Państwo Tukulerów (El-Hadż Omara)
Od XII w. - Murzyni Serer mieszkający nad środkowym Senegalem przyjmują język Fulbe. Oznacza to powstanie nowego ludu Tukulerów.
Od XV w. - Fulbe islamizują Tukulerów z Futa Dżalon, którzy jednak zachowują świadomość swojej odrębności.
Ok. 1820 - 1838 r. - Omar Saidu Tall, znany jako El-Hadż Omar, z warstwy torobe (szlachta), sławny mędrzec z muzułmańskiego bractwa tidżanija, wyrusza na pielgrzymkę (Massina, Hausa, Sokoto, Kair, Mekka).
Po powrocie tworzy wspólnotę w Diegunko, a potem w twierdzy (tata) Dingaraje na terenie ludu Dialonke. Jest zatem wasalem wodza Dialonke noszącego imię Dyimba Sako.
- Od ok. 1850 r. - El-Hadż Omar zrzuca władzę swego suwerena, a następnie rozbija Dialonke, aby zacząć okrutne podboje i rzezie pod hasłem dżihadu. Walczących przeciw niemu każe mordować jako wrogów islamu.
Podbija Khassa, Kaarta, Diawara i Segu (zwycięstwo pod Thio 20 II 1861 r.) oraz Fulbe w Massina (1862), gdzie schronił się Ali Diara, ostatni władca Segu. El-Hadż Omar zabija też władcę Hamadu.
Nie zdoła jednak opanować Futa Toro na zachodzie, ponieważ ponosi klęskę w starciu z lepiej uzbrojonymi Francuzami pod Mediną w roku 1857. Mimo to utrzymuje niezależność i podpisuje pokój z Francuzami.
1864 r. - Bunt Fulbe w Massina. Wódz El-Hadż Omar zostaje oblężony w Hamdallahi przez przeważające siły buntowników i ucieka w góry Bandiagary. Ostatecznie wysadza się w powietrze, kiedy oddziały Fulbe oblegają go w pewnej grocie, a on nie zamierza się poddać.
Po 1864 r. - Państwo Tukulerów jest rządzone przez Ahmadu, syna Omara i nowego przywódcę tidżanija. Tukulerski wódz Tidżani rozbija Fulbe i odbiera przedmioty-relikwie należące kiedyś do Omara: laskę, różaniec i Koran, a Tuaregów odpycha do Timbuktu.
Inny tukulerski wódz Ba Lobbo zajmuje krainę Massina. Tukulerowie są najsilniejszym organizmem politycznym w tym rejonie i główną przeszkodą na drodze ekspandujących Francuzów.
- Lata 1870. - Rośnie napór Francji pragnącej zdominować zachodnią Afrykę i zlikwidować wszystkie miejscowe organizmy polityczne, które mogłyby przeszkodzić w budowie kolonialnego imperium. Pozycja Tukulerów jest coraz słabsza. Francuskie oddziały łamią umowę pokojową z Tukulerami i zajmują Bandigarę.
Z tym atakiem wiąże się dość symboliczne wydarzenie: Francuzi przechwytują szablę El-Hadż Omara, jego księgozbiór i inne przedmioty osobiste dla Tukulerów mające wartość relikwii. Wywożą je do Francji jako znak swojego zwycięstwa. Szabla wróci do Afryki dopiero w 2019 r. wypożyczona dla właśnie otwartego Muzeum Czarnej Cywilizacji w Dakarze. Rok później zaś prezydent Senegalu Macky Sall uroczyście odbierze szablę z rąk premiera Francji É. Philippe’a.
- Od 1881 r. - Mimo zażartego oporu lepiej uzbrojeni Francuzi stopniowo podbijają państwo Ahmadu.