Pakistan

  • 1945/1946 r. - Zorganizowane przez Brytyjczyków wybory do władz ustawodawczych kończą się zwycięstwem Ligi Muzułmańskiej w Bengalu i Sindh oraz do utworzenia przez Ligę Muzułmańską rządu koalicyjnego w Pendżabie. Brytyjczycy muszą się zgodzić na zorganizowanie państwa indyjskich muzułmanów.

  • 14 VIII 1947 r. - Po likwidacji brytyjskiej kolonii powstaje muzułmański Pakistan (nazwa oznacza Kraj Ludzi Szlachetnych) jako dominium brytyjskie z generalnym gubernatorem reprezentującym monarchię brytyjską. Nowe państwo jest federacyjne, ponieważ dzieli się na stany. W dodatku Pakistan składa się z dwóch odrębnych części rozdzielonych przez terytorium indyjskie. Na Nizinie Indusu i w Beludżystanie na zachodzie ludność mówi w urdu, pendżabi, beludżi i pasztun. Natomiast na wschodzie na bagnistych nizinach Bengalu w delcie Gangesu i Brahmaputry mieszkańcy posługują się językiem bengali. Bengal jest dużo biedniejszy i bardzo gęsto zaludniony. Praktycznie nie ma żadnej wspólnoty interesów między Pakistanem Zachodnim i Wschodnim, a jedynym elementem łączącym oba kraje jest islam. Od początku zaznacza się polityczna i ekonomiczna przewaga Pakistanu Zachodniego. Nic zatem dziwnego, że stolicą tego dwudzielnego państwa zostaje Karaczi w Pakistanie Zachodnim, centrum Sindh i duże portowe miasto nad Morzem Arabskim, założone przez indyjskich kupców w XVIII w. Inne ważne ośrodki miejskie Pakistanu to Lahore (Lahaur, Lahor) w Pendżabie i Dhaka w Bengalu.

Pierwszym szefem państwa zostaje Muhammad Ali Jinnah (1876-1948) reprezentujący wielkich pendżabskich posiadaczy i muzułmańskie duchowieństwo. Pakistan stanie się wkrótce centrum islamskiego fundamentalizmu, czemu sprzyja zaognienie stosunków z Indią.

Kaszmir, gdzie 75% ludności stanowią muzułmanie, zostaje częścią Indii, ponieważ w chwili odejścia Brytyjczyków rządził nim radża wyznający hinduizm. Jinnah prosi brytyjskiego wicekróla Indii, aby przekonał radżę do przeprowadzenia plebiscytu wśród ludności Kaszmiru, lecz radża odmawia, ponieważ wie, że zwyciężyłaby muzułmańska większość. Tak zaczyna się wieloletni konflikt indyjsko-pakistański.

  • Po 1947 r. - Przesiedlenie kilkunastu milionów ludzi: muzułmanów do Pakistanu, a hinduistów do Indii.

  • 1948 r. - Terytoria Beludżów zostają podzielone między Iran i Pakistan.

Wschodnia część zajmowana przez księstwo Kalat podporządkowane dotąd Brytyjczykom staje się częścią Pakistanu, a zachodnia wchodzi w skład Iranu (Sistan i Beludżystan).

  • 1948 - 1960 r. - Walutą Pakistanu jest rupia pakistańska dzielona na 16 anna, 1 anna na 4 pice, a 1pice na 3 pie.

  • 1953 - 1955 r. - Pakistan zawiera układ wojskowy z USA i wchodzi do paktu SEATO (1954-1972), a potem CENTO (1955), opowiadając się po stronie USA przeciwko ZSRS.

  • 1954 r. - Wybory parlamentarne pokazują zasadniczą rozbieżność między częścią zachodnią, gdzie zwycięża proamerykańska Partia Republikańska i częścią wschodnią (Bengal), gdzie wygrywają partie lewicowe wspierane przez Sowietów.

  • 1955 r. - Władze Pakistanu likwidują księstwo Beludżów Kalat, a jego ostatni władca, panujący od 1933 r. Ahmad Yar Chan, zostaje odsunięty.

  • 1956 r. - Pakistan ogłasza się republiką, co oznacza odrzucenie związków z Wielką Brytanią.

  • 1958 r. - W Pakistanie dochodzi do bezkrwawego przewrotu wojskowego, w wyniku którego władzę przejmuje M. Ayub Khan (Chan) z zachodniej części państwa.

  • 1958 r. - W księstwie Kalat wybucha powstanie i Ahmad Yar Chan na krótko odzyskuje władzę, lecz bunt szybko zostaje stłumiony, a terytorium Kalat staje się pakistańską prowincją Beludżystan.

Konflikt zostaje więc zażegnany, lecz Beludżowie wciąż myślą o niepodległości i są gotowi wywołać nową rebelię. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że duża część Beludżów żyje w Iranie, a także w południowym Afganistanie, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Omanie.

  • 1959 r. - Przeniesienie stolicy z Karaczi do Rawalpindi, starego ośrodka Sikhów nad rzeką Leh.

Już od 1960 r. trwa budowa nowej stolicy, Islamabadu, na północ od Rawalpindi. Powstaje tak blisko Rawalpindi, że oba miasta stanowią jedną aglomerację. W pobliżu Islamabadu powstanie też pierwsza pakistańska elektrownia jądrowa.

Mimo przeniesienia stolicy Karaczi z ponad 4 milionami mieszkańców pozostaje największym miastem Pakistanu i głównym ośrodkiem gospodarczym.

  • 1965 - 1966 r. - Wybucha zbrojny konflikt Pakistanu z Indią o Kaszmir i Jammu należące do Indii.

Narasta sprzeczność interesów między zachodnią i wschodnią częścią państwa, ponieważ Pakistan Zachodni jest zainteresowany zajęciem Kaszmiru i wpływami w Afganistanie, a Pakistan Wschodni boryka się z problemami przeludnienia i klęsk żywiołowych.

  • 1969 r. - W Pakistanie Ayub Khan musi ustąpić, ponieważ stracił poparcie po klęsce w Kaszmirze i ma kłopoty zdrowotne. Nowym przywódcą zostaje generał A. M. Yahya Khan. Generał zakazuje działalności wszelkich partii. Chodzi przede wszystkim o neutralizację polityków z Bengalu. Temu samemu celowi ma służyć dyskryminacyjna polityka kulturalna, w tym ogłoszenie, że urdu ma być jedynym językiem urzędowym.

  • 1970 r. - Huragan Bhola niszczy wschodni Pakistan i Dhakę. Ginie ponad pół miliona ludzi.

  • 1970 r. - Socjalista Mudżibur Rahman wygrywa wybory w Pakistanie Wschodnim i żąda autonomii dla Bengalu, co doprowadza do wojskowej interwencji kierowanej z zachodniej części państwa.

  • 26 III 1971 r. - Wojska rządowe zaczynają operację Searchlight mającą stłumić rebelię w Bengalu.

Żołnierze palą wsie, mordują ponad 1,5 miliona Bengalczyków i masowo gwałcą kobiety. Po stronie Bengalu stają jednak wojsko indyjskie, ponieważ India chce osłabić konkurenta w Kaszmirze, oraz Sowieci pragnący osłabienia sojusznika Stanów Zjednoczonych. Pakistańska armia zostaje w końcu pokonana i zmuszona do wycofania.

Po oderwaniu się Bangladeszu Yahya Khan ustępuje, a nowym przywódcą Pakistanu zostaje Zulfikar Ali Bhutto, który ogranicza wpływy armii, choć kraj nadal jest fundamentalistycznie islamski i antydemokratyczny. Pakistan pozostaje państwem federacyjnym podzielonym na stany. Cztery główne grupy etniczne zamieszkujące Pakistan to Beludżowie na południowym zachodzie, Pasztuni na północnym zachodzie, Pendżabi na północnym wschodzie i Sindh na południowym wschodzie. Stolicą jest Islamabad na północ od Rawalpindi. Do pierwotnej zielonej flagi z białym półksiężycem i gwiazdą zostaje dodaje pionowy biały pas.

Dominuje rolnictwo, a główne produkty eksportowe to ryż, bawełna, daktyle i tkaniny. Tylko kilkanaście procent mieszkańców potrafi czytać i pisać. Pod względem politycznym i militarnym Pakistan nadal jest sojusznikiem USA i ważną siłą hamującą wpływy Sowietów na południu Azji.

  • 1974 r. - Pakistan likwiduje niezależność Hunzów, lecz mir nadal pozostaje dla nich najwyższym autorytetem.

  • 1977 r. - Wojskowy zamach stanu w Pakistanie.

Od 1978 r. po dyktatorsku rządzi prezydent generał M. Zia-ul-Haq. Obalony Bhutto zostanie powieszony (1979), jeden syn zamordowany (1985), a drugi zginie w walce z policją (1996).

Liczne mniejszości narodowe jak Sindh, Afgańczycy i Beludżowie żądają autonomii.

Mimo tych trudności gospodarka powoli się rozwija i powstaje słaby jeszcze przemysł, zwłaszcza tkactwo, chociaż ciągle dominującym sektorem gospodarki jest rolnictwo. Brakuje wykształconej kadry, a szkolnictwo nie potrafi uporać się z analfabetyzmem dotykającym ponad 80% ludności.

Rosną wpływy terrorystycznych organizacji mudżahedinów dążących do stworzenia państwa islamskiego. W rzeczywistości Pakistan już jest krajem fundamentalistycznym, szariat stanowi podstawę prawa, a za odstępstwo od religii grozi śmierć.

Potężną instytucją w Pakistanie jest Międzyresortowa Agencja Wywiadowcza ISI, która ma zajmować się zwalczaniem Indii, lecz w praktyce kontroluje ogromny sektor życia samych Pakistańczyków i służy utrzymaniu władzy przez Zia-ul-Haqa.

  • 1988 r. - Pod wpływem kryzysu gospodarczego i coraz gwałtowniejszych protestów ludności rząd Pakistanu godzi się na wybory. Wygrywa je Benazir Bhutto, córka Zulfikara. Zostaje usunięta za korupcję, lecz znów jest premierem w latach 1990-1993 i znów obali ją armia. Bhutto emigruje, a gdy wraca w 2007 r., zostaje zamordowana przez fundamentalistycznego zamachowcę-samobójcę (wysadza się w powietrze).

Odtąd Pakistanem wstrząsają kolejne wojskowe zamachy stanu.

  • 4 I 1990 r. - Katastrofa kolejowa w Sukkur. Pociąg pasażerki zderza się czołowo z pociągiem towarowym. Szacowana liczba ofiar śmiertelnych to 307, a ok. 500 osób jest rannych.

Jest to największy taki wypadek w Pakistanie, ale nie jedyny. Na przykład 12 lipca 2005 r. w Ghoti zderzą się aż trzy pociągi zabijając ok. 150 osób.

  • 1992 r. - Maulana Masud Azhar, pochodzący z bogatej pakistańskiej rodziny, pobożny muzułmanin, człowiek wykształcony, wydawca i autor kilku książek, jedzie z Pakistanu do Indii. Twierdzi, że chce publikować książki dla muzułmańskiej mniejszości. Dwa lata później zostaje jednak aresztowany pod zarzutem kierowania organizacją zmierzającą do oderwania Kaszmiru od Indii. Ojciec Maulany Allah Baksz Sabir ogłasza, że wypłaci ogromną nagrodę temu, kto uwolni syna. Już w 1995 r. terroryści porywają w Kaszmirze sześciu zachodnich turystów, których chcą wymienić na Maulanę, lecz władze Indii nie ustępują.

  • 1998 r. - Pakistan przeprowadza serię próbnych wybuchów jądrowych w odpowiedzi na podobne testy Indii. Powoduje to sankcje gospodarcze ze strony zaniepokojonych USA i innych państw.

  • 24 XII 1999 r. - Porwanie przez pakistańskich terrorystów lecącego z Kathmandu do New Delhi indyjskiego samolotu zwiększa napięcie między Indią i Pakistanem. Obawiając się akcji odwetowych władze Pakistanu wprowadzają nową zasadę. Odtąd w samolotach linii pakistańskich lata po kilku przeszkolonych i uzbrojonych strażników udających zwykłych pasażerów. Ich zadaniem jest zapobiec ewentualnym akcjom terrorystów.

  • 2000 r. - Pakistan jest szóstym najludniejszym krajem świata (145 milionów mieszkańców), a stosunkowo niewielki pod względem powierzchni Bangladesz ósmym (134 miliony mieszkańców).

  • 2002 r. - Seryjny morderca Dżaved Iqbal zostaje skazany na śmierć za okaleczenie i zabójstwo ok. 100 dzieci w Pakistanie.

  • 2003 r. - Po klęsce sojuszniczego reżimu w Iraku, Pakistan łagodzi swoją politykę w Kaszmirze.

  • 2005 r. - W październiku silne (7,6 w skali Richtera) trzęsienie ziemi na północy Pakistanu zabija ok. 86 tysięcy ludzi.

  • 2007 r. - Armia likwiduje ośrodek Al-Kaidy w Czerwonym Meczecie w Islamabadzie. W walce ginie kilkuset terrorystów.

Cztery lata później amerykańscy komandosi SEAL zabiją przywódcę Al-Kaidy ukrywającego się w odizolowanym od świata domu pod Islamabadem. Kryjówkę terrorysty wykrył amerykański satelita.

  • 2009 r. - Malala Yousafzai zakłada blog, gdzie walczy z zakazem edukacji dla dziewcząt w Pakistanie, co wywołuje wściekłość wśród zwolenników patriarchatu i konserwatywnych muzułmanów.

Malala jest dla nich wyzwaniem i kamieniem obrazy: ambitna i samodzielna kobieta wykształcona między innymi na Uniwersytecie w Oksfordzie, znająca języki obce i żądająca równych praw dla mężczyzn i kobiet. Nic dziwnego, że w 2012 r. zostaje postrzelona przez fanatycznego Taliba. Ciężko ranna Malala ledwo przeżywa zamach, lecz nie rezygnuje z dalszej aktywności. Zbiera kolejne nagrody za działalność na rzecz równouprawnienia kobiet, a w 2014 r. siedemnastoletnia Malala Yousafzai otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla.

  • 2011 r. - Wielka katastrofa górnicza w pakistańskiej kopalni węgla kamiennego w Sorange w Beludżystanie: wybuch metanu zabija 52 ludzi.

  • 25 VI 2017 r. - W Ahmedpur East koło miasta Bahawalpur przewraca się samochodowa cysterna wioząca z Karaczi 40 000 litrów benzyny. Przyczyną wypadku jest pęknięcie opony na zakręcie drogi. Mimo interwencji policji okoliczna ludność próbuje zbierać paliwo do własnego użytku, lecz pół godziny po wywrotce dochodzi do eksplozji. Ginie 218 osób a ponad 149 jest rannych.

  • 2023 r. - Gigantyczne powodzie związane z globalnym ociepleniem, topnieniem górskich lodowców i monsunami pustoszą duże obszary Pakistanu.