Federacja Ameryki Środkowej
- Od 1810 r. - W krajach Ameryki Środkowej narasta antyhiszpańskie wrzenie.
W listopadzie i grudniu 1811 r. José M. Delgado, Manuel J. Arcé i bracia Aguilar przewodzą powstaniu w San Salvador. W styczniu 1814 r. wybucha inne powstanie w San Salvador, lecz jeden z jego przywódców Santiago J. Celís zostaje zamordowany. Sytuację dodatkowo zaognia zniesienie hiszpańskiej konstytucji w 1812 r. i przywrócenie absolutyzmu przez Ferdynanda VII.
Od 1814 r. - Stojący na czele kapitanii Gwatemali José de Bustamante y Guerra próbuje zwalczać ruchy liberalne i niepodległościowe za pomocą terroru. Zostaje w końcu odwołany w 1817 r., ponieważ jego działania dodatkowo zaogniają konflikt, zamiast go łagodzić.
1820 r. - Szef kapitanatu Gwatemali Carlos Urrutia popiera antymonarchistyczne powstanie w Hiszpanii, akceptuje liberalną konstytucję i ogłasza wybory do władz lokalnych.
Dopuszcza też działalność wolnej prasy. Powstaje między innymi liberalna gazeta El Editor Constitucional pod redakcją Pedro Moliny z Gwatemali oraz konserwatywna El Amigo de Patria redagowana przez José Cecilio del Valle z Hondurasu.
15 IX 1821 r. - W Guatemali na spotkaniu zwołanym przez kapitana generalnego Gabino Gaínzę i rząd tymczasowy przedstawiciele poszczególnych części kapitanii Gwatemali ogłaszają niepodległość od Hiszpanii.
1821 r. - Augustine I zaprasza kraje dawnej kapitanii Gwatemali, aby przyłączyły się do Cesarstwa Meksyku. Przytłaczająca większość opowiada się za przyłączeniem, a jedynie San Salvador i pobliskie San Vicente odrzucają propozycję. Rząd w Guatemali ogłasza zatem zjednoczenie z Meksykiem.
Natomiast meksykański gen. Vicente Filisola w ciągu rocznych walk zbrojnie pacyfikuje zbuntowane prowincje; w lutym 1823 roku wkracza do San Salvador. Kiedy jednak zamierza wrócić do kraju po wykonaniu zadania, dowiaduje się o zdetronizowaniu Augustine I. Zwraca się wtedy do rządu w Guatemali, aby zdecydował, czy chce przyłączenia Ameryki Środkowej do Republiki Meksyku.
1822 - 1882 r. - Jose Milla, pisarz i twórca gwatemalskiej powieści.
1 VII 1823 r. - Po upadku Cesarstwa Meksyku władze w Guatemali odrzucają jedność z Meksykiem i tak powstaje Republica Federal de Centroamérica, czyli Federacja Ameryki Środkowej.
W jej skład wchodzi pięć prowincji cieszących się daleko posuniętą autonomią i z własnymi prezydentami, lecz tworzących federacyjną republikę na wzór Stanów Zjednoczonych. Dla uniknięcia konfliktów granicznych kraje Ameryki Środkowej stosują zasadę uti possidetis (po łacinie - jak posiadacie), według której granice mają przebiegać tak, jak w chwili podpisywania umowy pokojowej lub umowy o podziale terytorium.
Licząca 1,5 miliona ludność jest podzielona na wiele grup etnicznych i nie ma poczucia wspólnoty. Za to bardzo ostro ujawniają się sprzeczności między biedną ludnością indiańską i metyską oraz wielkimi posiadaczami i klerem. Indianie, których konstytucja z roku 1812 uwolniła od specjalnego podatku, buntują się przeciwko próbom jego ponownego wprowadzenia. Liberalne poglądy projektodawców i twórców federacji ścierają się z konserwatyzmem i klerykalizmem latyfundystów. Kościół katolicki pozbawiany dotychczasowych przywilejów szeroko agituje przeciwko Federacji Ameryki Środkowej i znajduje posłuch wśród niewykształconych mas. Dużą rolę odgrywają też regionalizmy, ponieważ poszczególne kraje mają odmienne interesy i często postrzegają sąsiadów jako konkurentów, czego przykładem jest wrogość między elitami Gwatemali i Salwadoru.
Walutą nowego państwa jest złote escudo i srebrny real. Pierwszą stolicą państwa jest Guatemala, dawna siedziba kapitanii, a pierwszym prezydentem federacji zostaje wybrany José Cecilio del Valle z Salwadoru (1823-1825).
1824 r. - Uchwalenie liberalnej konstytucji Federacji Ameryki Środkowej spotyka się z krytyką ze strony konserwatystów.
1825 - 1829 r. - Drugi prezydent federacji liberał Manuel José Arcé musi łagodzić spory z konserwatystami licznie reprezentowanymi w parlamencie. Jednak o jego klęsce decyduje konflikt ze skrajnie liberalnym rządem Gwatemali postulującym zdecydowane posunięcia wymierzone w konserwatystów, co doprowadza do wojny domowej.
1826 - 1829 r. - Wojna domowa przetacza się przez całą federację z wyjątkiem Kostaryki.
Począwszy od roku 1827 dodatkowym elementem staje się osobisty konflikt między prezydentem Salwadoru Juanem Manuelem Rodríguezem i prezydentem Federacji Ameryki Środkowej Manuelem José Arcé.
Wreszcie wojska dowodzone przez Francisco Morazána z Hondurasu rozbijają siły rządowe i zmuszają prezydenta Arcé do ucieczki.
1829 - 1830 r. - Obowiązki prezydenta federacji pełni chwilowo José Francisco Barrundia.
1830 - 1840 r. - Wybrany głosami liberałów Francisco Morazán jest prezydentem Federacji Ameryki Środkowej i zarazem caudillo, czyli wodzem cieszącym się szerokim poparciem ludności.
Z tym wyborem nie zgadza się jednak nowy prezydent Salwadoru konserwatysta José Maria Cornejo i ogłasza secesję. Armia federalna wkracza więc do Salwadoru i osadza nowego prezydenta tej prowincji Mariano Prado. Ten jednak szybko ustępuje z urzędu, a następny prezydent Salwadoru Joaquin de San Martin znów odrywa się od federacji.
1834 r. - Armia federalna jeszcze raz pacyfikuje Salwador, a Morazán przenosi stolicę federacji do San Salvador, żeby uzyskać kontrolę nad separatystami.
1837 r. - Pochodzący z dołów społecznych Metys Rafael Carrera walczy przeciwko liberalnemu rządowi Federacji Ameryki Środkowej, ponieważ szuka zemsty za to, że żołnierze zabili członka jego rodziny. Pociąga za sobą skore do rozbojów masy niewykształconych, prymitywnych chłopów. W dodatku wybucha epidemia cholery, która powiększa frustrację chłopskich mas przekonanych, że za wszystko odpowiada rząd.
W rezultacie wybucha trwająca do roku 1840 wojna domowa prowadzona przeciwko liberalnemu rządowi przez Carrerę, za którym stanęły niewykształcone, biedne masy społeczne, konserwatyści i katolicki kler.
Carrera zaspokaja zapotrzebowanie na caudillo, który silną ręką ma zaprowadzić porządek. Ten sposób myślenia o polityce zwany caudillismo (wodzostwo) stanie się wkrótce swoistą klątwą ciążącą nad historią Ameryki Środkowej.
1838 r. - Zaczyna się rozkład Federacji Ameryki Środkowej, kiedy opuszcza ją Honduras i ogłasza niepodległość.
1840 r. - Carrera zmusza Morazána do opuszczenia kraju, co oznacza kres Federacji Ameryki Środkowej, ponieważ natychmiast z niej wychodzą Gwatemala, Kostaryka i Nikaragua.
1841 r. - Formalny koniec Federacji Ameryki Środkowej, kiedy w lutym Salwador ogłasza niepodległość.
Idea utworzenia federacyjnego państwa w tym rejonie Nowego Świata wróci jeszcze kilkakrotnie. Na przykład w latach 1895-1896 Honduras, Gwatemala i Salwador tworzą Unię Środkowo-Amerykańską, która jednak rozpada się już w roku 1907, przede wszystkim pod naciskiem USA.
Kolejna Federacja Ameryki Środkowej złożona z Hondurasu, Gwatemali i Salwadoru trwa zaledwie rok (1921-1922).
Natomiast w roku 1951 pod egidą USA powstaje organizacja ekonomiczno-polityczna ODECA, która obejmuje Salwador, Gwatemalę, Honduras, Kostarykę i Nikaraguę.