Realizacja potrzeb na poziomie organizmu

Ludzki organizm jest względnie wrażliwy, czyli łatwo ulega wpływom środowiska zewnętrznego. To oznacza, że sprawnie funkcjonuje w dość wąskim zakresie parametrów fizyko-chemicznych i jest związany z warunkami panującymi tam, gdzie powstał, to znaczy na powierzchni Ziemi w dolnej części troposfery.

  • dopuszczalna dla większości ludzi dawka promieniowania nie przekracza ok. 2 Gy, a zapewnia to atmosfera (zwłaszcza warstwa ozonowa w stratosferze) chroniąca Ziemię przed promieniowaniem kosmicznym;

  • wyższe dawki prowadzą do choroby popromiennej, a dawka śmiertelna dla niemal 100% napromieniowanych to powyżej 8-50 Gy, chociaż bywają wyjątki;

  • normalna temperatura różnych części ciała człowieka to 36,6 - 37,1oC;

  • podwyższona temperatura ciała (gorączka) sięgająca 41oC jest śmiertelna dla człowieka, jeśli trwa zbyt długo, ponieważ prowadzi do koagulacji białek;

  • temperatura ciała utrzymująca się poniżej 25-28oC jest zwykle śmiertelna z powodu wychłodzenia, ponieważ dochodzi do zatrzymania części procesów metabolicznych;

  • spadek temperatury ciała do ok. 0oC i niżej oznacza zamarznięcie;

  • człowiek świadomie odbiera dźwięki (wibracje ośrodka fizycznego) o częstotliwości ok. 16 Hz i natężeniu od ok. 10-12W/m2, czyli 1 dB. Drgania ośrodka o niższej częstotliwości i natężeniu są odbierane jako cisza (0 dB);

  • dźwięki w granicach ok. 50-100 dB są zwykle odczuwane przez człowieka jako przyjemne, a natężenie ok 120-130 dB wyznacza próg bólu ucha związany ze zmęczeniem mięśni bębenka i kostek słuchowych;

  • granicę słyszalności u człowieka wyznacza częstotliwość drgań ok. 16 000 - 20 000 Hz;

  • w normalnej sytuacji człowiek podlega przeciążeniom oscylującym wokół 1G porównywalnym z grawitacją Ziemi, chociaż przez krótki czas może znosić przeciążenia rzędu kilku-kilkunastu G (nagłe przyspieszenie ruchu), a w szczególnych przypadkach nawet dużo więcej, lecz w czasie zaledwie kilkudziesięciu sekund lub najwyżej kilku minut;

  • nawet względnie nieduże przeciążenia działające od pleców do piersi (Gx–) podczas gwałtownego ruchu do tyłu lub od nóg do głowy (Gz–) podczas gwałtownego ruchu w dół mogą wywołać między innymi wylew krwi do mózgu, pękanie naczyń krwionośnych w oku, zaburzenia oddychania;

  • nieco lepiej człowiek znosi przeciążenia skierowane od piersi do pleców (Gx+) podczas ruchu do przodu lub od głowy do nóg (Gz+) podczas ruchu do góry;

  • poddanie organizmu ludzkiego przeciążeniu zerowemu (stan nieważkości) trwającemu kilkanaście i więcej dni powoduje osłabienie kości i zanik mięśni (nie muszą intensywnie pracować), zaburzenia pracy serca, krążenia krwi oraz układu nerwowego;

  • organizm człowieka potrzebuje 2,9-3,5 mililitra tlenu na 1 kg masy ciała w ciągu 1 minuty, czyli przeciętnie 6-8 litrów tlenu na minutę, co zapewnia powietrze w dolnej części troposfery zawierające ok. 21% tlenu;

  • ze wzrostem wysokości w atmosferze Ziemi spada gęstość powietrza i ilość dostępnego tlenu, więc powyżej 3500 m człowiek umiera z powodu niedotlenienia w ciągu kilku dni a powyżej 9000 m w ciągu kilku minut;

  • spadek stężenia tlenu w powietrzu poniżej 15% poważnie zakłóca fizjologię, a poniżej 10% prowadzi do utraty przytomności i po pewnym czasie kończy się śmiercią;

  • całkowite odcięcie dopływu tlenu prowadzi do śmierci przez uduszenie w ciągu kilku minut;

  • ludzkie ciało w 50-70% składa się z wody, przy czym zawartość wody w organizmie maleje z wiekiem;

  • człowiek musi wypić w ciągu dnia ok. 30 ml wody na 1 kilogram masy ciała, czyli 2-3 litry dziennie (mężczyźni więcej niż kobiety);

  • utrata wody w ilości odpowiadającej 1,4% masy ciała wywołuje osłabienie, a 10-14% prowadzi do śmierci przez odwodnienie oraz brak elektrolitów, czyli substancji mineralnych rozpuszczonych w wodzie;

  • całkowite odcięcie od wody kończy się śmiercią zwykle po 3-7 dniach;

  • człowiek musi spożywać pokarm zawierający substancje energetyczne, budulcowe i regulujące. Substancje energetyczne to głównie węglowodany (cukry) pochodzące z roślin i lipidy (tłuszcze) wytwarzane przez rośliny (oleje) oraz zwierzęta. Do substancji budulcowych są zaliczane białka w pokarmach pochodzenia zwierzęcego (mleko, jaja, mięso) lub roślinnego (rośliny strączkowe, zboża). Substancje regulujące pochodzą w większości z roślin, a należą tu witaminy i sole mineralne (między innymi związki Ca, Mg, K, Na);

  • organizm dorosłej kobiety wymaga codziennie przynajmniej 2000 kcal przyjętych w pokarmie a mężczyzny co najmniej 2500 kcal, przy czym te wartości są dużo wyższe u osób ciężko pracujących;

  • głód, czyli niedostatek pokarmu (mniej niż 2000 kcal dziennie) obniża stężenie glukozy we krwi, prowadzi do zużycia zapasów glikogenu oraz tłuszczów, a spadek masy ciała o ok. 45-50% kończy się śmiercią przez wycieńczenie organizmu;

  • całkowite odcięcie od pokarmu prowadzi do śmierci głodowej po ok. 30-40 dniach, a przyczyną jest niedobór energii, brak określonych substancji pobieranych z pokarmu oraz brak witamin (awitominoza);

  • życie w ciągłym napięciu bez odpoczynku powoduje szereg zaburzeń fizjologicznych od problemów z układem nerwowym po schorzenia serca, nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego i układu immunologicznego aż po nowotwory;

  • różne osobniki mają zróżnicowane zapotrzebowanie na odpoczynek, odpoczywają dłużej lub krócej i w rozmaity sposób. Dla jednych bowiem jest to całkowita bezczynność i oderwanie się od rzeczywistości, a dla innych inna forma aktywności, na przykład hobby lub sport.

  • sen jest szczególnym rodzajem odpoczynku, jakiego potrzebują organizmy z rozbudowanym układem nerwowym a zwłaszcza z dużym mózgiem. Podczas snu bowiem cały organizm obniża swoją aktywność, aby zregenerować zapasy energii i odbudować nadwerężone struktury, a mózg wykonuje wtedy szczególną pracę. Czyści pamięć z nadmiaru zapisanych wrażeń, porządkuje je i hierarchizuje, aby możliwie sprawnie współgrały z już zdobytym doświadczeniem jednostkowym a także z pamięcią społeczną, czyli tradycją;

  • człowiek jest organizmem dziennym to znaczy jest aktywny za dnia, a nocą zazwyczaj śpi;

  • dzieci śpią zwykle do 10 godzin na dobę, a dorośli odpowiednio mniej, czasem tylko 5-6 godzin. To pokazuje, że mózg dziecka ma więcej zupełnie nowych danych do przepracowania i uporządkowania, a dorosły dysponuje już sporą wiedzą, więc nowe informacje częściej pasują do starych doświadczeń;

  • niedobór lub brak snu uniemożliwia uczenie się, ponieważ mózg nie uporządkował zgromadzonych wcześniej informacji i nie może przyjąć nowych. Niedobory snu powodują zmęczenie i nerwowość, obniżają odporność na choroby i same bywają przyczyną chorób, na przykład serca;

  • całkowite pozbawienie snu oznacza zmęczenie już po dobie, zaburzenia nerwowe i zmysłowe w ciągu 2-3 dób i śmierć po kilku dobach;

  • przynależność do grupy (afiliacja) stabilizuje fizjologię organizmu, zwiększa sprawność biologiczną, wzmacnia odporność na stres oraz choroby, w tym także somatyczne. Samotność jest szkodliwa, co oznacza, że ludzie samotni żyją przeciętnie krócej niż ci, którzy funkcjonują we wspólnotach, ponieważ człowiek jest istotą społeczną,

  • zaspokajanie potrzeb seksualnych jest związane z reprodukcją na poziomie biologicznym, ale ma także wymiar psychologiczny i społeczny, ponieważ jest czynnikiem stabilizującym psychikę a także jednym z najważniejszych elementów relacji łączących różne osobniki wewnątrz danej populacji. W wymiarze biologicznym chodzi o pozostawienie potomstwa jako nośnika genów, a brak potomstwa oznacza biologiczną lub reprodukcyjną porażkę;

  • dany osobnik może jednak pośrednio uczestniczyć w przekazaniu swoich genów do następnego pokolenia, kiedy pomaga krewnym w opiece i wychowaniu ich potomstwa. Im bliższe jest bowiem pokrewieństwo, tym więcej genów wspólnych między krewnymi. Dlatego w większości przypadków człowiek chętniej pomaga członkom rodziny niż ludziom niespokrewnionym, chętniej swojemu rodzeństwu niż kuzynom i chętniej dzieciom swojego rodzeństwa niż dzieciom kuzynów;

  • sumą wszystkich potrzeb fizjologicznych jest zdrowie definiowane w kategoriach całościowego dobrostanu organizmu, który prawidłowo funkcjonuje w danym środowisku, nie cierpi z powodu bólu, głodu, niedoboru wody i jakichkolwiek innych braków. Przeciwieństwem zdrowia jest choroba rozumiana jako zakłócenie równowagi organizmu.

Prawidłowe zaspokojenie potrzeb na poziomie biologicznym, inaczej mówiąc potrzeb fizjologicznych, warunkuje prawidłowy rozwój potrzeb wyższych, czyli z poziomu psychicznego i kulturowego. W skrajnych przypadkach potrzeby wyższe prawie się nie rozwijają, jeżeli dany człowiek stale musi walczyć z głodem, chorobami lub zagrożeniem życia. Trudne warunki środowiska skutecznie hamują rozwój potrzeb wyższych. To tłumaczy względny zastój społeczeństw funkcjonujących na przykład w Arktyce lub na pustyniach, gdzie większość czasu i energii zabiera zdobywanie żywności.