Nauka i szkolnictwo
Od początku istnienia człowieka zaznaczają się trzy aspekty poznawania świata: aspekt subiektywny (indywidualna intuicja poznającego, czynnik psychologiczny i emocjonalny), aspekt intersubiektywny (społeczna konwencja, symbole, mity, tradycja, postawy konformistyczne) oraz aspekt obiektywny (racjonalizm, empiryzm i abstrakcyjne modele, zwłaszcza matematyczne). Do pewnego stopnia odpowiadają one trzem drogom poznania wskazanym przez Kung Fu-tsy. Mędrzec ten uczy, że najtrudniejszym sposobem poznawania jest doświadczanie świata na samym sobie; najłatwiejszym jest naśladowanie starszych i tradycji; a najszlachetniejszym samodzielna racjonalna refleksja nad światem. Nauka powinna odwoływać się przede wszystkim do tej trzeciej możliwie zobiektywizowanej drogi.
Z drugiej strony nauka jako instytucja społeczna, racjonalne poznawanie świata i jego opisywanie w kategoriach logiki pojawiają się w dwóch zasadniczych odmianach. Pierwotną i bardziej oczywistą jest nauka stosowana bezpośrednio związana z działalnością praktyczną, zwłaszcza w sferze technologii i ekonomii. Ten sposób postrzegania świata pozwala względnie łatwo wskazać związki między tym, co wiem oraz tym, co przynosi konkretną korzyść. Odmienny sposób spojrzenia na rzeczywistość reprezentuje nauka teoretyczna, której zasadniczą dziedziną są badania podstawowe mające ustalać fundamentalne zasady funkcjonowania rzeczywistości bez wskazywania metod ich praktycznego wykorzystania. Z drugiej jednak strony badania podstawowe prędzej czy później okazują się mieć znaczenie praktyczne i otwierają perspektywy, których często nie dostrzegają badacze nastawieni na szybkie zastosowanie ich odkryć.