Osobowość prawna i podmiot prawa

Zachowanie poszczególnych członków danego społeczeństwa jest regulowane przez prawo rozumiane jako sformalizowany zestaw reguł postępowania. Prawo dotyczy tych, którzy mają osobowość prawną, czyli mogą być podmiotem prawa, a to oznacza, że są w stanie zrozumieć reguły prawne, realizować nałożone na nich obowiązki, świadomie podejmować decyzje i działania prawne oraz odpowiadać za konsekwencje tych działań. W odróżnieniu od osoby prawnej osoba fizyczna (termin typowy dla prawa cywilnego) może nie mieć osobowości prawnej, jeżeli nie potrafi zrozumieć reguł prawnych, samodzielnie podejmować decyzji i samodzielnie działać, jak na przykład płód, małe dziecko czy też człowiek z zaburzeniami osobowości.

Określonym regułom prawnym podlegają też istoty nieludzkie, którym nie przypisuje się osobowości jak zwierzęta, a nawet obiekty nieożywione, na przykład rzeki, morze i krajobraz. Ich interesy muszą być reprezentowane przez człowieka, który wypracował takie pojęcia jak prawa zwierząt czy też prawa ekologiczne.

Odrębną kategorię podmiotów prawa tworzą maszyny wyposażone w sztuczną inteligencję, które początkowo są traktowane jak zwykła własność człowieka, ale w miarę postępów technologii okazują się obiektami coraz bardziej autonomicznymi. Rozwijająca się sztuczna inteligencja osiąga coraz wyższy poziom samoświadomości, a to oznacza konieczność przyznania jej określonych praw.