur, lecz narzucają im swój język. Jednym z niewielu wynalazków, które ludy słowiańskie przekazują innym jest chmiel (Humulus) - roślina uprawiana od ok. VIII w. nadająca piwu charakterystyczną gorycz. Chmiel przejdzie z krajów słowiańskich do Niemiec (zapiski z XII w.) i reszty Europy, a najpóźniej, bo dopiero w XV w. trafi na Wyspy Brytyjskie.

  • Do VIII w. - Zachodni Słowianie wypierają Germanów za Łabę; powstaje Połabie (tereny na wschód od linii Łaby).