← ParagwajAntarktyka →

Argentyna

• 18-25 V 1810 r. - W Buenos Aires wybucha antyhiszpańskie powstanie znane jako Rewolucja Majowa. Wicekról La Platy Baltasar Hidalgo de Cisneros zostaje odsunięty, a jego miejsce zajmuje rząd Zjednoczonych Prowincji Rio de La Plata (Provincias Unidas del Rio de La Plata) znany jako Primera Junta, którego jednak Hiszpania nie chce zaakceptować.

Generał Francisco Javier de Elio gubernator Montevideo ogłasza się nowym wicekrólem La Platy, ale jego rzeczywista władza nie sięga do Buenos Aires.

• 1810 - 1811 r. - Kampania Paragwajska. Milicja Buenos Aires pod wodzą Manuela Belgrano (Manuel José Joaquin del Corazón de Jesus Belgrano y Gonzales, 1770-1820) wkracza na terytorium Paragwaju, żeby przeciwdziałać ewentualnemu atakowi tamtejszych rojalistów (zwolenników hiszpańskiej monarchii) na La Platę. Co prawda w bitwie pod Tacuari (9 III 1811) wojska Belgrano przegrywają i muszą się wycofać, ale zasadniczy cel osiągnięto: Paragwajczycy nie zamierzają atakować La Platy. Co więcej, dwa miesiące później sami podnoszą bunt przeciw Hiszpanii i ogłaszają niepodległość.

• 1811 - 1888 r. - Domingo Faustino Sarmiento, historyk, pisarz i polityk, zwolennik liberalizmu.

• 1812 - 1884 r. - Pierwszy wybitny filozof tej części Ameryki, pozytywista Juan Bautista Alberdi.

Jest pomysłodawcą państwowej flagi La Platy z dwoma poziomymi pasami w kolorze niebieskim rozdzielonymi przez pas biały.

• 1813 r. - Powstaje Himno de Mayo (Hymn majowy) później znany jako hymn La Platy Marcha patriótica (Marsz patriotyczny). Autorem tekstu jest Vicente Lopez y Planes (1785-1856) z Buenos Aires, a muzykę pisze Blas Parera (1776-1840) z Hiszpanii. W roku 1847 Marcha patriótica zostanie oficjalnie uznana za hymn Argentyny.

• Od 1813 r. - Spada liczba Murzynów w Buenos Aires, co wynika z zakazu handlu niewolnikami. Dzieci niewolników urodzone w La Placie otrzymują wolność. Jest to wyraz uznania dla postawy Murzynów podczas walk z Hiszpanami, kiedy czarnoskórzy żołnierze wielokrotnie wykazywali się odwagą i determinacją.

Z drugiej jednak strony można wywozić Murzynki w ciąży do pobliskiego Urugwaju, gdzie niewolnictwo nie zostało zniesione, a tam urodzone dzieci Murzynów wracają do La Platy jako niewolnicy.

• Do 1814 r. - Kreolski generał José Francisco de San Martin y Matorras (1778-1850, mieszaniec indiańsko-murzyńsko-europejski) prowadzi antyhiszpańską kampanię wojskową. Pochodzi z urzędniczej rodziny w La Placie, kształcił się w Hiszpanii i brał udział w walkach przeciw Portugalczykom w Afryce oraz Francuzom w Hiszpanii. Po serii zwycięstw San Martin ostatecznie zmusza Hiszpanów do opuszczenia La Platy (1815).

• 1814 - 1815 r. - Na czele kształtującego się państwa stoi prokurator miasta Buenos Aires Gervasio Antonio de Posadas (1757-1833). Władza jest jednak niestabilna i dlatego czterej kolejni przywódcy La Platy utrzymują się na stanowisku zaledwie kilka dni lub miesięcy.

• 9 VII 1816 r. - Kongres w Túcuman deklaruje niepodległość Zjednoczonych Prowincji w Ameryce Południowej (Provincias Unidas en Sud América) ze stolicą w Buenos Aires. Miejsce obrad znane odtąd jako Casa de la Independencia stanie się potem narodową pamiątką Argentyńczyków. Kolejnym (szóstym) przywódcą państwa zostaje Juan Martin de Pueyrredón y O’Dogan sprawujący urząd niemal trzy lata do 1819 r. W praktyce jednak od 1817 r. krajem rządzą wojskowi reprezentujący poszczególne prowincje.

Zjednoczone Prowincje wprowadzają walutę pod nazwą peso (wcześniej nazwa srebrnych hiszpańskich monet o wartości 8 reali).

Do dwukolorowej flagi z roku 1812 zostaje dodane żółte Majowe Słońce (w Buenos Aires główny plac zostanie nazwany Plaza de Mayo) jako znak wolności nawiązujący do inkaskiego boga Słońca i do antyhiszpańskiej rewolucji z maja 1810 r. Tylko w latach 1836-1884 słońce na fladze będzie czerwone, a w rogach flagi znajdą się zapożyczone od Francuzów cztery czapki frygijskie symbolizujące wolność. Potem na flagi powróci słońce w kolorze żółtym.

Formalnie Zjednoczone Prowincje obejmują nie tylko La Platę, lecz także Boliwię, Paragwaj i Banda Oriental (Urugwaj), ale w rzeczywistości rząd z Buenos Aires nie ma tam wpływów i nie dysponuje armią, aby te wpływy zdobyć. Dlatego w 1817 r. wojska Portugalii bez przeszkód zajmują Banda Oriental.

Z drugiej jednak strony generał José Francisco de San Martin y Matorras dowodzący oddziałami Zjednoczonych Prowincji zdobywa Santiago de Chile i w 1818 r. rozbija Hiszpanów pod Maipu wyzwalając Chile. W 1821 r. zaś zajmuje Limę, co jest wydarzeniem decydującym o usunięciu Hiszpanów z Peru.

W 1824 r. San Martin wyjeżdża na stałe do Francji, lecz pamięć o nim przetrwa wśród mieszkańców Ameryki Południowej, a dla Argentyńczyków stanie się bohaterem narodowym.

• 1819 r. - Konstytucja nadaje rządowi bardzo duże uprawnienia, tym samym przygotowując grunt pod przyszłe dyktatury, lecz jej wprowadzenie w życie napotyka opór ze strony federacjonistów, którzy nie chcą silnej władzy centralnej. Zjednoczone Prowincje w Ameryce Południowej (czyli dawna La Plata powszechnie zwana też Argentyną) to w istocie twór teoretyczny, ponieważ poszczególne prowincję są praktycznie samodzielne, a administracja centralna w Buenos Aires nie ma nad nimi władzy. Dotyczy to zwłaszcza dalekiego południa kraju, gdzie ludy indiańskie nie są kontrolowane przez władsze centralne oraz strefy dziewiczych lasów na północy.

Od 11 lutego do 20 września 1820 r. na fotelu gubernatora Buenos Aires, który jest zarazem najważniejszą osobą w państwie zasiada kolejno siedmiu polityków, co doskonale pokazuje niestabilność władzy.

• 1820 r. - Pułkownik Manuel Dorrego (1787-1828), federacjonista, gubernator prowincji Buenos Aires od 29 czerwca do 20 września, powołuje Juana Manuela Rosasa na stanowisko szefa milicji, czyli militarnej formacji mającej strzec porządku. Juan Manuel de Rosas (1793-1877) to bogaty latyfundysta, posiadacz tysięcy sztuk bydła i organizator zbrojnych oddziałów gauchos, które pilnują jego stad i powstrzymują napady Indian. Dzięki tym doświadczeniom potrafi spacyfikować ewentualne bunty.

Dorrego zostaje usunięty po wyborze nowego gubernatora Buenos Aires Martina Rodrigueza (1771-1845). Ten ranczer, wojskowy i polityk unionista okazuje się świetnym organizatorem. W ciągu niecałych czterech lat swoich rządów (do 2 IV 1824 r.) wprowadza prawo pozwalające zagospodarować porzucone ziemie, ogranicza wpływy Kościoła i armii, zakłada pierwsze argentyńskie Muzeum Przyrodnicze, Bank Prowincji Buenos Aires i Uniwersytet Buenos Aires. Mimo to w 1824 r. wybory na gubernatora Buenos Aires wygrywa Juan Gregorio de las Heras. Generał Rodriguez wraca wtedy do służby wojskowej: weźmie udział w wojnie cisplatańskiej.

• 1821 r. - Zjednoczone Prowincje zgłaszają pretensje do Falklandów, gdzie zakładają wojskowy garnizon w Port Louis i ciężki obóz pracy dla groźnych przestępców. Port Louis zostanie jednak opanowane przez więźniów, więc armia otrzyma rozkaz wybicia przestępców i całkowitego zburzenia miasta (1831).

• 1822 r. - Po rozwiązaniu klasztoru franciszkanów Convento de la Recoleta w Buenos Aires przykościelny ogród zostaje zamieniony w pierwszy w mieście publiczny cmentarz znany później pod nazwą La Recoleta. Stanie się najważniejszym cmentarzem Argentyny, gdzie będą grzebani najwybitniejsi obywatele kraju, prezydenci, politycy, artyści, naukowcy.

Jak niemal każdy cmentarz również La Recoleta jest pełna opowieści o duchach, na przykład o Białej Damie. Podobno mężczyźni spotykają czasem piękną dziewczynę ubraną na biało spacerującą w okolicy cmentarza. Podobno niektórzy nawet spędzają z nią noc, a rano odkrywają z przerażeniem, że odchodząca dziewczyna znika między grobowcami. Legenda mówi, że to Luz María García Velloso zmarła na białaczkę w wieku piętnastu lat w 1925 r.

Zdarzają się też opowieści nie tak fantastyczne, a jednak pełne grozy. W 1902 r. umiera dziewiętnastoletnia Rufina Cambaceres, lecz z powodu ulewnego deszczu trumna z jej ciałem pozostaje w cmentarnej kaplicy do następnego dnia. Rano okazuje się, że wieko trumny zostało poruszane, ramiona Rufiny są posiniaczone, paznokcie zdarte, a spód wieka został podrapany. Dziewczyna popadła w katalepsję, została uznana za zmarłą i złożona do trumny. Tam się obudziła i przerażona zmarła na atak serca.

• 1825 r. - Bernardino de la Trinidad Gónzales Rivadivia y Rivadivia (1780-1845) skupia w swym ręku większość władzy w kraju. Planuje wprowadzenie demokratycznej konstytucji i skonsolidowanie państwa, czemu jednak sprzeciwiają się wielcy posiadacze z interioru, na przykład Juan Manuel Rosas jako zwolennicy utworzenia federacji niezależnych prowincji.

Rozpala się trwająca dziesięciolecia rywalizacja unionistów dążących do stworzenia scentralizowanego państwa i federalistów pragnących federacji samodzielnych prowincji. Wynika to z wewnętrznego zróżnicowania kraju. Bogate Buenos Aires, które jest dużym i bardzo europejskim ośrodkiem naukowym (uniwersytety, biblioteki) oraz artystycznym (teatry, muzyka), pozostaje w wyraźnej opozycji do zacofanej prowincji zamieszkałej głównie przez ludność pasterską, czyli dumnych, lecz prymitywnych gauchos oraz przez Indian. Co więcej, w Buenos Aires dominują poglądy liberalne, a prowincja jest zdecydowanie konserwatywna i tradycyjnie religijna.

• 1825 - 1827 r. - Wojna cisplatańska: La Plata walczy z Brazylią, aby odzyskać prowincję Banda Oriental należącą kiedyś do Wicekrólestwa La Plata, a zajętą przez Brazylię w 1817 r.

• 1826 r. - Bernardino Rivadivia zostaje gubernatorem Buenos Aires i zarazem prezydentem Zjednoczonych Prowincji w Ameryce Południowej. Nowa konstytucja przyjęta 26 grudnia podkreśla jedność państwa i oficjalnie wprowadza nazwę Republiki Argentyny, czym nawiązuje do hiszpańskiej La Platy.

• 1827 r. - Na skutek nacisku Wielkiej Brytanii mimo militarnych sukcesów Argentyny wojna cisplatańska (1825-1827) kończy się utworzeniem na terenach spornych państwa Urugwaj jako buforu między Brazylią i Argentyną. To wywołuje zrozumiałe niezadowolenie wojskowych. Oddziały Juana M. Rosasa zmuszają Bernardino Rivadivię do rezygnacji. Jego miejsce zajmuje kolejny unionista Vicente López y Planes obalony jednak przez armię już po ośmiu dniach urzędowania.

• 1827 - 1829 r. - Gubernatorami Buenos Aires i prezydentami Konfederacji Argentyńskiej są federacjoniści Manuel Dorrego, Juan G. Lavalle i Juan J. Viamonte, lecz zazwyczaj nie potrafią utrzymać władzy dłużej niż kilka miesięcy.

• 1829 - 1832 r. - Juan Manuel de Rosas jest kolejnym gubernatorem prowincji Buenos Aires, lecz otrzymuje nadzwyczajne uprawnienia dające mu praktycznie dyktatorską władzę. Chodzi o zaprowadzenie porządku w kraju. W 1831 r. doprowadza do podpisania umowy tworzącej federację prowincji składających się na Argentynę. Główny przeciwnik Rosasa i unionista Jose M. Paz zostaje publicznie zrzucony z konia przez żołnierza Rosasa i trafia do więzienia. Po zakończeniu kadencji gubernatora Rosas odmawia ponownego przyjęcia tego urzędu, ponieważ rada Buenos Aires nie chciała utrzymać szczególnych uprawnień gubernatora.

• 1830 r. - Kapitan Robert FitzRoy na statku Beagle odwiedza Ziemię Ognistą i zabiera ze sobą czterech miejscowych Indian, którzy dobrowolnie płyną z nim do Wielkiej Brytanii, gdzie zostają przyjęci na królewskim dworze.

• 1831 r. - Brytyjski statek badawczy Beagle w drodze dookoła świata przepływa Cieśninę Beagle między Ziemią Ognistą i wyspami na południe od niej zamieszkanymi przez plemiona Yamana. Przy tej okazji kapitan FitzRoy odwozi na Ziemię Ognistą trzech Indian spośród zabranych rok wcześniej (jeden umarł, zanim zdążył wrócić). Darwin jako przyrodnik bada miejscową florę, faunę i środowisko geograficzne.

• 1831 - 1840 r. - Początek intensywnego rozwoju przemysłu cukrowniczego w Túcuman (dawna kolonialna misja San Miguel de Túcuman) na północnym zachodzie Argentyny. Zakłady pracują dzięki okolicznym plantacjom trzciny cukrowej.

Túcuman ma charakter wybitnie kosmopolityczny dzięki rozwojowi przemysłu i położeniu na szlakach handlowych łączących Buenos Aires, Boliwię i Peru. Jeszcze pod koniec XX w. Túcuman będzie miało największą w Argentynie liczbę imigrantów, zwłaszcza Włochów, Arabów i Żydów.

• 1831 - 1845 r. - Otwarty konflikt Argentyny z Wielką Brytanią o Falklandy.

Londyn ogłasza wyspy swoją kolonią (1833), ale nadal będą one przedmiotem ostrych sporów.

• 1832 - 1835 r. - Rosas prowadzi okrutną wojnę, a właściwie dokonuje masowego ludobójstwa Indian na południu Argentyny. Tysiące ludzi ponosi śmierć, a ich ziemie stają się własnością białych latyfundystów. Argentyna przekształca się w kraj niemal całkowicie zeuropeizowany pod względem rasowym.

Tymczasem żona Rosasa Maria de la Encarnacion Escurra prowadzi zakulisowe intrygi przeciw kolejnym gubernatorom Buenos Aires. Ten urząd sprawują J. R. G. Balcarce, J. J. Viamonte i M. V. Maza. Kraj popada w coraz większy chaos i rośnie przekonanie, że potrzebne są rządy silnej ręki.

• 1835 - 1852 r. - Juan Manuel de Rosas zostaje poproszony o przyjęcie prezydentury ze szczególnymi uprawnieniami caudillo (wodza) narodu i odnowiciela państwa, o które wcześniej toczył się spór. Na ceremonii zaprzysiężenia Rosas i jego zwolennicy występują ubrani na czerwono. Odtąd czerwony strój oznacza federalistów, a niebieski unionistów. Niezadługo za niebieskie elementy ubrania można będzie spotkać się z otwartą agresją na ulicy, a nawet z groźbą uwięzienia i śmierci. Prezydent-dyktator jednoczy kraj pod swoją władzą, bezwzględnie zwalczając przeciwników politycznych. Instytucjonalizuje tradycyjne dla Argentyny okrutne metody niszczenia oponentów. Typowym sposobem wykonania kary śmierci jest poderżnięcie gardła lub wbicie w ofiarę lanc.

Wszechobecna policja, terror i donosicielstwo stają się głównymi instrumentami sprawowania władzy.

• 1840 r. - Wybucha wojna z Urugwajem, ponieważ w Montevideo działa przeciwny Rosasowi emigracyjny rząd argentyńskich unionistów, który w roku 1840 podejmuje próbę odzyskania Argentyny. W odwecie armia Rosasa oraz Oribe (wygnany prezydent Urugwaju) najeżdża Urugwaj i oblega Montevideo (luty 1843). Pierścień oblężenia nie jest jednak szczelny i dopiero w roku 1845 argentyńskie okręty zdołają skutecznie zablokować dostęp do Urugwaju. To jednak wywołuje bezpośredni atak floty brytyjskiej i francuskiej, co oznacza klęskę Argentyńczyków i początek morskiej blokady Buenos Aires. Co więcej, do wojny przeciw Argentynie przystępuje Brazylia, licząc na osłabienie Argentyny.

• 1841 - 1842 r. - Próba zbrojnego obalenia reżimu Rosasa przez unionistów zakończona klęską rebeliantów. Uczestniczący w buncie generał Martin Rodriguez emigruje do Montevideo.

• 1849, 1850 r. - Prezydent Rosas zostaje zmuszony do zawarcia pokoju z Wielką Brytania a potem z Francją.

• 1851 - 1852 r. - Generał Justo José de Urquiza (1801-1870) zrywa z Rosasem i zawiera pakt z unionistami przeciw dyktatorowi. Niszczy oddziały Oribe wciąż stojące pod Montevideo (1851), a potem z 3000 żołnierzy wyrusza na Buenos Aires. 3 II 1852 r. w decydującej bitwie pod Caseros niedaleko Buenos Aires rozbija armię Rosasa, kończąc wreszcie wieloletnią wojnę. Rosas ucieka do Wielkiej Brytanii, a Urquiza staje na czele państwa w dwuletnim okresie przejściowym między dyktaturą i państwem demokratycznym.

• 1853 r. - Nowa konstytucja nadaje prowincjom dużą samodzielność. Buenos Aires całkowicie się usamodzielnia i występuje z federacji, a nową stolicą Argentyny zostaje Parana. Białe i bardzo europejskie Buenos Aires jest zasadniczo różne od pasterskiej, metyskiej ludności portenos w pampasach, co wyjaśnia separatystyczne tendencje miasta.

• 1854 - 1860 r. - Justo J. de Urquiza jest prezydentem Argentyny jako państwa federacyjnego.

Rozwija instytucje nowoczesnego państwa, zakłada bank i dba o rozwój sieci szkół. Powstaje pierwsza argentyńska linia kolejowa (1859). Wszystko to przekłada się na gwałtowny wzrost imigracji z Europy. Biali osiedlają się głównie w Buenos Aires, tym bardziej zmniejszając procentowy udział ludności czarnoskórej.

• 1859 - 1861 r. - Generał Bartolome Mitre (1821-1906) po zwycięskiej wojnie wciela Buenos Aires do federacji. W następnym roku zaś zostaje prezydentem kraju.

Mitre przebudowuje dawny Zamek Świętego Michała przy Plaza Mayor przekształcając go w eleganckie biura prezydenckie.

• Od 1862 r. - Stolica państwa znów znajduje się w Buenos Aires.

• 1864 r. - Wojska Paragwaju chcą przejść przez terytorium Argentyny, żeby zaatakować zależne od Brazylii oddziały Floresa w Urugwaju, lecz prezydent Mitre odmawia. W odpowiedzi Paragwaj ogłasza wojnę z Argentyną (13 IV 1865), zajmuje dwa argentyńskie okręty wojenne w zatoce Corrientes i miasto Corrientes, gdzie tworzy marionetkowy rząd swoich zwolenników.

• 1865 - 1870 r. - Argentyna, Brazylia i Urugwaj (Trójprzymierze, 1 V 1865 r.) walczą z Paragwajem, który stara się uzyskać dostęp do portów morskich. Ponadto Argentyna i Brazylia roszczą sobie prawa do terytorium Paragwaju.

• 1868 - 1874 r. - Domingo Faustino Sarmiento jest prezydentem Argentyny. Początek szybkiego rozwoju gospodarczego.

Nacisk na liberalizację ekonomii, napływ obcego kapitału i licznych imigrantów. Na skutek tych procesów nasila się planowa eksterminacja Indian. Wojsko wkracza na indiańskie terytoria w lasach na półnicy kraju i na dalekim południu, gdzie władza Buenos Aires była dotąd raczej symboliczna. Armia dokonuje masowych mordów i siłą przesiedla większość Indian na nowe miejsca, aby złamać ich opór.

Rząd modernizuje szkolnictwa uwolnione od wpływu jezuitów. Coraz popularniejsze są ruchy robotników żądających ochrony przed wyzyskiem i powstają partie lewicowe. Prawica jest reprezentowana przez konserwatystów i liberałów. Ci ostatni przekształcają się w Partię Radykalną (1890), dążącą do reformowania społeczeństwa i rozwoju gospodarki.

Sarmiento pragnie pogodzić zwalczające się ugrupowania unionistów, którzy chcą państwa unitarnego oraz federacjonistów widzących Argentynę jako federację kilku autonomicznych regionów. Na znak pojednania biura prezydenckie przy Plaza Mayor każe pomalować na różowo, czyli na kolor powstały z połączenia bieli jako koloru unionistów oraz czerwieni symbolizującej federacjonistów. Odtąd biura prezydenckie są znane jako Casa Rosada (Różowy Dom). W XX w. część budynku zostanie zamieniona w muzeum.

• 1869 r. - Anglikański pastor Thomas Bridges zakłada pierwszą stałą osadę w rejonie Kanału Beagle. Brytyjski rząd jednak nie wykazuje zainteresowania ewentualnym przejęciem kontroli nad Patagonią i Ziemią Ognistą.

• 1869 r. - W Buenos Aires latyfundysta José Clementa Paza zakłada dziennik La Prensa (Prasa), w przyszłości jedną z najlepszych gazet świata (w XX w. ponad ¼ nakładu będzie sprzedawana poza Argentyną).

Rok później, również w Buenos Aites powstanie dziennik La Nacion (Naród).

• 1871 r. - Wielka epidemia żółtej febry wyniszcza głównie najbiedniejsze warstwy ludności, zwłaszcza Murzynów w Buenos Aires, którzy żyją w najtrudniejszych warunkach i są pozbawieni opieki lekarskiej.

W rezultacie ludność murzyńska znika z Buenos Aires i wtapia się w coraz liczniejszych białych imigrantów: w 1836 r. 14906 Murzynów stanowiło aż 26% populacji miasta, a w 1887 r. 8005 Murzynów to zaledwie 1,8% mieszkańców.

• 1874 r. - Argentyna włącza do swego terytorium zabrany Paragwajowi podczas wojny teren w widłach Pilcomayo i Paragwaju oraz między Paraną i Urugwajem.

• 1878 - 1959 r. - Carlos Saavedra Lamas, prawnik i polityk wykształcony w Argentynie i Paryżu, wykładowca prawa i ekonomii politycznej. Jest współzałożycielem Międzynarodowej Organizacji Pracy. W 1933 r. opracowuje Traktat o Nieagresji i Współpracy podpisany przez przedstawicieli państw latynoskich na konferencji w Montevideo. Dokument staje się regionalnym odpowiednikiem Paktu Brianda-Kellogga. Doprowadza do zakończenia paragwajsko-boliwijskiej wojny o Gran Chaco, za co w 1936 r. otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla.

• 1879 - 1881 r. - Podbój Patagonii, która ze względu na trudne warunki klimatyczne nie była wcześniej kolonią hiszpańską. Na mocy układu zawartego z Chile (1881) Argentyna otrzymuje Patagonię i wschodnią połowę Ziemi Ognistej bez Cieśniny Magellana.

Centrum argentyńskich posiadłości na dalekim południu będzie założone w 1884 r. miasto Ushuaia (w języku ludu Yaman ush - zatoka, waia - głęboka) na Ziemi Ognistej nad Kanałem Beagle.

• 1880 r. - Miasto Buenos Aires jest nie tylko stolicą, lecz także dystryktem federalnym ze specjalnymi prawami, co jest kompromisem między dążeniami unionistów i federalistów. Zaczyna się masowa niehiszpańska imigracja z Europy. Dlatego Argentyna, a zwłaszcza Buenos Aires, będzie mieć większość białej ludności (Indianie giną lub zostają zasymilowani), która ma kosmopolityczny charakter i jest słabo związana z kulturą latynoską (wyjątek w Ameryce Łacińskiej).

• 1881 r. - Wprowadzenie nowej waluty pod nazwą argentyńskiego peso (równe 100 centavos).

• 1887 r. - Władze Argentyny wprowadzają system metryczny.

• 1892 r. - W Buenos Aires pewna dzieciobójczyni zostaje skazana na dożywotnie więzienie. Jest to pierwszy w dziejach sądownictwa oraz kryminalistyki wyrok na podstawie zidentyfikowanych odcisków palców.

• 1893 r. - A. Williams zakłada w Buenos Aires pierwszą argentyńską wyższą szkołę muzyczną (konserwatorium).

• 1899 r. - Argentyna otrzymuje część Atacamy, obszaru spornego z Chile. W 1901 r. dochodzi do następnego sporu o granice w pustynnej Patagonii, który zostanie zakończony polubownie, bez użycia siły.

• 1902 - 1947 r. - W Ushuaia na Ziemi Ognistej działa słynne więzienie zbudowane rękami skazańców. Jego położenie na dalekich krańcach Argentyny i w strefie klimatu polarnego ma zapobiegać próbom ucieczki. Dzięki pracy więźniów reprezentujących najrozmaitsze zawody Ushuaia rozrasta się i staje lokalnym centrum gospodarczym. Więźniowie pracują przy wyrębie lasu i wywózce drewna, działa port rybacki i handlowy oraz zakłady przemysłu mięsnego. W 1947 r. więzienie zostaje zamknięte na fali demokratyzacji Argentyny, a w jego murach powstanie muzeum.

• 1903 r. - Badacz przyrody Francisco Moreno (1852-1919) oferuje państwu 75 km² ziemi na stokach południowego pasma Andów na zachód od jeziora Nahuel Huapi, aby utworzyć tam rezerwat. Tak zaczyna się historia argentyńskich parków narodowych. W 1922 r. ziemie od Moreno wejdą w skład Parku Narodowego Południa. W 1934 r. zaś argentyński rząd opracuje prawne podstawy tworzenia parków, a Park Narodowy Południa zostanie podzielony na dwa parki: Iguazu i Nahuel Huapi. W ciągu następnych stu lat liczba argentyńskich parków narodowych przekroczy 30.

• 1910 r. - IV Konferencja Panamerykańska odbywa się w Buenos Aires.

• 1912 r. - Wprowadzenie zasady powszechnego, tajnego głosowania podczas wyborów.

• 1913 r. - W Buenos Aires zostaje oddana do użytku pierwsza linia metra.

• 1914 - 1918 r. - Argentyna, chociaż zachowuje neutralność, dostarcza żywność aliantom. Bardzo szybko staje się światową potęgą w dziedzinie produkcji żywności, przede wszystkim mięsa wołowego i pszenicy.

• 8 XII 1914 r. - Niemiecki atak na Port Stanley na brytyjskich Falklandach prowokuje wielką morską bitwę, która kończy się zatopieniem całej niemieckiej eskadry.

• 1916 r. - Kończy się budowa dużej tamy Ingeniero Ballester i elektrowni wodnej na rzece Neuquén na terenie prowincji Rio Negro. W okolicy rozwija się kilka niewielkich miast jak Barda del Medio, Cipolletti czy Allen.

Istniejąca od niedawna osada La Picasa zostaje nazwana Cinco Saltos, czyli Pięć Wodospadów, ponieważ zbudowano tam pięć stopni wodnych.

• 1916 - 1930 r. - Rządy Partii Radykalnej, którą reprezentuje prezydent Hipólit Yrigoyen. Rozwój gospodarki przy rosnącym wyzysku robotników. Z drugiej strony postępuje ekspansja amerykańskiego kapitału i ekonomiczne uzależnienie od USA.

• 1918 r. - Powstaje Internacjonalistyczna Partia Argentyny (od 1920 r. jako Komunistyczna Partia Argentyny). Jest to świadectwo rosnących wpływów lewicowców a zwłaszcza marksistów.

• 1919 r. - Strajki i rozruchy robotnicze w całym kraju. Krwawe walki w Buenos Aires. Dochodzi w końcu do uchwalenia ośmiogodzinnego dnia pracy ograniczającego wyzysk.

• 1919 r. - Na przylądku San Pio powstaje latarnia morska mająca ułatwić niebezpieczną żeglugę przez Kanał Beagle.

Inne latarnie funkcjonujące w tym rejonie to między innymi Les Eclaireurs w Ushuaia (od 1920 r.) oraz na wysepce Estados (Staten). Rozwinięta linia brzegowa i ważny morski szlak prowadzący do południowego cypla Ameryki przekładają się na liczne latarnie morskie między innymi na przylądku San Antonio u wejścia do La Platy (1892), na półpustynnym półwyspie Valdés (1949) czy w Puerto Deseado (1980).

• 1924 r. - Na obszarze Chaco w północnej Argentynie dochodzi do jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w dziejach argentyńskich Indian. Wybucha bunt ludu Qom zamkniętego w rezerwacie Napalpi i zmuszanego do niewolniczej pracy na plantacji. Jako zapłatę robotnicy otrzymują jedynie stare ubrania i bony mające pełnić rolę waluty. W rzeczywistości jednak bonów nie można zamienić na pieniądze. Qom odmawiają w końcu pracy. 19 lipca do zbuntowanego Napalpi przylatuje samolot z uzbrojonymi policjantami, którzy wraz z miejscowymi farmerami dokonują masowego mordu. Przy pomocy broni palnej i maczet zabijają ok. 500 osób, całe rodziny tych, którzy ośmielili się protestować. Winni masakry nigdy nie zostają osądzeni, a tragedia Indian ma zostać zapomniana. Dopiero na początku XXI w. Juan Chico stojący na czele fundacji Napalpi przypomina te wydarzenia i spisuje relację ponad stuletniej Rosy Grilo, ostatniej osoby pamiętającej tę zbrodnię.

• 1928 - 1967 r. - Ernesto Guevara (pseudonim Che), lekarz, słynny komunistyczny działacz i międzynarodowy terrorysta.

Urodził się w mieszczańskiej rodzinie. Podczas studiów podróżuje (w latach 1949 i 1951) poznając biedę Ameryki Łacińskiej. W Meksyku spotyka braci Fidela i Raula Castro. Łatwo przejmuje ich idee i zaczyna działać na rzecz stworzenia komunistycznego państwa dobrobytu bez pieniędzy i różnic społecznych. Walczy na Kubie (1959 r.), w Kongo (1965 r.) i Boliwii, lecz ku jego rozczarowaniu nie znajduje poparcia miejscowych chłopów. Działającego w Boliwii Guevarę zdradzi w końcu agentka wywiadu komunistycznych Niemiec, ponieważ obóz sowiecki obawia się jego idei nazbyt bliskich trockizmowi, anarchizmowi i maoizmowi. Fanatyczna wiara w światową rewolucję i bezkompromisowość Guevary budzą obawy nawet samego Fidela Castro. Dlatego kubański przywódca z ulgą przyjmie wiadomość o śmierci Che Guevary w Boliwii, chociaż oficjalnie ogłosi go bohaterem i „ofiarą światowego imperializmu”.

• 1930 r. - Przewrót wojskowy obala urzędującego od 1928 r. prezydenta Hipólito Yrigoyena, a fotel prezydenta przejmuje José Felix Uriburu.

Tak w historii Argentyny zaczyna się Niesławna Dekada, kiedy władzę sprawuje armia, która obala kolejnych prezydentów, a rządy wojskowych zwykle wspierają Stany Zjednoczone. Amerykanie bowiem liczą, że dyktatorzy siłą powstrzymają niezadowolenie biednej ludności i rosnące wpływy lewicy oraz ZSRS.

• 1932 - 1938 r. - Po obaleniu J. F. Uriburu prezydentem Argentyny zostaje generał Augustin Pedro Justo (1876-1943), który od 1930 r. był naczelnym dowódcą sił zbrojnych.

Jako prezydent stabilizuje gospodarkę wyniszczoną kryzysem, brutalnie tłumi ruchy lewicowe i buduje polityczną siłę armii. Wprowadza ogólnokrajowy podatek od dochodów, zakłada Bank Centralny, aby kontrolować finanse państwa, umacnia walutę i zacieśnia gospodarczą współpracę z Wielką Brytanią. Za zasługi dla Kościoła katolickiego otrzymuje papieski Order Najwyższy Chrystusa (1934).

• 1934 r. - Władze argentyńskie ogłaszają powstanie Parku Narodowego Iguazu ze słynnymi wodospadami na granicy Argentyny i Brazylii.

• 1935 r. - Powstaje najsłynniejsza droga Argentyny Ruta 40, łącząca na południu Cabo Virgenes nad Atlantykiem i na północy La Quiaca w Andach. Droga ma długość ok. 5000 km, biegnie wzdłuż gór, miejscami wspinając się na wysokość niemal 5000 m. Z czasem zostanie utwardzona (do roku 2010). Jest szlakiem komunikacyjnym, ale też atrakcją turystyczną.

• 1936 r. - W Buenos Aires odbywa się konferencja w sprawie umocnienia pokoju. Powstaje kilka traktatów regulujących stosunki między państwami Nowego Świata: o utrzymaniu pokoju, nieinterwencji, zasadach solidarności i współpracy państw obu Ameryk, o zapobieganiu konfliktom i mediacji.

• 1938 - 1942 r. - Po wyborach powszechnie uznawanych za nieuczciwe prezydentem Argentyny jest Roberto M. Ortiz znany z wysiłków na rzecz usprawnienia instytucji państwowych. Rezygnuje jednak z urzędu i niedługo potem umiera na zapalenie płuc. Jego następcą zostaje wybrany Ramón Castillo.

• Koniec lat 1930. - Argentyna staje się potęgą w hodowli bydła - piąte miejsce w świecie po Indiach (tam ze względów religijnych liczba bydła nie przekłada się na produkcję), USA, ZSRS i Brazylii.

• Lata 1940. - Kraj jest nasycony niemieckimi agentami (ponad 1500 aktywnych szpiegów) i otwarcie sprzyja Hitlerowi. Argentyna jest bowiem kluczowym państwem w niemieckiej Operacji Bolivar, która dąży do zbudowania niemieckiej siatki szpiegowskiej obejmującej Amerykę Łacińską. Większość agentów to imigranci z Niemiec, którzy już wrośli w argentyńskie społeczeństwo, ale zachowują więzi z Niemcami. Operacja Bolivar ma przygotować kraje latynoskie do sojuszu z Niemcami i ewentualnej akcji militarnej przeciw Stanom Zjednoczonym. Operacja zakończy się jednak klęską, gdy zostanie aresztowany jej dowódca Sargo (J. S. Becker) oraz większość oficerów. Szeregowi agenci mieszkający w Argentynie powrócą wtedy do zwykłego życia

• 1943 r. - Generał Juan Domingo Perón (1895-1974) z grupą wojskowych dokonuje przewrotu, obala prezydenta Castillo i wprowadza w Argentynie rządy junty, przez wielu oskarżanej o faszyzm i sprzyjanie hitlerowcom. Tak kończy się tak zwana Niesławna Dekada, a Argentyna wkracza w okres dominacji Peróna.

Fotel prezydenta obejmuje A. Rawson, a Perón zostaje ministrem wojny, ale w rzeczywistości to on jest główną postacią junty. Wcześniej Perón był argentyńskim ataché (przedstawicielem) wojskowym we Włoszech i Niemczech. Uznał wtedy faszyzm i korporacjonizm za obiecujące ideologie, które można wprowadzić również w Argentynie.

Przez kilka następnych lat wojskowi wskazują kolejnych prezydentów, a armia jest główną siłą polityczną Argentyny.

• 1945 r. - Widząc zbliżający się koniec wojny Argentyna w marcu formalnie wypowiada wojnę Niemcom i Japonii, chociaż nie zamierza faktycznie uczestniczyć w walkach.

Za to duża niemiecka diaspora w Argentynie i faszyzujący rząd Peróna sprzyjają współpracy z hitlerowcami. W ramach niemieckiej akcji Feuerland do Argentyny dociera duża część kosztowności zrabowanych przez Niemców w Europie, które w Argentynie są zamieniane na pieniądze. W procesie „przyswajania” niemieckiego skarbu uczestniczy między innymi Eva Duarte (1919-1952), od października 1945 r. żona Juana Peróna. Na jej nazwisko zostaje otwartych kilka kont bankowych, na których są przechowywane. a właściwie ukrywane, niemieckie pieniądze.

Piękna Eva Perón zwana Evitą była nieślubnym dzieckiem i wywodzi się z biednej rodziny, o czym będzie pamiętać do końca życia. Dzięki inteligencji, urodzie i upartej pracy wyrwała się z biedy i została aktorką, chociaż złośliwi twierdzili, że część jej sukcesów wynikała z osobistych, erotycznych kontaktów z wpływowymi osobistościami.

• Od 1945 r. - Argentyna staje się przystanią dla kilku tysięcy hitlerowskich zbrodniarzy, którzy bez przeszkód osiedlają się tutaj, często nawet pod własnym nazwiskiem jak na przykład Joseph Mengele (1949), który przez 10 lat prowadzi własną firmę farmaceutyczną importującą leki. Argentyńczycy niemieckiego pochodzenia i niedawni niemieccy agenci sprzyjają hitlerowcom, a władze chronią Niemców przed ekstradycją, chociaż wciąż ich inwigilują. Niemcy przywożą bowiem pieniądze.

Poza tym wielu byłych wysokich funkcjonariuszy hitlerowskiego państwa współpracuje z wywiadem Stanów Zjednoczonych i nieoficjalnie cieszy się poparciem amerykańskich władz. Zwłaszcza w latach zimnej wojny. Przykładem jest Mengele powiązany z amerykańskim wywiadem. Natomiast niemieccy naukowcy, którzy uciekli z Europy, żeby uniknąć odpowiedzialności za zbrodnie wojenne są mile widziani, ponieważ przywożą wiedzę i umiejętności, zwłaszcza techniczne.

• 1946 - 1955 r. - Generał Juan Domingo Perón wygrywa wybory prezydenckie głosząc skrajnie populistyczne hasła i zwalczając przeciwników metodami terrorystycznymi.

W 1947 r. zakłada partię (Partido Perónista, od 1961 r. jako Partia Sprawiedliwości) głoszącą justycializm, czyli sprawiedliwość społeczną, co zbliża peronistów do korporacjonizmu i socjalizmu. Rząd Peróna współpracuje ze związkami zawodowymi. Potem wykupuje i nacjonalizuje brytyjskie koleje, ogranicza ekonomiczne wpływy USA, nacjonalizuje flotę handlową i podporządkowuje sobie Bank Centralny. Dąży do zbudowania przemysłu niezależnego od inwestorów zagranicznych, sterowanego przez rząd i produkującego na potrzeby rynku wewnętrznego. Znacjonalizowane przedsiębiorstwa okazują się jednak mało wydajne i kosztowne, a ich produkty na ogół nie odpowiadają wysokim standardom wymaganym na rynkach międzynarodowych.

W dodatku Perón prowadzi politykę skrajnie populistyczną - nie licząc się z kosztami, duże sumy przeznacza na świadczenia socjalne, co grozi destabilizacją gospodarki opartej przede wszystkim na rolnictwie i eksporcie nieprzetworzonych surowców oraz na znacjonalizowanym przemyśle. Mimo to Argentyna przeżywa okres prosperity dzięki powojennemu ożywieniu gospodarki świata zachodniego: eksportuje głównie wołowinę, drewno i surowce mineralne potrzebne do odbudowy zrujnowanej Europy.

• 1946 r. - Austriacki fizyk Ronald Richter przekonuje Peróna, że wie, jak przeprowadzić zimną fuzję jądrową, co dałoby Argentynie niemal nieograniczone źródło energii. Za rządowe pieniądze Richter organizuje tajne centrum badawcze na wysepce Huemul na jeziorze Nahuel Huapi. Przez sześć lat Richter będzie próbował zbudować odpowiedni reaktor jądrowy i w końcu ogłosi, że znalazł metodę pozyskiwania energii z fuzji. Niestety, nigdy nie opublikuje konkretnych danych i nikt nie może potwierdzić jego informacji, co rozwściecza oszukanego Peróna. W końcu Richter zostanie odsunięty jako oszust i umrze w zapomnieniu. Jego laboratorium zaś zostaje rozebrane i przeniesione do nieodległej miejscowości Bariloche. Tak powstaje największy ośrodek badań nuklearnych w całej Ameryce Południowej.

Niemcy zaś opuszczą rejon Bariloche, zwłaszcza po upadku Peróna, przy czym część z nich wyemigruje do Chile, aby uniknąć spodziewanych dochodzeń w sprawie ich nazistowskiej przeszłości.

• Od 1947 r. - Niebywałą popularność wśród najsłabszych klas społecznych zdobywa żona prezydenta Eva, która charytatywnie zajmuje się pracą dla ubogich, walczy o prawa kobiet i ma ogromny udział w przyznaniu kobietom praw wyborczych w 1947 r.

• 1948 r. - Do miasta Ushuaia na Ziemi Ognistej przybywa pierwsza grupa włoskich imigrantów z Genui. Inicjatorem akcji jest włoski przedsiębiorca Catlo Borsari, który pomaga swoim rodakom opuścić biedne i wyniszczone wojną Włochy. Imigranci przyczyniają się do bardzo szybkiego rozwoju miasta. Ushuaia jest już nie tylko portem morskim i lotniczym oraz ośrodkiem przemysłu mięsnego i drzewnego, lecz staje się także centrum turystyki. Pod koniec XX i na początku XXI w. wyruszają stąd statki wiozące turystów na kilkudniową wycieczkę do brzegów Antarktydy.

• 1949 r. - Generał Juan Domingo Perón zmienia konstytucję, praktycznie uniemożliwiając legalne odsunięcie go od władzy. Stopniowo przekształca się w dyktatora, który hojną ręką rozdziela pieniądze na pomoc dla ubogich. Słaba gospodarka kraju nie wytrzymuje jednak nadmiernych kosztów polityki socjalnej i zaczyna się kryzys. Zwłaszcza, że powoli kończy się powojenna odbudowa krajów europejskich, które w coraz większym stopniu potrzebują zaawansowanej technologii, a nie słabo przetworzonych surowców. Mimo to Perón i jego żona są wielbieni przez ludzi ubogich i niewykształconych, którzy korzystają z państwowych świadczeń socjalnych, a nie rozumieją, że polityka peronistów niszczy gospodarkę. Dobrze rozumieją to ludzie bogaci, którzy tracą dochody i ekonomiści wskazujący krótkowzroczność niekontrolowanej socjalnej polityki Peróna.

• 1951 r. - Armia nie dopuszcza, by Eva Perón kandydowała na stanowisko wiceprezydenta Argentyny, co wskazuje, że pozycja Peróna słabnie.

Rok później Eva umiera na raka macicy, a zrozpaczony Juan każe ją zabalsamować w szklanej trumnie i zapowiada budowę mauzoleum. Tego planu jednak nie zrealizuje, bo Argentyna wchodzi w trudny okres kryzysu. Opozycja wskazuje nieudolność i korupcję władzy oraz ubożenie Argentyńczyków, na co Perón odpowiada akcjami policyjnymi, a w 1953 r. zakazuje tworzenia organizacji społecznych i politycznych. To uderza we wszystkie grupy społeczeństwa łącznie z Kościołem katolickim, który nie godzi się na państwową kontrolę nad klerem.

• 1955 r. - Wojskowy przewrót obala J. D. Peróna, który emigruje do Paragwaju, a w 1960 r. przenosi się do Hiszpanii.

Po upadku Peróna zabalsamowane zwłoki jego żony Evity okazują się niewygodne dla rządzących, ponieważ argentyńscy dyktatorzy obawiają się niemal religijnego kultu, jakim lud otaczał zmarłą. Trumna trafi aż do Mediolanu, gdzie zostanie pogrzebana pod fałszywym nazwiskiem. Dopiero w 1971 r. za nowego rządu szczątki Evity wrócą do Argentyny na cmentarz w Buenos Aires.

Po rozłamie w Partii Radykalnej (1957) władzę przejmuje jej prawe skrzydło zakładające zerwanie politycznych związków z Kubą i współpracę z USA.

Po zwycięstwie w wyborach w 1963 r. lewe skrzydło Partii Radykalnej, czyli Obywatelska Unia Radykałów Ludowych liberalizuje politykę, a jednocześnie wraca do idei nacjonalizacji gospodarki.

W 1966 r. armia dokonuje przewrotu, a nowym prezydentem-dyktatorem zostaje J. C. Ongania. Rok później Ongania delegalizuje wszystkie partie, co jednak wywołuje opór, a w 1969 r. zaczynają się antyrządowe demonstracje. Pod ich wpływem następni wojskowi prezydenci R. M. Lewingston (1970-1971) i A. A. Lanusse (1971-1973) nieco liberalizują politykę.

• 1960 - 1961 r. - Początek telewizji w Buenos Aires.

• 1961 r. - Mosad chwyta Adolfa Eichmanna ukrywającego się w Buenos Aires.

Eichmann przypłynął tu w roku 1950 dzięki fałszywemu paszportowi wydanemu przez Watykan. W brawurowej akcji Mosad porywa i nieprzytomnego zbrodniarza potajemnie wywozi do Izraela, gdzie sąd skaże go na śmierć za ludobójstwo. Jest to szok dla miejscowych Niemców, którzy dotychczas czuli się w Argentynie całkowicie bezpieczni. Pod wpływem tego wydarzenia wielu z nich ucieka do Paragwaju i Brazylii.

• 1966 r. - Argentyna jest jednym z pierwszych państw, które ogłasza, że 200-milowy pas wód wzdłuż wybrzeży uważa za swoją wyłączną strefę gospodarczą, gdzie inne państwa nie mają prawa działać.

• 1968 r. - Jedna z najdalszych opisanych w literaturze domniemanych teleportacji. Według świadków małżeństwo Vidal wbrew swojej woli zostaje rzekomo przeniesione z miasta Bahia we wschodniej Argentynie do miasta Meksyk w Meksyku.

• 1969 r. - Geolodzy odkrywają ważący ok. 37 ton żelazo-niklowy meteoryt El Chaco ok. 5 m pod dnem dużego krateru impaktowego Campo del Cielo. Jest to największy fragment deszczu meteorytów, jaki spadł na ten obszar ok. 4000 lat wcześniej.

• 1 II 1970 r. - Katastrofa kolejowa w Benavidez koło Buenos Aires: ginie 236 osób a ponad 500 jest rannych.

• 1972 r. - Zniesienie zakazu działalności partii. W 1973 r. prezydentem zostaje peronista H. Campora.

• 1972 r. - Jedna z najbardziej wstrząsających katastrof lotniczych w Andach argentyńskich. Spada samolot pasażerski z Urugwaju (w katastrofie ginie 20 osób spośród 45). Nikt nie wie, gdzie szukać rozbitków. Przez 72 dni ludzie są uwięzieni przez mróz i śnieg. Żywią się zwłokami zmarłych, a kilka osób umiera i wygląda na to, że ostatecznie wszyscy zginą z głodu i zimna. Wreszcie Roberto Canessa i Antonio Vizinti zaopatrzeni w mięso ze zwłok współpasażerów podejmują niemal samobójczą próbę przejścia przez góry do Chile. Wbrew przewidywaniom sceptyków docierają do ludzkich osad i sprowadzają pomoc dla 14 osób pozostałych jeszcze przy życiu.

• 1973 r. - Juan D. Perón wraca do Argentyny, co wywołuje ostre starcia między jego zwolennikami i przeciwnikami. W zamieszkach ginie kilkaset osób. Perón jednak nie ustępuje i zostaje wybrany prezydentem, lecz wkrótce umiera (1974), a władzę przejmuje jego druga żona Isabela Perón, dotychczas wiceprezydent kraju. Rodzina Perón utrzyma władzę do 1976 r., kiedy obali ją krwawy wojskowy zamach generała Jorge R. Videli.

Peronizm jednak trwa jako swoiście argentyńska koncepcja polityczna, w której łączą się lewicowe idee rozbudowanych świadczeń socjalnych i nacjonalizacji większości gospodarki, korporacjonistyczne wizje wszystkich grup społecznych zjednoczonych wokół wspólnego celu, nacjonalizm, populizm i pamięć o względnym dobrobycie Argentyńczyków za czasów Juana i Evity Perón. Popularność peronizmu wśród Argentyńczyków praktycznie blokuje możliwość zreformowania niewydolnej gospodarki, bo to wiązałoby się z prywatyzacją przemysłu, ograniczeniem wpływu związków zawodowych i praw pracowniczych oraz zwiększeniem inwestycji firm zagranicznych.

• 1975 r. - Argentyńskie tajne służby SIDE uczestniczą w operacji Kondor, mającej na celu wymordowanie działaczy i intelektualistów o poglądach lewicowych lub sprzyjających Sowietom.

• Od 1976 r. - Junta wojskowych kierowana przez Videlę rządzi Argentyną za pomocą terroru.

W ciągu kilku lat ginie ponad 30 tysięcy przeciwników dyktatury potajemnie grzebanych w zbiorowych grobach. Więźniowie są poddawani wymyślnym torturom od bicia i topienia po wstrząsy elektryczne. Niektórym ofiarom oprawcy wsuwają rury do odbytu lub pochwy i wpuszczają do środka szczura, aby szarpał wnętrzności. Około 2000 osób zostaje zrzuconych żywcem z helikopterów do Atlantyku, tysiące ludzi trafia do obozów koncentracyjnych. Rząd prowadzi akcję odbierania dzieci lewicowcom (co najmniej 500 dzieci), aby je oddać na wychowanie katolickim rodzinom zwolenników Videli.

Kościół katolicki w Argentynie popiera juntę, lub jej przynajmniej nie krytykuje, w zamian zyskując status uprzywilejowanej organizacji religijnej.

• 1977 r. - Powstaje słynny rezerwat paleontologiczny Campo Ischigualasto (od imienia legendarnego wodza żyjącego tu niegdyś plemienia Huartes) w prowincji San Juan.

• Lata 1980. - Argentyna dysponuje energią nuklearną jako drugi po Brazylii kraj latynoamerykański.

Argentyńskie peso jest walutą używaną w międzynarodowym handlu, a Buenos Aires należy do największych portów świata. Jest też największym i najpiękniejszym miastem tej części Ameryki Południowej.

• 1981 r. - Władzę w Argentynie przejmuje następny prawicowy dyktator generał L. F. Galtieri.

• IV-VI 1982 r. - Inwazja na Falklandy, która miała pokazać siłę Argentyny i umocnić pozycję junty, kończy się klęską po kontrataku brytyjskiego gen. J. Woodwarda. Junta upada, a Galtieri na krótko trafia do więzienia. Po latach dyktatury mogą się wreszcie odbyć wybory, które doprowadzają do demokratyzacji państwa.

Co ciekawe, mimo klęski Argentyna będzie nadal zgłaszać swoje roszczenia do wysp między innymi w roku 2007 i 2013. Malwiny, czyli brytyjskie Falklandy, są rodzajem narodowej legendy Argentyńczyków i wartością jednoczącą wszystkie opcje polityczne - kwestia odzyskania archipelagi nie podlega żadnej dyskusji.

• 1983 r. - Władze Argentyny powołują komisję prawdy (1983) do zbadania zbrodni obalonego reżimu. W roku 1985 ukazuje się raport o zaginięciach przeciwników reżimu za czasów wojskowej dyktatury.

Armia utrudnia jednak karanie winnych. W tajemniczy sposób „znikają” świadkowie zbrodni (na przykład Jorge J. Lopez w 2006 r.), a inni otrzymują anonimowe groźby i na ogół wolą milczeć. Również Kościół katolicki nie jest zainteresowany rozliczeniem junty, z którą ściśle współpracował, czerpiąc z tego rozliczne korzyści. Przykładem może być jezuita Jorge Mario Bergoglio, późniejszy papież, który jest oskarżany o wydanie władzom duchownych podejrzanych o niechęć do junty.

• 1984 r. - UNESCO ogłasza wodospady Iguazu na granicy argentyńsko-brazylijskiej Światowym Dziedzictwem podlegającym międzynarodowej ochronie.

• Początek XXI w. - Skandale wstrząsają Kościołem katolickim po ujawnieniu setek pedofilskich przestępstw popełnionych przez argentyński kler i dotąd ukrywanych przez biskupów.

Na przykład w 2007 r. ksiądz Mario N. Sasso z San Juan zostaje skazany na 17 lat więzienia za zgwałcenie w latach 1990. co najmniej 25 dziewczynek w wieku 3-16 lat. W 2009 r. ksiądz Julio C. Grassi trafia do więzienia na 15 lat za wieloletnie molestowanie i gwałcenie dzieci, mimo że argentyńscy biskupi, w tym Bergoglio, próbowali go bronić.

W 2017 r. pochodząca z Japonii zakonnica Kosaka Kumiko zostaje skazana na więzienie za wieloletnie seksualne wykorzystywanie głuchoniemych dzieci w wieku 5-16 lat w kościelnym ośrodku opiekuńczym na terenie prowincji Mendoza.

Natomiast ksiądz-pedofil Llarraz dzięki pomocy biskupów przez kilka lat ukrywa się przed policją, zanim zostanie wreszcie schwytany i postawiony przed sądem w roku 2019.

• 2001 - 2002 r. - Nierealistyczna polityka finansowa utrzymująca wysoki kurs argentyńskiego peso wywołuje kryzys, załamanie systemu bankowego i gigantyczną inflację, co przekłada się na masowe rozruchy. Prezydent (rządzący od 1999 r.) Fernando de la Rua składa dymisję.

• Od 2001 r. - Sztucznie utrzymywany kurs peso w połączeniu z zacofaną, gospodarką opartą głównie na eksporcie surowców oraz ze społecznym oczekiwaniem świadczeń socjalnych wywołuje gigantyczną inflację i drożyznę.

W następnych latach argentyński Bank Centralny będzie wielokrotnie ogłaszał niewypłacalność, czyli bankructwo państwa, które nie jest w stanie spłacić swoich długów wobec innych państw i organizacji zewnętrznych oraz wobec własnych obywateli. Do roku 2022 zdarzy się to dziewięć razy. Sytuację wielokrotnie ratuje Międzynarodowy Fundusz Walutowy udzielając Argentynie pożyczek, ale niewydolna gospodarka nie pozwala na spłatę zadłużenia, które w efekcie rośnie coraz bardziej.

• 2004 r. - W przeddzień Nowego Roku w pożarze nocnego klubu w Buenos Aires ginie 188 osób, a 700 zostaje rannych. Jest to najtragiczniejszy pożar w dotychczasowych dziejach miasta.

• 2009 r. - Na cmentarzu w Cinco Saltos (Rio Negro) zostają odkryte zwłoki dziewczynki w wieku ok. 10 lat zmarłej i pogrzebanej w latach 1930. Zwłoki są w doskonałym stanie, co dla niektórych jest dowodem działania magii lub wręcz nieczystych sił związanych z piekłem. Zwłaszcza że Cinco Saltos od lat jest nazywane Miastem Czarownic. W rejonie Bajo Negro podobno odbywają się magiczne rytuały, ludzie widują tam duchy, a w pobliżu okolicznych jezior Pellegrini i Arroyones obserwowano UFO.

• 2013 r. - Argentyna jako pierwszy kraj Ameryki Południowej legalizuje małżeństwa homoseksualne i przyznaje im wszystkie prawa małżeństw heteroseksualnych, łącznie z możliwością adoptowania dzieci.

W odpowiedzi Kościół katolicki bardzo ostro protestuje i organizuje demonstracje wzywające do obalenia rządu.

• 2013 r. - Biskup Jorge Mario Bergoglio zostaje pierwszym rzymskim papieżem pochodzącym z Ameryki Łacińskiej. Przyjmuje imię Franciszek.

• 2020 r. - Pandemia Covid-19 destabilizuje argentyńską gospodarkę i życie społeczne.

• Koniec 2020 r. - Argentyna znosi obowiązujący od kilku wieków zakaz aborcji, co jest znakiem postępującej liberalizacji argentyńskiego społeczeństwa stopniowo uwalniającego się od ideologii katolickiej.

← ParagwajAntarktyka →