Religie pierwotne
Pojęcie bóstwa oraz podział na świat materialny i duchowy są jeszcze słabo wykrystalizowane. Elementy religii pierwotnych mieszają się i współwystępują na różnych obszarach i dają się wykryć we wszystkich religiach świata, również w tych najbardziej zaawansowanych.
Totemizm - kult totemu (pojęcie zaczerpnięte z języków algonquin) jako symbolu społecznej jedności i odrębności danej wspólnoty. Totemem może być określony przedmiot, zwierzę, drzewo, czasem rzeźba lub obraz, ewentualnie mityczny przodek wyobrażony w konwencjonalnej postaci. Uprawiany między innymi w Afryce, Australii, Oceanii i Nowym Świecie.
Manizm (od łacińskiego manes - dusze przodków, termin wprowadzony przez H. Spencera) - kult przodków lub duchów zmarłych. Znany na całym świecie jako składnik wszystkich systemów religijnych.
Fetyszyzm - kult przedmiotu lub innego materialnego obiektu zwanego fetyszem (od francuskiego fetiche - bożek), gdzie jest skoncentrowana szczególna moc, którą w szczególnych okolicznościach można ewentualnie wykorzystać (magia). Kultywowany między innymi w Afryce, Oceanii i Ameryce.
Szamanizm - kult duchów (bóstw), które mogą wędrować między ciałami (reinkarnacja) i są odpowiedzialne za opętania. Z duchami można się kontaktować za pośrednictwem szamana, czyli wybranej, czasem charyzmatycznej, osoby potrafiącej dostrzegać światy niewidzialne, przewidywać przyszłość, a nawet przemieszczać się między światem materialnym i duchowym. Nieprzypadkowo słowo saman w językach wschodniej Syberii oznacza wiedzieć, a w języku pali śraman to wędrowny mnich i asceta. Szamanizm w rozmaitych formach występuje między innymi na Syberii, w Ameryce i Azji Wschodniej, a także jako składnik bon.
Manaizm (pojęcie wprowadza brytyjski antropolog R. H. Codrington w roku 1891 od melanezyjskiego mana) - świat materialny przenika bezosobowa siła duchowa, która może mieć pozytywny lub też negatywny wpływ na człowieka. Manaizm jest typowy dla Oceanii, lecz występuje też jako składnik wielu innych religii, na przykład północnoamerykańskich Indian jako manitou.
Animizm (pojęcie ukute przez angielskiego antropologa Edwarda B. Tylora od łacińskiego anima - oddech, dusza) - wszystkie obiekty materialne, zwłaszcza istoty żywe, mają swoje odbicie w świecie duchowym. Duchy (dusze) lub demony jako personifikacje mocy znanych już w magii stanowią aktywny element rzeczywistości, mogą się przenosić z jednego materialnego ciała w drugie (stąd wiara w reinkarnację i opętania). Różne formy animizmu występują powszechnie w Afryce i Eurazji.