Rodzaje prawa
Już od prehistorii funkcjonują dwa zasadnicze rodzaje prawa, czyli prawo prywatne i prawo publiczne, chociaż początkowo nikt ich świadomie nie rozróżnia.
Prawo prywatne
Jest skoncentrowane na obronie interesów jednostki i reguluje stosunki między członkami społeczeństwa. Na przykład w Rzymie do tej kategorii należy prawo osobowe odnoszące się do osób w sensie prawnym, prawo rzeczowe mówiące o zagadnieniach nieosobowych i prawo skarg regulujące zasady rozstrzygania sporów.
Z czasem w ramach prawa prywatnego kształtuje się prawo cywilne, które obejmuje między innymi prawo rodzinne, prawo pracy, prawo handlowe i prawo własności.
Prawo publiczne
Koncentruje się na obronie interesów grupy, na przykład plemienia, określonej instytucji lub państwa, początkowo lekceważąc interesy jednostki. Szczególną pozycję ma prawo kanoniczne, czyli religijne, które obowiązuje w ramach określonej wspólnoty religijnej. Z czasem wyodrębnia się prawo administracyjne regulujące działanie instytucji i chroniące jednostkę przed instytucjami. Powstaje też prawo konstytucyjne regulujące działanie państwa i jego relacje z jednostką jako obywatelem mającym swoje prawa w obrębie państwa. Z prawami jednostki wiąże się pojęcie nieposłuszeństwa obywatelskiego, które w przeciwieństwie do buntu nie ma na celu zniszczenia państwa, lecz jego zmianę lub poprawę bez łamania prawa i w miarę możności bez przemocy. Osoby podejmujące działania o charakterze nieposłuszeństwa obywatelskiego poddają się prawu i w jego ramach próbują dyskutować z przedstawicielami państwa.
Prawo administracyjne i konstytucyjne są zapowiedzią trójpodziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądową, co stanie się podstawą demokracji.
Kształtuje się prawo karne, które określa, co jest przestępstwem, czyli przekroczeniem reguł prawa obowiązującego w danej grupie czy organizacji społecznej, zwłaszcza w plemieniu lub państwie. Prawo karne reguluje sankcje rozumiane jako sposób wymierzania kar za przestępstwa.
Istnieje wiele rodzajów przestępstw jako wykroczeń przeciw prawu i wiele sposobów ich klasyfikacji. Na przykład przestępstwa przeciw życiu i zdrowiu obejmują między innymi zabójstwo, czyli pozbawienie życia, zranienie lub trwałe okaleczenie, czyli uszkodzenie ciała oraz pobicie. Najbardziej typowe przestępstwo przeciw mieniu to kradzież - zagarnięcie czyjegoś dobra. Przestępstwa przeciw godności osoby obejmują obrażenie kogoś lub zniesławienie (rozpowszechnienie nieprawdziwych informacji). Przestępstwa seksualne to na przykład gwałt, pedofilia, w niektórych kulturach homoseksualizm. Przestępstwa przeciw porządkowi publicznemu obejmują między innymi zakłócanie określonych obrzędów lub głoszenie zakazanych idei. Przestępstwa przeciw własności intelektualnej to na przykład przypisanie sobie dzieła stworzonego przez kogoś innego. Przestępstwa przeciw obrotowi papierami wartościowymi obejmują fałszowanie pieniędzy i dokumentów. Przestępstwa przeciw państwu to na przykład łamanie konstytucji, odmowa służby wojskowej lub działalność szpiegowska na szkodę państwa.
Liczba i rodzaj problemów, w tym także przestępstw, rosną wraz z rozwojem społeczeństw, coraz większą złożonością techniki, ekonomii, polityki i kultury. Dlatego ogólny podział na prawo prywatne i publiczne zostaje rozwinięty w dziesiątki wyspecjalizowanych dziedzin prawnych jak na przykład prawo rodzinne, własności, gospodarcze, budowlane, rolne, pracy, religijne, administracyjne, konstytucyjne, sądowe… Jednakże, bez względu na specjalizację teoretycy wyróżniają kilka źródeł regulacji prawnych.