Liwonia, Kurlandia, Inflanty i Łotwa
Koniec 1. tysiąclecia p.n.e. - Wyodrębniają się uralskie plemiona Liwów między lewym dorzeczem Dźwiny i Zatoką Ryską. O ich znaczeniu świadczy wzmianka u Pliniusza Młodszego, który w 79 r. n.e. pisze o ludzie nazwanym Levioni zamieszkującym wybrzeże Bałtyku. Sami Liwowie aż do XX w. n.e. będą siebie nazywali Randalist (Ludzie Wybrzeża) lub Kalamied (Rybacy).
1. tysiąclecie n.e. - W rejonie Dźwiny formują się bałtyjskie plemiona Letgarów (Łotyszów), a Półwysep Kurlandzki na zachód od terytoriów Letgarów zamieszkują pokrewne im plemiona Kurów.
X w. - Spadek znaczenia wikingów na Bałtyku otwiera drogę dla rozwoju morskiego handlu łączącego Liwonię i Półwysep Kurlandzki z Danią, Szwecją i Niemcami.
XII w. - Na ziemiach Liwów w rejonie Zatoki Ryskiej i w basenie Dźwiny trwa duńskie i niemieckie osadnictwo związane z rozwojem handlu, co oznacza silne wpływy kultury germańskiej. Cały obszar od Półwyspu Kurlandzkiego i Zatoki Ryskiej do Zatoki Fińskiej otrzymuje nazwę Inflanty od Livland, czyli Kraj Liwów, Liwonia.
1159 - 1160 r. - Niemieccy kupcy z Bremen zakładają faktorię handlową na obszarze Liwonii w ujściu Dźwiny, gdzie już od X w. funkcjonuje osada Liwów. Tak w 1200 r. powstaje miasto Ryga (po niemiecku Riga, po liwońsku Rïgõ, po estońsku Riia), które wkrótce stanie się jednym z ważnych portów na Bałtyku handlujących ze Skandynawią.
1170, 1194, 1197 r. - Duńskie najazdy rabunkowe na wybrzeża północnych Inflant.
1202 r. - Bremeński biskup Albert von Buxhovden, który rezyduje w Rydze od 1201 r., zakłada Fratres militiae Christi de Livonia, czyli Braci rycerzy Chrystusa z Liwonii znanych jako Zakon Kawalerów Mieczowych. Ich reguła opiera się na zasadach templariuszy, a głównym zadaniem ma być chrystianizacja Liwów i Bałtów oraz ochrona diecezji ryskiej przed napadami pogan. Pierwszym mistrzem (Herrmeister) zakonu zostaje w 1204 r. niemiecki rycerz Wenno (Winne) von Rohrbach pochodzący z Kassel-Naumburga. Oficjalną siedzibą zakonu jest Ryga z okazałą gotycką katedrą z ok. 1211 r., Kościołem św. Jakuba wzmiankowanym w 1225 r. oraz ceglanym gotyckim zamkiem zbudowanym w latach 1330-1353.
1209 r. - Mistrz Wenno von Rohrbach ginie podczas kłótni zabity toporem przez rycerza Wickberta. Zabójca zostaje skazany na śmierć i stracony, a funkcję mistrza przejmuje Volkwin Schenk znany też jako Volkwin (Folkvin, Wolquinus) von Naumburg zu Winterstätten.
1209 r. - Duński arcybiskup Lund Andreas Sunonis oraz król Waldemar II najeżdżają i łupią wyspę Ozylię.
Zakonni rycerze zaś prowadzą podbój ziem Łotyszów i Kurów, a na północy Liwów i zachodnich Estów. Kolejne niszczycielskie ekspedycje rycerzy oraz starcia z broniącą się ludnością będą trwały 19 lat. Zakonni wojownicy słyną z licznych występków oraz okrucieństwa. Krwawo tłumią antyfeudalne powstania Liwów (1212) i Estów (1222-1223).
1218 r. - Próbując uniezależnić się od biskupa Alberta Zakon Kawalerów Mieczowych wywołuje otwartą wojnę. Albert zaś nie mogąc sobie poradzić z buntowniczymi zakonnikami sprowadza na pomoc Duńczyków.
Król Waldemar II jednak nie pomaga biskupowi. 15 czerwca 1219 r. rozbija siły Estów w bitwie pod Lindanise (Rewel) i opanowuje północną część Inflant oraz wyspy Ozylię i Dago. Podbój akceptuje papież Honoriusz III, tym samym legalizując duńską władzę w północnych Inflantach (Estonii). W 1220 r. zgodnie z wolą papieża biskup Rygi Albert von Buxhovden oddaje Duńczykom wszystkie terytoria północnych Inflant, aby nie wpadły w ręce zakonnych rycerzy. Niezrażony tym mistrz Volkwin Schenk odrzuca decyzję władz duchownych, a nawet każe uwięzić papieskiego posłańca.
1219 r. - Król Danii Waldemar II podbija północne Inflanty oraz Wyspy Moonsundzkie strzegące wejścia do Zatoki Ryskiej z największymi Ozylią (po estońsku Saaremaa, po szwedzku Ösel) i Dago (po estońsku Hiumaa, po szwedzku Dagö). Podbój akceptują papież Honoriusz III i biskup Rygi Albert (1220). W 1232 r. papież oficjalnie przyznaje te ziemie Duńczykom, co dodatkowo potwierdzi umowa z 1238 r.
Do 1227 r. - Zakon Kawalerów Mieczowych pacyfikuje Łotyszów i Liwów, a dalej na północy narzuca swoją władzę zachodnim Estom.
1236 r. - Powstanie Kurów, którzy rozbijają zakonną armię pod Szawlami i zabijają mistrza Volkwina Schenka.
Po tej klęsce i pod wpływem kłopotów z papieżem Zakon Kawalerów Mieczowych uznaje się za podległy Zakonowi Niemieckiemu (1237), zachowując tylko częściową autonomię jako Zakon Inflancki. Pierwszym wspólnym mistrzem obu zakonów zostaje Herrmann Balk kierujący dotąd Zakonem Niemieckim w Prusach.
1282 r. - Ryga zostaje przyjęta do grona miast hanzeatyckich, co oznacza szybszy rozwój ekonomiczny.
1343 r. - Antyfeudalne powstanie Estów praktycznie usuwa Duńczyków z północnych Inflant. Zakonnicy wykorzystują nadarzającą się okazję, wkraczają zbrojnie i opanowują dużą część północnych Inflant.
1346 r. - Zakon Niemiecki kupuje od Danii północne Inflanty z centrum w mieście Rewel. Potem zaś odsprzedaje te ziemie Zakonowi Inflanckiemu. W ten sposób wspólne państwo dwóch zakonów rycerskich opanowuje wybrzeże Bałtyku od ujścia Wisły aż do Zatoki Fińskiej, z wyjątkiem litewskiej Żmudzi oraz należących do Danii zachodniej części Estonii, Ozylii i Dago.
1409 - 1411 r. - Wojna Zakonu Niemieckiego z Litwą i Polską o panowanie nad Żmudzią. Po stronie zakonnej staje wielu rycerzy z całej Europy, którzy przybywają jako krzyżowcy walczący w imię szerzenia wiary chrześcijańskiej i zwalczania pogaństwa. Starcie kończy się klęską zakonników pod Grunwaldem, oblężeniem Malborka przez wojska polsko-litewskie i rezygnacją zakonnych rycerzy z pretensji do Żmudzi, która ostatecznie przypada Litwie.
1466 r. - Po kolejnej wojnie z Rzeczpospolitą pokonany Zakon Niemiecki z Prus uznaje się za jej wasala. Natomiast Zakon Inflancki ze stolicą w Rydze samodzielnie rządzi rozległym państwem obejmującym ziemie Łotyszów, Kurów, Liwów, Estów i Iżorów. W miastach dominuje żywioł niemiecki stanowiący element cywilizujący te obszary.
XVI - XIX w. - Stopniowo zanika język liwoński. Coraz więcej Liwów przechodzi na łotewski i niemiecki, a największe miasto Liwonii Ryga jest głównie niemieckojęzyczne.
Liwonia wraz z Rygą staje się integralną częścią Łotwy.
W XIX w. Liwowie zachowają jeszcze pamięć o swoim pochodzeniu i poczucie odrębności od Łotyszy, lecz na co dzień większość z nich będzie mówiła po łotewsku. Posługujący się językiem liwońskim pozostaną kurczącą się mniejszością skupioną przede wszystkim na obszarach wiejskich. W drugiej połowie XX w. po liwońsku będzie mówiło zaledwie kilkaset osób.
1523 r. - W ryskim Kościele św. Jakuba od 1522 r. należącym do luteran po raz pierwszy zostaje wygłoszone kazanie po łotewsku.
Po podporządkowaniu Rygi Rzeczpospolitej w 1582 r. kościół przejdzie w ręce jezuitów, a w 1621 r. pod władzą szwedzką wróci do luteran. W 1923 r. Kościół św. Jakuba jeszcze raz zostanie przekazany katolikom, a ryska katedra stanie się katedrą luterańską.
1557 r. - Rzeczpospolita zmusza słabnący Zakon Inflancki do zawarcia paktu, aby nie dopuścić do wkroczenia Szwedów i Moskwy. Oznacza to jednak początek wojny inflanckiej (1558-1583), ponieważ Moskwa podejmuje próbę zbrojnego utorowania sobie drogi do Bałtyku. W 1558 r. moskiewskie oddziały wkraczają od wschodu, a Szwedzi, którzy chcą opanować wschodnie wybrzeża Bałtyku, atakują z północy.
1561 r. - Następuje sekularyzacja katolickiego Zakonu Inflanckiego i wprowadzenie Reformacji, a ostatni mistrz Zakonu, Gotard Kettler, zostaje dziedzicznym księciem Kurlandii oraz Semigalii rozciągającej się wzdłuż południowego brzegu Dźwiny. Jako wasal Rzeczpospolitej Kettler rządzi do śmierci w 1587 r.
Środkowe Inflanty (do jeziora Pejpus) wraz z Ozylią zostają podporządkowane bezpośrednio Rzeczpospolitej pod wspólnym zarządem polsko-litewskim. Największymi miastami tego obszaru zwanego odtąd Inflantami Polskimi są Ryga i Dorpat (Tartu).
Północna część dawnego państwa zakonnego z centrum w Tallinnie nad Zatoką Fińską dostaje się pod panowanie Szwecji razem z wyspą Dago.
1563 r. - Moskwa próbuje budować w Inflantach wasalne księstwo pod władzą duńskiego księcia Magnusa. Udaremnia to jednak zwycięstwo Szwedów pod Rewelem (1571) i trzy zwycięskie wyprawy Batorego z Rzeczpospolitej (1579-1581).
1583 r. - Dania zajmuje należącą dotąd do Rzeczpospolitej wyspę Ozylię. To oznacza koniec wojny inflanckiej.
1585 r. - Powstaje pierwsza książka w języku łotewskim - katechizm katolicki.
Rzeczpospolita popiera katolicyzm (w 1582 r. Stefan Batory zakłada w Rydze kolegium jezuickie, jedną z najstarszych uczelni na terenach bałtyjskich), aby osłabić dominujący protestantyzm związany z żywiołem niemieckim. Od czasów Reformacji również większość Łotyszy jest protestantami i ulega silnym wpływom kultury niemieckiej. Od niemieckich osadników i zgermanizowanych Łotyszy wywodzą się Niemcy bałtyccy obecni tu aż do połowy XX w. Jedynie południowa i wschodnia część kraju wyznaje katolicyzm i wiąże swoje życiowe kariery z Rzeczpospolitą.
W całych Inflantach zaznaczają się silne wpływy kulturalne Gdańska.
1621 r. - Szwecja wypiera wojska polsko-litewskie, zdobywa Rygę i w ciągu roku opanowuje całe Inflanty. Wojna o te tereny będzie trwać z przerwami przez niemal czterdzieści lat.
Od 1637 r. - Kurlandzkie rycerstwo i kupcy podejmują próbę umocnienia swojego kraju poprzez założenie kolonii na Trynidadzie i Tobago. Szybko się jednak okazuje, że Kurlandia nie ma dość sił, aby utrzymać odległą faktorię. Ani Rzeczpospolita, ani Szwecja nie są specjalnie zainteresowane karaibską kolonią. Ostatecznie Kurlandia traci swoje posiadłości na Karaibach w roku 1689.
1660 r. - Na mocy pokoju w Oliwie Szwedzi zajmują Inflanty z Rygą. Rzeczpospolita zachowuje tylko Kurlandię na południe od Dźwiny i tak zwane Inflanty Polskie ze stolicą w Dyneburgu.
1700 - 1721 r. - Wojna północna wyniszcza Inflanty i całkowicie zmienia polityczną sytuację nad Bałtykiem.
1702 r. - Wojska Rzeczpospolitej ponoszą klęskę (husaria ucieka przed rozpoczęciem bitwy) pod Kliszowem, dzięki czemu zwycięski Karol XII przyłącza Inflanty do Szwecji.
Król August II zaś zapędzony aż do Saksonii musi uznać wyższość Szwedów i przyjmie narzucone warunki pokoju. Jednym z nich jest wydanie Szwedom inflanckiego generała Johana Reinholda Patkula, który całe życie poświęcił walce przeciw Szwecji o zachowanie względnej samodzielności Inflant. Patkul umiera męczeńsko poddany egzekucji w Kazimierzu w roku 1707: ma łamane ręce i nogi, zostaje potem ścięty, a jego ciało porąbane na części jest wystawione na pokaz.
1721 r. - W wyniku wojny północnej Rosja zajmuje Inflanty Szwedzkie.
1737 - 1740 r. - Po wymarciu dynastii Kettlerów (książę Ferdynand, 1731-1737) Kurlandią rządzi książę Biron, faworyt rosyjskiej cesarzowej Anny. Po jego usunięciu panuje tu Karol (1759-1763, syn króla Augusta III z Polski), lecz w 1763 r. powraca Biron (do 1769 r.), który potem przekaże władzę swemu synowi Piotrowi (rządzi w latach 1769-1795).
1772 r. - Rosja zajmuje Inflanty Polskie (należące do Rzeczpospolitej), a w 1795 r. Kurlandię i Semigalię.
Inflancka i kurlandzka szlachta, mimo zmiany władcy, zachowuje daleko posuniętą swobodę i samorząd. Wyrazem tej swobody jest między innymi język niemiecki używany przez większość miejscowej szlachty.
1817 - 1819 r. - W Inflantach zostaje zniesione osobiste poddaństwo i przywiązanie chłopów do ziemi.
Jednak ziemia zostaje uznana za własność szlachty, co pozwala rugować chłopów i powiększać szlacheckie folwarki. Powoduje to napływ chłopów do miast, a w konsekwencji ograniczenie niemieckiego charakteru miast.
Ryga jest trzecim po Moskwie i Petersburgu (do 1919 r.) centrum gospodarczym Rosji, zwłaszcza po wybudowaniu linii kolejowej (1861), dzięki czemu przez ryski port przechodzi 20% rosyjskiego eksportu.
1845 r. - W mieście Neuwelcke ma miejsce jedno z najdziwaczniejszych wydarzeń w dziejach Łotwy.
Młoda nauczycielka Emilie Sagee jest podobno wiele razy widywana w dwóch miejscach jednocześnie (Doppelgänger, bilokacja) w obecności wielu ludzi. W końcu musi zrezygnować z posady, co zresztą spotyka ją kolejny raz, bo podobne zjawiska towarzyszyły jej już wcześniej i pracodawca obawiał się tak dziwnej pracownicy. Ona sama nie potrafi wyjaśnić tego fenomenu.
1849 r. - Pod wpływem strajków i rewolucyjnych wystąpień podobnych do tych w Europie rząd zakazuje łotewskiej szlachcie rugowania chłopów z ich ziem.
Druga połowa XIX w. - Ruch młodołotewski odradza łotewską kulturę. Kształtuje się język literacki.
Młodołotysze, jak J. Alunäns (1832-1864), K. Valdemärs (1825-1891) i K. Barons (1835-1923), wydają w języku narodowym gazety i książki, propagują łotewskie organizacje kulturalne, społeczne i ekonomiczne. K. Kruza (1884-1960) tworzy łotewską poezję. Pod wpływem Rosji powstaje realistyczne malarstwo narodowe (J. Fedders, K. Hüns), architektura (J. Baumanis) a potem plastyka impresjonistyczna i modernistyczna. Wyrazem zwrotu ku łotewskości są też organizowane od roku 1873 święta łotewskiej kultury (zwłaszcza chóralnego śpiewu), na które przybywa kilka tysięcy ludzi z całego kraju.
1877 - 1942 r. - Kärlis Augustus Vilhelms Ulmanis, agronom, specjalista od hodowli bydła. Po klęsce rewolucji 1905-1907 r. wyjeżdża do USA. Wraca do kraju po amnestii udzielonej mu przez cara w 1913 r.
1905 - 1907 r. - Powtarzające się antyrosyjskie wystąpienia robotników i bunty chłopskie oraz postulaty swobody kulturalnej i autonomii politycznej wymuszają zezwolenie na nauczanie w szkołach języka łotewskiego obok rosyjskiego. Mimo to przywódcy buntu trafiają do więzienia.
Od 1908 r. - Carski plan przewiduje przesiedlenie do Łotwy aż 300 tysięcy rosyjskich chłopów w 1914 r. W odpowiedzi Niemcy wykupują (do 1912 r.) 160 tysięcy hektarów ziemi w Łotwie dla kolonistów z Niemiec.
1917 r. - Ulmanis zakłada Łotewski Związek Ludowy mający szerzyć narodową świadomość wśród Łotyszy i głosić program budowy niepodległego państwa.
1917/1918 r. - Niemieckie wojska zajmują Łotwę.
1918 r. - Po upadku carskiej Rosji Łotwa uzyskuje niepodległość jako republika. Na czele rządu staje Kärlus Ulmanis.
Tymczasem w grudniu komuniści pod wodzą P. Stučki ogłaszają powstanie państwa łotewskiego zależnego od bolszewików rządzących Rosją Sowiecką.
1919 - 1920 r. - Wojna z bolszewikami próbującymi podbić Łotwę i przyłączyć do państwa Lenina.
1920 r. - Niemiecki generał R. von der Goltz rozbija oddziały komunistów, co daje Łotwie niepodległość.
16 II 1922 r. - Ogłoszenie republikańskiej konstytucji. Stolicą państwa zostaje Ryga, największe miasto kraju, ośrodek administracyjny oraz duży port handlowy łączący Łotwę ze światem.
Łotewski jest językiem oficjalnym, ale blisko połowa z 1,6 miliona mieszkańców to Niemcy, Rosjanie i inne narody, w tym zanikający Liwowie. Dominuje luteranizm. Łotewska flaga jest czerwona z pionowym, białym pasem, a w godle państwa pojawiają się lew i gryf z mieczem. Kraj jest rolniczy - reforma rolna likwiduje wielkie, głównie niemieckie, latyfundia, a ziemię oddaje chłopom.
Od 1924 i 1934 r. - Łotwa należy do Rady Bałtyckiej.
1931 - 1935 r. - Na miejscu pomnika Piotra Wielkiego zniszczonego w 1915 r. powstaje w Rydze Pomnik Wolności według projektu Kārlisa Zālego (1888-1942). Na obelisku o wysokości 35 m jest umieszczona postać symbolizująca wolność Łotwy, a u stóp obelisku postacie w kajdanach patrzące na wschód i ludzie wolni spoglądający na zachód.
Po zajęciu Łotwy Sowieci będą chcieli wysadzić pomnik w powietrze, lecz uratuje go Rosjanka, uczennica Zālego.
15 V 1934 r. - Kärlis Ulmanis przeprowadza zamach stanu i przejmuje władzę jako prawicowy prezydent-dyktator. W obawie przed komunizmem likwiduje wszystkie partie polityczne łącznie ze swoim Łotewskim Związkiem Ludowym.
W przewrocie uczestniczą oddziały generała Jänisa Balodisa (1881-1965), uczestnika I wojny światowej i bohatera walk z Armią Czerwoną w obronie niepodległości w latach 1919-1920.
1940 r. - Na mocy tajnego traktatu Ribbentrop-Mołotow Związek Sowiecki zaczyna okupację Łotwy.
Pretekstem do podboju są prowokacje urządzane przez Moskwę na granicy. Po wkroczeniu sowieckiej armii Ulmanis rezygnuje z prezydentury w nadziei, że to pozwoli utrzymać namiastkę niezależności Łotwy. 21 lipca zostaje jednak aresztowany przez NKWD i wysłany do obozu koło Krasnowodzka, gdzie wkrótce umrze.
Sowieci organizują sfałszowane pseudowybory, w których oczywiście zwyciężają komuniści i zwolennicy podporządkowania Łotwy Moskwie.
1940 r. - Powstaje marionetkowy rząd A. Kirchensteina, który po sfałszowanych przez Sowietów wyborach formalnie godzi się na przyłączenie do ZSRS: w sierpniu powstaje Łotewska Republika Sowiecka.
Generał Balodis próbował przystąpić do „wyborów” zorganizowanych przez Sowietów, lecz jego kandydatura nie została przyjęta, a on sam trafia do sowieckiego więzienia. Do 1956 r. wraz z żoną będzie tajnym więźniem specjalnym we Włodzimierzu nad Klaźmą. Potem władze pozwolą mu wrócić do Rygi jako stolicy sowieckiej Łotwy.
1940 - 1941 r. - Stalinowskie represje niszczą inteligencję.
Około 700 tysięcy Łotyszy, czyli niemal połowa ludności, trafia do sowieckich obozów koncentracyjnych, głównie na Syberię. Największe nasilenie wywózki przypada na pierwszą połowę roku 1941.
Zaczyna się rusyfikacja kraju poprzez osadnictwo rosyjskie i ukraińskie.
1 VII 1941 r. - Niemiecka armia wkracza do Rygi, a Łotysze na ogół nie stawiają oporu, ponieważ postrzegają Niemców jako wyzwolicieli. Wielu podejmuje współpracę przeciw Sowietom: powstają łotewskie oddziały SS (1942-1943), które wsławią się potem okrucieństwem.
Niemcy i Łotysze planowo mordują miejscowych Żydów. W lesie Bikernieki na przedmieściach Rygi zostaje zabitych i pogrzebanych we wspólnych dołach ok. 35 tysięcy Żydów. Łącznie do 1945 r. zginie ok. 70 tysięcy łotewskich Żydów, a ich mienie przejmą Niemcy lub Łotysze. Na tym tle pozytywnie wyróżnia się kilku Łotyszy, którzy z narażeniem życia ratują Żydów. Przykładem jest Janis (Žanis) Lipke (1900-1987), który do końca wojny ocali 56 osób, pomagając im uciec z ryskiego getta i przetrwać w ukryciu. Do 1945 r. przeżyje zaledwie ok 400 łotewskich Źydów.
1944 r. - Na Łotwę znów wkracza armia sowiecka i 13 września zajmuje Rygę.
Od pierwszych dni sowieckiej okupacji trwa terror wobec łotewskiej inteligencji a także byłych współpracowników Niemców.
1949 - 1950 r. - Szczyt stalinowskich represji podczas kolektywizacji, czyli przymusowego łączenia gospodarstw chłopskich w państwowe kołchozy. Tysiące ludzi trafia do sowieckich obozów, a upaństwowienie gospodarstw rolnych powoduje ekonomiczny regres i powiększa biedę.
1987 - 1988 r. - Wraz z postępującym rozkładem ZSRS nasila się łotewskie dążenie do niepodległości.
23 VIII 1989 r. - Zostaje zorganizowany słynny bałtycki łańcuch złożony z trzymających się za ręce Litwinów, Łotyszy i Estończyków protestujących przeciw wieloletniej sowieckiej okupacji.
4 V 1990 r. - Powstaje Republika Łotwy ze stolicą w Rydze.
Parlament przywraca narodowe symbole i wkrótce wprowadzi narodową walutę łat. Rolnicy odzyskują ziemię odebraną im przez komunistyczne władze Związku Sowieckiego. Łotewski zostaje uznany za język urzędowy, lecz rosyjski pozostaje językiem pomocniczym, bo Rosjanie stanowią niemal 30% z 2,47 milionów mieszkańców nowego państwa. Duża część Rosjan mieszkających na Łotwie nie chce uczyć się łotewskiego i żyje w rosyjskojęzycznych enklawach praktycznie wyłączonych spod kontroli łotewskiego państwa. Mają tam własne rosyjskojęzyczne sklepy, szkoły i urzędy. Rosjanie są ogromnym zagrożeniem, ponieważ wielu z nich odmawia przyjęcia łotewskiego obywatelstwa, a za to uzyskują obywatelstwo rosyjskie. To daje Moskwie podstawy do wtrącania się w wewnętrzne sprawy Łotwy, a w przyszłości może być pretekstem do militarnej inwazji rzekomo „w obronie rosyjskiej mniejszości”. Duża część miejscowych Rosjan staje się bezpaństwowcami, którzy nie przyjęli obywatelstwa łotewskiego, a jednocześnie nie są obywatelami Rosji.
2 I 1991 r. - Oddziały rosyjskie napadają na centrum prasowe w Rydze, lecz zostają odparte. Jest to ostatnia próba przywrócenia rosyjskiej władzy na Łotwie.
Początek XXI w. - Łotysze nie potrafią sobie poradzić z niełatwą historią.
Nacjonaliści podkreślają łotewskie tradycje niepodległościowe i zwalczają groźne wpływy Rosji, jednocześnie odwołując się do współpracy z hitlerowcami. Organizują więc marsze byłych łotewskich esesmanów i próbują gloryfikować ich działalność w czasie wojny. Z drugiej strony często ci sami ludzie uczestniczą w marszach i wiecach upamiętniających wymordowanych łotewskich Żydów.
Istotnym elementem destabilizującym kraj są łotewscy Rosjanie na ogół marzący o przyłączeniu Łotwy do Rosji. Nierzadko podejmują aktywną współpracę z prorosyjskimi organizacjami lub wręcz z rosyjskim wywiadem, przygotowując warunki dla ponownego podboju przez Rosję.
Lata 2002, 2004, 2014 - Mimo rosyjskich protestów i gróźb Łotwa przystępuje do NATO, Unii Europejskiej i strefy euro. Rosja jednak nadal próbuje wpływać na Łotwę poprzez Rosjan osiedlonych tu podczas sowieckiej okupacji oraz przez prowokacje o charakterze militarnym organizowane na granicy.
2020 r. - Epidemia Covid-19.
2022 r. - Paradoksalnie po rosyjskim najeździe na Ukrainę wzrasta bezpieczeństwo Łotwy, ponieważ kraje zachodnie nareszcie zaczynają rozumieć, jakim zagrożeniem jest rosyjski imperializm, a Finlandia i Szwecja wstępując do NATO ograniczają swobodę działania Rosji na Bałtyku.
Z drugiej zaś strony Rosjanie wciąż organizują prowokacje na granicy i grożą zbrojną napaścią, a rosyjski dyktator Putin zapowiada ponowne zajęcie kraju pod pretekstem obrony rosyjskiej mniejszości. Wykorzystuje fakt, że na Łotwie wciąż mieszka jeszcze ok. 400 tysięcy Rosjan (24% mieszkańców Łotwy) jako pozostałość po sowieckiej okupacji kraju. Rosyjscy mieszkańcy Łotwy często sabotują działania łotewskich władz, dokonują nawet podpaleń, a w Rydze napadają na muzeum pokazujące terror w czasie wieloletniej rosyjskiej okupacji kraju. Wielu z nich działa też jako szpiedzy Moskwy.
2023 r. - Łotwa wprowadza nowe prawo skierowane przeciw rosyjskim separatystom.
Każdy mieszkaniec Łotwy powinien zdać egzamin z języka łotewskiego i przyjąć łotewskie obywatelstwo, a Rosjanie, którzy odmówią mają być deportowani do Rosji. Kilkuset Rosjan dobrowolnie opuszcza więc Łotwę i zaczynają się przymusowe deportacje. Inni czekają na pomoc ze strony Moskwy.