Chaldea (Państwo Nowobabilońskie)
- Druga połowa VII w. p.n.e. - W Babilonii rosną nastroje separatystyczne w związku z gospodarczym upadkiem Asyrii. Z drugiej strony Medowie pragną zniszczyć Asyrię, aby zająć jej miejsce jako główna siła Azji Zachodniej.
Czynnikiem stabilizującym sytuację są jednak bardzo długie, bo trwające aż 21 lat, rządy Kandalanu, asyryjskiego namiestnika w Babilonii. Dopiero po jego śmierci do głosu dochodzą zwolennicy zmian i wybucha trwająca rok walka o władzę.
625 r. p.n.e. - Asyryjski dowódca wojskowy Nabopalasar z semickiego plemienia Chaldejczyków (przybyłego do Mezopotamii z Aramejczykami) zajmuje Babilon i ogłasza niezależność.
612 r. p.n.e. - Nabopalasar zdobywa i niszczy Niniwę, co praktycznie oznacza koniec Asyrii, mimo że będzie jeszcze działał asyryjski rząd na wygnaniu w Harran (do 609 r. p.n.e.) i w mieście Ribla (do 605 r. p.n.e.).
Powstaje Chaldea (Państwo Nowobabilońskie) ze stolicą w Babilonie. Nowy Babilon rozbudowuje się osiągając ok. 350 tysięcy mieszkańców i bogaci się. Miasto otrzymuje potężne mury obronne (cztery konie mogą na nich iść obok siebie) z cegły mułowej i przekształca się w wielkie centrum rzemiosła i handlu.
605 r. p.n.e. - Wojska medyjsko-babilońskie w morderczej bitwie rozbijają armię asyryjsko-egipską pod Karkemisz nad Eufratem w północnej Syrii. To oznacza, że Imperium Chaldejskie staje się główną siłą w Azji Zachodniej.
605 - 562 r. p.n.e. - W Chaldei panuje Nabuchodonozor II, syn i następca Nabopalasara.
Po zwycięstwie pod Karkemisz podbija Palestynę oraz Syrię i podporządkowuje sobie Fenicjan (586 r. p.n.e.) z wyjątkiem położonego na wyspie Tyru, który bezskutecznie oblegany przez 13 lat w końcu tylko formalnie uzna zwierzchność Chaldei.
Nabuchodonozor II otacza Ur murami i rozbudowuje Babilon, gdzie powstaje między innymi wielka wieża znana jako Babel (ok. 90 m wysokości) ze świątynią Marduka na szczycie. Ogromna budowla jest zbudowana z cegieł: wewnątrz z cegieł mułowych, a na zewnątrz z twardych cegieł z wypalonej gliny. Pokrywa ją ochronna warstwa bitumiczna, czyli naturalnej smoły wydobywanej w północnej części Mezopotamii. Smoła uszczelnia budowlę i chroni jej wnętrze zbudowane z nieodpornych na wodę cegieł mułowych. Według Greków król każe też zbudować w Babilonie słynne wiszące ogrody (jeden z siedmiu cudów świata) dla swojej żony Amytis tęskniącej za górami ojczystej Persji. Odwiedzających miasto zachwyca także święta droga biegnąca od Bramy Isztar, ponieważ jest wyjątkowo gładka dzięki pokryciu mineralnymi bituminami (naturalny asfalt).
Od 561 r. p.n.e. - Panują Amel Marduk (561-560, syn Nabuchodonozora II), Neriglissar (559-556) i Labaszi Marduk (556), lecz krótkotrwałe rządy nie sprzyjają umacnianiu państwa.
555 - 539 r. p.n.e. - Król Nabonid. Jest znany z ogromnej pobożności, ale też jako nieudolny władca.
Tymczasem od wschodu narasta zagrożenie ze strony coraz silniejszej Persji, która zajęła miejsce Medii.
- 538 r. p.n.e. - Ostatni król Chaldei Baltazar (boldisar oznacza kometę wojny), syn Nabonida.
Podczas legendarnej uczty na królewskim dworze nieznana ręka podobno wypisuje na ścianie tajemnicze słowa „mane, tekel, fares” (policzono, zważono, rozproszono), co jest interpretowane jako zapowiedź rychłego upadku Chaldei, zwłaszcza kiedy przegrana bitwa pod Opis praktycznie oddaje kraj w ręce Persji.
Babilon faktycznie zostaje zdobyty, król ginie i cała Mezopotamia dostaje się pod władzę Persji.
- 520 - 519 r. p.n.e. - Bunt Babilonu przeciw Persji. Po pierwszych sukcesach Babilończycy przegrywają i w końcu buntownicy zostają zamknięci w Babilonie. Potężne mury wydają się jednak nie do zdobycia. W dodatku na początku perskiego oblężenia Babilończycy duszą kilkadziesiąt tysięcy kobiet obecnych w mieście, aby zmniejszyć zużycie zapasów żywności potrzebnej dla wojowników i móc dłużej się bronić.
Wtedy perski agent Zopyros dokonuje szczególnego wyczynu. Pozoruje swoją ucieczkę rzekomo z perskiej niewoli do Babilonu. Ma nawet obcięty nos, co jego opowieść czyni bardzo wiarygodną. Zostaje potem dowódcą obrony na pewnym odcinku babilońskich murów, a po kilku miesiącach niespodziewanie wpuszcza wroga. 3000 mężczyzn w zdobytym Babilonie zostaje wbitych na pal, mury zburzone, a Zopyros otrzymuje perskie namiestnictwo miasta.
Ok. 500 r. p.n.e. - Upowszechniają się wielbłądy; arabski jednogarbny dromader oraz dwugarbny baktrian ze wschodu. Wkrótce powstaną też ich niezwykle odporne mieszańce zwane birtuganami.
482 r. p.n.e. - Kserkses każe zburzyć gigantyczną wieżę (Babel) świątyni Marduka w Babilonie - symbol oporu Babilończyków. O jej odbudowie będzie potem myślał Aleksander Wielki, lecz nigdy tego pomysłu nie zrealizuje.
Ok. 450 r. p.n.e. - Grek Herodot zwiedza Babilonię pozostającą pod władzą Persji. Spisana przez niego relacja będzie w przyszłości jednym z najcenniejszych źródeł dla poznania dziejów Mezopotamii.
331 r. p.n.e. - Perska Mezopotamia wchodzi w skład imperium Aleksandra Macedońskiego, a po jego śmierci staje się częścią świata hellenistycznego jako centrum państwa Seleucydów (312 r. p.n.e.).
Na pograniczu Mezopotamii i pustynnej Arabii powstaje warowna osada żołnierzy Aleksandra, która w przyszłości stanie się miastem znanym pod nazwą Kufa.
Po śmierci Aleksandra Mezopotamia staje się centrum państwa Seleucydów. Na południowym wybrzeżu Mezopotamii rozwija się portowe miasto Apologus prowadzące handel sięgający Arabii, Indii i wybrzeży wschodniej Afryki.
Ok. 280 r. p.n.e. - Kapłan boga Marduka, Berossos, pisze trzytomowe dzieło Babyloniaka, aby zapoznać Seleucydów z bogatą przeszłością Mezopotamii. Korzysta przy tym ze słynnej sumeryjskiej Listy królów.
138 r. p.n.e. - Mezopotamia Seleucydów zostaje podbita przez Partów i stanie się terenem wieloletnich wyniszczających wojen Partów a potem Sassanidów z Rzymem i Bizancjum.
Apologus rozwija się w jedno z najważniejszych miast handlowych na Szlaku Jedwabnym i pod nazwą Charaks staje się podległym Partom a później Sassanidom ośrodkiem politycznym, którego wpływy obejmują całą Zatokę Perską, a zwłaszcza wyspę Tylos (Bahrajn).
Za czasów arabskich Charaks przekształci się w duże handlowe miasto nazwane Basrą.
- Od VII w. n.e. - Mezopotamia należy do kręgu cywilizacji muzułmańskiej.
Po podboju przez Arabów Mezopotamia zwana Irakiem stanie się jedną z najważniejszych części Kalifatu. W następnych stuleciach Irak zostanie podbity przez władców mongolskich, będzie rządzony przez kolejne dynastie irańskie, będzie podlegał Turcji Osmańskiej, a po rozpadzie tureckiego imperium i krótkim epizodzie kolonialnej zależności od Wielkiej Brytanii stanie się samodzielnym państwem.