Święci anglikańscy
W Kościele anglikańskim, jak w większości kościołów zachodnich powstałych na fali reformacji, kult Boga Jedynego jest stawiany na pierwszym miejscu, zatem kult świętych zostaje zlikwidowany jako niezgodny z Pismem Świętym i bluźnierczy, lub przynajmniej schodzi na plan drugi. Anglikanie nie czczą świętych w takim sensie, jak to jest obserwowane w starszych kościołach chrześcijańskich. Święci anglikańscy to postaci przypominające o prawdziwej wierze i wzory do naśladowania, jak choćby św. Alban, jeden z pierwszych męczenników na Wyspach Brytyjskich. Z drugiej strony należy jednak pamiętać, że od pierwszej połowy XIX wieku w ramach anglikanizmu funkcjonuje Ruch Oksfordzki, postulujący przywrócenie kultu świętych wzorem katolicyzmu.
Poniższa lista obejmuje postaci wspominane w Kościele anglikańskim, które nie zostały jeszcze wymienione na listach świętych przedchalcedońskich i katolickich ani na liście protestanckich bohaterów i odnowicieli wiary.
- Aelred z Hexham (1110 - 1167) - Opat Rievaulx. Wspomnienie 12 I.
Germańskie Adalrad od „adal” - „szlachetny” i „rad” - „rada, porada, mądrość”.
- Alfred Wielki (849 - 899) - Król Wessex, bohater walk z Duńczykami. Protektor Kościoła i fundator klasztorów. Wspomnienie 26 X.
Germańskie „alf” - „elf, duch gór i lasów” oraz „rad” - „rada, porada, mądrość”.
- Alkuin z Yorku (ok. 735 - 804) - Diakon, teolog i filozof. Opat Tours. Wspomnienie 20 V.
Od germańskich słów „alk” lub „alach” - „świątynia” i „win” - „przyjaciel”.
- Bartolomé de las Casas (Bartłomiej de las Casas, ok. 1484 - 1566) - Hiszpański historyk i dominikański zakonnik znany z opisu zagłady i rabunku Indian tuż po podboju przez Hiszpanów. Próbował przerwać okrucieństwa konkwistadorów, czym zasłużył sobie na miano pierwszego obrońcy Indian. W latach 1544-1560 był katolickim biskupem Chiapas w południowym Meksyku. Wspomnienie 20 VII.
Hiszpańska wersja imienia Bartłomiej.
Booth William (1829 - 1912) i Booth Catherine (1829 - 1890) - Anglikańscy działacze społeczni. W roku 1865 założyli Armię Zbawienia (Salvation Army), znaną organizację charytatywną. Wspomnienie 20 VIII.
Bray Thomas (1658 - 1730) - Anglikański duchowny. W roku 1698 założył SPCK (Society for Promoting Christian Knowledge) czyli Towarzystwo Szerzenia Wiedzy Chrześcijańskiej. Wspomnienie 15 II.
Butler Josephine (1828 - 1906) - Angielska działaczka feministyczna, szczególnie zainteresowana pomocą dla prostytutek. Wspomnienie 30 V.
Charles i (1600 - 1649) - Angielski król. Przez jedenaście lat nie zwoływał parlamentu i rządził jak dyktator. W wyniku buntu i wojny domowej został aresztowany, osądzony i ścięty. Wspomnienie 30 I.
Angielska wersja imienia Karol.
Cranmer Thomas (1489 - 1556) - Arcybiskup Canterbury. Spalony żywcem na stosie podczas rekatolicyzacji Anglii. Jeden z Męczenników Oksfordzkich. Wspomnienie 21 III.
Ferard Elizabeth (1825 - 1883) - Pierwsza anglikańska diakonisa. Wspomnienie 3 lub 18 VII.
Fox George (1624 - 1691) - Założył organizację nazwaną kwakrami (Society of Friends), która akcentuje indywidualny, często emocjonalny, związek wierzącego z Bogiem i podkreśla wewnętrzne objawienie jako drogę do prawdziwej religii. Wspomnienie 13 I.
Fry Elizabeth (1780 - 1845) - Angielska działaczka, reformatorka systemu więziennego, zwłaszcza dla kobiet. W roku 1840 założyła Instytut Pielęgniarek w Londynie, w którym uczyła się między innymi Florence Nightingale. Wspomnienie 12 X.
Gardiner Allen (1794 - 1851) - Angielski żeglarz. Wstrząśnięty nędzą prostych ludzi i grzechami Kościoła katolickiego zwrócił się do anglikanizmu i został misjonarzem. Próbował nawracać Zulusów w południowej Afryce. W roku 1834, umarła w Anglii jego pierwsza żona, pozostawiając pięcioro dzieci. Ożenił się po raz drugi i zabrał rodzinę do Afryki. lecz w drodze stracił jedną z córek. Po wybuchu walk zulusko-burskich przeniósł się z całą rodziną do Ameryki Południowej. W roku 1838 wyruszył z Rio de Janeiro na mułach w stronę południowego Chile. Po wielkich trudach dotarł do celu, lecz szybko okazało się, że Kościół katolicki uniemożliwia mu działalność misyjną. Zwrócił się zatem do Holendrów, żeby jako protestanci pozwolili mu pracować na Nowej Gwinei. Dowiedział się jednak, że Papuasi nie są rzekomo zdolni przyjąć wiarę Chrystusową i kolonialne władze nie zgadzają się na działalność misyjną. Wrócił więc z rodziną do Anglii. Kolejną próbę założenia anglikańskiej misji w Patagonii podjął w roku 1844, lecz niechęć ludności i wrogość Kościoła katolickiego omal nie doprowadziły go do śmierci na odludnym i jałowym wybrzeżu. Rok później Gardiner zjawił się w Gran Chaco i przewędrował duży obszar od Boliwii po Chile, szukając miejsca dla swojej misji. Wreszcie założył osadę misyjną na Ziemi Ognistej poza zasięgiem władz świeckich i kościelnych, lecz obrabowali ją okoliczni mieszkańcy i misjonarze musieli odejść. W roku 1850 zorganizował więc ruchome misje na niewielkich statkach pływających wzdłuż południowoamerykańskich wybrzeży. Skończyło się to kolejnymi rabunkami, rozbiciem jednego ze statków i śmiercią głodową upartych misjonarzy. Wspomnienie 6 IX.
Gore Charles (1853 - 1932) - Angielski teolog próbujący włączać odkrycia historyczne i archeologiczne w nowoczesne rozumienie Biblii i chrześcijaństwa. Biskup Oksfordu w latach 1911-1919. Założył męskie Bractwo Zmartwychwstania (Community of the Resurrection) stawiające sobie cele społeczne i aktywnie organizujące życie religijne anglikanów. Wspomnienie 16/17 I.
Grosseteste Robert (ok. 1175 - 1253) - Biskup Lincoln, filozof i uczony. Wspomnienie 9 X.
Hannington James (1847 - 1885) - Pierwszy anglikański biskup Równikowej Afryki Wschodniej. Zginął w trakcie antykolonialnej i antychrześcijańskiej akcji władz w Bugandzie. Nie pomogło nawet wstawiennictwo Józefa Mukasy, królewskiego dworzanina i katolika. Wspomnienie 29 X.
Herbert George (1593 - 1633), - Anglikański duchowny i poeta. Wspomnienie 27 II.
Hill Octavia (1838 - 1912) - Angielska nauczycielka, malarka i działaczka na rzecz równości społecznej. W roku 1895 razem z Robertem Hunterem i Hardwicke’em Rawnsleyem założyła National Trust for Places of Historic Interest or Natural Beauty, czyli organizację chroniącą zabytki przyrody i historii na terenie Wielkiej Brytanii. Wspomnienie 13 VIII.
Hooker Richard (1554 - 1600) - Angielski teolog i duchowny. W dziele The Laws of Ecclesiastical Polity próbował rozumowo uzasadnić anglikanizm. Wspomnienie 3 XI.
Jebb Eglantyne (1876 - 1928) - Anglikańska działaczka na rzecz biednych i nieszczęśliwych. W roku 1919 założyła w Anglii organizację Ratuj Dzieci (Save The Children), której celem była ochrona praw dzieci na całym świecie. Z inicjatywy Jebb odbył się w Genewie w 1925 r. pierwszy Międzynarodowy Kongres na Rzecz Dzieci. Wspomnienie 17 XII.
Johnson Samuel (1709 - 1784) - Angielski pisarz, autor słowników i anglikański moralista. Wspomnienie 13 XII.
Karol I - Charles I.
Keble John (1792 - 1866) - Anglikański duchowny, traktarianin i poeta. Wspomnienie 14 VII.
Kempe Margery (ok. 1373 - po 1438) - Angielska mistyczka, wizjonerka oraz pielgrzymka do świętych miejsc w Europie i Palestynie. Znana z mistycznych rozmów z Bogiem, także jako autorka książki o swoich przeżyciach i przemyśleniach. Wspominana tylko w Kościele anglikańskim 9 XI.
Ken Thomas (1637 - 1711) - Anglikański biskup Bath i Wells. Wspomnienie 8 VI.
Kivebulaya Apolo (Waswa Munubi, ok. 1864 - 1933) - Urodził się w miejscowości Kiwanda w Bugandzie. Miał zostać czarownikiem, ale zrezygnował, kiedy odkrył, że czarownik stosuje sztuczki udające magię. Potem zwrócił się do islamu, który niedawno pojawił się w królestwie Bugandy. Jako trzynastolatek Waswa Munubi zetknął się z chrześcijaństwem przyniesionym na bugandyjski dwór przez H. M. Stanleya. Misjonarz Alexander MacKay zaczął go uczyć anglikanizmu. W roku 1895 Waswa przyjął chrzest i imię na cześć Apollosa z Aleksandrii. Został duchownym i misjonarzem. Często był nazywany Apostołem Pigmejów, ponieważ faktycznie działał wśród Pigmejów Bambuti nad rzeką Ituri. Wspomnienie 30 V.
Kopuria Ini - Melanezyjczyk z Guadalacanal w archipelagu Wysp Salomona, policjant i współpracownik piątego biskupa Melanezji Johna M. Stewarda. W roku 1925 założył Melanezyjskie Bractwo mężczyzn anglikanów działąjące głównie na Wyspach Salomona, Nowej Gwinei i Vanuatu. Umarł w 1945 r. Wspomnienie 6 VI.
Latimer Hugh (ok. 1487 - 1555) - Biskup Worcester i zwolennik reformacji. Spalony żywcem na stosie podczas rekatolicyzacji Anglii. Jeden z Męczenników Oksfordzkich.
Laud William (1573 - 1645) - Anglikański arcybiskup Canterbury i prymas Anglii. Zwolennik ostrych represji wobec purytanów. Odrzucał ideę predestynacji. W roku 1633 papież Urban VIII zaproponował Laudowi godność kardynała w zamian za przejście na katolicyzm, ale Anglik odmówił. Po klęsce króla walczącego z parlamentem został uwięziony i ścięty. Wspomnienie 10 I.
Law William (1686 - 1761) - Anglikański duchowny, wybitny brytyjski pisarz religijny. Wspomnienie 10 IV.
Lowder Charles F. (1820 - 1880) - Anglikański duchowny. W roku 1855 założył Stowarzyszenie Świętego Krzyża (SSC - Societas Sanctae Crucis), które jednoczy brytyjskich katolików i anglikanów, nawiązując do Ruchu Oksfordzkiego. Wspomnienie 9 IX.
Luwum Janani (ok. 1922 - 1977) - Urodził się w ugandyjskiej wiosce Mucwini. Anglikański arcybiskup Ugandy. Aresztowany za krytykę szalonego dyktatora Idi Amina i oskarżony o współpracę z przeciwnikami rządu zginął zastrzelony. Wspomnienie 17 II.
Masemola Manche (1913 - 1928) - Murzynka z południowoafrykańskiego plemienia Pedi w Transvaalu. Wbrew woli rodziców zaczęła przygotowywać się do przyjęcia chrztu. Zaniepokojeni rodzice poprosili o pomoc szamana, który dał im magiczny płyn rzekomo przeciwdziałający czarom białych kolonistów. Po jego wypiciu dziewczyna zmarła. Mimo że nie została ochrzczona, uznano ją za męczennicę.
Maurice Frederick Denison (1805 - 1872) - Angielski teolog i autor tekstów religijnych. Wspomnienie 1 IV.
Martyn Henry (1781 - 1812) - Angielski duchowny. Tłumacz Pisma Świętego na urdu i perski. Misjonarz w Indiach i Persji. Umarł w Tokat (Turcja). Wspomnienie 19 X.
Męczennicy Królowej Marii - Kilkaset osób zabitych w latach 1555-1558 za panowania królowej Marii I Tudor, która próbowała dokonać rekatolicyzacji Anglii. W roku 1553 parlament nakazał protestantom obcokrajowcom opuścić Anglię, rok później przywrócił dawne ustawy przeciw antykatolickim herezjom. Sędziowie w każdym hrabstwie otrzymali rozkaz odnotowania, kto nie chodzi na katolickie msze i gdzie zbierają się zwolennicy reformacji. Ofiarą prześladowań padło 273 protestantów spalonych żywcem na stosie oraz kilkadziesiąt osób zmarłych w więzieniach. W większości nie byli to duchowni lecz zwykli ludzie, którzy samodzielnie czytali Biblię.
Męczennicy Oksfordzcy - Spaleni na stosie przez katolickie władze podczas próby rekatolicyzacji Anglii: Hugh Latimer, Nicholas Ridley i Thomas Cranmer. Są wymieniani również wśród Męczenników Królowej Marii.
Mizeki Bernard (Mamiyeri Mitseka Gwambe, ok. 1861 - 1896) - Urodził się w Inhambane w portugalskim Mozambiku, lecz jego rodzin przeniosła się do Kapsztadu, kiedy miał dwanaście lat. Tam został ochrzczony i po odpowiednim kursie zaczął pracę katechisty (nauczyciela religii). W roku 1891 wyruszył z biskupem G. W. Knight-Brucem do Południowej Rodezji. Zginął podczas antykolonialnego powstania ludu Maszona. Wspomnienie 18 VI.
Monsell Harriet (1811 - 1883) - Anglikańska zakonnica pochodząca z Irlandii. W roku 1852 założyła żeńską Wspólnotę Jana Chrzciciela (Community of St John the Baptist) znaną też jako Siostry Miłosierdzia. Ich celem jest promowanie rozwoju społecznego, walka o prawa najuboższych i szerzenie wiary. Wspomnienie 26 III.
Newman John Henry (1801 - 1890) - Wybitny teolog z Ruchu Oksfordzkiego (traktarianin), Wspomnienie 11 VIII (anglikanie), 9 X (katolicy).
Nightingale Florence (1820 - 1910) - Angielska pielęgniarka, działaczka na rzecz reform społecznych. Wspomnienie 13 VIII.
Ockham William (ok. 1287 - 1347) - Angielski zakonnik i filozof. Wspomnienie 10 IV.
Patteson John Coleridge (1827 - 1871) - Angielski duchowny, po studiach w Wielkiej Brytanii i Niemczech pracował jako misjonarz w Melanezji. Opanował dwadzieścia trzy miejscowe języki. W roku 1861 wybrano go na pierwszego anglikańskiego biskupa Melanezji. Zginął na Nukapu w archipelagu Wysp Salomona. Wspomnienie 20 IX.
Pusey Edward Bouverie (1800 - 1882) - Anglikański duchowny i pisarz. Jeden z głównych twórców Ruchu Oksfordzkiego czyli traktarianizmu (tractarianism), który zakładał, że istnieją trzy równorzędne odgałęzienia chrześcijaństwa: ortodoksi, katolicy i anglikanie. Nazwa ruchu pochodzi od serii publikacji zatytułowanych Tracts od the Times, opublikowanych w latach 1833-1841. Wspomnienie 16 IX.
Ramabai Pandita Mary (1858 - 1922) - Indyjska działaczka na rzecz praw kobiet i reform społeczeństwa kastowego. Tłumaczyła Pismo Święte na język marati. Wspomnienie 30 IV.
Ridley Nicholas (ok. 1500 - 1555) - Anglikański biskup Londynu. Podczas próby rekatolicyzacji Anglii został spalony żywcem na stosie. Wymieniany wśród Męczenników Oksfordzkich. Wspomnienie 16 X.
Rogers John (ok. 1500 - 1555) - Angielski teolog i pierwszy z Męczenników Królowej Marii spalony na stosie. Wspomnienie 4 II.
Romero Oscar (1917 - 1980) - Urodził się w Salwadorze w ubogiej rodzinie. Kiedy postanowił zostać duchownym, wstąpił do jezuitów. Został biskupem, w roku 1977 arcybiskupem miasta San Salvador. Żądał praw dla biednych i sprzeciwiał się rządzącej w kraju skrajnie prawicowej juncie wojskowej wspieranej przez USA. W roku 1979 zawiózł do Watykanu dokumentację zbrodni salwadorskiego reżimu. Został zastrzelony podczas mszy w szpitalu. Katolicy często oskarżali go o poglądy komunistyczne, ale anglikanie uznali go za osobę świętą. Wspomnienie 24 III.
Seabury Samuel (1729 - 1796) - Pierwszy anglikański biskup Ameryki Północnej. Wspomnienie 14 XI.
Selwyn George Augustus (1809 - 1878) - Pierwszy anglikański biskup Nowej Zelandii. Wspomnienie 10 IV.
Singh Sadhu Sundar (1889 - 1929?) - Pochodził z Pendżabu. Wychował się w tradycji sikhijskiej, nauki pobierał w szkole anglikańskiej. Kiedy jako czternastolatek stracił matkę, zaczął aktywnie zwalczać i wyśmiewać chrześcijaństwo. Odrzucił też sikhizm i hinduizm, w końcu podjął próbę samobójstwa, nie widząc sensu życia. Nawrócenie przyszło pod wpływem wizji „Prawdziwego Boga”, w którym rozpoznał Boga chrześcijan. Jako szesnastolatek przyjął chrzest i postanowił zostać misjonarzem. Działał głównie w Himalajach i Tybecie. Zginął w górach, idąc do Tybetu. Wspomnienie 19 VI.
Slessor Mary (1848 - 1915) - Misjonarka w zachodniej Afryce. Wspomnienie 11 I.
Sumner Mary (1828 - 1921) - Założycielka Unii Matek (Mothers' Union), światowej organizacji kobiet anglikańskich w roku 1876. Wspomnienie 9 VIII.
Taylor Jeremy (1613 - 1667) - Biskup Down i Connor, pisarz religijny i moralista. Wspomnienie 13 VIII.
Temple William (1881 - 1944) - Arcybiskup Canterbury i prymas Anglii, zwolennik reform społecznych niwelujących rażące nierówności. Wspomnienie 6 XI.
Traherne Thomas (1636/1637 - 1674) - Poeta i pisarz mistyczny.
Tyndale William (ok. 1494 - 1536) - Tłumacz Pisma Świętego z języków oryginalnych na angielski. Katoliccy hierarchowie byli jednak przeciwni tłumaczeniu, które odbierało im monopol na czytanie i objaśnianie kanonicznego tekstu, wykonał je więc na własną rękę i wydał w Niemczech w roku 1526. Książka była stamtąd przemycana na Wyspy Brytyjskie, gdzie król Henryk VIII oraz Thomas More zwalczali reformację, dzieło Tyndale’a uznali za próbę wprowadzenia nowych prądów. Kardynał Thomas Wolsey ogłosił Tyndale’a heretykiem, jego Biblia była palona na stosach, sam autor ukrywał się w północnych Niemczech. Został w końcu aresztowany w 1535 r. i po procesie skazany na śmierć przez uduszenie. Jego zwłoki spalono. Natomiast przekład Biblii dokonany przez Tyndale’a stał się podstawą dla słynnej Biblii Króla Jakuba wydrukowanej w roku 1611. Wspomnienie 6 X.
Underhill Evelyn (1875 - 1941) - Autorka tekstów mistycznych. Wspomnienie 15 VI.
Vedanayagam Samuel Azariah (1874 - 1945) - Pierwszy anglikański biskup pochodzący z Indii. Urodził się w rodzinie tamilskiej. Działał jako misjonarz w mieście Dornkal we wschodniej części wyżyny Dekan i tam też został biskupem w roku 1912. Wspomnienie 2 I.
Venn Henry Młodszy (1796 - 1873) - Syn Johna. Anglikański duchowny zasłużony w walce o zniesienie handlu niewolnikami na Atlantyku. Wybitny działacz misyjny.
Venn Henry Starszy (1725 - 1797) - Angielski duchowny, jeden z organizatorów Sekty z Clapham (część Londynu) czyli grupy religijnych filantropów działąjących w ramach Kościoła anglikańskiego w latach ok. 1790-1830.
Venn John (1759 - 1813) - Syn Henry’ego Starszego. Anglikański duchowny, centralna postać w grupie religijnych filantropów znanych jako Sekta z Clapham.
Watts Isaac (1674 - 1748) - Autor hymnów religijnych. Wspomnienie 25 XI.
Wesley Charles (1707 - 1788) - Brat Johna Wesleya. Autor hymnów religijnych i współtwórca metodyzmu. Wspomnienie razem z Johnem 24 V.
Wesley John (1703 - 1791) - Jeden z dziewiętnaściorga dzieci anglikańskiego pastora. Po studiach na Oksfordzie został duchownym. Razem z młodszym bratem Charlesem założył klub mężczyzn pragnących szerzyć wiarę, który z czasem przekształcił się w Kościół Metodystów. Ich ideą była wewnętrzna reforma Kościoła poprzez skrupulatne wykonywanie ceremonii i ścisłe przestrzeganie ewangelicznych nakazów. Wspomnienie 2 III.
Wilberforce William (1759 - 1833) - Działacz i reformator społeczny.
-Wilhelm Ockham - Ockham William.