Niderlandy, Holandia i Belgia

843 r. - Rozpad Frankonii. Brabant (Brabancja) położony na południowy zachód od ujścia Renu przypada Lotaryngii. Znajdująca się bardziej na zachód Flandria należy do Królestwa Zachodniofrankońskiego (późniejsza Francji). Jej największym ośrodkiem jest miasto Antwerpia, wcześniej znane pod rzymską nazwą Ando Verpia, germańską Andhunerbo (VI w) i łacińskaAndoverpis (ok. 700 r.).

Łącznie nizinne Flandria, Brabant, Holandia (ujście Renu i dalej na północ) i Fryzja (niskie wybrzeża oraz wyspy w rejonie ujścia rzeki Ems) są określane wspólną nazwą Niderlandów, co oznacza nizinne kraje.

855 r. - Po śmierci Lotara I zachodnie Niderlandy z Lotaryngią są rządzone przez jego syna Lotara II (do 869 r.). Po bezpotomnej śmierci Lotara II jego kraje popadają w zależność od Niemiec.
864 - 879 r. - Panuje Baldwin I Żelazne Ramię, pierwszy hrabia Flandrii.
925 r. - Zależny od władców niemieckich Brabant nad północną Mozą zostaje włączony do Niemiec jako część księstwa Lotaryngii. Mieszka tu ludność germańska na wschodzie i romańska na zachodzie.
959 r. - Podział niemieckiej Lotaryngii na księstwa: Lotaryngię Dolną (Niderlandy) i Lotaryngię Górną na południu.
XII - XVI w. - Walońscy górnicy poszukujący metali i kamieni szlachetnych są zapraszani do wielu krajów Europy, aby budować kopalnie. Działają między innymi w Saksonii, Harzu, Sudetach i Siedmiogrodzie.
XII - XVI w. - Niderlandy, zwłaszcza Flandria i Brabant, przeżywają rozkwit przędzalnictwa i tkactwa.

Tutejsze tkaniny są uznawane za jedne z najlepszych w Europie. Mieszkańcy Maastricht wykorzystują spory między swoimi suwerenami biskupem Liège i księciem Brabantu, aby zdobyć swobody i samorząd, czyli prawa miejskie (1204), potem wzorcowe dla całej zachodniej Europy. Intensywny rozwój Brukseli - miasta tkaczy istniejącego od X w. i centrum książąt Brabantu. W roku 1312 bogacąca się Bruksela otrzymuje samorząd i jej siła ekonomiczna rośnie odtąd jeszcze szybciej, czego wyrazem jest Wielki Rynek (Grote Markt) w centrum miasta z pięknym ratuszem, otoczony kamienicami kupców.

W 1093 r., za Roberta II (1093-1111) siedzibą hrabiów Flandrii zostaje Brügge (istniejące już w VII w. jako Brugense, Bruges i Brugia). Inne miasta są ważnymi portami jak Rotterdam w delcie Renu (prawa miejskie w 1299 r. i 1340 r.) lub ośrodkami wytwórczości tekstylnej, na przykład Ypres (Ieper, od X w.) w zachodniej Flandrii. Wokół zamku hrabiów Holandii powstaje miasto Haga (Den Haag, XIV). W roku 1127 Hrabiowie Flandrii odrzucają władzę Francji.

Rozwijają się też Haarlem (prawa miejskie w XII-XIII w.) jako siedziba hrabiów Holandii i rybacka osada Amsterdam (ok. 1200, Amstelredam - tama na rzece Amstel). Amsterdam w XIV w. otrzymuje pierwszy sztuczny kanał (najwięcej ich powstanie w XV/XVI w.) i prawa miejskie, zaczynając szybki rozwój w ramach Hanzy niemieckiej.

Rozwój rzemieślniczych cechów i gildii kupieckich. Niderlandy słyną z piwa (Rzymianie znali je jako cerevisia, w XX w. istnieje 450 rodzajów brabanckiego piwa) i legendarnego Gambrinusa, który ponoć wprowadził do browarnictwa chmiel.

XIII w. - Powstaje Hanza londyńska - związek piętnastu miast Flandrii importujących angielską wełnę i produkujących tkaniny. Bogaci flandryjscy mieszczanie coraz wyraźniej zaczynają ekonomicznie dominować nad rycerstwem.
Początek XIII w. - Powstają giełdy, gdzie handluje się towarami, papierami wartościowymi (na przykład udziałami w przedsiębiorstwach). W Brügge najbardziej znana jest giełda kupieckiej rodziny Van der Bürse zwana „bourse” od roku 1309 funkcjonująca jako giełda Brügge.
1297 r. - Król Francji Filip IV Piękny zbrojnie opanowuje zachodnie Niderlandy, czyli Flandrię.
Od XIV w. - W Antwerpii funkcjonuje stała giełda zbożowa, gdzie kupcy handlują zbożem, ustalają ceny i spekulują.
1302 r. - Bunt flandryjskich miast przeciw panowaniu francuskich Kapetyngów. W Brügge (Brugia) dochodzi do masakry Francuzów.

11 lipca francuskie rycerstwo na koniach zostaje rozbite przez mieszczańską piechotę pod Courtrai (Kortrijk). Mieszczanie zwyciężyli dzięki wykopaniu rowu, który zatrzymał jazdę i dzięki długim dzidom. Starcie jest znane jako bitwa złotych ostróg, ponieważ 500 zdobytych rycerskich ostróg zawieszono w kościele w Courtrai jako wotum. Bitwa staje się symbolem końca feudalizmu i zwycięstwa mieszczan oraz zapowiedzią rodzącego się kapitalizmu.

Mimo przegranej następnej bitwy w 1304 r. i formalnego uzależnienia od Francji, Niderlandy zachowują realną samodzielność.

1323 - 1328 r. - Chłopskie powstanie antyfeudalne w rejonie Brügge.
1337 - 1453 r. - Podczas wojny stuletniej Flandria i Brabant początkowo popierają Anglików, ale w końcu muszą uznać wpływy Francji.
Ok. 1348 - 1350 r. - Czarna Śmierć pustosząca Europę nawiedza też Niderlandy.
1350 r. - Według tradycji rybak Wilhem Beuckelszon wynajduje solenie śledzi w beczkach (w istocie stosowane co najmniej od XI w.). W każdym razie, w XIV w. Holandia staje się rybacką potęgą zdolną zachwiać siłą Hanzy, a z czasem wyrośnie na morskie mocarstwo (Holendrzy mawiają, że Amsterdam wyrósł na rybich ościach).
1350 - 1450 r. - Początek budowania wielkich kanałów i tam odgradzających morze od lądu. Zaczyna się osuszanie niektórych, płytszych części morza we wschodniej części Niderlandów. Stąd pochodzi znane powiedzenie, że Bóg stworzył świat, a człowiek Holandię. Powstają poldery - holenderskie pola uprawne położone w sztucznej depresji.
1356 r. - Zostaje spisany zbiór praw obowiązujących w Brabancie.
1381 - 1382 r. - Bunt mieszczan i chłopów przeciw hrabiemu Flandrii Ludwikowi II (1346-1384). Na jego czele stoi Filip van Artevelde z Gandawy. Jednak interwencja Francji rozbija siły powstańców, przywódca ginie i w kraju zaczynają się krwawe represje. Od 1382 r. Ludwik jest też hrabią Artois.
1384 - 1405 r. - Flandrią rządzi córka Ludwika II, Małgorzata II. Wychodzi za Filipa Śmiałego, pana zachodniej Burgundii, co oznacza zjednoczenie Flandrii i Artois z Burgundią.
XV w. - Filip Dobry (panuje 1419-1467) z Burgundii opanowuje Brabant (1430) i holenderski Utrecht (1433).
1421 r. - Po raz pierwszy wielki pożar niszczy Amsterdam. Drugi zdarzy się w roku 1452.
1425 r. - Powstaje uniwersytet w Louvain (Leuven), wkrótce najważniejsza uczelnia w Niderlanadach.
1441 r. - Lützelburg (Luksemburg) zostaje sprzedany Burgundii i przyłączony do Niderlandów. W 1477 r. przypada Habsburgom, a od 1556 r., wraz z całymi Niderlandami, hiszpańskiej linii Habsburgów.
1456 r. - Louis van Berguem z Brügge wynajduje metodę fasetkowego szlifowania diamentów, co staje się podstawą wytwarzania brylantów. Niderlandy, a zwłaszcza Holandia, będą odtąd światowym centrum obróbki tych kamieni. Sam Berguem oszlifował słynny Brylant Florencki i Sancy.
Od 1463 r. - Stany Generalne Niderlandów (przedstawiciele prowincji i grup społecznych) ustalają główne kierunki polityki. Jest to wyraz dużej samodzielności i siły ekonomicznej. Od XVI w. stałą siedzibą Stanów będzie Haga.
1477 r. - Śmierć Karola Śmiałego oddaje Burgundię w ręce jego córki Marii, która wyjdzie za arcyksięcia (potem cesarza) Austrii Maksymiliana I. Burgundia znika z mapy Europy podzielona między Habsburgów i Francję.

Filip Piękny Habsburg (rządzący w latach 1482-1506 syn Maksymiliana i Marii) otrzymuje Niderlandy.

XV/XVI w. - Ogromny rozwój gospodarczy Niderlandów oparty na handlu i tkactwie. Stare flandryjskie miasta Brügge, Ypres czy Gandawa (Gent, istnieje od IX w.) słyną z bogactwa. Rozwijają się też inne jak Antwerpia nad Skaldą. W Brabancie rozkwita Bruksela, a w Holandii Amsterdam, Lejda, Haarlem i Utrecht. Z czasem na czoło wysuwają się Amsterdam i Antwerpia, gdzie obok tkactwa kwitnie przemysł stoczniowy i obróbka szlachetnych kamieni.

Mieszczaństwo bogaci się na skalę porównywalną z Florencją. Traci znaczenie feudalne uzależnienie chłopa od właściciela ziemi, ponieważ dobry rzemieślnik zarabia więcej od szlachcica i silne miejskie samorządy popierają politykę przyciągania siły roboczej ze wsi do rzemiosła i handlu. Sama szlachta coraz częściej przekształca się w wytwórców rolnych pracujących na użytek dalekosiężnego handlu. Jest więc zainteresowana jak najwydajniejszą pracą opłacanych robotników rolnych, a nie przymusową i przez to nieefektywną pańszczyzną. Dążność do zwiększania dochodów powoduje zapotrzebowanie na ziemie uprawne. Stąd rozbudowa starych i budowa nowych tam i kanałów, aby osuszyć bagniste wybrzeża. Ubocznym efektem rozwoju wczesnego kapitalizmu jest wzrost liczby bezdomnych, ubogich i bezrobotnych. Już w 1564 r. władze miejskie Brügge wydają pierwszy w Europie przepis o karaniu bezdomnych włóczęgów i żebraków więzieniem i przymusową pracą. Podobną decyzję podejmie potem Amsterdam (1585) a w Italii Mediolan (1578).

Rozwój gospodarczy sprzyja rozwojowi kultury. W tym okresie działa jeden z największych umysłów renesansu Erazm (po grecku erasmus - ukochany) z Rotterdamu (ok. 1466-1536), pisarz i tłumacz wykształcony na uniwersytecie w Louvain, przebywający w Mechelen na dworze Małgorzaty Habsburg, siostry Filipa Pięknego Habsburga. Inny świetny niderlandzki uczony tej epoki to Vesalius (1514-1564), lekarz i autor słynnego dzieła o anatomii. Rozwijają się filozofie kwestionujące nieomylność autorytetów kościelnych.

XVI w. - W Niderlandach pojawia się kilka odmian protestantyzmu.

Jedną z nich są anabaptyści z sekty Menno Simonsa (1492-1559), czyli mennonici. Od 1543 r. sekta przebywa na wygnaniu na Pomorzu, a potem przenosi się do Ameryki Północnej, gdzie przetrwa kilkaset lat.

Najwięcej zwolenników zdobywa sobie kalwinizm, szczególnie na wschodzie. Przełoży się to na ukształtowanie etosu pracy.

1507 - 1515 r. - Po śmierci Filipa Pięknego jego siostra Małgorzata Habsburg (1480-1530) jest namiestniczką Niderlandów i prawną opiekunką swego małoletniego bratanka Karola (przyszły Karol V), syna władców Hiszpanii Filipa I i Joanny Szalonej.
1516 - 1556 r. - Panowanie cesarza Karola V, zarazem króla Hiszpanii.

Niderlandy nadal cieszą się autonomią, a w 1517 r. Karol ponownie oddaje Małgorzacie namiestnictwo nad Niderlandami. Każda prowincja ma własny samorząd i sądownictwo, ale konserwatywny władca dąży do jej maksymalnego ograniczenia. Narzuca Niderlandom bardzo wysokie podatki (40% jego wszystkich dochodów), równoważąc niewydolność feudalnej gospodarki reszty swego gigantycznego państwa (zwłaszcza Hiszpanii). Antwerpia jako jedno z trzech miast obok Sewilli i Santa Cruz de la Palma ma wyłączne prawo handlowania z Nowym Światem. Hiszpański wyzysk powoduje oczywiście niezadowolenie niderlandzkiej ludności, a nawet zbrojne powstanie w Gandawie (1539). Bunt kończy się jednak klęską, pozbawieniem dotychczasowych przywilejów, zwłaszcza autonomii, i kontrybucją nałożoną na Niderlandy.

Fanatycznie katolicki władca nie akceptuje także nowych prądów umysłowych, a w roku 1550 otwarcie zakazuje wyznawania religii innych niż katolicyzm. Inkwizycja ma karać heretyków torturami i śmiercią.

Wszystkie te posunięcia wywołują oczywiście opór w Niderlandach i chęć zrzucenia coraz bardziej uciążliwej hiszpańskiej władzy.

1531 r. - W Antwerpii powstaje słynny budynek giełdy, gdzie odbywa się handel najcenniejszymi towarami i udziałami w firmach. Budynek zostanie przebudowany w 1872 r.

Antwerpia zaś jest odtąd jednym z najważniejszych miast handlowych Europy i świata, jednym z głównych portów Europy oraz największym na świecie centrum handlu diamentami.

1548 - 1620 r. - Simon Stevin von Brügge, jeden z najlepszych matematyków Europy, inżynier i fizyk. Jego dziełem jest między innymi system śluz i zapór, które po otwarciu doprowadzają do zalania wodą dużej części holenderskiej depresji, żeby utrudnić ewentualny atak wrogiej armii.
Ok. 1550 - 1597 r. - Willem Barents (Barentsz), ceniony kartograf (kartuje niektóre obszary Morza Śródziemnego) i jeden z najodważniejszych holenderskich podróżników. W trzech wyprawach do Arktyki (1594, 1595, 1596-1597) poszukuje drogi do Azji Wschodniej wzdłuż wybrzeży Syberii. Ginie, wracając z Nowej Ziemi.
1556 - 1598 r. - Panowanie Filipa II, syna Karola V.

Władca ostro tępi protestantyzm i powiększa liczbę katolickich biskupstw w Niderlandach. Utrzymuje tu wielką hiszpańską armię mającą walczyć z Francją. Początkowo Filip przebywa stale w Niderlandach, potem (1559) przenosi się do Hiszpanii, pozostawiając Małgorzatę Habsburg jako namiestnika.

1560 r. - Arystokracja niderlandzka pod wodzą księcia Wilhelma I Orańskiego, hrabiego Egmonta i admirała Hornesa żąda zmiany polityki cesarza wobec Niderlandów: likwidacji nowych katolickich biskupstw i inkwizycji oraz zwołania Stanów Generalnych dla omówienia zaistniałej sytuacji. Rok później pod naciskiem mieszkańców hiszpańskie wojska opuszczają Niderlandy.
1563 - 1611 r. - Jan Huygen van Linschoten, jeden z najwybitniejszych i najbardziej zasłużonych holenderskich żeglarzy. Jest synem notariusza, ale zostaje kupcem w Sewilli (1576) i Lizbonie (1582), a dzięki znajomościom swojego brata otrzymuje posadę sekretarza arcybiskupa Vincente de Fonesca w portugalskiej kolonii Goa (1583). Zapoznaje się z trasą wokół Afryki (przez Maderę, Gwineę, Przylądek Dobrej Nadziei, Madagaskar i Mozambik), a w Indiach potajemnie kopiuje portugalskie portolany i relacje z podróży. Po śmierci arcybiskupa wraca przez Wyspę Św. Heleny, przeżywając po drodze atak angielskich piratów. Po burzy, która uszkodziła jego statek koło Azorów, dwa lata spędza na Terceirze. Wreszcie przez Lizbonę trafia do Holandii, przywożąc kopie tajnych portugalskich portolanów i materiały o warunkach żeglugi na Atlantyku i Oceanie Indyjskim, które potem publikuje w trzech dziełach (1595-1596). Van Linschoten dwukrotnie w roku 1594 i 1595 wyrusza z W. Barentsem, aby odnaleźć legendarne Przejście Północno-Wschodnie, lecz obie wyprawy kończą się fiaskiem. Van Linschoten zaś opisuje je w dziele wydanym w roku 1601.
1565 - 1566 r. - Szlachta, głównie kalwińska, żąda od Małgorzaty zniesienia prześladowań wobec protestantów (1565), ale władczyni ustępuje tylko chwilowo. Powstaje więc antyhiszpańska i antykatolicka organizacja kupców (1566). Wybucha bunt gezów - niderlandzkich partyzantów i piratów walczących przeciw Hiszpanom. Sfanatyzowani kalwini masowo niszczą sztukę sakralną (ok. 400 kościołów) jako obraźliwą dla Boga i sprzeczną z nakazami Biblii.
1567 - 1573 r. - W hiszpańskich Niderlandach rządzi książę F. A. Alba, znany katolicki fanatyk. Za pomocą szesnastotysięcznej armii krwawo tłumi bunt. Sąd nadzwyczajny, czyli Rada Zaburzeń (działająca w latach 1567-1574) skazuje na śmierć Egmonta i Hornesa (1568) oraz wielu innych. Kilka tysięcy ludzi, w tym Wilhelm Orański, ucieka za granicę.
1572 - 1584 r. - Antyhiszpańskie powstanie wspierane przez Anglię, która chce osłabić Hiszpanów konkurujących z nią o dominację na morzu. Na północy Anglicy i niderlandzcy partyzanci opanowują porty Brielle oraz Vlissingen. Powstańców finansuje Wilhelm I Orański przebywający w Niemczech. Wyzwalają się północne, kalwińskie prowincje holenderskie i ogłaszają Wilhelma namiestnikiem (stadhouder, 1572-1584). Hiszpanie tracą kontrolę nad północnymi Niderlandami, Alba zostaje odwołany przez króla Filipa II. Tylko południe Niderlandów (Flandria i Brabant) pozostają przy Hiszpanii mimo powstania w Brukseli (1576). Decydującą rolę odgrywa dominujący tu katolicyzm i pewne ustępstwa ze strony Hiszpanów. W 1585 r. Hiszpanie odzyskują Brukselę, stolicę południowych Niderlandów. Ich najazd niszczy słynną giełdę w Antwerpii.
1573 r. - Botanik Carolus Clusius otrzymuje cebulki tureckich tulipanów i zaczyna ich hodowlę.

Wkrótce staną się one pasją hodowców i lokatą kapitału, a nawet przedmiotem finansowych spekulacji. Od XVII w. są też jednym z najważniejszych symboli Niderlandów (Holandia będzie nazywana krajem tulipanów).

Clusius eksperymentuje również z ziemniakiem, a sadzonki tej interesującej rośliny rozsyła przyjaciołom w Niemczech, Austrii, Szwajcarii i Francji. Dzięki temu ziemniak staje się znany, a Szwajcar Kaspar Bauhin nadaje mu łacińską nazwę. Jednocześnie jednak szerzy się zabobon jakoby ziemniak był tworem Szatana (rośnie pod ziemią) i wywoływał trąd (Paracelsus), ponieważ przypomina ciało człowieka dotkniętego tą chorobą. Niektóre kraje, na przykład Burgundia i Szkocja, zakażą jedzenia ziemniaków, uznając za grzech spożywanie roślin, o których nie ma ani słowa w Biblii.

1575 r. - Założenie uniwersytetu w Lejdzie, wkrótce jednego z najlepszych nie tylko w Holandii, lecz w całej Europie. Niderlandy należą w tym czasie do największych ośrodków kultury.

Działają tu sławni Holendrzy: malarz Peter Paul Rubens (1577-1640) i uczony Jan Baptist van Helmont (1577-1644) (spalając węgiel odkrywa CO i CO₂), badacz odżywiania roślin, twórca pojęcia gaz (więziony przez inkwizycję, ponieważ gas oznacza chaos, a ten rzekomo nie może istnieć w świecie rządzonym przez wolę i mądrość Boga). Holender M. Schook pisze pierwszą na świecie monografię o torfie. W Holandii wyróżniają się malarz Frans Hals (1580-1666) oraz Hugo Grotius (1583-1645) twórca prawa międzynarodowego i koncepcji społeczeństwa jako umowy między ludźmi. Sławę zdobywa też holenderski malarz Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606-1669).

1579 r. - Siedem, głównie protestanckich, prowincji północnych (Holandia i Fryzja) ogłasza w Utrechcie powstanie

federacyjnej republiki Niderlandów (Holandia) niezależnej od Hiszpanii (granicą jest Ren). Holendrzy zajmują Nijmegen, stanowiące dotąd część niemieckiej Rzeszy (ostatecznie wcielone do Holandii w 1815 r.).

Godłem państwa zostaje luksemburski lew. Niepodległość potwierdzi oficjalny akt z 1581 r. Po śmierci księcia Wilhelma (1584) na czele państwa i armii staje jego syn Maurycy (panuje w latach 1585-1625), który ostatecznie pokonuje Hiszpanów i zmusza do zawarcia pokoju, a Holandię czyni pierwszym w dziejach państwem burżuazyjnym.

Katolickie południe Niderlandów pozostaje w rękach Habsburgów: Albrechta (1598-1621, syna cesarza Maksymiliana II) i jego żony Izabeli Klary Eugenii (1598-1633, córka Filipa II, króla Hiszpanii).

1590 r. - J. Met wspomina o dziwacznych kręgach wygniecionych w zbożu koło Assen. Jest to jeden z pierwszych opisanych przypadków kręgów zbożowych, których dziesiątki pojawiają się w różnych częściach świata w pokrywie roślinnej, śniegu lub piasku. Zwykle mają spore rozmiary (kilka-kilkanaście metrów). Podobno ich pojawieniu towarzyszy czasem UFO, dziwne światła lub trąba powietrzna. Radiesteci twierdzą, że promieniowanie ziemi w kręgach jest zmienione. Regularne obserwacje, zmierzające do wyjaśnienia tajemniczego zjawiska zaczną się jednak dopiero w XX w. Z drugiej strony w XX wieku pojawią się też ludzie (cropmakers) potajemnie tworzący skomplikowane i piękne wzory w zbożu. Najbardziej znani będą Brytyjczycy Doug Bower i Dave Chorley (działający przez kilkanaście lat od 1978 r.). Kiedy w roku 1991 r. przyznają się do dowcipu, znajdą wielu naśladowców na całym świecie.
1592 r. - Amsterdamscy kupcy wysyłają do Lizbony braci Corneliusa i Fredericka de Houtman, żeby wykradli tajne mapy szlaków morskich wokół Afryki do Indii Wschodnich. Holendrzy chcą włączyć się do zyskownego handlu przyprawami. Ostatecznie szpiedzy zastają aresztowani i wracają do Holandii z niczym.

W tym samym jednak czasie Jan Huygen van Linschoten przywozi tak poszukiwane mapy i informacje.

1594 r. - Kupcy pod wodzą Corneliusa de Houtmana zakładają Compagnie van Verre (Kompania Dalekiego Zasięgu), aby konkurować z Portugalią w handlu korzeniami.
1595 r. - Zaczyna się holenderska ekspansja kolonialna dzięki doskonałej flocie oraz danym zdobytym przez van Linschotena. Pierwsza holenderska wyprawa do Indii Wschodnich prowadzona przez Corneliusa de Houtmana z trudem dopływa do Jawy (1596) i wraca z 1/3 załogi. Jednak już w roku1598 admirał de Houtman staje na czele drugiej ekspedycji, która zapoczątkuje holenderskie imperium kolonialne w Indochinach, chociaż dowodzący wyprawą ginie na Sumatrze.
XVII w. - We Flandrii pojawia się gin (dżin), mocny alkohol zaprawiony jagodami jałowca (Juniperus). Stanie się narodową specjalnością Holendrów (i późniejszych Flamandów, czyli zachodniego odłamu Holendrów).
XVII - XIX w. - Holenderski Amsterdam jest światowym centrum szlifowania i handlu diamentami.

Odbiera Antwerpii status najbogatszego miasta Niderlandów, choć stolicą Holandii jest Haga. W Amsterdamie pracują najwięksi mistrzowie jubilerscy i pojawiają się najcenniejsze kamienie. Na przykład po II wojnie światowej zostaje tu oszlifowany słynny brylant Czarny Rembrandt (42 karaty). Czarne diamenty należą do najtwardszych i najwyżej cenionych. Drugą specjalnością Holandii jest ogrodnictwo, a sławne odmiany kwiatów często cenione są na równi ze szlachetnymi kamieniami. Wielkim ośrodkiem kwiaciarstwa jest Haarlem.

1602 r. - W Amsterdamie powstaje holenderska Kompania Wschodnioindyjska handlująca z Azją.

Od 1606 r. Kompania upowszechnia herbatę, wożąc ją również do Portugalii, Hiszpanii, Francji, Niemiec oraz nad Bałtyk.

Statki Kompanii bezskutecznie poszukują drogi do Azji poprzez Ocean Arktyczny (H. Hudson).

1609 r. - W Holandii powstaje gazeta, czyli drukowane informacje o aktualnych wydarzeniach. Zwycięska wojna z Hiszpanią umacnia pozycję Holandii i Amsterdamu jako centrum światowych finansów. W Amsterdamie powstaje holenderski bank państwowy do wspierania gospodarki - pierwszy bank centralny w historii. Kontroluje przepływ pieniądza, przeciwdziała deficytowi w handlu zagranicznym i reguluje stopy procentowe pożyczek (oprocentowanie kredytów) udzielanych firmom. Jednym z mechanizmów jest dźwignia (lewar) finansowa, polegająca na pożyczeniu dużej ilości pieniędzy, aby zwiększyć zyski z danej inwestycji. To jednak może prowadzić do przeinwestowania, czyli bańki spekulacyjnej i krachu.
1621 r. - Powstaje holenderska Kompania Zachodnioindyjska, reprezentująca interesy państwa w Ameryce. Jej siedzibą jest Amsterdam. Kompania zakłada holenderską kolonię w Ameryce Północnej (Nowy Amsterdam), będzie aktywna w Brazylii i zachodniej Afryce. Po utracie większości kolonii zostanie rozwiązana w 1674 r.
1622 - 1706 r. - Lekarz Galenus (Abrahamsz de Haan). Głosi wewnętrzną religię bezwyznaniową bez instytucji.

Jego zwolennicy tworzą ruch kolegiantów w amsterdamskiej gminie mennonitów.

1623 r. - Do Utrechtu sprowadza się z Kolonii rodzina Anny Marii von Schürmann (1607-1678), uznana za najlepiej wykształconą kobietę swoich czasów: znajomość 10 języków, matematyki, nauk przyrodniczych, muzyki i malarstwa. Na uniwersytecie w Leiden słucha wykładów z teologii w specjalnej, zamkniętej loży, odizolowana od męskich studentów.
1625 - 1647 r. - Holandią rządzi Fryderyk Henryk, brat Maurycego. Holandia podpisuje wojskowy pakt z Francją, Wielką Brytanią i Danią przeciw Cesarstwu i Hiszpanii (1625), co oznacza zaangażowanie się w wojnę Trzydziestoletnią.
1629 - 1695 r. Christiaan Huygens (Huyghens), wielki holenderski uczony, między innymi twórca prawa zachowania energii.
1632 - 1677 r. - Baruch Spinoza, wielki filozof żydowskiego pochodzenia działający w Holandii.
1633 r. - Po śmierci szwedzkiego króla Gustawa II Adolfa siły katolicko-habsburskie wkraczają do Czech i wypierają Szwedów z habsburskich Niderlandów, które zostają połączone unią z Hiszpanią.
1637 r. - Krach (załamanie) na giełdach w Holandii w lutym. Od roku 1636 kupcy zainwestowali w cebulki tulipanów więcej niż mogli spłacić (bańka spekulacyjna), a brak zainteresowania ich zakupem stał się przyczyną bankructwa. Krach wynika nie tyle ze zmian na rynku (podaż, popyt, inflacja), ile z psychologii, czyli nieuzasadnionej, irracjonalnej wiary, że tulipan ma szczególną wartość, naśladowania reakcji innych inwestorów i strachu.
1638 - 1658 r. - Holendrzy zajmują portugalski Cejlon i południowy kraniec Afryki (1648).
1640 r. - Samobójstwo Uriela Acosty (Da Costa, urodzony ok. 1585 r.), pochodzącego z Portugalii marana nawróconego na judaizm. Wzorem protestantów poddał logicznej krytyce Talmud, a potem odrzucił prawo mojżeszowe. Więziony, wyklinany z gminy i trzykrotnie publicznie karany, załamał się psychicznie.
Druga połowa XVII w. - Holenderski kupiec Wurffbain przywozi do Amsterdamu pierwszy transport kawy mocha (mokka). Od roku 1663 Holendrzy regularnie importują kawę z Arabii do Amsterdamu i tam też powstaje pierwsza holenderska kawiarnia. W ciągu XVII i XVIII wieku kawę poznają wszystkie kraje Europy, wszędzie wywołując gorące dyskusje. Wielu uczonych podkreśla lecznicze własności kawy, lecz niektórzy oskarżają ją o szkodliwe działanie na organizm człowieka. Na przykład w roku 1665 duński lekarz Simon Pauli publikuje rozprawę o szkodliwości kawy.
1652 - 1654 r. - Wojna z Anglią spowodowana Aktem Nawigacyjnym odbierającym Holendrom prawo przywożenia towarów na Wyspy Brytyjskie. Kończy się uznaniem Aktu przez Holendrów, co oznacza schyłek holenderskiej potęgi na morzu. i kolonialna ustępuje coraz silniejszej flocie brytyjskiej.
1650 r. - Wilhelm II Orański (1647-1650, syn Fryderyka Henryka) traci namiestnictwo Holandii.
1665 - 1667 r. - Druga wojna holendersko-angielska o dominację na morzach zakończona Traktatem z Bredy. Holandia traci kolonie w Ameryce Północnej (Nowy Amsterdam), ale uzyskuje prawo do handlu na Wyspach Brytyjskich i potwierdzenie swoich posiadłości w Gujanie.

Admirał Michiel de Ruyter wprowadza liniowy szyk okrętów (stosowany do XIX w.), zwiększając skuteczność dział.

1667 - 1668 r. - Wojna Hiszpanii i Francji; na mocy traktatu podpisanego w Akwizgranie sporna Flandria zostaje podzielona między przeciwników.
1701 r. - Holender Herman Boerhaave (1668-1738) uznawany za najlepszego lekarza epoki (nawet chiński mandaryn prosi go w liście o poradę) zapoczątkowuje medycynę kliniczną (od greckiego kline - łóżko) ucząc studentów w Lejdzie przy łóżku pacjenta. Organizm człowieka pojmuje jako zespół systemów fizycznych, które zachowują dynamiczną równowagę poprzez przepływ płynów i wyrównywanie ciśnień. Boerhaave jest także botanikiem i chemikiem. Między innymi próbuje zestalić rtęć lub otrzymać ją z ołowiu, a także izoluje mocznik z moczu. Antycypuje powstanie toksykologii, kiedy stwierdza, że każda trucizna poddana wyprażaniu wydziela opary o specyficznym zapachu, który pozwala ją zidentyfikować.
1672 - 1678 r. - Wojna Holandii z koalicją Francji, Anglii, Szwecji i części państw niemieckich.

Koalicja chce zniszczyć morską potęgę Holandii. Francuzi maszerują na Amsterdam. W Holandii namiestnik Jan de Witt zostaje zamordowany w przewrocie, a władzę odzyskuje dynastia orańska w osobie Wilhelma III (1672-1702, syn Wilhelma II). Namiestnik przerywa tamy i zatapia część kraju, powstrzymując Francuzów. De Ruyter pokonuje Anglików na morzu i zmusza do zawarcia pokoju (1674). Państwa niemieckie i Hiszpania wycofują się z koalicji.

Trwa wojna z Francją (de Ruyter ginie pod Augustą w 1676 r.), przeciw której występują jednak Austria, Brandenburgia i Hiszpania. W końcu pokój z Nimwegen (1678) oddaje Francji holenderskie kolonie w Senegalu i Gujanie, lecz Holandia pozostaje niepodległa. Po wojnie Wilhelm III Orański ustanawia w Holandii dziedziczną monarchię; zostanie uznany w pięciu z siedmiu prowincji holenderskich. Od 1689 r. jest też królem Anglii, a to oznacza unię personalną.

1695 r. - Wojna hiszpańskich Niderlandów z Francją, podczas której francuski marszałek książę de Villeroi burzy Brukselę pociskami zapalającymi, niszcząc 16 kościołów, 4000 domów i słynny Wielki Rynek.
1701 r. - Holendrzy popierają Habsburgów przeciw Burbonom w wojnie o sukcesję w Hiszpanii. Niderlandy zachodnie i południowe należące dotąd do hiszpańskich Habsburgów przypadają Austrii (pokój w Utrechcie z 1713 r.).

Austriaccy Habsburgowie wraz z niderlandzkimi kupcami pieczołowicie odbudowują Wielki Rynek w Brukseli (1713), który znów staje się jednym z najpiękniejszych tego typu założeń w Europie.

1702 - 1747 r. - Po śmierci Wilhelma III dochodzi do starcia monarchistów (oranżystów, czyli zwolenników dynastii orańskiej) z republikanami. Zwyciężają ci ostatni i rządzą ponad 40 lat bez powoływania namiestnika. Kraj jest jednak bardzo słaby gospodarczo i militarnie. Ilustracją rozprzężenia jest widmo katastrofalnej powodzi zagrażającej Seeland i Fryzji w latach 1731-1732. Zaniedbane tamy odgradzające morze są bliskie zawalenia, ponieważ małż świdrak okrętowy (Teredo navalis) podziurawił ich drewnianą konstrukcję. Zniszczone pale zostają na szczęście wymienione.
1702 r. - Konflikt kleru Utrechtu z papiestwem. Doprowadzi do schizmy i powstania niezależnego, narodowego Kościoła utrechckiego (1716), później zwanego starokatolickim (odrzuca zwierzchność papieża).
1709/1710 r. - Niespodziewana fala mrozów zabija tysiące ludzi i powoduje spadek plonów a następnie głód, który przekłada się na epidemie.
1722 r. - Austriacki cesarz Karol VI zakłada belgijską Kompanię Wschodnioindyjską Ostende do handlu z Azją. Nie wytrzyma jednak konkurencji Holendrów, Francuzów i Brytyjczyków. Przetrwa do 1793 r.
1747 r. - Powstanie przeciw panowaniu arystokracji obala republikę w Holandii, wynosząc na urząd namiestnika Wilhelma IV Nassau z bocznej linii rodu orańskiego, zięcia angielskiego króla. Wilhelm ogłasza urząd namiestnika dziedzicznym.
1759 - 1785 r. - Panowanie małoletniego Wilhelma V Orańskiego (syn Wilhelma IV). Początkowo Holandią rządzi w jego imieniu regent książę Ernest z Brunszwiku, potem pierwszy minister. Kraj przeżywa głęboki kryzys gospodarczy i militarny. Angażuje się w wojnę Francji i Hiszpanii przeciw Wielkiej Brytanii (1780-1783) i popiera Stany Zjednoczone (1776-1783). W rezultacie traci kolonie w Indiach. Klęski i załamanie gospodarki wywołują powstanie, które zmusza księcia Ernesta do opuszczenia kraju (1784), a Wilhelma V do abdykacji (1785). Oranżyści pozostają jednak wpływowym stronnictwem.
1787 r. - Armia pruska księcia Ernesta przywraca w Holandii panowanie Wilhelma V Orańskiego.
1789 - 1790 r. - Francuskojęzyczni Walonowie i germańscy Holendrzy organizują powstanie przeciw Austrii. W 1790 r. powstaje nowe federacyjne państwo pod nazwą Belgia (od celtyckiej krainy Belgika) ze stolicą w Brukseli. Jednak już rok później Austriacy wracają. W latach 1792-1795 tereny Belgii są miejscem walk rewolucyjnej Francji z koalicją. Ostatecznie zostają przyłączone do Francji i przechodzą reformy znoszące feudalizm oraz likwidujące majątki kościelne.
1793 - 1795 r. - Holandia uczestniczy w antyfrancuskiej koalicji.

Wojna kończy się utratą Flandrii na rzecz Francji i zapłaceniem kontrybucji. W 1795 r. Napoleon tworzy z Holandii podporządkowaną sobie Republikę Batawską (do 1806 r.) ze stolicą w Amsterdamie. Na jej fladze pojawiają się identyczne kolory jak na sztandarze Francji, lecz ułożone w poziome pasy: czerwony, biały i niebieski.

1795 - 1806 r. - Holandia traci Cejlon na rzecz Wielkiej Brytanii (1795-1796). Brytyjczycy odbierają Holandii jej posiadłości w południowej Afryce, Ameryce i Indonezji. Większość pozostałych holenderskich kolonii przechodzi w ręce brytyjskie po wojnie z Wielką Brytanią po stronie napoleońskiej Francji (1799-1802), zakończonej pokojem w Amiens. Zrujnowana Republika Batawska zostaje królestwem (1806) i oddana we władanie Ludwika, brata Napoleona.
1798 r. - We Flandrii wybucha powstanie chłopów, ponieważ ziemia odebrana arystokracji i klerowi w większości dostała się w ręce burżuazji. Powstania, wojna i nadmierne podatki załamują gospodarkę, zwłaszcza w latach 1813-1815.
XIX - XXI w. - Antwerpia i Amsterdam konkurują ze sobą jako centra szlifowania diamentów. Na przełomie XX i XXI w. przez Antwerpię będzie się przewijało ok. 80% wszystkich diamentów szlifowanych na całym świecie.
1806 - 1810 r. - Napoleon wyznacza swego brata Ludwika Bonaparte (1778-1846) na króla Holandii jako państwa zależnego od Paryża. Kiedy jednak cesarz żąda podporządkowania Holandii interesom Francji podczas blokady kontynentalnej, dochodzi do ostrego zatargu. Ostatecznie, po wkroczeniu wojsk francuskich Ludwik musi abdykować i uciekać.
1810 r. - Zrujnowana Holandia, dotąd zależna od Francji, zostaje wcielona do państwa Napoleona, co wywołuje bunty: na przykład marynarzy w Hadze i Schwiningen (1812) i chłopów przeciw przymusowej służbie wojskowej (1813).
1815 r. - Po upadku Napoleona Kongres Wiedeński tworzy nowe federacyjne państwo pod nazwą Królestwa Zjednoczonych Niderlandów obejmujące Holandię, Belgię i Luksemburg, lecz dominują w nim Holendrzy.

Holandia odzyskuje kolonie w Indonezji i Ameryce. Siedzibą parlamentu zostaje Bruksela, a Holendrzy narzucają swoją politykę gospodarczą. Gulden dzielony na 100 centów staje się oficjalną walutą państwa. Pierwszym królem jest Wilhelm I (rządzi do 1840 r.), syn Wilhelma V Orańskiego.

Belgia przeżywa głęboki kryzys gospodarczy (1815-1820) wywołany polityką Holendrów, nieurodzajem i mechanizacją przemysłu włókienniczego (od 1819 r.) powodującą bezrobocie. Dochodzi do kilku buntów na wsi i wśród robotników. Rośnie sprzeciw wykorzystywanej, katolickiej ludności Belgii (Walonów) wobec dominacji protestanckich Holendrów.

1817 r. - Powstają nowe uniwersytety: waloński w Liège i holenderski w Gandawie.
1820 r. - Założenie Królewskiej Galerii sztuki w Hadze (Holandia), wkrótce jednej z najlepszych kolekcji malarstwa na świecie, zwłaszcza mistrzów flamandzkich i holenderskich.
1821 r. - Holandia, Luksemburg i Belgia wprowadzają system metryczny.
1823 r. - Liberalna konstytucja Belgii gwarantuje obywatelom wolność wyznania i sumienia, traktowane jako sprawa prywatna a nie kwestia prawa państwowego. Wyklina ją papież Grzegorz XVI za odebranie katolikom uprzywilejowanej pozycji.
1824 r. - Powstaje Niderlandzkie Towarzystwo Handlowe i monopolizuje handel z koloniami.
1830 r. - Nasilenie kryzysu w gospodarce, drożyzna i bezrobocie doprowadzają do antyburżuazyjnego i antyholenderskiego powstania w Brukseli. 4 X Brukselczycy proklamują niezależność.

Król próbuje złamać bunt siłą, ale wojsko ulega powstańcom. W listopadzie belgijski parlament ogłasza oderwanie się od Holandii i pozostającego z nią w unii personalnej Luksemburga. Mimo to Wilhelm I cieszy się stosunkowo dużą popularnością w Belgii, a jego zwolennicy, zwani oranżystami, jeszcze długo będą chcieli przywrócenia unii z Holandią.

Wielki Rynek w Brukseli, gdzie proklamowano niezależność zostaje odnowiony jako symbol nowego państwa.

1831 r. - Wielka Brytania, Francja, Rosja, Austria i Prusy uznają Belgię na konferencji w Londynie. Holandia uzna samodzielne państwo belgijskie dopiero w 1839 r.

Nowe państwo jest monarchią konstytucyjną; królem zostaje Leopold I Sachsen-Coburg (do 186 r.). Kilka milionów mieszkańców tworzą trzy odrębne narody: na zachodzie mówiący po francusku Walonowie (od 1831 r. francuski jest językiem urzędowym), a na wschodzie Holendrzy i najmniej liczni Niemcy. Flaga składa się z pionowych pasów: czarnego, żółtego i czerwonego, a godłem jest lew Luksemburgów.

Ustanowiony w 1832 r. Order Leopolda (biały krzyż z uniesionym na tylne łapy lwem w koronie) jest najstarszym i najwyższym belgijskim odznaczeniem.

1838 - 1922 r. - E. Solvay, belgijski chemik, przemysłowiec i socjolog. W 1894 r. zakłada własny Instytut Nauk Społecznych. Już w 1900 r. proponuje stworzenie organizacji, której idee zrealizują potem Liga Narodów i ONZ.
1840 r. - Belgijscy Holendrzy (odtąd zwani Flamandami) żądają zrównania języka francuskiego i holenderskiego.
1843 r. - Belgia i Holandia oficjalnie ustalają przebieg wspólnej granicy. Najciekawsze jest miasteczko Baarle, które już w średniowieczu zostało podzielone między brabanckiego wojewodę (hertog) z Brukseli i niemieckiego księcia Nassau. Podział między nie przebiegał jednak wzdłuż linii ciągłej, lecz poszczególne działki należały do jednego lub drugiego władcy. Ten mozaikowy podział utrzyma się jeszcze w XXI w., kiedy granica będzie przecinać ulice, dzielić niektóre domy, a nawet wewnątrz domów niektóre pomieszczenia. O tym, czy dany dom znajduje się w Holandii czy w Belgii decyduje położenie głównego wejścia. Miasto Baarle-Hertog i Baarle-Nassau stanie się inspiracją dla unii gospodarczej w ramach Beneluksu i Unii Europejskiej.
1847 - 1848 r. - Ludowe rozruchy w kilku holenderskich miastach i żądania demokratyzacji państwa są znakiem Wiosny Ludów. Pod naciskiem tych wystąpień Holandia otrzymuje liberalną konstytucję ograniczającą władzę monarchy. Król Wilhelm II (1840-1849, syn Wilhelma I) abdykuje na rzecz swojego syna Wilhelma III.
1848 r. - Demonstracje w Belgii na rzecz zniesienia monarchii (Wiosna Ludów).
1850 - 1870 r. - Intensywny rozwój belgijskiego przemysłu. Rośnie znaczenie robotników, ruchu lewicowego i następuje legalizacja związków zawodowych (1867).
1853 r. - Ratusz w Brukseli otrzymuje pierwszy na świecie publiczny zegar elektryczny.
1858 - 1928 r. - Hendrik Antoon Lorentz, genialny holenderski fizyk i współtwórca tam zapewniających Holandii bezpieczeństwo.
1863 r. - Zniesienie niewolnictwa w holenderskich Indiach Zachodnich (Ameryka).
1865 r. - Belgia i Holandia wchodzą do Łacińskiej Unii Monetarnej regulującej wzajemny kurs walut.
1874 - 1884 r. - podróże Walijczyka H. M. Stanleya do centralnej Afryki, gdzie zakłada ponad 20 faktorii dla Belgii.

W roku 1876 król Leopold II (1865-1909) organizuje w Brukseli międzynarodową konferencję na rzecz cywilizowania Afryki. W istocie chodzi o podbój i kolonizację basenu Kongo.

1885 r. - Na konferencji w Berlinie państwa europejskie dzielą się Afryką. Król Leopold II zostaje uznany za władcę Wolnego Państwa Kongo, czyli belgijskiej kolonii w Afryce. Kongo stanie się źródłem surowców i taniej siły roboczej.
1890 r. - Śmierć Wilhelma III oznacza wygaśnięcie męskiej linii dynastii Orańskiej rządzącej w Holandii i Luksemburgu oraz koniec unii personalnej z Luksemburgiem. Na tron Holandii wstępuje Wilhelmina (1890-1948), córka Wilhelma III.
1891 r. - Gerard Philips (1858-1942), syn Frederika żydowskiego bankiera z Zaltbommel, zakłada w Eindhoven firmę produkującą żarówki i urządzenia elektryczne. Z czasem zakres produkcji wzrasta, na przykład w 1939 r. na rynek wchodzi elektryczna maszynka do golenia. Pod koniec XX w. firma Philips jest cenionym producentem wszelkich urządzeń elektrycznych i elektronicznych od telewizorów i magnetofonów po komputery.
1894 r. - Belgia wprowadza powszechne prawo wyborcze dla wszystkich mężczyzn bez względu na ich majątek.
1899 r. - W Hadze odbywa się międzynarodowa konferencja mająca uregulować prawo wojenne i zmniejszyć napięcie w światowej polityce.
1902 r. - Louis Mettewie organizuje najsławniejszą wystawę samochodów w Brukseli. Jest to piąty w dziejach salon motoryzacyjny (pierwszy odbył się w 1896 r.). Z czasem przekształci się w wielkie muzeum motoryzacji.
1905 r. - W Holandii powstaje urząd konserwatora przyrody mający troszczyć się o środowisko naturalne.
1908 r. - Na mocy testamentu Leopolda II Kongo, dotąd pod bezpośrednią władzą belgijskiego króla, zostaje uznane za kolonię Belgii.
1909 r. - Fakt, że Światowa Wystawa odbywa się w Brukseli świadczy o wysokiej randze Belgii na arenie międzynarodowej.
1909 - 1934 r. - Panuje król Belgii Albert.
1914 - 1918 r. - Podczas Iwojny światowej Holandia zachowuje neutralność.

Mimo neutralności Luksemburg zostaje zajęty przez Niemcy, a Belgia jest przez nie okupowana do 1918 r. Na terenie Belgii też rozgrywają się krwawe, wyniszczające starcia.

Niemcy w barbarzyński sposób traktują ludność Niderlandów, dokonując masowych egzekucji i paląc całe miasta w odwecie za prawdziwe lub wyimaginowane próby oporu. Tak palą na przykład Louvain i bezcenne zbiory tamtejszej biblioteki: ok. 230 tysięcy tomów, w tym ponad 1000 inkunabułów i 750 średniowiecznych manuskryptów. Po wojnie Niemcy muszą zapłacić za odtworzenie biblioteki i dostarczają pewną liczbę książek z własnych zasobów.

1917 - 1921 r. - Nasilenie ruchów lewicowych. Holandia przyjmuje ośmiogodzinny dzień pracy, ubezpieczenia społeczne, powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn i kobiet.

W Belgii powstaje partia komunistyczna (1921). Rośnie separatyzm dyskryminowanych Flamandów.

1921 - 1922 r. - Belgia i Luksemburg zawierają unię gospodarczą.

W Belgii język flamandzki zostaje zrównany z dominującym dotąd francuskim.

1928 r. - Początek kryzysu gospodarczego w Holandii związanego z kryzysem ogólnoświatowym.
1930 r. - Kryzys gospodarczy w Belgii powoduje wzrost nastrojów lewicowych. Z drugiej strony pojawiają się próby zaprowadzenia prawicowej dyktatury (1934).
1931 - 1935 r. - Na płaskowyżu nad Mozą koło Liège powstaje ogromny zespół fortyfikacji Eben-Emael, które mają chronić Belgię od strony Niemiec. Potężne bunkry z rozległymi podziemiami bronione przez przeciwczołgowe zapory i artylerię ukrytą w betonowych kopułach zdają się być nie do zdobycia.
1934 - 1951 r. - Król Belgii Leopold III (syn Alberta). W latach 1944-1950 na wygnaniu.
1940 - 1945 r. - Niemcy zajmują Belgię, Holandię i Luksemburg. Niderlandy zostaną wyzwolone w latach 1944-1945 (w czasie wojny zginie ponad 200 tysięcy Holendrów i 86 tysięcy Belgów).

Leopold III nie może po wojnie wrócić na tron Belgii ze względu na ugodową postawę wobec Hitlera. W tej sytuacji władzę regenta obejmuje jego brat książę Karol (do 1951 r.), a po nim król Baudouin, syn Leopolda III.

Minister finansów C. Gutt przeprowadza drastyczną reformę (1944) belgijskiej waluty i zatrzymuje galopującą inflację.

W Holandii, po abdykacji Wilhelminy, tron obejmuje jej córka Juliana (1948-1980).

Holandia traci Indonezję, kiedy kolonia zaczyna walkę z holenderską armią i ogłasza niepodległość. Rząd holenderski próbuje powstrzymać dekolonizację proklamując marionetkową Republikę Południowych Moluków w roku 1950, lecz po dwóch latach Indonezja ostatecznie likwiduje to państewko. Za to w Holandii funkcjonuje emigracyjny rząd Moluków i osiedla się spora grupa Molukańczyków, którzy jednak stają się ludnością drugiej kategorii, dyskryminowaną i niemal pozbawioną praw obywatelskich. Zaowocuje to akcjami terrorystycznymi.

1945 - 1946 r. - Trybunał Haski jako reprezentant ONZ staje się jedną z najważniejszych instytucji międzynarodowych.
1947 - 1948 r. - Powstaje unia celna (zniesienie ceł) Beneluks obejmująca Belgię, Holandię (Nederland) i Luksemburg. Umowę o utworzeniu unii monetarnej (wspólna waluta) rządy trzech państw podpisały na uchodźstwie w Londynie już w 1944 r. Była to inicjatywa belgijskiego socjaldemokraty Paula-Henri Spaaka. Beneluks jest jednym z najbogatszych rejonów Europy i pierwszym europejskim megalopolis, a Rotterdam staje się największym portem świata.
Od 1949 r. - Państwa Beneluksu są członkami NATO.
1952 r. - Państwa Beneluksu współtworzą Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, a od 1958 r. należą do EWG, które potem przekształci się w Unię Europejską.
1 II 1953 r. - Katastrofalna powódź wywołana przez szczególnie silny sztorm zalewa deltę Renu. Woda uszkadza 500 km tam, wdziera się 75 km w głąb lądu, niszczy 47 tysięcy domów, zabija ok. 75 tysięcy krów i 1835 osób. Przez 10 miesięcy trwa osuszanie zniszczonych terenów a jeszcze dłużej rekultywacja pól uprawnych zalanych przez słoną wodę. W odpowiedzi rząd Holandii wprowadza w życie plan Delta opracowany między innymi przez J. van Veena. Plan ma zapobiec podobnym nieszczęściom w przyszłości poprzez budowę potężnych wałów i systemu śluz odgradzających Holandię od morza. Jest to o tyle istotne, że ok. 40% powierzchni Holandii to tereny wydarte morzu znajdujące się w depresji. Budowa będzie trwała do roku 1997, kiedy powstają gigantyczne wrota zamykające port w Rotterdamie.
1960 r. - Belgia musi w końcu uznać niepodległość Kongo, gdzie od kilku lat trwa wojna wyzwoleńcza.
1968 r. - W Rotterdamie rusza pierwsza holenderska sieć metra, a druga powstanie w Amsterdamie (1977).

Pierwszy belgijski system miejskiej kolei podziemnej otrzyma Bruksela w roku 1976.

1977 r. - Terroryści z Moluków porywają podmiejski pociąg z ponad 60 pasażerami i zajmują pobliską szkołę w Gronningen zamykając ponad 100 osób. Chcą wymusić na władzach uwolnienie z więzień molukańskich partyzantów i zapewnić Molukańczykom prawa równe z Holendrami. Po trzech tygodniach negocjacji komandosi zabijają 6 spośród 12 terrorystów (11 VI). Ginie też dwóch zakładników. Ostatecznie jednak władze zmieniają dotychczasową politykę i emigranci z Moluków otrzymują prawa równe z Holendrami.
Lata 1980, 1988, 1992 - Belgia ogłasza się federacją dwóch równorzędnych państw: Walonii i Flamandii, przy czym Bruksela jest strefą dwujęzyczną, a w Walonii znajduje się jeszcze obszar niemieckojęzyczny. Walonia jest dużo biedniejsza (ma w tym swój udział złe zarządzanie przez socjalistów), a Flamandia należy do najbogatszych rejonów Europy, co w połączeniu z różnicami kulturowymi wywołuje wzajemną niechęć i dążenie do likwidacji federacji.
1989/1990 r. - Zjawisko znane jako Fala Czarnych Trójkątów. Od września 1989 r. do marca 1990 r. mieszkańcy Belgii, policja i wojsko dokonują ponad 2000 obserwacji UFO unoszących się w powietrzu w postaci wielkich, długich nawet na kilkadziesiąt metrów, trójkątów. Kulminacyjnym i zarazem ostatnim dniem Fali Czarnych Trójkątów jest 30 marca, kiedy w ciągu jednej doby władze otrzymują zawiadomienia o dalszych 3000 obserwacji. Nieznane obiekty są fotografowane przez ludzi i wykrywają je radary między innymi w belgijskim Semmerzake, w holenderskim Maastricht oraz w Düsseldorfie w Niemczech. Tuż po północy dwa myśliwce próbują zbliżyć się do tajemniczych obiektów, ale trójkąty bez trudu uciekają gwałtownie zmieniając kierunek i prędkość w ciągu sekundy od 278 do 1797 km/h, czego nie potrafi żaden znany samolot.
1992 r. - Wręcz symboliczny jest fakt, że podpisanie traktatu o utworzeniu Unii Europejskiej odbywa się w holenderskim Maastricht wciśniętym między Belgię i Niemcy - mieście założonym jeszcze przez Rzymian, które jako pierwsze w średniowiecznej Europie otrzymało prawa miejskie, co stanowiło zapowiedź przyszłego europejskiego liberalizmu i demokracji.
XX/XXI w. - Kobiety w Holandii cieszą się najdłuższą średnią życia na świecie, przekraczając 76 lat (holenderscy mężczyźni zajmują trzecią pozycję ze średnią ponad 71 lat).

Rośnie liczba bezwyznaniowców; w 2006 r. ponad 40% Holendrów i mieszkańców Belgii deklaruje areligijność.

2001 r. - Po dyskusji trwającej od ponad 20 lat i analizach prawnych Holandia jako pierwsze państwo na świecie legalizuje małżeństwa homoseksualistów i przyznaje im prawo do adopcji dzieci.

Holandia dopuszcza też ściśle kontrolowaną eutanazję, wywołując światową dyskusję nad prawem do śmierci. Mimo kontrowersji eutanazja zostanie wkrótce zalegalizowana także w sąsiedniej Belgii (2002).

Dyskusyjna jest też częściowa legalizacja marihuany przez Holandię, co faktycznie doprowadza do zmniejszenia przestępczości związanej z narkotykami i ograniczenia zużycia narkotyków twardych (mocniejszych od marihuany). Z drugiej jednak strony konserwatywni krytycy wskazują, że postępuje atomizacja społeczeństwa holenderskiego i wiążą to z dopuszczeniem narkotyków na oficjalny rynek.

2002 r. - Kraje Beneluksu przyjmują walutę euro.
15/16 II 2003 r. - Zostaje obrabowane Diamond Center w Antwerpii. Mimo systemów alarmowych i kamer, włamywacze przebijają się przez dach i zabierają diamenty ze 123 sejfów wraz z ich dokumentacją. Rabunek jest dziełem pięcioosobowej grupy z elitarnej organizacji przestępczej znanej jako szkoła turyńska. Początkowo policja schwyta tylko jednego ze sprawców, a reszta ucieka do Włoch. Jednak rok później większość zostaje aresztowana, ponieważ przestępcy niedbale zacierali ślady, porzucili część dokumentów w lesie, a ich przywódca pozostawił nadgryzioną kanapkę, co pozwoliło zidentyfikować jego DNA.
25 II 2005 r. - Śmiały rabunek diamentów na lotnisku Schiphol (Holandia). Kilka osób przebranych za pracowników lotniska odbiera ładunek diamentów wartości ok. 72 milionów euro i odjeżdża opancerzonym samochodem. Dopiero po pewnym czasie policja orientuje się, że dokonano zuchwałej kradzieży. Część łupu odnajduje się w porzuconym samochodzie. Dopiero po dwunastu latach w Amsterdamie i Walencji policja zatrzyma pięciu mężczyzn i dwie kobiety podejrzewanych o dokonanie rabunku.
2020 r. - Epidemia Covid-19.

← Szwajcaria Anglia i Wielka Brytania →