Urugwaj
1810 r. - Po Rewolucji Majowej w Buenos Aires i obaleniu wicekróla Cisnerosa reprezentantem królewskiej władzy w tej części Ameryki Południowej pozostaje gubernator Montevideo hiszpański generał Francisco Javier de Elio (1767-1822). Ogłasza się nawet wicekrólem La Platy, co w styczniu 1811 r. potwierdzi junta rządząca w Kadyksie, ale nowy wicekról nie ma realnej władzy poza Banda Oriental. Zwłaszcza że wybucha antyhiszpańskie powstanie urugwajskich gauchos, na czele którego staje José Gervasio Artigas (1764-1850).
18 V 1811 r. - Oddziały Artigasa rozbijają armię Francisca de Elio pod Las Piedras. Wicekról rządzi już tylko w Montevideo i w Colónia do Sacramento. W listopadzie Francisco Javier de Elio wraca do Hiszpanii, a w styczniu następnego roku oficjalnie rezygnuje z tytułu wicekróla.
1810 - 1814 r. - Wojna z Hiszpanią o niepodległość rozpoczęta przez José Gervasio Artigasa.
Mimo zbrojnej interwencji Portugalczyków (1811) pragnących zdobyć sporny obszar a nawet atakujących Buenos Aires (1813), Artigas utrzymuje kontrolę nad krajem. Przez kilka lat oblega hiszpańskie Montevideo (1811-1814) i w końcu zmusza je do kapitulacji. Zostaje wtedy ogłoszona niepodległość Banda Oriental jako samodzielnej republiki Urugwaju (1814). Nazwa Urugwaj ma lokalne korzenie, ponieważ w języku guarani słowo araguaney oznacza rodzaj miejscowego drzewa.
Stolicą zostaje Montevideo. Urugwajskie państwo obejmuje tereny w zakolu rzeki Urugwaj nad La Platą. Mieszkańcy nowego kraju określani czasem jako Orientales (mieszkańcy wschodniej La Platy) to w większości hiszpańskojęzyczni Kreole, utrzymujący się przede wszystkim z hodowli bydła i owiec. Natomiast na północy w pobliżu granicy z Brazylią ludność posługuje się lokalnym dialektem powstałym ze zmieszania hiszpańskiego i portugalskiego.
- 1816 - 1817 r. - Portugalczycy z Brazylii zbrojnie zajmują Urugwaj.
Niedługo potem (1821) oficjalnie przyłączają Urugwaj do swoich posiadłości w Brazylii jako Królestwo Cisplatańskie, a od 1822 r. jako prowincję Brazylii. Jednak nie godzi się na to generał Artigas i 25 sierpnia 1825 r. zaczyna walkę przy poparciu większej części ludności oraz La Platy (Argentyny) niechętnie widzącej wzrost potęgi Brazylii, a jednocześnie pragnącej opanować dawną prowincję Banda Oriental. Niepodległość Urugwaju jest też popierana przez Brytyjczyków dążących do osłabienia portugalskiej Brazylii.
- 1828 r. - Na mocy traktatu pokojowego z Montevideo Urugwaj odzyskuje niepodległość dzięki poparciu Wielkiej Brytanii od dawna rozwijającej w Urugwaju własne interesy.
Powstaje pierwsza urugwajska flaga nawiązująca formą do flagi USA, a Majowe Słońce nawiązujące do Rewolucji Majowej jest elementem wspólnym z Argentyną. Nowsza wersja flagi powstanie w roku 1830; 9 poziomych pasów oznacza 9 początkowych departamentów.
- 1830 r. - Powstaje liberalna konstytucja Urugwaju zaakceptowana przez Wielką Brytanię i Brazylię.
Państwo jest uzależnione od kapitału brytyjskiego. Formalnie liberalny ustrój państwa stopniowo zmierza w kierunku dyktatury, co jest spowodowane ostrą walką między ugrupowaniami politycznymi.
Pierwszym prezydentem zostaje wybrany Fructuoso J. Rivera, twórca burżuazyjno-liberalnej Partii Czerwonej, zwanej Colorado, reprezentującej środowiska miejskie. Jego partia konkuruje z klerykalno-konserwatywną Partią Narodową Blanco pod wodzą Manuela Oribe, reprezentującą wielkich posiadaczy ziemskich, głównie hodowców bydła i ludność wiejską.
1838 r. - Oddziały F. Rivery popieranego przez Francję obalają prezydenta I. Oribe, który ucieka do Argentyny.
1839 - 1852 r. - Guerra grande, czyli wielka wojna (domowa) między partią Colorado (F. Rivera) popierającą argentyńskich unionistów (jest ich sporo w Montevideo) oraz partią Blanco (I. Oribe) wspieraną przez argentyńskiego prezydenta Juana Manuela de Rosasa.
W roku 1840 unioniści z Montevideo bezskutecznie próbują podbić północną Argentynę.
- 1843 r. - Argentyńska armia wkracza do Urugwaju pod pretekstem przywrócenia władzy prezydenta Oribe i w lutym zaczyna dziewięcioletnie oblężenie Montevideo. W mieście powstają ochotnicze oddziały francuski i włoski pod wodzą G. Garibaldiego, który był tu nauczycielem matematyki. Garibaldi okazuje się świetnym wodzem (na przykład w zwycięskiej bitwie pod San Antonio).
W roku 1845 argentyńska flota blokuje handel z Urugwajem, co powoduje kontrakcję Brytyjczyków, Francuzów oraz Brazylii i wypchnięcie Argentyńczyków spod Montevideo w roku 1849. Pod miastem pozostają tylko oddziały Oribe, które ostatecznie rozbija zbuntowany argentyński generał Urquiza (1851). Klęska wojsk de Rosasa pokonanego przez Urquizę w bitwie pod Caseros (3 II 1852) kończy wielką wojnę.
Urugwaj zachowuje niepodległość, ale traci na północy niemal połowę terytorium zajętego przez Brazylię w 1851 r.
1849 r. - Powstaje uniwersytet w Montevideo.
1853 r. - Na lewym brzegu rzeki Urugwaj niedaleko ujścia Rio Negro powstaje nowy port rzeczny Fray Bentos, który może przyjmować większe statki niż istniejący już argentyński port w Gualeguaychu. Miasto staje się ośrodkiem przemysłu mięsnego opartego na masowej hodowli bydła wypasanego na okolicznych pastwiskach.
Od 1860 r. - Szybki rozwój hodowli owiec i wzrost eksportu wełny. Jest to zarazem początek prosperity Montevideo, które dzięki wełnie przekształca się w duże miasto.
1862 r. - Na wyspie Estados (Staten Landt) argentyński myśliwy Luis Piedrabuena zakłada punkt wytapiania tłuszczu z fok.
1853 r. - Niemiecki inżynier Georg Christian Giebert zakłada we Fray Bentos fabrykę ekstraktu mięsnego według receptury Justusa von Liebiga. Już po kilku latach firma staje się największym w mieście producentem nie tylko ekstraktu mięsnego, ale też solonej wołowiny, wołowych języków w puszkach, tłuszczu, konserw mięsnych oraz mączki kostnej. W 1924 r. brytyjska firma Vestey (produkująca żywność od 1897 r.) kupi zakłady we Fray Bentos i nazwie je Frigorifico Anglo Del Uruguay S.A.
1864 r. - Wspierany przez Brazylię Venancio Flores z partii Colorado staje na czele buntu przeciw rządowi prezydenta Atanasio Aquirre z partii Blanco. Prezydent Paragwaju i sojusznik Atanasio Aquirre ogłasza, że wejście Brazylijczyków do Urugwaju uzna za atak na Paragwaj. Kiedy więc brazylijska armia obala Aquirre (12 X) i ogłasza Floresa prezydentem, a w rzeczywistości marionetką w ręku Brazylii, Paragwaj zaczyna wojnę.
1865 - 1870 r. - Urugwaj z Brazylią i Argentyną (Trójprzymierze podpisane 1 V 1865 r.) walczy przeciwko Paragwajowi.
1872 r. - Seria murzyńskich protestów przeciw dominacji białych.
Chociaż czarni nie są prześladowani, jak na przykład w USA, stanowią jednak niższą klasę społeczną. Z drugiej strony mimo oporu części białego społeczeństwa, wtapiają się w urugwajskie społeczeństwo, stopniowo przyjmując europejskie wzorce kulturowe. Podobny los spotyka koczownicze plemiona Indian, które całkowicie zanikną w XX w. Jest to wynik planowej polityki zmierzającej do europeizacji Urugwaju.
Koniec XIX w. - Kompromis między partiami umożliwia rozwój gospodarki (elektryfikacja, koleje) i szkolnictwa. Wzrasta imigracja z Europy, szczególnie dużo przyjeżdża Włochów.
Lata 1903 - 1907, 1911 - 1915 - J. B. Batlle Ordonez jest prezydentem Urugwaju.
Wiąże kraj z USA chcąc zmniejszyć wpływy Brytyjczyków. Dąży do takiego zreformowania państwa, aby uwolnić gospodarkę od dominacji wielkich rodów. Podejmuje wysiłki zmierzające do uprzemysłowienia kraju. Za jego rządów rodzi się urugwajski ruch robotniczy, dotąd dławiony przez dyktatorskie rządy zależne od Brytyjczyków i wielkich posiadaczy.
1911 r. - Wprowadzenie ośmiogodzinnego dnia pracy w Montevideo.
1919 r. - Nowa konstytucja zapewnia powszechne prawo wyborcze, ośmiogodzinny dzień pracy, rozdział Kościoła i państwa oraz ochronę socjalną robotnika, a zwłaszcza ubezpieczenia społeczne gwarantujące rentę lub emeryturę. Zostaje też ograniczona władza prezydenta. Z drugiej strony rząd przeprowadza nacjonalizację banków i wielkich przedsiębiorstw.
1920 r. - Założenie partii komunistycznej. W 1926 r. Urugwaj jako pierwszy kraj latynoski nawiązuje stosunki z ZSRS.
1929 r. - Powstaje Latyno-Amerykańska Federacja Związków Zawodowych walczących z wyzyskiem robotników.
1929 - 1933 r. - Światowy kryzys gospodarczy dotyka ekonomię Urugwaju, powodując niezadowolenie robotników i antyrządowe zamieszki, co wykorzystuje lewica, żeby umocnić swą pozycję polityczną.
1933 r. - VII Konferencja Panamerykańska odbywa się w Montevideo.
1933 - 1942 r. - Prezydent Gabriel Terra dokonuje przewrotu wojskowego i wprowadza dyktaturę na wzór faszystów, aby osłabić lewicę. Po jego odejściu władzę znów zdobywają liberałowie z Colorado i będą dominować przez wiele lat.
Od 1940 r. - Ogromne stada bydła wypasane na urugwajskich stepach są podstawą gigantycznej produkcji konserw mięsnych w zakładach Frigorifico Anglo Del Uruguay S.A. we Fray Bentos. Konserwy są wysyłane głównie do Europy dla brytyjskich żołnierzy walczących na frontach II wojny światowej. Duża część mieszkańców Fray Bentos pracuje w zakładach mięsnych, lub w przedsiębiorstwach związanych z przetwórstwem wołowiny i eksportem konserw. Rozwój miasta jest uzależniony od zakładów mięsnych.
Zapotrzebowanie na konserwy zmniejsza się jednak po zakończeniu wojny, a w następnych latach spożycie wołowiny w Europie spada jeszcze bardziej. W tej sytuacji eksport konserw do Europy przestaje się opłacać. Wreszcie Firma Vestey rezygnuje z dalszej produkcji i w 1979 r. zakłady zostają zamknięte.
1945 r. - Urugwaj, który początkowo był neutralny, a od roku 1942 nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych z państwami Osi, oficjalnie wypowiada wojnę Niemcom i Japonii. Wkrótce zostanie też członkiem ONZ.
1952 r. - Konstytucyjne zniesienie urzędu prezydenta zastąpionego przez Narodową Radę Rządzącą.
1952 r. - Sojusz wojskowy z USA. Rosną wpływy gospodarki amerykańskiej.
1958 - 1966 r. - Rządy sprawują konserwatyści z partii Blanco. Narasta kryzys ekonomiczny i anarchia w kraju. Załamuje się system ochrony socjalnej.
1962 r. - Powstaje antyrządowy, partyzancki ruch Tupamaro (nazwa nawiązuje do indiańskiego władcy Tupac Amaru) reprezentujący biedotę. Tupamaros pomagają biednym, dystrybuują żywność i pieniądze i walczą o ich prawa, a od 1968 r. prowadzą antyrządowe akcje terrorystyczne z użyciem broni. Mordują przedstawicieli władz, wysadzają w powietrze składy broni, niszczą siedziby instytucji rządowych i napadają na banki.
1965 r. - Mosad dokonuje egzekucji H. Cukursa, łotewskiego nazisty, który odpowiada za śmierć 30 tysięcy Żydów, a po wojnie dzięki przychylności brazylijskiego rządu mieszka w Brazylii. Brawurowa akcja izraelskich służb specjalnych ma zastraszyć innych nazistów mieszkających w Ameryce Południowej. Z drugiej zaś strony wywołuje falę antysemickich rozruchów w Brazylii i Urugwaju.
1967 - 1972 r. - Po przywróceniu urzędu prezydenta (referendum w 1966 r.) zostaje nim J. P. Areco.
Lata 1970. - Montevideo wyrasta na metropolię: port, piękne miasto oraz cel turystów poszukujących plaż i rozrywki.
1971 r. - Ruch Frente Amplio (po hiszpańsku Szeroki Front) chce lewicowego rządu, zniesienia ekonomicznej zależności od Brytyjczyków i poszerzenia ochrony robotnika. Po latach dławienia ruchów robotniczych Urugwajowi grozi komunistyczny przewrót.
1971 r. - Raul Sendic i 110 innych więźniów, głównie bojowników terrorystycznego, lewicowego ruchu Tupamaro, ucieka z więzienia w Punta Carretas przez wykopany tunel o długości 91 m. Jest to największa udana ucieczka w dotychczasowej historii Ameryki Łacińskiej. Dwa lata później armia rozbija ruch Tupamaro, zabijając 300 bojowników, a Sendic i ok. 3000 innych tupamaros znów trafiają do więzienia.
Od 1972 r. - Prezydent J. M. Bordaberry wprowadza wojskową dyktaturę, aby zahamować wpływy komunistów, znosi swobody obywatelskie (1972), partie lewicowe i parlament (1976). Pod jego władzą Urugwaj przystępuje do tajnej antykomunistycznej operacji Kondor (1975).
Zdecydowanie prawicowy kurs kontynuują potem kolejni prezydenci z partii Blanco: A. Mendez (1976-1981) i G. C. Alvarez Armelino.
1979 r. - Urugwajski prezydent powołuje do istnienia wojskową komisję badającą doniesienia o dziwnych obiektach w powietrzu. Tak powstaje pierwsza w Ameryce Łacińskiej rządowa instytucja zbierająca domniemane informacje o UFO. Najstarsze zapisane w Urugwaju obserwacje UFO pochodzą z 1947 r., a komisja będzie działała jeszcze w XXI w. Według znawców tematu urugwajscy badacze współpracują ze specjalistami z USA.
1984 r. - W demokratycznych wyborach zwycięża Julio Maria Sanguinetti z partii Colorado. Przywraca parlament, uwalnia więźniów politycznych, zezwala na legalną działalność rozmaitych partii, w tym także lewicowych jak Tupamaro (legalna partia od 1989 r.).
Sanguinetti rządzi w latach 1985-1990 i po raz drugi w latach 1995-2000.
- Od 1986 r. - Odbudowa gospodarki Urugwaju po latach prawicowych dyktatur.
Kolejne rządy konserwatywno-liberalne formowane przez partię Colorado oraz koalicyjne próbują znieść nadmierne przywileje niektórych grup społecznych, aby zapewnić liberalizację życia społecznego i ekonomicznego. Swoistym ukoronowaniem tych procesów jest rok 2004, kiedy na czele koalicyjnego rządu staje Tabare Vazquez, od 170 lat pierwszy socjalista na fotelu urugwajskiego prezydenta. Kolejni prezydenci z koalicyjnego ruchu Frente Amplio rządzą do roku 2020.
Demokratyzacja Urugwaju wyraża się też w zmianie sytuacji religijnej. W formalnie katolickim kraju, gdzie Kościół katolicki był kiedyś siłą dominującą i współrządzącą, na początku XXI w. katolicy stanowią niecałe 60% mieszkańców, a 35% Urugwajczyków określa siebie jako bezwyznaniowców. Reszta to różne odłamy protestantyzmu, judaiści i buddyści. Liberalizacja urugwajskiego społeczeństwa wyraża się też w zniesieniu kar za przerywanie ciąży (depenalizacja aborcji). Innym przejawem tendencji liberalnych jest pierwsza w Ameryce Łacińskiej legalizacja marihuany w roku 2013, co przekłada się na jej potanienie i koniec potęgi narkotykowych karteli.
- 1994 r. - Do lewicowego ruchu Frente Amplio przystępuje Tupamaro, a w 2009 r. Jose Mujica wywodzący się Tupamaro zostaje prezydentem Urugwaju.
Z drugiej strony wciąż funkcjonują lokalne organizacje partyzanckie nazywające się Tupamaros.
- 2020 r. - Pandemia Covid-19 dociera do Urugwaju.